Στέργιος Σάκκος, Χαίρε, σοφίας Θεού δοχείον

 

 Γ΄ Στάση τῶν Χαιρετισμῶν

Χαῖρε, σοφίας Θεοῦ δοχεῖον·

χαῖρε, προνοίας αὐτοῦ ταμεῖον!

Τό ζεῦγος αὐτό τῶν Χαιρετισμῶν χαρακτηρίζει τήν Παναγία μας ὡς δοχεῖο, σκεῦος πού δέχθηκε μέσα του τήν σοφία τοῦ Θεοῦ, καί ὡς ταμεῖο, χῶρο ὅπου ἀποταμιεύθηκε ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ. 

 Τό δοχεῖο, ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε, εἶναι τό σκεῦος, ὅπου συγκεντρώνουμε καί φυλάγουμε διάφορα πράγματα, ἐνῶ στό ταμεῖο, ὅπου σήμερα συγκεντρώνουμε τά χρήματα, στήν ἀρχαία ἐποχή ἀσφάλιζαν τούς θησαυρούς καί ἦταν ἕνας μεγάλος χῶρος, πολύ μεγαλύτερος ἀπό τό δοχεῖο.

 Τό δοχεῖο μποροῦσε κανείς νά τό μετακινεῖ, τό ταμεῖο ὅμως ἔμενε ἀμετακίνητο· πολλές φορές τό ταμεῖο ἦταν καί ἕνα ὁλόκληρο δωμάτιο, ἀπομονωμένο, στό ὁποῖο δέν μποροῦσε νά μπαίνει ὁ καθένας. Ἔτσι π.χ. στήν ἐπί τοῦ ὄρους ὁμιλία μιλώντας γιά τήν προσευχή ὁ Κύριος λέγει· γιά νά προσευχηθεῖς ἀληθινά, χωρίς φαρισαϊσμούς καί περισπασμούς «εἴσελθε εἰς τὸ ταμιεῖον σου» (Μθ 6,6). 

 Ἀρχικά θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἕνα ἀπέραντο δοχεῖο γεμάτο ἀπό τήν σοφία τοῦ Θεοῦ εἶναι τό σύμπαν· ὅσο τό μελετοῦν οἱ ἐπιστήμονες τόσο καί περισσότερο ἐκπλήσσονται καί θαυμάζουν. Ἀλλά καί ὁ θεόπνευστος ψαλμωδός συγκλονισμένος ἀναφωνεῖ «ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου Κύριε· πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας» (Ψα 103,24)! Ἡ ἀσύλληπτη σοφία τοῦ Θεοῦ κρύβεται σέ ὅλα τά δημιουργήματά του, ἀπό τό ταπεινό λουλούδι μέχρι τόν λαμπερό γαλαξία, ἀπό τόν μικρόκοσμο μέχρι τόν μακρόκοσμο. Ἡ τάξη, ἡ ἀκρίβεια, ἡ σκοπιμότητα, ὁ ρυθμός, ἡ ἁρμονία, τό μεγαλεῖο τῆς δημιουργίας, μιλοῦν στόν ἄνθρωπο γιά τήν ἀγαθότητα, τήν ἀγάπη, τήν πρόνοια, τήν σοφία τοῦ Θεοῦ. Κι ὅταν θελήσει νά ρίξει ἕνα βλέμμα στόν ἴδιο τόν ἑαυτό του, νά μελετήσει τήν κατασκευή καί τήν λειτουργία τοῦ ἀνθρωπίνου ὀργανισμοῦ, ἔκθαμβος ὁμολογεῖ μαζί μέ τόν ψαλμωδό· «ἐθαυμαστώθη ἡ γνῶσίς σου ἐξ ἐμοῦ» (Ψα 138,6). Ἡ μελέτη, λοιπόν, τοῦ ἀπείρου σύμπαντος ἀλλά καί τοῦ ἀνθρώπου, πού ἀποτελεῖ ἕνα μικρό σύμπαν, ἀποκαλύπτει τήν σοφία τοῦ Θεοῦ καί γεννᾶ μέσα μας ἕναν θαυμασμό, ὁ ὁποῖος κινεῖ τήν καρδιά μας σέ δοξολογία, ἀδιάλειπτη δοξολογία πρός τόν Θεό. 

 Ἀλλά ἄν τό φυσικό σύμπαν μιλᾶ γιά τήν πανσοφία τοῦ Δημιουργοῦ, πολύ περισσότερο αὐτή ἀποκαλύπτεται στό σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας, σ᾿ αὐτό τό πνευματικό σύμπαν, ὅπου ξεχωριστή καί μοναδική θέση κατέχει ἕνας ἐξαιρετικά χαριτωμένος ἄνθρωπος, ἡ Θεοτόκος. Ἐκείνη ὡς σκεῦος ἐκλεκτό δέχθηκε νά φιλοξενήσει μέσα στά σπλάγχνα της τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ καί νά γεννήσει τόν Ἰησοῦ Χριστό, «ἐν ᾧ εἰσι πάντες οἱ θησαυροὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς γνώσεως ἀπόκρυφοι» (Κλ 2,3). Ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι «ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ» (Α´Κο 1,24), ὅπως γράφει στούς Κορινθίους ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Σ᾽ αὐτόν «κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς» (Κλ 2,9˙πρβλ. 1,19). Καί ἐνῶ ὡς Θεός εἶναι ἄπειρος καί «ἀχώρητος παντί», χώρεσε στήν μήτρα τῆς Παρθένου. Πῶς; Μέ τήν ἄφατη ἀγαθότητα καί μακροθυμία του ὁ Θεός σχεδίασε τήν σωτηρία μας καί γιά τήν πραγματοποίησή της «ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος» (Φι 2,7). Χωρίς νά ἐγκαταλείψει τήν θεϊκή του φύση, τήν κάλυψε μέ τήν ἀνθρώπινη. Σαρκώθηκε καί παρουσιάσθηκε στήν ἱστορία ὡς ταπεινός ἄνθρωπος ὁ ὕψιστος Θεός. Τοῦτο τό μέγα μυστήριο συντελέσθηκε στό ἐκλεκτό σκεῦος τῆς Παρθένου, πού ἔγινε τό κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ. 

 Προφητικά παρουσιάζεται τό σεπτό πρόσωπό της, στό 9ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου τῶν Παροιμιῶν, ὡς οἶκος ἐπιβλητικός καί περικαλλής. Τόν κατασκεύασε ἡ ἐνυπόστατη Σοφία, δηλαδή ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἔστρωσε μέσα ἐκεῖ πλούσιο τραπέζι: «Ἡ σοφία ᾠκοδόμησεν ἑαυτῇ οἶκον καὶ ὑπήρεισε στύλους ἑπτά· ἔσφαξε τὰ ἑαυτῆς θύματα, ἐκέρασεν εἰς κρατῆρα τὸν ἑαυτῆς οἶνον καὶ ἡτοιμάσατο τήν ἑαυτῆς τράπεζαν» (στ. 1-2). Ἡ Παναγία μας εἶναι τό κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ, τό στέρεο καί ἀκατάλυτο.

 Ἀπό Ἐκείνην, κατά τρόπο ἀσύλληπτο, δανείστηκε τήν ἀνθρώπινη φύση ὁ Θεός, στά σπλάγχνα της ἔγινε Θεάνθρωπος καί τῆς ἀνταπέδωσε τό δάνειο θεώνοντας τήν ἀνθρώπινη φύση της. Ἔτσι ἡ Παναγία προβάλλει στό πνευματικό στερέωμα, ὅπως τήν ἀντικρύζει στήν Ἀποκάλυψη ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ὡς «γυνή περιβεβλημένη τόν ἥλιον» (Ἀπ 12,1). Εἶναι ὁ πρῶτος θεωμένος ἄνθρωπος, ἀνθρωπόθεος! Σ᾿ αὐτήν βλέπουμε τί κατόρθωσε ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς. Γι᾿ αὐτό τήν ἐγκωμιάζουμε ὡς «κιβωτὸν χρυσωθεῖσαν τῷ πνεύματι», «ναὸν ἔμψυχον», «Θεοῦ κατοικητήριον» κτλ. Τήν μεγαλύνουμε ὡς «πλατυτέραν τῶν οὐρανῶν», «δοχεῖον τοῦ ἀπείρου», «χωρίον τοῦ ἀστέκτου» καί τήν χαιρετίζουμε ὡς «σοφίας Θεοῦ δοχεῖον». 

