Ιωάννου 17: 1-13 (05.06.2011)
Η συγκεκριμένη ευαγγελική περικοπή ορίστηκε να διαβάζεται τη συγκεκριμένη Κυριακή, ημέρα τιμής και μνήμης των 318 θεοφόρων Πατέρων οι οποίοι έλαβαν μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας, για το λόγο ότι οι θεοφόροι Πατέρες διεφύλαξαν με την απόφαση της Συνόδου την εγκυρότητα του Λόγου του Θεού και την άφησαν ασάλευτη από αιρετικές δοξασίες και αντιλήψεις. Η σύνοδος συγκλήθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο στις 20 Μαΐου του 325 και έλαβαν μέρος 318 επίσκοποι. Η Οικουμενική Σύνοδος διευθέτησε το θέμα της ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα, πότε δηλαδή θα εορτάζεται το Πάσχα. Κύριος λόγος σύγκλησής της όμως, υπήρξε η αιρετική διδασκαλία του Αρείου που περιστρεφόταν κυρίως γύρω από τη θεότητα του Ιησού Χριστού. Η Σύνοδος καταδίκασε τη διδασκαλία του Αρείου και διακήρυξε την ομοουσιότητα του Υιού με τον Πατέρα.
Ο ευαγγελιστής Ιωάννης στο 17ο κεφάλαιο του ευαγγελίου του, παρουσιάζει τον Ιησού Χριστό να προσεύχεται μετά από το τελευταίο δείπνο που είχε με τους μαθητές Του, πριν από το Μυστικό Δείπνο. Η πράξη αυτή λαμβάνει χώρα λίγη ώρα πριν από τη σύλληψή Του, το πάθος και τη Σταύρωσή Του. Διαφαίνεται έντονα στα λεγόμενά του η εγγύτητα του πάθους και του σταυρού, η εγγύτητα του τέλους.
Αυτή η προσευχή, κατέληξε να ονομάζεται «αρχιερατική προσευχή», λόγω του ότι εκφωνήθηκε από το Μέγα Αρχιερέα Ιησού Χριστό. Στην αρχιερατική αυτή προσευχή ο Κύριος προσεύχεται και παρακαλεί τον επουράνιο Πατέρα α) να ενδυναμώσει τους μαθητές του για το έργο το οποίο ανέλαβαν, το έργο της διάδοσης του λόγου του Θεού, β) για τους ανθρώπους, που θα ακούσουν το κήρυγμα των Αποστόλων και θα πιστέψουν στο όνομά Του, γ) ζητά να βρεθούν όλοι οι άνθρωποι κοντά του, στον Παράδεισο, ώστε να απολαμβάνουν τη δόξα που είχε ο Χριστός με τον Πατέρα του πριν ακόμα κτιστεί ο κόσμος.
Μέσα στην προσευχή αυτή γίνεται συνεχής αναφορά στον «κόσμο», «εγώ περί αυτών ερωτώ ου περί του κόσμου ερωτώ» (Ιω. 17:9), «και ουκέτι ειμί εν τω κόσμω, και ούτοι εν τω κόσμω εισί» (Ιω. 17:11), «ότε ήμην μετ’ αυτών εν τω κόσμω» (Ιω. 17:12). Ποια είναι ακριβώς η έννοια του όρου «κόσμος»; Για ποιο «κόσμο» μιλά ο Χριστός;
Έννοια «Κόσμος»
Η μέχρι τώρα αντίληψη που σχηματοποιήθηκε στα ευαγγέλια περί της έννοιας του «κόσμου», ήταν ότι ο «κόσμος» είναι ένα από τα δημιουργήματα του Θεού. «Ο κόσμος είναι προϊόν της αγαθότητας και της βούλησης του Θεού, είναι αποκλειστικά έργο της θείας δύναμης και σοφίας.» (Ιερή κατήχηση ανατολικής ορθοδόξου εκκλησίας ήτοι της μίας αγίας καθολικής και αποστολικής εκκλησίας, Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, κεφάλαιο 3ο, Περί της δημιουργίας του κόσμου, Μεταγλώττιση στην Νεοελληνική υπό Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Δ. Δράγα)
Στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο παρουσιάζεται μια διαφορετική αντίληψη περί του κόσμου. Στην έννοια «κόσμος» προσδίδονται διάφορες ερμηνείες. «Κόσμος» θεωρείται η ίδια η δημιουργία (Ιω. 17:5), πιο γενικά ως κόσμος θεωρείται και η δημιουργία στην ολότητά της μέσα στην οποία δημιουργήθηκε ο άνθρωπος και μέσα στην οποία ενανθρωπίζεται ο Υιός και Λόγος του Θεού (Ιω. 6:14, 9:39, 18:37). Λαμβάνει και την έννοια του παρόντος χρόνου, ως ο χώρος στον οποίο βρισκόμαστε την παρούσα στιγμή (Ιω. 11:27), καθώς επίσης και ως έννοια η οποία προϋποθέτει τους ίδιους τους ανθρώπους (Ιω. 3:16).
Ο κόσμος παρουσιάζεται και ως βουτηγμένος στην αμαρτία, σαν σε πνευματικό σκοτάδι μιας και ο Ιησούς παρουσιάζεται ως το φως του κόσμου (Ιω. 7:7), άρα ο κόσμος βρίσκεται σε κατάσταση σκοτεινή, επικρατεί παντού του σκοτάδι. Ως κόσμος θεωρείται «η ανθρωπότητα που επιμένει στην απιστία, που αποκρούει την αγάπη του Θεού και προτιμάει από το φως το σκότος» (Επίτομη Θεολογία της Καινής Διαθήκης, Eduard Lohse, μτφρ. Σάββα Αγουρίδη, Δ΄ έκδοση, σ.193). «Ο κόσμος αυτός δεν αναγνωρίζει τον Υιό του Θεού, τονίζεται ότι όχι μόνο δεν πιστεύει σ’ Αυτόν, αλλά και τον μισεί. Ο κόσμος καταντάει να εκπροσωπείται από τον «Άρχοντα του κόσμου τούτου» (Ιω. 12:31, 14:30, 16:11) και να εμφανίζεται ως μέγας αντίπαλος του Λυτρωτή» (Το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, Β’ κεφ. 13-21, Σάββα Αγουρίδη, Εκδόσεις Π. Πουρναρά, σ. 203).
Χριστός – Φως
Άραγε για ποιο σκοπό ενανθρωπίστηκε ο Κύριός μας, γιατί εμφανίστηκε και έδρασε στον κόσμο; Όπως αναφέρεται στο Μτθ. 1:21, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ μεταφέροντας το χαρμόσυνο μήνυμα στη Παρθένο Μαρία, ότι θα φέρει στον κόσμο τον Υιό του Θεού, λέει και το εξής: «αυτός γαρ (ο Ιησούς Χριστός) σώσει τον λαό αυτού από των αμαρτιών αυτών» (Μτθ. 1:21). Ακόμη «ου γαρ απέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού εις τον κόσμον ίνα κρίνη τον κόσμον, αλλ’ ίνα σωθή ο κόσμος δι’ αυτού» (Ιω. 3:17). Ο ερχομός Του έγινε για να σώσει τον άνθρωπο από τη δουλεία των αμαρτιών και το θάνατο. Διερχόμενος ο Ιησούς στη γη, θαυματούργησε, εκδίωξε δαιμόνια, θεράπευσε ασθενείς, κηρύττοντας τον ερχομό της βασιλείας του Θεού. Όλα αυτά ήταν μικρά ανοίγματα του μέλλοντος στο σήμερα, δηλαδή με τον τρόπο αυτό, ο Χριστός μας έδειχνε την κατάσταση στην οποία θα έφθανε ο κόσμος με τον ερχομό της βασιλείας των ουρανών αλλά και την τραγικότητα της πραγματικότητας, την κατάντια, στην οποία έφθασε ο κόσμος μετά την πτώση. Ο Χριστός έρχεται στον κόσμο ως φως, φως το οποίο φωτίζει το απέραντο σκοτάδι το οποίο επικρατεί στον κόσμο. Ο Χριστός είναι το ίδιο το Φως. «Ο λαός ο καθήμενος εν σκότει είδε φως μέγα, και τοις καθημένοις εν χώρα και σκιά θανάτου φως ανέτειλεν αυτοίς» (Μτθ. 4:16) αυτά προείπε ο προφήτης Ησαΐας και μας τα μεταφέρει ο ευαγγελιστής Ματθαίος μέσω του ευαγγελίου του, προφητεύοντας έτσι τον ερχομό του Χριστού ως φως στον κόσμο.
Ακόμη στο προοίμιο του ευαγγελίου του ευαγγελιστή Ιωάννη, στον πρόλογο, αναφέρεται το εξής: «Εν αυτώ ζωή ην, και η ζωή ην το φως των ανθρώπων. Και το φως εν τη σκοτία φαίνει, και η σκοτία αυτό ου κατέλαβεν» (Ιω. 1:4 - 5). Από την αρχή του ευαγγελίου του, ο ευαγγελιστής Ιωάννης θέτει τις βάσεις πάνω στις οποίες θα κινηθεί και θα συγγράψει το ευαγγέλιό του. Αναφέρει τότε ότι θα συγγράψει και περί του φωτός, «το φως αυτό έλαμψε μέσα στου κόσμου το σκοτάδι» (Η Καινή Διαθήκη, έκδοση Ιεράς Συνόδου Εκκλησίας Κύπρου, 2008, νεοελληνική απόδοση στο ευαγγέλιο Ιωάννη) και παρακάτω, «Ην τω φως το αληθινόν ο φωτίζει πάντα άνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον» (Ιω. 1:9), δηλαδή «Ο Λόγος ήταν το αληθινό το φως που καθώς έρχεται στον κόσμο φωτίζει κάθε άνθρωπο» (ό.π.). Ο Λόγος, το Φως είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Αυτό εισήχθηκε και μέσα στη Θεία Λειτουργία, όπου μετά την Θεία Μετάληψη ψάλλουμε «Είδομεν το φως το αληθινόν, ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον».
Σχέσεις Χριστιανισμού – Κόσμου
Ποια ακριβώς είναι η αντιμετώπιση του Χριστιανισμού έναντι του κόσμου; Μέσω της ιωάννειας γραμματείας παρουσιάζεται ο κόσμος να είναι το μέσο δια του οποίου ο πιστός μπορεί να γίνει μέτοχος της αιώνιας ζωής. Μόνη προϋπόθεση είναι η εν Χριστώ πίστη. Όπως λέει και ο Κύριός μας, «εγώ ειμί το φως του κόσμου, ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής» (Ιω. 8:12). «Υπάρχει έντονη σχέση του «μέλλοντος ελθείν» με το παρόν. Μπορούμε να πούμε ότι αυτό που είναι μελλοντικό βρίσκεται και στο παρόν, άρα αυτό που είναι «αιώνιο» έχει γίνει και τωρινή πραγματικότητα» (New Testament Theology, Donald Guthrie, Inter – Varsity Press, σ.643 [ελεύθερη μετάφραση]).
Ο «κόσμος» αν και πεδίο δράσης των δυνάμεων του σκότους και της αμαρτίας – κατά τον ευ. Ιωάννη, μπορεί να θεωρηθεί και ως ο χώρος μέσα στον οποίο δρα ο πιστός Χριστιανός που μάχεται και αγωνίζεται για τη σωτηρία της ψυχής του. «Έτι μικρόν χρόνον το φως μεθ’ υμών εστί περιπατείτε έως το φως έχετε, ίνα μη σκοτία υμάς καταλάβη και ο περιπατών εν τη σκοτία ουκ οίδε που υπάγει» (Ιω. 12:35). Και συνεχίζει παρακάτω «έως το φως έχετε, πιστεύετε εις το φως, ίνα υιοί φωτός γένησθε» (Ιω. 12:36).
Το γεγονός της αναγνώρισης του κόσμου στο χριστιανισμό, ως δημιούργημα του Θεού είναι αδιαμφισβήτητο. Η κυριαρχία σ’ αυτόν, των σκοτεινών δυνάμεων ήρθε ως επακόλουθο και αποτέλεσμα της πτώσης του ανθρώπου. Το βάθος επιρροής των αντίθεων δυνάμεων στον κόσμο έφτασε σε τέτοιο σημείο ώστε «η ιστορία της σωτηρίας παρουσιάζεται ως ο αγώνας του Χριστού προς τον κυριαρχούμενο υπό του πονηρού κόσμο. Γι’ αυτό και η ιαχή της νίκης: «Εγώ νενίκηκα τον κόσμον»» (Ιω. 16:33).
Κόσμος – Σήμερα
Στον κόσμο του σήμερα πολλοί άνθρωποι δυστυχώς δεν καταφεύγουν στο Φως, στο Χριστό και εμπιστεύονται το μέλλον τους θεωρώντας ως στήριγμά τους, διαφόρους ανθρώπους, οι οποίοι χρησιμοποιούν διαφόρων χρωματισμών μαγείες (άσπρες, μαύρες, κόκκινες κ.ά.) με σκοπό την πρόβλεψη του μέλλοντος, την επίλυση διαφόρων αποριών και ερωτημάτων που πιθανών έχουν. Το μήνυμα του Ιησού Χριστού αντηχεί μέχρι και σήμερα «Εγώ ειμί το φως του κόσμου ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής» (Ιω. 8:12).
Θεοδώρου Χατζηζαχαρία, θεολόγου – Μητρόπολη Κωνσταντίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου