Στέργιος Σάκκος, Αντίσταση ιερή

῎Εχει μέσα της κάτι τό γενναῖο, τό ἡρωικό, ἡ ἀντίσταση. ᾿Ιδιαίτερα ὅταν δέν ἐξυπηρετεῖ μικροσυμφέροντα καί χαμερπεῖς ἐπιδιώξεις, ἀλλά προασπίζει μεγάλα καί ἱερά ἰδανικά.
Τό θέμα ὅμως πού θά μᾶς ἀπασχολήσει σ᾿ αὐτό τό ἄρθρο εἶναι ἡ ἁγία καί ἱερή ἀντίσταση· μία ἀντίσταση πού καί τόν ἄνθρωπο γυμνάζει καί πλουτίζει καί τούς ἀγγέλους χαροποιεῖ καί τόν Θεό δοξάζει καί τή θύρα τοῦ παραδείσου ἀνοίγει καί τήν εἴσοδο στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἐξασφαλίζει. Εἶναι ἡ ἀντίσταση στό κακό! Τή θεσπίζει καί καθιερώνει ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Τήν ὑπενθυμίζει κατ᾿ ἐπανάληψη στούς πιστούς ὁ λόγος του. Τήν ὑπαγορεύει ἡ Παλαιά Διαθήκη· «ἔκκλινον ἀπό κακοῦ καί ποίησον ἀγαθόν» (Ψα 33,15), τή διασαλπίζει ἐπίμονα ἡ Καινή Διαθήκη· «ἀντίστητε τῷ διαβόλῳ καί φεύξεται ἀφ᾿ ὑμῶν» (᾿Ια 4, 7), τήν ἐφαρμόζουν μέ ἡρωική ἐπιμονή οἱ ἅγιοι.
῾Η πρώτη ἀντιστασιακή ἰαχή ἀντήχησε στόν οὐράνιο κόσμο· «Στῶμεν καλῶς!», παρότρυνε ὁ ἄρχων Μιχαήλ καταπαύοντας τό κατρακύλισμα τῶν οὐρανίων δυνάμεων στήν πτώση τοῦ ἐπηρμένου ῾Εωσφόρου. Κι ἔγινε ὁ ἀρχάγγελος τό πρότυπο, ὁ ἐμπνευστής καί προστάτης ὅσων προβάλλουν σθεναρή ἀντίσταση στά σκοτεινά σχέδια τοῦ πονηροῦ καί μένουν πιστοί στό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Δυστυχῶς, δέν ἀκολούθησε τό παράδειγμα τοῦ Μιχαήλ ἡ Εὔα· δέν ἀντιστάθηκε στήν ὑπόδειξη τοῦ πονηροῦ ὄφεως. Σαγηνεύτηκε ἀπό τήν ψεύτικη ὑπόσχεσή του καί μαζί της παρέσυρε τόν ᾿Αδάμ. ῾Ο ἀντίδικος τοῦ ἀνθρώπου σατανᾶς κέρδισε ἔδαφος, ἔγινε κοσμοκράτορας. ῞Απλωσε παντοδύναμη τήν κυριαρχία του στή γῆ. Συνάντησε ὅμως συντριπτική ἀντίσταση στό θεανδρικό πρόσωπο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. ῾Η διαταγή τοῦ Κυρίου «ὕπαγε ὀπίσω μου, σατανᾶ» (Μθ 4,10) τσάκισε τόν πονηρό στό ὄρος τῶν πειρασμῶν. ῾Η σταυρική θυσία του στό Γολγοθᾶ τόν συνέτριψε.
῾Ωστόσο, δέν παραιτεῖται ὁ διάβολος ἀπό τήν προσπάθεια νά μᾶς ρίξει στήν ἁμαρτία. ᾿Αμέτρητα τά φόβητρα καί τά θέλγητρα πού χρησιμοποιεῖ, παμπόνηρα τά τεχνάσματα πού σκαρφίζεται καθημερινά. Μᾶς τρομάζει ἡ σκέψη ἑνός λιονταριοῦ πού ξέφυγε ἀπό τό ζωολογικό κῆπο καί περιφέρεται ἐλεύθερα. Καί πῶς μποροῦμε νά ἀδιαφοροῦμε γιά τήν πολεμική πού μέ ἀσίγαστο μίσος κινεῖ ἐναντίον μας ὁ πονηρός «ὡς λέων ὠρυόμενος»; (Α´ Πέ 5,8).