 Εἶναι, ἐπιπλέον ἡ Παναγία τῆς προνοίας αὐτοῦ (τοῦ Θεοῦ) ταμεῖον. Ἄν τό σύμπαν εἶναι ἕνα δοχεῖο γεμάτο ἀπό τήν σοφία τοῦ Θεοῦ, ἡ διατήρησή του μέσα στό πέρασμα τῶν αἰώνων εἶναι ἕνα ταμεῖο γεμάτο ἀπό τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Μετά τήν δημιουργία τοῦ σύμπαντος ὁ Θεός δέν ἔπαυσε νά ἐνδιαφέρεται γι᾿ αὐτό. Ὁ Ἰησοῦς εἶχε πεῖ· «ὁ πατήρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται» (Ἰω 5,17). Ἐξακολουθεῖ νά ἐργάζεται ὁ Θεός. Καί τί κάνει; Ἔργο του τώρα εἶναι ἡ συντήρηση καί διακυβέρνηση αὐτῶν πού δημιούργησε. Δημιούργησε τό σύμπαν ἀλλά συνέχισε νά τό κυβερνάει· δημιούργησε τήν ἀνθρωπότητα ἀλλά δέν ἔπαυσε νά τήν παρακολουθεῖ καί νά μεριμνᾶ γι᾿ αὐτήν. Θά ἦταν ἀδύνατον νά ἐπιζήσει ἡ ἀνθρωπότητα χωρίς τήν πρόνοια, τήν φροντίδα, τό ἄγρυπνο βλέμμα τοῦ Θεοῦ. Τό σύμπαν δέν εἶναι ἕνα ρολόι πού τό κατασκεύασε ὁ Θεός, τό κούρδισε μέ τήν σοφία του καί τό ἄφησε νά λειτουργεῖ μόνο του. Εἶναι ἕνα ὄργανο πού κάθε στιγμή τό κατευθύνει ὁ ἴδιος μέ τήν πρόνοιά του. Καί ὁ μικρόκοσμος καί ὁ μακρόκοσμος λειτουργοῦν σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Μιλοῦν οἱ ἐπιστήμονες γιά τούς «φυσικούς νόμους». Τί εἶναι αὐτοί οἱ φυσικοί νόμοι; Εἶναι ἡ διαρκής θέληση τοῦ Θεοῦ, ἡ σοφή πρόνοιά του γιά τήν φύση πού δημιούργησε.

Μόνον ὅταν Ἐκεῖνος θελήσει, μπορεῖ νά ἀναστείλει τήν λειτουργία τῶν φυσικῶν νόμων, καί νά ἐπιτελέσει τό θαῦμα. Ἀκόμη καί τά ἔκτακτα φυσικά φαινόμενα, ὅπως σεισμοί, καταποντισμοί, πλημμύρες, ὑπηρετοῦν καί αὐτά τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ. 

 Ἀλλά ἄν γιά τά ἄψυχα καί ἄλογα τοῦ σύμπαντος μεριμνᾶ καί προνοεῖ ὁ Θεός, πολύ περισσότερο ἐνδιαφέρεται γιά τό μόνο λογικό πλάσμα του, τόν ἄνθρωπο. Ἀναμφίβολα ἡ ἀνθρώπινη ἱστορία κατευθύνεται ἀπό τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Διαφορετικά, θά εἶχε ἐκλείψει τό ἀνθρώπινο γένος ἀπό τήν ἀρχή του ἀκόμη. Καί ἡ προσωπική μας ζωή ἐξαρτᾶται ἀπό τήν θεία πρόνοια. Πόσες φορές μᾶς ἔσωσε, χωρίς νά τό καταλάβουμε, μᾶς γλύτωσε ἀπό ὁρατούς καί ἀοράτους κινδύνους! 

 Στίς ὀργανωμένες ἀνθρώπινες κοινωνίες, φτωχοί καί ταλαίπωροι ἄνθρωποι καταφεύγουν στά διάφορα ταμεῖα τῆς κοινωνικῆς πρόνοιας, ζητώντας ἀπό ἐκεῖ συμπαράσταση καί βοήθεια στά προβλήματά τους. Στήν θεανθρώπινη κοινωνία τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας, πού εἶναι ἡ ταμειοῦχος τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ -αὐτή διαχειρίζεται τήν θεία χάρη-, οἱ πιστοί βρίσκουμε τήν συμπαράσταση καί βοήθεια τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ. Ἡ Παναγία μητέρα του, πού ἀποτελεῖ προτύπωση τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί τό τέλειο πρότυπο τοῦ κάθε πιστοῦ, μεσιτεύει γιά μᾶς. Μποροῦμε μέ θάρρος νά τήν ἐπικαλούμαστε. Καί ὅπως βλέπουμε τήν ἁγία εἰκόνα της νά κρατᾶ στήν ἀγκαλιά τόν Μονογενῆ Υἱό της, νά τήν παρακαλοῦμε, παιδιά της κι ἐμεῖς, νά μᾶς σκέπει, νά μᾶς φρουρεῖ, νά ζητᾶ καί γιά μᾶς τό ἔλεος καί τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος τήν κατέστησε «Κεχαριτωμένη». 

 Θά μποροῦσα νά μιλῶ ὧρες πολλές γιά τήν σοφία, τήν ἀγάπη, τήν δύναμη καί τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, πού φαίνονται στό πρόσωπο τῆς Μητέρας τοῦ Κυρίου. Θά περιορισθῶ ὅμως σ᾿ ἕναν συσχετισμό ἀνάμεσα στήν Παναγία μας καί στόν Σταυρό. Μέ ποιητική χάρη, ἀλλά καί θεολογική δύναμη ἐκφράζεται αὐτός ὁ συνδυασμός σέ πολλά ἀπό τά Σταυροθεοτοκία. ῞Οπως ἡ Παναγία εἶναι τό δοχεῖο τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ καί τό ταμεῖο τῆς προνοίας τοῦ Θεοῦ, ἔτσι καί ὁ Σταυρός. Τό κηρύττει ὁ ἀπόστολος Παῦλος· «ἐπειδὴ καὶ Ἰουδαῖοι σημεῖον αἰτοῦσι καὶ Ἕλληνες σοφίαν ζητοῦσιν, ἡμεῖς δὲ κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον» (Α´ Κο 1,22-23). Στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ ἑνώνεταιἡ σοφία καί ἡ δύναμή του μέ τήν ἀγάπη καί τήν πρόνοιά του γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου. Εἶναι ἕνα δοχεῖο γεμάτο μέ τήν σοφία τοῦ Θεοῦ καί ἕνα ταμεῖο γεμάτο μέ τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, διότι εἶναι ματωμένος ἀπό τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί φωτισμένος ἀπό τό φῶς τῆς ἀναστάσεώς του. 

 Πραγματικά, εἶναι πολύ θαυμαστό τό σχέδιο τῆς σοφίας καί τῆς πρόνοιας τοῦ Θεοῦ! Στό σχέδιο αὐτό προβάλλουν ἀπό τήν μιά μεριά τό ἁγιώτερο πρόσωπο τῆς ἀνθρωπότητος, ἡ Παναγία μας· τήν διάλεξε ὁ Θεός γιά νά γίνει ἡ πρώτη καί τέλεια συνεργάτριά του γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου. Καί ἀπό τήν ἄλλη, προβάλλει τό χειρότερο καί ἀπαισιότερο ὄργανο, ὁ σταυρός, πού προοριζόταν γιά τούς πιό φοβερούς κακούργους τοῦ ὑποκόσμου· μ᾿ αὐτόν θέλησε ὁ Θεός νά πραγματοποιήσει τήν σωτηρία μας. Στό ἔργο τῆς σωτηρίας μας, δηλαδή, προβάλλουν τό ὡραιότερο καί τό ἀπαισιώτερο· τό τιμιώτερο καί τό ἀτιμότερο· τό ἐνδοξώτερο καί τό ἀθλιώτερο! Καί ἀποτελοῦν δοχεῖο τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ καί ταμεῖο τῆς προνοίας τοῦ Θεοῦ καί τά δύο· καί ἡ Παναγία μας ἀλλά καί ὁ Σταυρός. Διότι ἐπάνω στόν Σταυρό ἔπεσε τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί τόν μεταποίησε, τόν μεταμόρφωσε· τόν ἔκανε ἀπό σκοτεινό λαμπρό, ἀπό σατανικό θεϊκό, ἀπό ὅ,τι φοβερώτερο ὅ,τι ἁγιώτερο. 

 Ἡ ἀλήθεια αὐτή ἐκφράζει μιά ἱστορία ὁλόκληρη. Ἕνα πλῆθος ἀνθρώπων πού ἦταν ἁμαρτωλοί, κακοῦργοι, ἄγριοι ἔγιναν ἅγιοι. Πῶς; Μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ πού μᾶς καθαρίζει ἀπό τήν ἁμαρτία (βλ. Α´ Ἰω 1,7). Μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ πού προσφέρεται σέ ὅλους μέσα ἀπό τά μυστήρια τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας του. Κάθε ζωντανό μέλος τῆς Ἐκκλησίας μετέχει στήν ἁγιότητά της, ἀπολαμβάνει τήν χάρη καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Μέ τό Βάπτισμα καθαρίζεται ἀπό τήν ἁμαρτία. Τό χρῖσμα τόν γεμίζει μέ τό ἅγιο Πνεῦμα. Καί ἀνανεώνεται μέσα του ἡ χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος μέ τήν ἐνσυνείδητη συμμετοχή του στό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, κάθε φορά πού κοινωνεῖ μέ φόβο Θεοῦ, μέ πίστη καί ἀγάπη, προετοιμα- σμένος μέ τό μυστήριο τῆς Ἐξομολογήσεως καί μετανοίας. Ἔτσι οἱ ἅγιοι γίνονται δοχεῖα πλήρη Πνεύματος ἁγίου, ὅπως λέγεται στίς Πράξεις τῶν ἀποστόλων γιά τούς ἀποστόλους Πέτρο (Πρξ 4,8), Παῦλο (Πρξ 9, 17-13,9), Βαρνάβα (Πρξ 11,24), τόν διάκονο καί πρωτομάρτυρα Στέφανο (Πρξ 6,5·7,55), ἀλλά καί γιά ὅλους τούς χριστιανούς (Πρξ 4,31).

  Ὁ Σταυρός, ὁ ματωμένος μέ τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καί φωτισμένος μέ τό φῶς τῆς ἀναστάσεώς του, μᾶς βεβαιώνει ὅτι μπορεῖ ὁ κάθε πιστός, ὅλοι μας, ἁμαρτωλοί, ἀνάξιοι, ἀδύναμοι, ὅλοι ἐμεῖς οἱ ἄθλιοι μποροῦμε νά γίνουμε ἅγιοι καί τέλειοι. Μέ τίς πρεσβεῖες τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἄν ἀξιοποιήσουμε τήν προσφορά τῆς θεϊκῆς ἀγάπης, τό αἷμα τοῦ Κυρίου Ἰη-σοῦ Χριστοῦ, μποροῦμε νά γίνουμε καί ἐμεῖς δοχεῖα τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ καί ταμεῖα τῆς προνοίας του.

Ἀπό τό βιβλίο τοῦ κ. Σ. Σάκκου  "Ὦ πανύμνητε Μῆτερ