Σάββας Αλεξάνδρου, Η εκκλησιολογική θεώρηση της ενότητας

Η εκκλησιολογική θεώρηση της ενότητας

Του Σάββα Αλεξάνδρου, Θεολόγος - Βοηθός Διευθυντής Α΄, συνεργάτης Ιεράς Μητρόπολης Λεμεσού.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας υποστηρίζουν πως όλοι οι άνθρωποι είναι αδερφοί μεταξύ τους.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς συγκεκριμένα αναφέρει: «Αδερφοί ημείς εσμέν ως εξ ενός Δεσπότου και ποιητού τέκνα, ον κεκτήμεθα Πατέραν κοινόν· αδερφοί ωσαύτως εσμέν ως εξ ενός γηγενούς άπαντες του Αδάμ όντες και μόνοι κατ’ εικόνα Θεού γεγονότες». Δηλαδή είμαστε αδέλφια ανάμεσά μας, γιατί είμαστε παιδιά ενός Δημιουργού, τον οποίο έχουμε κοινό Πατέρα. Είμαστε ακόμα αδέρφια ανάμεσα μας γιατί έχουμε κοινή προγονική ρίζα και γιατί ακόμα πλαστήκαμε όλοι κατ’ εικόνα Θεού.

Κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη η Κυριακή προσευχή αποτελεί έκφραση αυτής της παγκόσμιας αδελφοσύνης των ανθρώπων. Αναφέρει συγκεκριμένα πως λέγοντας τη φράση «Πάτερ ημών» ομολογούμε πως «τέκνα άπαντες Θεού εγεννήθημεν» και ακόμα πως δηλώνουμε ότι ειίμαστε συγγενείς με τον Θεό, αφού είναι ο Πατέρας μας. Έτσι, κατά τη Θεολογία του μεγάλου αυτού Πατέρα της Εκκλησίας μας: «Εφόσον είμεθα συγγενείς προς Αυτόν ωφείλουμε να φυλάττουμε τις ιδιότητες του Πατρός μας, ήγουν τας Αγίας αυτού αρετάς με προεξάρχουσα την αρετή της αγάπης».

Αυτή ακριβώς η αρετή της αγάπης, την οποία αναφέρει ο Άγιος, μάς δίνει τη δυνατότητα να έχουμε αυτή την αίσθηση της αδελφοσύνης με τους άλλους ανθρώπους. Εξάλλου, ο Μέγας Βασίλειος οραματίζεται μια παγκόσμια κοινωνία που τα μέλη της να είναι ενωμένα μεταξύ τους διά της αγάπης και με τον Χριστό. Λέει χαρακτηριστικά: «Τι χαριέστερον τούτου γενέσθαι ή τους τοσούτους τω πλήθει τόπους διηρημένους, τη διά της αγάπης ενώσει, καθοράν εις μίαν αρμονίαν μελών εν σώματι Χριστού δεδέσθαι»; Δηλαδή, τι πιο όμορφο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, από το να βλέπει κανείς όλους τους ανθρώπους που κατοικούν στα διάφορα μέρη της γης, να είναι ενωμένοι διά της αγάπης μεταξύ τους και με τον Χριστό;

Κατά τους Πατέρες της Ανατολής η Εκκλησία αποτελεί το μέσο διά του οποίου πραγματοποιείται εν Αγίω Πνεύματι η ενότητα όλων των ανθρώπων. Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων αποφαίνεται γι’ αυτό: «Εκκλησία αύτη εστίν διά το πάνταςεκκαλείσθαι και ομού συνάγειν». Η Εκκλησία, δηλαδή, λέγεται έτσι διότι αποτελεί μια πρόσκληση με στόχο την κοινή συνάντηση των ανθρώπων μεταξύ τους και με τον Χριστό. Η αλήθεια αυτή πραγματοποιείται ιδιαιτέρως διά της Θείας Κοινωνίας.

Στην Ορθόδοξη Πατερική Θεολογία μας, ο κανόνας που διέπει τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων εκφράζεται με μια ρήση του σπουδαίου ασκητή ερημίτη, του Αγίου Απολλώ: «Είδες τον αδερφόν σου, είδες Κύριον τον Θεόν σου». Δηλαδή, όταν βλέπεις τον αδερφό σου, και εδώ εννοεί τον κάθε άνθρωπο, να ‘ναι για σένα σαν και να βλέπεις τον Κύριο και Θεό σου.

Οι Θεοφόροι Πατέρες θεωρούν πως όχι απλά η ανοχή, αλλά η αποδοχή του κάθε ανθρώπου και η εν ταπεινώσει κοινωνία και αγάπη με τους άλλους ανθρώπους μας καθιστά σπουδαίους ενώπιον του Θεού. Λέει γι’ αυτό ο Μέγας Βασίλειος: «Εκείνος μέγας ενώπιον του Θεού, ο ταπεινοφρόνως υποκατακληθείς τω πλησίον αυτού». Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο η Πατερική Γραμματεία απορρίπτει οποιαδήποτε μορφή διάκρισης των ανθρώπων ρατσιστική ή κοινωνική.

Ο ιερός Χρυσόστομος αναφέρει: «Όπου γαρ η της πίστεως ευγένεια, εκεί ουδείς δούλος, ουδείς βάρβαρος, ουδείς Έλλην, άπαντες γαρ εις μίαν αναβαίνουσιν την υπεροχήν του αξιώματος». Δηλαδή, όταν ο άνθρωπος ενστερνίζεται τη Χριστιανική Πίστη δεν ξέρει τι σημαίνει δούλος ή τι πάει να πει βάρβαρος ή ειδολολάτρης, μέσα στον χώρο της Εκκλησίας. Όλοι είναι παιδιά του Θεού.

Εξάλλου ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης λέει πως την έννοια της αδερφοσύνης μεταξύ των ανθρώπων διέλυσε και κατέστρεψε η φιλαυτία, δηλαδή ο ατομικισμός που είναι συνέπεια της πτώσης. Λέει χαρακτηριστικά: «Ουκ η φύσις έσχισε το ανθρώπινο γένος, αλλ’ η φιλαυτία προς δουλείαν και κυριότηταν». Δηλαδή, δεν είναι η φύση που έκανε ώστε να χωρίσουν μεταξύ τους οι άνθρωποι και το ενιαίον του ανθρωπίνου προσώπου να διαιρεθεί, αλλά ο ατομικισμός είναι αυτός που χώρισε τους ανθρώπους, σε σκλάβους και αφέντες. Κάτι ανάλογο θα πει και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «Η κοινή αμαρτία η φυγαδεύσασα την αγάπην, αύτη ημάς αλλήλους πολεμίους κατέστησεν». Δηλαδή, η κοινή αμαρτία, το προπατορικό αμάρτημα, που έδιωξε την αγάπη, αυτή στάθηκε αιτία να γίνουμε εχθροί ανάμεσά μας.

Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο ο άγιος άνθρωπος όντας ενωμένος με τον Θεό νιώθει να είναι ενωμένος και αδελφωμένος με όλους τους ανθρώπους γύρω του ανεξάρτητα από χρώμα, φυλή ή θρησκεία.

Λέει γι’ αυτό ο Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος: «Ο Άγιος πάντας καθορά καθαρώ οφθαλμώ και χαίρει επί όλω τω κόσμω και πάντας θέλει προσκυνείν και αγαπάν Έλληνας και Ιουδαίους».

Φιλελεύθερος,30/10/2012