Η αντιστασιακή οργάνωση Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) και ο Δημήτρης Ψαρρός (Οκτ. 1941) 70 χρόνια από την ίδρυσή της

Η αντιστασιακή οργάνωση Εθνική και Κοινωνική

Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) και ο Δημήτρης Ψαρρός (Οκτ. 1941)

70 χρόνια από την ίδρυσή της

του Κων. Α. Οικονόμου δασκάλου-συγγραφέα

'Εχουμε συνηθίσει, όταν ακούμε για Εθνική Αντίσταση στα χρόνια της γερμανοβουλγαροϊταλικής Κατοχής, να εννοούμε τον ΕΔΕΣ τον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ.

Υπήρξε όμως και μια άλλη οργάνωση στη Στερεά, της οποίας ο ηγέτης πέθανε από αδελφικό βόλι. Πρόκειται για την Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ), που ήταν μία από τις κύριες ελληνικές μαχόμενες αντιστασιακές οργανώσεις που έδρασαν στη διάρκεια της κατοχής. Η ΕΚΚΑ ήταν αντιστασιακή οργάνωση δημοκρατικών αντιλήψεων που ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1941 από τους πολιτικούς Απ. Καψαλόπουλο και Γ. Καρτάλη.

Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΟΣ:

Ο Ψαρρός, εθελοντής των Βαλκανικών πολέμων, μόλις 19 ετών τότε και φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής, απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων, μέλος του βενιζελικού κινήματος της Εθνικής Αμύνης, πολέμησε κατά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο και τραυματίστηκε στην εκστρατεία της Ουκρανίας. Το Μάιο του 1941 μαζί με άλλους μονίμους και εφέδρους αξιωματικούς ίδρυσε τον Ελληνικό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΑΣ) χωρίς κομματικές σχέσεις αλλά σε συννενόηση με την κεντρική στρατιωτική διοίκηση που ήδη αποχωρούσε από την Κρήτη για τη Μέση Ανατολή. Μέσα σε ένα έτος η οργάνωση εξαπλώθηκε από τη Φωκίδα στη Βοιωτία τη Ναυπακτία, τη Λοκρίδα και τη Βόρεια Πελοπόννησο.

Η πρώτη συνεργασία του με τον αγγλικό στρατό ήταν την 29/9/1942, ενώ η πρώτη μάχη του Ψαρρού κατά τον κατακτητών δόθηκε στο δρόμο Ερατεινης-Λιδωρικίου, όπου και χτυπήθηκε μια ιταλική εφοδιοπομπή (18/12/42). Στις 20 Απριλίου του 1943 η οργάνωση ήρθε σε πλήρη οργανωτική συγχώνευση με την οργάνωση ΕΚΚΑ δημιουργώντας, ή καλύτερα ξανασυγκροτώντας, το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, που ονομάστηκε έτσι από το ομώνυμο θρυλικό σύνταγμα ευζώνων. Η οργάνωση έφτασε να έχει ως και 1000 μαχητές και εκπροσωπείτο στο γενικό αρχηγείο των ανταρτικών οργανώσεων μαζι με τον ΕΔΕΣ και το ΕΑΜ, με τους οποίους, μέχρις ενός σημείου, συνεργαζόταν.