Τί, λοιπόν, νά κάνουμε; Νά παραδοθοῦμε στό ἄγχος καί στίς φοβίες, βλέποντας παντοῦ σατανικές παγίδες; ῎Οχι! Μήπως, ἀντιθέτως, νά ἐφησυχάσουμε καί νά παραδοθοῦμε ἀνυποψίαστη λεία στά σκοτεινά σχέδια τοῦ πονηροῦ; ῎Οχι. Ποτέ! ᾿Ανάμεσα στή μανιακή ἀντίδραση καί στήν ἀποχαυνωτική δειλία ὑπάρχει ὁ δρόμος τῆς πίστεως. Οἱ τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή τά μέλη τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀρκεῖ νά ἀντιστέκονται καί θά παραμείνουν ἀλώβητοι ἀπό τίς σατανικές ἐπιβουλές, βεβαιώνει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος· «῎Αν μόνος σου δέν βλάψεις τόν ἑαυτό σου, ἄνθρωπε, κανείς ἄλλος, οὔτε φίλος οὔτε ἐχθρός οὔτε κι αὐτός ὁ διάβολος μπορεῖ νά σέ βλάψει»! ῾Η ἀντίσταση στόν διάβολο εἶναι ὁ τρόπος ζωῆς τοῦ πιστοῦ!
᾿Αναρίθμητα τά ἡρωικά παραδείγματα τῶν ἁγίων, παραδείγματα ἀντιστάσεως μέχρις αἵματος. ᾿Από τόν γέροντα ἅγιο Πολύκαρπο, ἐπίσκοπο Σμύρνης, πού μέ σθένος νεανικό ἀρνήθηκε νά θυσιάσει στά εἴδωλα, μέχρι τόν ἔφηβο νεομάρτυρα ᾿Ιωάννη τόν ἐκ Μονεμβασίας, πού μέ σύνεση γεροντική ὑπέμεινε τά μαρτύρια μένοντας ἀνυποχώρητος καί μέχρι τούς μαρτυρικούς χριστιανούς τοῦ περασμένου αἰώνα, πού μέ πίστη ἀντιστάθηκαν καί τελικά συνέτριψαν ἄθεα καθεστῶτα, παρελαύνουν στρατιά ἡρωική οἱ ἀντιστασιακοί ἀδελφοί μας χριστιανοί. ῾Η ἀντίσταση εἶναι ἡ παράδοση τῆς μαρτυρικῆς ᾿Εκκλησίας μας. Φωτεινά ὁρόσημα στό πέρασμα τῶν αἰώνων οἱ πιστοί κληροδοτοῦν στίς ἐπερχόμενες γενιές ὡς καθιερωμένο τρόπο ζωῆς τήν ἀντίσταση στόν πονηρό. ᾿Αντίσταση μέ θάρρος καί ἀποφασιστικότητα, μέ τόλμη καί συνέπεια, μέ γενναιότητα καί σύνεση, μέ ἐπιμονή καί εὐγένεια.
᾿Αλλά δέν περιορίζονται στό «ἔνδοξο παρελθόν» οἱ χριστιανοί πού ἀντιστέκονται στό κακό. Καί σήμερα, πού -τό ζοῦμε καθημερινά- «ὁ διάβολος βγῆκε ἀπό τό καφκί του», ἔγινε ἀδίστακτος στήν πολεμική του, δέν λείπει -καί δέν πρέπει νά λείψει- ἡ ἀντίσταση. Στό σπίτι ἤ στό γραφεῖο, στήν ὑπηρεσία ἤ στό κατάστημα, στήν πόλη ἤ στό χωριό, μέ συντροφιά ἤ μόνος, ὁ χριστιανός ἀντιστέκεται γενναῖα στό κακό. Πρῶτα στό κακό πού κινεῖται μέσα του καί θέλει νά τόν ρίξει στά πάθη. Κι ἔπειτα σέ ὅ,τι ἄσχημο κι ἀντίθετο πρός τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Δέν περιορίζεται στή στείρα ἄρνηση ἡ ἀντίσταση. Κινεῖται θετικά προσεγγίζοντας τόν Θεό· «᾿Εγγίσατε τῷ Θεῷ καί ἐγγιεῖ ὑμῖν», ὑποδεικνύει ὁ ἀδελφόθεος ᾿Ιάκωβος (4,8). Εἶναι τό πρῶτο θετικό βῆμα καί τό στέρεο θεμέλιο, ὅπου στηριγμένος ὁ πιστός δίνει τή μάχη τῆς ἀντίστασης μέ ἐπίγνωση. ῞Οσο πλησιάζουμε στόν Θεό, ὅσο πρυτανεύει στή ζωή μας τό δικό του θέλημα, τόσο ᾿Εκεῖνος μᾶς σοφίζει καί μᾶς ποδηγετεῖ στήν ἀντίσταση κατά τοῦ πονηροῦ.
Γενναίους μᾶς θέλει ὁ Θεός. Σθεναρά καταδικάζει τή δειλία· «οὐ γάρ ἔδωκεν ἡμῖν ὁ Θεός πνεῦμα δειλίας» (Β´ Τι 1,7). Οἱ πρῶτοι κολασμένοι, κατά τόν προφητικό λόγο τῆς ᾿Αποκαλύψεως, εἶναι οἱ δειλοί· «τοῖς δέ δειλοῖς καί ἀπίστοις καί ἐβδελυγμένοις... τό μέρος αὐτῶν ἐν τῇ λίμνῃ τῇ καιομένῃ» (21,8).
Βέβαια, ἀντίσταση δέν σημαίνει μίσος καί φανατισμό. ῾Η ᾿Εκκλησία ποτέ δέν υἱοθέτησε τέτοιες κινήσεις, οἱ ὁποῖες ὑπαγορεύονται ἀπό ἀλαζονεία καί τάση αὐτοπροβολῆς καί συνήθως ὁδηγοῦν σέ παρεκτροπές καί ἀνεπιθύμητες ἐξελίξεις. ῾Ο ζηλωτής χριστιανός ἀντιστέκεται θυσιαζόμενος καί ὄχι θυσιάζοντας. Μένει ἀνυποχώρητος σέ ὅ,τι ζητᾶ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔστω κι ἄν αὐτό θά ζημιώσει τήν περιουσία, τήν κοινωνική θέση, τή λαμπρή σταδιοδρομία του. Αὐτό τό μαρτυρικό φρόνημα ἐμπνέεται ἀπό τήν πίστη στή ζωντανή παρουσία τοῦ Θεοῦ καί τήν ἀκλόνητη βεβαιότητα τοῦ παραδείσου πού μᾶς περιμένει. Μ᾿ αὐτό τό φρόνημα οἱ χριστιανοί νέοι ἀντιστέκονται στό κύμα τοῦ πανσεξουαλισμοῦ, ἐπιλέγοντας τή ζωή τῆς ἁγνότητος μέχρι τό γάμο καί τῆς σωφροσύνης μέσα σ᾿ αὐτόν. Μ᾿ αὐτό τό φρόνημα ἀρνεῖται νά ὑποκύψει στίς ἀντίθεες ἀπαιτήσεις τῆς ἐποχῆς μας ὁ τίμιος οἰκογενειάρχης, ὁ ἐπιχειρηματίας, ὁ ἐπιστήμων, ὁ ἐργαζόμενος.
Οἱ καιροί μας εἶναι δύσκολοι, οἱ ἐπιθέσεις τοῦ κακοῦ πολλές, σφοδρές καί πονηρές. Βέλη πεπυρωμένα ξεπετάγονται ἀπό τίς ὀθόνες τῆς τηλεόρασης, ἀπό τά ἀμφιβόλου περιεχομένου ἔντυπα, ἀπό τίς ἐπιταγές τῆς μόδας κτλ. καί ἀπειλοῦν νά διαβρώσουν τήν οἰκογενειακή ἑστία, νά ὑποσκάψουν τά πνευματικά θεμέλια τῆς κοινωνίας, νά ξερριζώσουν ὅ,τι ὅσιο καί ἱερό. Παράλληλα ἡ νοοτροπία τοῦ εὐδαιμονισμοῦ καί ὁ καταναλωτικός οἶστρος ζητοῦν νά μᾶς ἀποχαυνώσουν. ᾿Απαιτεῖται ἀντίσταση μέ ὑπομονή καί προσευχή, μέ σεβασμό καί εὐγένεια, μέ διακριτικότητα καί θεῖο φωτισμό. Αὐτή ἡ ἀντίσταση συχνά προβληματίζει, κάποτε συνετίζει καί ἐμπνέει τό περιβάλλον. Προσκαλεῖ σιωπηλά καί προκαλεῖ ἀκαταγώνιστα τόν κάθε καλοπροαίρετο νά πλησιάσει τόν Χριστό καί τήν ᾿Εκκλησία. ῾Η ζωντανή σχέση μέ τήν ᾿Εκκλησία, ὅπου προσφέρεται ὁ ἴδιος ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὡς ἄσαρκος στή μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς καί ἔνσαρκος στό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, ἀποτελεῖ τό πιό δραστικό ἐφόδιο γιά τόν συνειδητό ἀγώνα, ὥστε οἱ ἀλήθειες τῆς πίστεως νά γίνονται ὁδηγός ζωῆς.

(Στέργιος Σάκκος, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης)