Η Μέθη [και ο αλκοολισμός]

Η Μέθη [και ο αλκοολισμός]

Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου – συγγραφέα

ΓΕΝΙΚΑ: Αλκοολισμός ονομάζεται η παθολογική σχέση που μπορεί να αναπτύξει το άτομο με το αλκοόλ. Ο όρος υποδηλώνει την πλήρη εξάρτηση του ατόμου στο αλκοόλ. Μέθη είναι περιστασιακή ή μη υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ (αλκοολική δηλητηρίαση). Και η μέθη είναι ένα από τα κακά της άμετρης απόλαυσης υλικών αγαθών. Το υπερβολικό κρασί υπήρξε το αρχαιότερο ναρκωτικό. Ζαλίζει, ναρκώνει και αποσυνθέτει τον άνθρωπο. Ο Νώε, ο μόνος που έσωσε ο Θεός, μαζί με την οικογένεια του, έπεσε από απροσεξία στο αμάρτημα της μέθης. Θέλησε ν’ απολαύσει άμετρα το χυμό του σταφυλιού. Αποτέλεσμα, να μεθύσει και να πετάξει τα ρούχα του εξευτελιζόμενος μπροστά στα παιδιά του. Ποιος; Αυτός, ο μόνος ενάρετος της εποχής του. Ο Λωτ πάλι, επειδή ήπιε πολύ μετά την καταστροφή των Σοδόμων, ίσως για να διασκεδάσει τη λύπη, έφθασε στο αμάρτημα της αιμομιξίας με τις κόρες του.

ΙΑΤΡΙΚΑ: Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλης προκαλεί κατά ένα μεγάλο ποσοστό καρδιαγγειακά νοσήματα, τη νόσο του μυοκαρδίου καθώς και συχνά τον αιφνίδιο θάνατο. Μεταξύ άλλων το αλκοόλ προκαλεί και κίρρωση του ήπατος, ενώ καταστρέφει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου. Ακόμη, ο αλκοολισμός προκαλεί συχνά οικιακά και εργατικά ατυχήματα, ενώ είναι επικίνδυνος όταν αλκοολικός ή απλώς μεθυσμένος οδηγεί κάποιο όχημα. Ο μέσος όρος μείωσης της διάρκειας ζωής του ατόμου που είναι εξαρτημένο από το αλκοόλ είναι από 10 έως 15 έτη. Ιατρικές μελέτες έδειξαν μειώσεις στη φλοιώδη αιματική ροή και το μεταβολισμό που συνδέονται με το αλκοόλ. Μελέτες ακόμη και για την απλή μεθη δείχνουν ότι μειώνει το μεταβολισμό του εγκεφαλικού φλοιού στους ανθρώπους.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: Ο αλκοολισμός προκαλεί και ψυχικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Οι αλκοολικοί συχνά εμφανίζουν κατάθλιψη και αυτοκαταστροφικές τάσεις. Ακόμη, παρατηρείται μείωση σεξουαλικής απόδοσης, ενώ το άτομο συχνά παρουσιάζει παραισθήσεις. Η μέθη μπορεί να προκαλέσει βίαια συμπεριφορά, συχνά εντός της οικογένειας. Η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ, δημιουργεί αντοχή, εξάρτηση και προσαρμογή του οργανισμού, τέτοια ώστε η διακοπή της χρήσης του, να μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο στέρηση, που χαρακτηρίζεται συνήθως από αϋπνία, υπερδραστηριότητα του νευρικού συστήματος και συναισθήματα άγχους και έντονης ανησυχίας. Οι ψυχολογικές θεωρίες στηρίζονται στην παρατήρηση μεταξύ των μη αλκοολικών ανθρώπων, που με χρήση χαμηλών δόσεων αλκοόλ μετά από μια δύσκολη ημέρα, νιώθουν ένα ενισχυμένο συναίσθημα ευφορίας και μια βελτιωμένη ευκολία των κοινωνικών σχέσεων. Μετά από υψηλές δόσεις, όμως, ειδικά όταν πέφτει το επίπεδο του αλκοόλ στο αίμα, συναισθήματα νευρικότητας και ταραχής αυξάνονται. Συνεπώς, τα χαλαρωτικά αποτελέσματα του αλκοόλ, μπορεί να ασκούν επίδραση σε μικρές ή μέτριες δόσεις στους περιστασιακούς πότες ή να ανακουφίζουν από τα συμπτώματα στέρησης τους εξαρτημένους πότες, αλλά δεν αποτελούν αιτιολογία του αλκοολισμού. Θεωρίες ότι η δυνατότητα του αλκοόλ να ενισχύει συναισθήματα ύπαρξης ισχυρής και ελκυστικής εικόνας του εαυτού και να μειώνει τα αποτελέσματα του ψυχολογικού πόνου είναι δευτερεύουσες. Η Ψυχοδυναμική θεωρία υποθέτει ότι μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το αλκοόλ σαν φάρμακο για να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τα αυτό-τιμωρούμενο σκληρό Υπερεγώ τους και για να μειώσουν τα ασυνείδητα (υπό την ψυχαναλυτική έννοια) επίπεδα εσωτερικής σύγκρουσής τους. Η Ψυχαναλυτική θεωρία υποθέτει ότι τουλάχιστον μερικοί αλκοολικοί μπορεί να έχουν καθηλωθεί στο στοματικό (βρεφικό) στάδιο ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης και χρησιμοποιούν το αλκοόλ για ανακούφιση των απογοητεύσεών τους, παίρνοντας την ουσία από το στόμα. Η Μπηχεβιοριστική (Συμπεριφοριστική) θεωρία συνοψίζει ως εξής: Οι προσδοκίες για τα αποτελέσματα ανταμοιβής του ποτού, και η συνεπαγόμενη ενίσχυση μετά από την κατανάλωση αλκοόλ, συμβάλλουν στην απόφαση των ατόμων να πιούν πάλι μετά από την πρώτη εμπειρία με το αλκοόλ και να συνεχίζουν το ποτό, παρά τα προβλήματα υγείας. Οι κοινωνικοπολιτιστικές θεωρίες είναι συχνά βασισμένες σε παρατηρήσεις κοινωνικών ομάδων που έχουν υψηλά και χαμηλά ποσοστά αλκοολισμού. Έτσι υποθέτουν ότι οι Εβραίοι, που εισάγουν τα παιδιά στα μέτρια επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ σε μια οικογενειακή ατμόσφαιρα αποφεύγοντας τη μέθη, έχουν τα χαμηλά ποσοστά αλκοολισμού. Άλλες ομάδες, όπως οι Ιρλανδοί ή μερικές ιθαγενείς αμερικανικές φυλές με υψηλά ποσοστά αποχής αλλά μιας παράδοσης κατανάλωσης στο σημείο της μέθης, θεωρούνται ότι έχουν υψηλά ποσοστά αλκοολισμού. Αυτές οι θεωρίες, εντούτοις, εξαρτώνται συχνά από στερεότυπα που τείνουν να είναι λανθασμένα, ενώ εξαιρέσεις σε αυτούς τους κανόνες υπάρχουν. Σε τελική ανάλυση, οι κοινωνικές και ψυχολογικές θεωρίες είναι πιθανώς ιδιαίτερα συσχετιζόμενες μεταξύ τους, επειδή περιγράφουν τους παράγοντες που συμβάλλουν στην αρχή της κατανάλωσης, της ανάπτυξης των προσωρινών προβλημάτων με το αλκοόλ, και ακόμη και του αλκοολισμού. Το πρόβλημα είναι πως δεν μπορούν να συγκεντρωθούν οριστικά στοιχεία για να υποστηρίξει ή να αντικρούσει αυτές τις θεωρίες. Ένας παράγοντας προδιάθεσης στον αλκοολισμό, είναι και η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Η γνωστική λειτουργία κινδυνεύει περαιτέρω στους πάσχοντες αλκοολικούς που συνεχίζουν να πίνουν. Η οικογενειακή ευπάθεια στον αλκοολισμό και τα χαρακτηριστικά αυτής της ευπάθειας, συνδέονται με τα ελλείμματα και στο εκπαιδευτικό επίπεδο. Συχνά παιδιά αλκοολικών εμφανίζουν μειώσεις στην προσοχή, τον προγραμματισμό, και τη μάθηση. Οι ίδιοι οι αλκοολικοί ασθενείς παρουσιάζουν διαταραχές στη γνωστική λειτουργία: Ελλείμματα στο επίπεδο απόδοσης λεκτικών δεξιοτήτων, ελλείμματα μάθησης και μνήμης, ελλείμματα επίλυσης προβλημάτων και αφαιρετικής λειτουργίας. Μάλιστα, με την πρόοδο της ηλικίας, τα γνωστικά ελλείμματα γίνονται εντονότερα.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΩΘΗΣΗΣ: Κατά τους ψυχιάτρους γενετικές επιρροές ευθύνονται κατά 60% του κινδύνου για τον αλκοολισμό, ενώ το περιβάλλον είναι υπεύθυνο για το υπόλοιπο 40%. Η έναρξη της κατανάλωσης οινοπνεύματος εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από κοινωνικούς, θρησκευτικούς, και ψυχολογικούς παράγοντες, αν και τα γενετικά χαρακτηριστικά φαίνεται επίσης ότι συμβάλουν. Η ψυχοθεραπεία, ομαδική ή μη, είναι συχνά απαραίτητητη μαζί με φαρμακευτική θεραπεία της απεξάρτησης από το αλκοόλ. Στην ψυχανάλυση και στην ψυχοθεραπεία, γίνεται κατανοητό ότι ο αλκοολισμός, οφείλεται και παράγεται στον διαταραγμένο ψυχισμό ενός ατόμου και μπορεί να γίνει κατανοητός από τη διερεύνηση των παραγόντων που τον υποκινούν. Μόλις αυτοί οι συναισθηματικοί παράγοντες έρθουν στη συνείδηση, οι άνθρωποι μπορούν να τους τιθασεύσουν και κατά συνέπεια, έχουν μια καλή ευκαιρία να αλλάξουν τη ζωή τους. Ο άνθρωπος κάνει χρήση του αλκοόλ για να μειώσει την ένταση και το άγχος, να αυξήσει την αίσθηση δύναμης, και να μειώσει τα ψυχολογικά προβλήματα. Οι αλκοολικοί συχνά αναφέρουν ότι το οινόπνευμα μειώνει τα συναισθήματα νευρικότητάς και ότι τους βοηθά να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές πιέσεις της ζωής και να χαλαρώσουν (υποκειμενική αίσθηση). Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το ποτό ως τρόπο "θεραπείας" ή για να ελαφρύνουν “βαριά” συναισθήματα, όπως θλίψη, θυμό ή ντροπή. Αυτά τα συναισθήματα τους φαίνονται λιγότερο ανυπόφορα όταν πίνουν. Οι άνθρωποι πίνουν επίσης για να απαλλαγούν από συναισθήματα τύψεων και ενοχών που απαντώνται συχνά και στην κατάθλιψη. Διαπιστώνουν ότι μπορούν να είναι πιο επιεικείς με τον εαυτό τους όταν έχουν πιεί. Για άλλους, ένα ποτό υποκαθιστά ένα αγαπημένο πρόσωπο που έχουν χάσει. Κάνουν, στην πραγματικότητα, μια νέα σχέση με το ποτό, που δεν θέλουν να τη χάσουν. Άλλοτε οι άνθρωποι χρησιμοποιούν καταχρηστικά το αλκοόλ για να διορθώσουν ένα αίσθημα βαθιάς απογοήτευσης με τους άλλους, ή με την εικόνα του εαυτού τους. Το να πίνουν, χρησιμεύει στη δημιουργία μιας αίσθησης ότι ο κόσμος είναι όπως θα έπρεπε να είναι, ή όπως αισθάνονται ότι πρέπει να είναι.

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ: Ο Μέγας Βασίλειος χαρακτηρίζει τη μέθη: “δημόσια πόρνη, μητέρα της αναισχυντίας, φίλη του γέλωτα, μανιακή, εύκολη σε κάθε ιδέα ασχημοσύνης”. Ο ίδιος Πατέρας λεέι για αυτούς που αυταπατώνται ότι κάνουν ευάρεστη νηστεία πίνοντας οινοπνευματώδη: “Δε θα μπει η νηστεία και η προσευχὴ σε ψυχή που λερώθηκε απὸ τη μέθη. Τὸν νηστευτὴ μέσα στις ιερὲς αυλὲς προσδέχεται ο Κύριος, τον μέθυσο σαν ακάθαρτο και ανίερο δεν τον δέχεται.” Ο λόγος της Αγίας Γραφής είναι σαφής: “Οι μέθυσοι δε θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού≫ (Α´ Κορ. στ΄,10). Έτσι συνεχίζει ο Μέγας Ιεράρχης: “αν σε αποκλείει η μέθη απὸ τη βασιλεία, πού σου είναι λοιπὸν χρήσιμη η νηστεία; τόσο πολὺ ξεπερνάς και τα άλογα στη γαστριμαργία. Η κοιλιὰ όμως βαρυφορτωμένη όχι μόνο για το δρόμο, αλλὰ ούτε και για τον ύπνο είναι κατάλληλη· διότι καταπιεζόμενη, απὸ τό βάρος, δε μπορεί να ηρεμήσει, αλλ᾿ αναγκάζεται πολλὲς φορὲς να γυρίζει πότε απὸ τη μία και πότε απὸ την άλλη πλευρά”. Ο Γέρων Παϊσιος μιλάει για μια άλλη μέθη, όχι αυτή του αλκοόλ, αλλά για την ουράνια μέθη της αγάπης. Ας κλείσουμε με τα λόγια του: “Η άλλη μέθη είναι η μέθη από το Άγιο πνεύμα. Αυτοί που μεθούν από το Άγιο Πνεύμα, αγάλλονται συνέχεια από την στοργή του Θεού, του Πατέρα τους. Αν μεθύσει ο άνθρωπος πνευματικά με το ουράνιο κρασί, η ζωή του εδώ στην γη γίνεται μαρτυρική, με την καλή όμως έννοια. Αχρηστεύεται για τον κόσμο, αδιαφορεί για καθετί γήινο και όλα ταθεωρεί σκύβαλα. Η άλλη μέθη, η ουράνια, είναι καλή, αλλά πρέπει να είναι κανείς συνέχεια εκεί, στο ατέλειωτο βαρέλι, το ουράνιο. Εύχομαι να βρείτε την παραδεισένια θεία κάνουλα και να πίνετε και να μεθάτε συνέχεια από το παραδεισένιο κρασί. Αμήν”.

Βιβλιογραφία:

http//psi-gr.tripod.com

http://1myblog.pblogs.gr/tags/agio-pneyma-gr.html

http://pmeletios.com/ar_meletios/agioi/ag_nikolaos.html

http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/paterikon/basil_the_great_about_fasting_b.htm