17 Μαΐ 2014

Μιχαήλ Τρίτος, Ο Μετσοβίτης Νεομάρτυρας Νικόλαος στη συνείδηση της Εκκλησίας.



Ο Μετσοβίτης Νεομάρτυρας  Νικόλαος στη συνείδηση της Εκκλησίας...
Του ΜΙΧΑΛΗ Γ. ΤΡΙΤΟΥ, Κοσμήτορα Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
*  Η ιστορική και παραδοσιακή πόλη του Μετσόβου, η πατρίδα των μεγάλων Εθνικών Ευεργετών, Διδασκάλων του Γένους και Εθνικών Αγωνιστών, γιορτάζει σήμερα τη σεπτή μνήμη του πολιούχου της, νεομάρτυρος Νικολάου, ο οποίος μαρτύρησε το 1617 πάνω στη φωτιά, στην κεντρική αγορά των Τρικάλων, για την Ορθοδοξία και το Γένος.
H μνήμη του, πριν λίγα χρόνια, κατατάχθηκε στο ορθόδοξο εορτολόγιο με Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη, ύστερα από πρόταση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία στηρίχτηκε σε σχετική έκθεση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Τρίκκης και Σταγών κ. Αλέξιου.

Αν και η επίσημη πράξη κατατάξεως του νεομάρτυρος Νικολάου στο αγιολόγιο της Εκκλησίας μας έγινε πρόσφατα, εν τούτοις η συνείδηση της Εκκλησίας τον είχε ανακηρύξει άγιο από την πρώτη κιόλας στιγμή του μαρτυρίου του. Έκφραση αυτής της συνειδήσεως της Εκκλησίας αποτελούν οι γραφικοί ναοί που είναι αφιερωμένοι στο όνομά Του, οι υπέροχες τοιχογραφίες που βρίσκονται σε πολλούς ναούς και μοναστήρια της πατρίδος μας, οι λυρικότατες ασματικές ακολουθίες που συντέθηκαν προς τιμήν του και οι λατρευτικές εκδηλώσεις που γίνονται την ημέρα της μνήμης του σε διάφορα μέρη της Ελλάδος.
Μεγαλοπρεπής ναός βυζαντινού ναού αναγέρθηκε πριν λίγα χρόνια στην πόλη των Τρικάλων στη θέση παλιού ναού του νεομάρτυρα, που χτίστηκε το 1957 επί Μητροπολίτη Δωροθέου. Στον Τύρναβο υπάρχει παλιά βασιλική αφιερωμένη στον άγιό μας καθώς και ολόκληρος συνοικισμός που φέρνει το όνομά του. Ναός του νεομάρτυρος Νικολάου υπάρχει και στο χωριό Οξύνεια Καλαμπάκας, στο σημείο όπου κατά την παράδοση ο άγιος ξεπέζευε με τα ζωά του, όταν πήγαινε στα Τρίκαλα να πουλήσει δαδί. Ο ναός αυτός χτίστηκε το 1862 και ανακαινίστηκε το 1973. Στο Μέτσοβο υπάρχει προς τιμήν του νεομάρτυρος γραφικό παρεκκλήσι, που χτίστηκε το 1800 και είναι προσκολλημένο στο ιστορικό μοναστήρι του αγίου Νικολάου, Επισκόπου Μύρων της Λυκίας. Επίσης στο Μέτσοβο, όπου βρισκόταν το σπίτι του αγίου, χτίστηκε μικρό προσκύνημα. Τα τελευταία χρόνια ναοί προς τιμήν του νεομάρτυρος Νικολάου χτίστηκαν στη Λούτσα Αττικής, στην Αχλαδέα Καλαμπάκας, στο χωριό Βλαχαβά Καλαμπάκας, στην Επανωμή Θεσ/κης.
Θαυμάσιες τοιχογραφίες του νεομάρτυρα βρίσκονται σε πολλούς ναούς και μοναστήρια της πατρίδος μας. Η αρχαιότερη τοιχογραφία του αγίου βρίσκεται στο παρεκκλήσι των Τριών Ιεραρχών της Ιεράς Μονής Βαρλαάμ των Μετεώρων. Η τοιχογραφία αυτή ιστορήθηκε το έτος 1637 «ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΙΕΡΕΩΣ ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΑΥΤΟΥ, ΕΚ ΧΩΡΑΣ ΣΤΑΓΩΝ». Στην παλιά βασιλική του ιερού ναού αγίου Δημητρίου Τρικάλων εικονίζεται ο Μετσοβίτης νεομάρτυρας, ο οποίος ονομάζεται εξηντατρίχης. Ολόσωμος εικονίζεται ο άγιος στο καθολικό της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Σταγιάδων Καλαμπάκας, στο καθολικό της Μονής αγίων Αποστόλων Κλεινού, στο καθολικό της Μονής αγίου Δημητρίου Γριζάνου, στο νάρθηκα της Μονής Πεντέλης, στα καθολικά των Μονών Κοιμήσεως Θεοτόκου και αγίου Νικολάου Μετσόβου, στους ναούς νεομάρτυρος Γεωργίου Ιωαννίνων, αγίας Παρασκευής Ανηλίου Μετσόβου, αγίου Βησσαρίωνος Καλαμπάκας και αλλού.
Υπέροχες φορητές εικόνες του αγίου βρίσκονται στους ναούς της αγίας Παρασκευής και του αγίου Χαραλάμπους Μετσόβου καθώς και στο Μοναστήρι του αγίου Νικολάου. Πρόκειται για έργα του διαπρεπούς Μετσοβίτη αγιογράφου Στέργιου Παπαγιάννη και φέρνουν ημερομηνία 1751. Πολύ καλές φορητές εικόνες του νεομάρτυρος στολίζουν τους ναούς αγίου Δημητρίου και αγίας Παρασκευής Μετσόβου, Παναγούδας Θεσσαλονίκης και όλους τους ναούς που φέρνουν το όνομα του αγίου. Σε όλες τις τοιχογραφίες και τις φορητές εικόνες ο νεομάρτυρας εικονίζεται με τη χαρακτηριστική Μετσοβίτικη στολή και τον κρεμασμένο από τη δερμάτινη ζώνη του σουγιά.
Προς τιμήν του νεομάρτυρος Νικολάου του εκ Μετσόβου γράφτηκαν δύο ασματικές ακολουθίες, που διακρίνονται για το λυρισμό και το θεολογικό τους βάθος. Η πρώτη είναι πόνημα του Μεγάλου Μετσοβίτη Διδασκάλου του Γένους Νικολάου Κύρκου ή Τζαρτζούλη και γράφτηκε «αιτήσει του φιλοχρήστου λαού». Η ακολουθία αυτή εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Ενετία το 1757 από τον Αντώνιο Τζάτα με δαπάνη του Γιαννιώτη Πολυζώη Λαμπανιτζιώτη. Η δεύτερη έκδοση της ίδιας ακολουθίας έγινε στην Ενετία το 1771 με την επιμέλεια και τις διορθώσεις του Αντωνίου Βόρτολη. Η δεύτερη ασματική ακολουθία προς τιμήν του νεομάρτυρος είναι ποίημα του συγχρόνου υμνογράφου της Εκκλησίας μας Μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτου και περιλαμβάνεται στο Ηπειρωτικό Λειμωνάριο, που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1968 με την πρόνοια του τότε Μητροπολίτου Ιωαννίνων και έπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Σεραφείμ.
Με ξεχωριστή λαμπρότητα τιμάται ο άγιος στο Μέτσοβο, στα Τρίκαλα, στη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων, στην Οξύνεια Τρικάλων, στο παρεκκλήσι της Φοιτητικής Εστίας Τοσίτσα στην Κηφισιά, στα Γιάννινα, στο ναό Παναγούδας στη Θεσσαλονίκη στην Επανωμή και αλλού. Πολλοί προσκυνητές συρρέουν στη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων για να προσκυνήσει την αγία Κάρα του νεομάρτυρος, η οποία ευωδιάζει και θαυματουργεί. Τεμάχια λειψάνων του νεομάρτυρα Νικολάου σώζονται στην Ιερά Μονή Ελεούσης νήσου Ιωαννίνων στο ναό αγίας Παρασκευής Σκαμνελίου Ιωαννίνων και στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μετσόβου.
Ο Μετσοβίτης νεομάρτυρας Νικόλαος μνημονεύεται σε όλα τα σχετικά με τους νεομάρτυρες έργα και γενικά κατέχει εξέχουσα θέση στον εκλεκτό χορό των νέων αυτών μαρτύρων του Χριστού, οι οποίοι αποτελούν τα καινούργια θύματα στο βωμό της πίστεως και την καινούργια προσφορά της Εκκλησίας στο ιδανικό της ελευθερίας, της θρησκευτικής και της εθνικής.
Δικαιολογημένα το εύανδρο Μέτσοβο σεμνύνεται για τον πολιούχο του άγιο και ψέλνει στη μνήμη του:
«Πατρίς χόρευε λαμπροφορούσα, νεομάρτυρος του Νικολάου, και γαρ οικείον αυτόν, έχεις νυν προστάτην σου την Ουρανών γαρ βασιλείαν την άληκτον, των οικείων άθλων εξωνησάμενος, δυσωπεί αεί Χριστόν τον Θεόν δωρήσασθαι, την ειρήνην σοι και το μέγα έλεος».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Oι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Η φωτογραφία μου
Για επικοινωνία : Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: aktinesblogspot@gmail.com