Κυριακή Β΄ Λουκά - «Αγαπάτε τους εχθρούς υμών»

Απόστολος: Β΄ Κορ. στ΄ 16-18, ζ΄1

Ευαγγέλιο: Λουκ. στ΄ 31-36

«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών»

 Το Ιερό Ευαγγέλιο που ακούσαμε σήμερα, αγαπητοί μου αδελφοί, είναι ένα μέρος από την περίφημη επί του Όρους Ομιλία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Και μολονότι μικρή αυτή η περικοπή, περιέχει ύψιστα διδάγματα για μας τους χριστιανούς.

Και πρώτο είναι αυτό που ονομάστηκε «χρυσός κανόνας» της χριστιανικής ζωής και συμπεριφοράς. «Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται οι άνθρωποι», μας λέει, «έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεσθε κι εσείς σ’ αυτούς». Μέσα από τις λίγες αυτές γραμμές αναπηδούν αλήθειες ύψιστης σημασίας και μέγιστης σπουδαιότητας. Αλήθειες που λύουν κατά τρόπο τέλειο το λεγόμενο κοινωνικό πρόβλημα με το οποίο ασχολούνται επί αιώνες σοφοί και νομοθέτες, χωρίς να επιτύχουν το επιθυμητό. Με τον ερχομό, όμως, του Κυρίου στον κόσμο και όσον αφορά στις σχέσεις μεταξύ μας, άρχισε να ισχύει μια νέα τάξη πραγμάτων. Δεν είναι πλέον αρκετές οι εκδηλώσεις της φυσικής καλοσύνης και ευγένειας. Τώρα δεν έχει και τόσο μεγάλη αξία να κάμνεις το καλό μόνο σε κάποιο που σε εκτιμά και σε αγαπά. Τώρα είναι αξιόλογη και θεάρεστη η διαγωγή σου, όταν αγαπάς και ευεργετείς ακόμα και τους εχθρούς σου. Γι’ αυτό και η αγάπη προς τους εχθρούς είναι το άλφα και το ωμέγα της πίστης μας. Με την ευκαιρία αυτή, καλό θα είναι να δούμε κι εμείς σήμερα, ποια είναι η σημασία της αρετής αυτής και πως είναι δυνατό να την αποκτήσουμε.

Είναι αλήθεια ότι αμέτρητοι και αναρίθμητοι είναι οι νόμοι και οι διατάξεις που εθέσπισαν οι άνθρωποι για να ρυθμίσουν τις μεταξύ τους σχέσεις. Ο τελειότερος των σοφών της αρχαιότητος, ο περίφημος Σωκράτης, έφθασε στο σημείο να πει «ότι δεν πρέπει να εκδικείσαι  και να μισείς αυτόν, που σε μισεί και θέλει το κακό σου». Δεν μπόρεσε όμως να διανοηθεί και να πει ότι πρέπει και να τον αγαπάς. Έκτοτε πάρα πολλοί ασχολήθησαν και ασχολούνται μέχρι σήμερα με το θέμα αυτό. Αναρίθμητα τα άρθρα και τα διατάγματα που εψήφισαν και ψηφίζονται καθημερινά για να υπάρξει τάξη, ειρήνη, ευρυθμία και αρμονική συμβίωση στις διάφορες κοινωνίες. Πανδέκτες νόμων, κώδικες και καταστατικοί χάρτες, τελειοποιούνται κάθε τόσο και εκσυγχρονίζονται και τίθενται σ’ εφαρμογή, για την εξασφάλιση και περιφρούρηση  της ζωής, της τιμής, της περιουσίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Οι ειδικοί και νομομαθείς τα χάνουν μέσα στο λαβύρινθο αυτό και στον κυκεώνα των αμέτρητων νόμων. Και είναι λυπηρό ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες, τους μόχθους και τους κόπους τους τίποτε δεν κατόρθωσαν να κάμουν μέχρι τη στιγμή αυτή γιατί λείπει η αγάπη.

Όμως, το να αγαπούμε εκείνους που μας αγαπούν, μας λέει και πάλιν ο Κύριος, δεν έχει καμιά ιδιαίτερη αξία, αφού και οι αμαρτωλοί αγαπούν αυτούς που τους αγαπούν. Επίσης το να κάμνουμε καλό σ’ εκείνους που μας ευεργετούν, είναι εύκολο και συνηθισμένο πράγμα. Άλλωστε και οι αμαρτωλοί κάμνουν το ίδιο πράγμα. Και ο Κύριος προχωρεί πέρα από αυτά. Αντίθετα, λεει, εσείς ν’ αγαπάτε τους εχθρούς σας, να κάμνετε το καλό και να δανείζετε, χωρίς να περιμένετε να πάρετε πίσω τίποτα. Η εντολή αυτή είναι κάτι το πρωτάκουστο. Κάτι αντίθετο προς τα αισθήματα και τις τάσεις του φυσικού ανθρώπου, ο οποίος δεν μπορεί να την αποδεχθεί ούτε και να την κατανοήσει, εφ’ όσο ζει έξω από την περιοχή της Θείας Χάριτος. Γιατί αυτός εννοεί και εφαρμόζει την πρωτόγονη δικαιοσύνη και τον νόμο της εκδίκησης και της ανταπόδοσης. Την εντολή αυτή της αγάπης, μόνο ο αναγεννημένος χριστιανός μπορεί να την εννοήσει και να την εφαρμόσει στην πράξη. Και τούτο γιατί μόνο ο χριστιανός θεωρεί την αμαρτία σαν ασθένεια και τον αμαρτωλό σαν ασθενή, άξιο, όχι εκδίκησης, μίσους και ανταπόδοσης του κακού, αλλά επιείκειας, αγάπης, θεραπείας και συγχώρησης.

Είναι λυπηρό, που για μια μερίδα ανθρώπων, η σπουδαιότατη αυτή αρετή είναι ουτοπία. Για μας τους Χριστιανούς, όμως, όχι μόνο είναι ουτοπία αλλά εκεί όπου υπάρχει το πνεύμα του Θεού είναι και γίνεται πραγματικότητα. Γιατί η αγάπη είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος (Γαλ. Ε΄ 22). Και όταν ο άνθρωπος διαποτίζεται με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, έχει τη δυνατότητα να αγαπήσει και τον εχθρό του. Με την δύναμη του Αγίου Πνεύματος αποκτά την ψυχική δύναμη και το σθένος που απαιτούνται, για ν’ ανεβεί την υψηλή αυτή και δύσβατη κορυφή. Κι εδώ, αξίζει να θυμηθούμε το παράδειγμα του Αγίου Πρωτομάρτυρος και Αρχιδιακόνου Στεφάνου. Ο Άγιος, όπως, γνωρίζουμε από τις Πράξεις των Αποστόλων, έδειξε τόσην αγάπη προς τους εχθρούς του, ώστε ενώ τον λιθοβολούσαν, προσευχόταν στο Θεό να μη λογαριάσει σ’ αυτούς την αμαρτία αυτή (Πράξ. Ζ΄,60). Και αυτό γιατί ο Άγιος ήταν ενωμένος με τη πηγή της δύναμης και του αγιασμού. Ήταν άνθρωπος πνευματικός και ακέραιος με την πλήρη έννοια των λέξεων. Και σαν τέτοιος εμπνεόταν από το Άγιο Πνεύμα σ’ όλες τις εκδηλώσεις της ζωής του.

Το παράδειγμα του Αγίου Στεφάνου το μιμούνται κατόπιν και πολλοί άλλοι πανένδοξοι μάρτυρες και θεοφόροι Πατέρες και άγιοι της Εκκλησίας μας. Όλοι αυτοί παίρνουν δύναμη δια μέσου των Ιερών Μυστηρίων της Εκκλησίας μας από το Πανάγιο Πνεύμα και έχουν κάμει την αγάπη προς τους εχθρούς καθεστώς στη ζωή τους και πραγματικότητα, που προκαλεί θαυμασμό και αυτών των απίστων. Βέβαια, η θαυμαστή αυτή πραγματικότητα δεν προκαλείται μαγικά. Χρειάζεται προς τούτο και μεγάλη προσπάθεια από μέρους μας. Γιατί δεν είναι μόνο δώρο ουράνιο η αρετή. Είναι και κατόρθωμα του ανθρώπου. Κατόρθωμα ηρωϊκό που αρχίζει με τον πόλεμο κατά του εαυτού μας. Κατόρθωμα που απαιτεί γενναιότητα και αποφασιστικότητα και κόπο και αγώνα. Είναι ανάγκη να κτυπηθεί και να συντριβεί το εγώ, που θίγεται συνήθως και λυπείται και στεναχωρείται αμέσως με την εχθρική συμπεριφορά του άλλου. Μόνο όταν πέσει το οχυρό του εγωϊσμού, θα μπορέσουμε να αγαπήσουμε και τους εχθρούς μας.

Χρειάζεται, λοιπόν, υπομονητική και συστηματική καλλιέργεια της αυτοθυσίας και της αυταπάρνησης, για να πάρουμε κατόπιν και τον εύχυμο καρπό της αγάπης προς τους εχθρούς. Αν κατορθώσουμε, με την βοήθεια του Θεού, να μισήσουμε την ψυχή μας στον κόσμο αυτό (Ιωάνν. ΙΒ΄,25). Αν δηλαδή μάθουμε τον εαυτό μας να μην επιζητεί παντού και πάντοτε την άνεση και την ευκολία του, αλλά να ευχαριστείται με τον αγώνα και τις θυσίες για τον Χριστό, τότε είναι πολύ πιθανό ότι θα δοκιμάσουμε κι εμείς τη γλυκύτατη χαρά, που χαρίζει η αρετή που λέγεται αγάπη προς τους εχθρούς.

Αδελφοί μου! Με θλίψη βλέπουμε ότι στις μέρες μας επικρατεί όχι ο Νόμος του Ευαγγελίου αλλά ο νόμος της ζούγκλας. Βλέπουμε το δίκιο του ισχυρού και το μίσος να βασιλεύουν, δυστυχώς και σ’ αυτή την Ευρώπη, με αποτέλεσμα όλοι μας να έχουμε κυριευθεί από άγχος και αίσθημα ανασφάλειας. Το θλιβερό τούτο αποτέλεσμα της αποστασίας από τον Θεό, μας λέει ότι μόνο η δικαιοσύνη και η αγάπη, που ο Κύριος νομοθετεί, μπορούν να κάμουν ανθρώπινη και ειρηνική την ζωή μας. Ας ευχηθούμε, ο Πανάγαθος Θεός να φωτίσει τους ισχυρούς της γης να αλλάξουν νοοτροπία και να επικρατήσει στην γη η πολυπόθητη ειρήνη.

Ηγούμενος Χρυσορροϊατίσσης Διονύσιος –Μητροπόλεως Πάφου