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΑΣ: Ο ΕΛΑΣ, με την αιτιολογία ότι μέλη της ΕΚΚΑ είχαν προβεί σε αντικομμουνιστική και κακοποιό δράση στην περιοχή αλλά, σύμφωνα με την αντίθετη άποψη, σε μια προσπάθειά του ΕΛΑΣ να μονοπωλήσει την αντίσταση και θεωρώντας το ΕΚΚΑ «αντιδραστικό», κατά τη συνήθη φρασεολογία του ΚΚΕ, επιτέθηκε με υπέρτερες δυνάμεις και αφόπλισε την ΕΚΚΑ δύο φορές, στις 14/5/43 και στις 23/6/43. Την τρίτη φορά, ο ΕΛΑΣ συγκέντρωσε ισχυρή δύναμη και επιτέθηκε υπό την ηγεσία του Γ. Αθανασίου και του Α. Βελουχιώτη εναντίον του 5/42 συντάγματος την 14/4/44 στην θέση Κλήματα της Δωρίδας. Οι 450 άντρες του 5/42 συντάγματος κράτησαν την θέση τους μέχρι το πρωί της 17/4, οπότε αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν προς τη Σκάλα Καραΐσκου. Παρά το γεγονός ότι τμήμα (100 συνολικά άντρες) του συντάγματος κατάφερε να διαφύγει και να περάσει στην Πάτρα, το μεγαλύτερο μέρος του συντάγματος παρέμεινε με τον συνταγματάρχη Ψαρρό, ο οποίος αρνήθηκε να φύγει και αφού παραδόθηκε μαζί με τους συμπολεμιστές του, τελικά, δολοφονήθηκε. Αυτόπτες μάρτυρες, με τους οποίους συμφωνεί ο ιστορικός ηγέτης και πολεμιστής του ΚΚΕ Γρ. Φαράκος, υποστήριξαν ότι ο Δημήτρης Ψαρρός, αφού αιχμαλωτίστηκε, εκτελέστηκε από τον ταγματάρχη του ΕΛΑΣ Θύμιο Ζούλα, που έδωσε εντολή στο σωματοφύλακά του να τον χτυπήσει, πράγμα που έγινε με μια ριπή αυτόματου όπλου. Το ότι εκτέλεσε τον Ψαρρό παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Ζούλας, απόστρατος ταγματάρχης του Μηχανικού, το 1951 με έγγραφη έκθεσή του, (πιθανόν εξυπηρετώντας, κατά τον Λυμπεράτο, ενδοκομματικές σκοπιμότητες). Το γεγονός της δολοφονίας του Δημ Ψαρρού από τον ταγματάρχη Θυμ. Ζούλα επιβεβαιώνει, από ανεξάρτητες πηγές, ο συγγραφέας Διον. Χαριτόπουλος στο βιβλίου του "Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων". Κατά τον ιστορικό και στέλεχος του ΚΚΕ Μ. Λυμπεράτο, ο Ψαρρός σκοτώθηκε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, ενώ, σύμφωνα με την επίσημη θέση του ΕΛΑΣ, αυτός σκοτώθηκε κατά τη μάχη. Το πτώμα του άτυχου Ψαρρού τάφηκε στο χωριό Κλήμα της Δωρίδας, ενώ στον τάφο του δόθηκε η εντολή να γραφεί: “Συνταγματάρχης Ψαρρός, προδότης της Πατρίδας” (!) Σήμερα στο ίδιο σημείο έχει αναγερθεί μαυσωλείο προς τιμήν του Συντάγματος Ευζώνων 5/42. Ο Ζούλας τελικά διέφυγε στις χώρες του Παραπετάσματος όπου και πέθανε σε ψυχιατρείο (Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ.52, σ. 722). Το Φεβρουάριο του 1945, με διάταγμα του Πλαστήρα απενεμήθη στον ήρωα Ψαρρό, τιμής ένεκεν, ο βαθμός του Υποστρατήγου αναδρομικά από τη μέρα της εκτέλεσής του 17/4/1944).

Αξιοσημείωτη είναι η απάντηση του συνιδρυτή της οργάνωσης ΕΚΚΑ, Καρτάλη όταν, σε επίσημη συγκέντρωση, ερωτήθηκε για τις συνθήκες του φόνου του Ψαρρού. Είπε με καταφανή συγκίνηση: "Ο Συνταγματάρχης Ψαρρός ήταν ένας επιστήθιος φίλος μου. Νομίζω ότι, εις τιμήν της μνήμης του, πρέπει να ειπώ ότι ο Συνταγματάρχης δεν θα μου συνεχώρει ποτέ αν αι συνθήκαι του φόνου του εγίνοντο αιτία διαιωνίσεως της εθνικής διαιρέσεως".

Πηγές: Χάγκεν Φλάισερ, Στέμμα και Σβάστικα: Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης, σ. 383. Κουκουριώτης Α: "Η εθνική μας κατάντια οδήγησε στην 21^η Απριλίου" Εφημερίδα Ελευθεροτυπία 21.04.2007 Δημήτριος Ψαρρός: η χαμένη ευκαιρία . ΤΑ ΝΕΑ (5 Μαΐου 2007) Ιστοσελίδα τηλεοπτικής Εκπομπής Ρεπορτάζ χωρίς Σύνορα: "Βρετανοί - Αντίσταση - Εμφύλιος" Ημερομηνία Προβολής: 22.05.2006 Γρηγόρης Φαράκος. Άρης Βελουχιώτης , Το χαμένο αρχείο , σελ. 296 Διον. Χαριτόπουλος: "Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων"