Χρόνια τώρα, κάθε πού μπαίνει ὁ Ὀκτώβρης, στοχάζομαι τί νά σημαίνει ἀλήθεια ἐκεῖνο τό θαῦμα τοῦ ἔθνους μας γιά τίς ἐπερχόμενες γενιές. Τί βαθύτερο κληροδότησε σάν παρακαταθήκη σ’ ὅλους ἐμᾶς 70 χρόνια μετά;
Ἐλάχιστοι οἱ ἐπιζῶντες σήμερα ἥρωες τῆς γενιᾶς ἐκείνης. Τά χρόνια αὐλάκωσαν βαθιά τά πρόσωπά τους! Κύρτωσαν τό ρωμαλέο νεανικό παράστημά τους, χωρίς ὡστόσο καί νά ξεθωριάσουν τίς μνῆμες καί τίς ἐμπειρίες τῆς ἐποποιΐας πού γέννησαν καί ἔζησαν. Στά γερασμένα θολά τους μάτια σπιθίζει κάθε τέτοια ἐποχή ἡ ἔξαρση τοῦ τότε. Νιώθω τό βλέμμα τους νά βουτᾶ νοσταλγικά στίς μεγάλες ὧρες ἐκείνης τῆς ἐποχῆς. Τή μνήμη τους νά ἀνασκαλεύει περιστατικά καί νά ἐξιστορεῖ διηγήσεις. Ὑπέροχες περιγραφές τοῦ τότε. Συγκινητικές διηγήσεις γιά περασμένα μεγαλεῖα πού διηγώντας τα, δέν ξέρουν νομίζω οὔτε ἐκεῖνοι, οὔτε κι ἐμεῖς γιατί πρέπει ἀλήθεια νά κλαῖμε. Γιά τό μεγάλο θαῦμα τῆς γεννιᾶς τους ἤ γιά τήν ἀνακόλουθη ἀσυνέχεια τῶν ἐπερχόμενων γεννεῶν.
Πολλά ἄλλαξαν μέσα σέ 70 χρόνια!
Μέχρι καί οἱ κλιματολογικές συνθῆκες μετέτρεψαν τόν παγερό χιονισμένο Ὀκτώβρη πού γέμιζε μέ κρυοπαγήματα τούς ἥρωες τῆς Πίνδου, στό μήνα πού σοῦ προσφέρει τίς τελευταῖες εὐκαιρίες τῆς χαρᾶς ἑνός παρατεταμένου πλέον καλοκαιριοῦ. Ἡ ἐθνική ἀργία τῆς θυσίας καί τῆς προσφορᾶς τους ἀποτιμᾶται περισσότερο ἄν τύχει καί πέσει Παρασκευή ἤ Δευτέρα, χαρίζοντάς μας ἕνα τριήμερο φυγῆς ἀπ’ τή σύγχρονη πραγματικότητα.
Οἱ παρελάσεις στή μνήμη τους πολεμήθηκαν καί ὑποβιβάζονται συστηματικά ὡς μιλιταριστικές ἐκδηλώσεις χωρίς κανένα νόημα.
Τά ἐγγόνια καί τά δισέγγονα τῶν ἡρώων πού πέθαιναν γιά τά μεγάλα ἰδανικά τῆς φυλῆς μας δέν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα γιά τή θυσία καί τό πνεῦμα τῶν παππούδων τους.
Οἱ ἐπετειακοί λόγοι πού κάποτε διακόπτονταν ἀπό ἕναν κόμπο εὐγνωμοσύνης καί βαθιᾶς συγκίνησης πού ἔπνιγε τόν λαιμό, ἔγιναν «ξύλινοι», βερμπαλιστικοί, πού δέν ἀγγίζουν οὔτε αὐτούς πού τούς ἐκφωνοῦν.
Ὄχι! Δέν εἶναι πεσιμιστική καί ἀπογοητευτική ἡ ματιά μας πού διαγράφει ἰσοπεδωτικά τά πάντα.
Εἶναι ὁ ρεαλισμός καί ἡ κατάθεση τῆς ἀλήθειας πού μᾶς πονάει, καί θέλουμε νά τήν ἀπωθήσουμε σάν ψέμα καί ὑπερβολή.
Ὅμως οὔτε νά ἐθελοτυφλοῦμε ὠφελεῖ, οὔτε ὅμως καί νά παραδοθοῦμε σέ μελαγχολία βοηθᾶ.
Χρειάζεται αὐτοκριτική. Βαθύς στοχασμός. Πῶς φθάσαμε ἕως ἐδῶ; Καί ταυτόχρονα ριζική ἐπιστροφή στά ἰδανικά καί τίς ἀξίες πού πτέρωσαν τή γενιά τοῦ ’40, χαρίζοντάς τους τή δυνατότητα νά ἐπιτελέσουν πράξεις ἀξεπέραστες.
«Οἱ βάρβαροι δέν θά εἰσβάλουν πλέον ἀπό τά σύνορα. Θά μποῦν ἀπό τήν τηλεόραση στά παιδικά δωμάτια»1 ἔγραφε πρίν ἀπό 25 περίπου χρόνια κάποιος ποιητής. Καί μπῆκαν. Εἰσέβαλαν καί ἅλωσαν τίς ψυχές, τά ἰδανικά καί τά πιστεύω τῶν παιδιῶν. Τῶν παιδιῶν πού ἔγιναν κατόπιν ἄνδρες καί πῆραν στά χέρια τους τά σκῆπτρα τῆς ἐξουσίας καί τῆς διαχείρισης τῶν κοινῶν, ὄντας ἁλωμένοι. Ξεκομμένοι ἀπ’ τό ἱστορικό παρελθόν τους, ἀπ’ τά ἰδανικά καί τήν πίστη τῶν προγενεστέρων τους. Ἡ γενιά μας! Ὑπέρμετρα ἐγωπαθής. Ξεχύθηκε ἀλόγιστα στό κυνήγι τοῦ ἄκρατου εὐδαιμονισμοῦ, μετατρέποντας μέ τό παράδειγμά της καί μέ τό δῆθεν ὅραμά της ἕναν ὁλόκληρο λαό σέ ἄψυχη μάζα ὑλικῶν διεκδικήσεων.
Πρότυπά της κενοί ἀστέρες τῆς δημόσιας ζωῆς μέ σκανδαλώδη βίο καί ἐφήμερη δόξα.
Ὅραμά της, ἡ «αὔξηση τοῦ κατά κεφαλήν εἰσοδήματος» πού ἐξασφαλίζει τή μόνη ἡδονή τῆς κατανάλωσης καί τῆς ἀπόκτησης μόνο ὑλικῶν ἀγαθῶν. Ἐπιδίωξή της τό «φάγωμεν, πίωμεν» σάν μιά ἐνστικτώδης προσπάθεια νά καλυφθεῖ τό ἐσωτερικό κενό της.
Ἔμβλημά της τό «ἐγώ» καί τό «θέλω», πού τό ἀπαιτεῖ μέ κάθε τρόπο «ἐδῶ καί τώρα».
Ὀκτώβρης ἦταν καί τότε. Ὀκτώβρης τοῦ 1838 στήν Πνύκα. Τότε, πού ὁ μεγάλος ἀγωνιστής τοῦ ’21, ὁ ἥρωας κι ὁ πρωτεργάτης ἑνός ἄλλου μεγάλου ἐθνικοῦ θαύματος, στάθηκε ἀπέναντι στούς νέους τῆς ἐποχῆς καί μέ νεανική θέρμη τούς παρέδωσε τή σκυτάλη τοῦ δικοῦ του μεγαλείου.
«Παιδιά μου, τούς εἶπε, πρέπει νά φυλάξετε τήν πίστη σας καί νά τήν στερεώσετε (...). Ἡ προκοπή σας καί ἡ μάθησή σας νά μή γίνει σκεπάρνι διά τό ἄτομό σας, ἀλλά νά κοιτάζει καί τό καλό τῆς κοινότητας, μέσα σ’ αὐτό βρίσκεται καί τό δικό σας (...). Εἰς σᾶς μένει νά ἰσιάσετε καί νά στολίσετε τόν τόπο πού ἐμεῖς ἐλευθερώσαμε. Καί γιά νά γίνει τοῦτο, πρέπει νά ἔχετε ὡς θεμέλια τῆς πολιτείας τήν ὁμόνοια, τήν θρησκεία, τήν φρόνιμη ἐλευθερία»2.
70 χρόνια μετά ἡ Πατρίδα μας πού δίδαξε τήν οἰκουμένη ἡρωισμό˙ πού ὕφανε ἕνα θαῦμα μέ τό στημόνι τῆς πίστεώς της˙ πού γνώριζε ν’ ἀνασταίνει τήν ἐλπίδα μέσα ἀπό τήν προσωπική της θυσία, βρίσκεται ταπεινωμένη στήν παγκόσμια κοινή γνώμη. Οἰκονομικά ἐξαθλιωμένη. Χρεωμένη. Χωρίς ὁράματα, ἐλπίδα καί πίστη στίς καρδιές καί τή σκέψη τῶν νέων ἀνθρώπων.
Καί δέν ὑπάρχει ἄλλη αἰτία, καί λύση τοῦ ἐθνικοῦ μας δράματος, ἀπ’ τή βαθύτατη παραδοχή τοῦ ὅτι «ἡμάρτομεν καί ἠνομήσαμεν» καί «κατελίπομεν τήν ὁδόν τῶν ἐντολῶν» τοῦ Εὐαγγελίου «καί ἐπορεύθημεν ἐν τοῖς θελήμασι τῶν καρδιῶν ἡμῶν»3. Γι’ αὐτό καί στήν ἀξιολογική ἠθική μας κλίμακα ἀντικαταστήσαμε τό συλλογικό καλό μέ τό ἀτομικό πρόσκαιρο συμφέρον.
Γι’ αὐτό καί θάψαμε τά πρότυπα, τόν ἡρωϊσμό, τό θαῦμα καί τή μεγαλοψυχία τῆς ἱστορίας μας.
Γι’ αὐτό καί ἀπαλείψαμε ἀπό τά σχολικά ἐγχειρίδια τά ἰδανικά πού ἔθρεψαν τούς ἥρωές μας, ἀφήνοντας ἀδιαφώτιστες καί ἀγαλούχητες γενιές νέων, παραδίνοντάς τες στήν ἀπελπισία καί τήν ἀπαισιοδοξία.
Δέν ὑπάρχει ἄλλη λύση. Δέν ὑπάρχει ἄλλη διέξοδος ἀπ’ τό ἀδιέξοδο. Μόνο ἡ μετάνοιά μας θά ἀνατρέψει τ’ ἀδύνατα.
Ἀρκεῖ νά τό πιστέψουμε. Ἀρκεῖ νά τό ἐργασθοῦμε στόν ἑαυτό μας. Αὐτό ἦταν καί ἡ γενεσιουργός αἰτία τοῦ θαύματος τοῦ ’40. Ἡ πίστη ἑνός ὁλόκληρου λαοῦ.
«Ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας μας ὅλοι»4 καλοῦσαν τότε τόν ἑλληνικό λαό οἱ δημοσιογράφοι τῆς ἐποχῆς. Καί ὁ λαός ἀνταποκρίθηκε. Κι ἔκπληκτος ὁ δημοσιογραφικός κάλαμος κατέγραψε: «Κατεκλίθημεν ἄνθρωποι καί ἀνηγέρθημεν Ἔθνος, ἐκοιμήθημεν ἀπόγονοι καί ξυπνῶμεν γονεῖς»5.
Ἡ γενιά τοῦ ’40, ἄλλη μιά φορά μᾶς διδάσκει τήν ὁδό τοῦ θαύματος. Τή μοναδική λύση τῆς μετανοίας. Τήν ἐπιστροφή στήν «ὁδό τοῦ Κυρίου». Τή συμμαχία μας μέ τόν Ὕψιστο πού γνωρίζει νά «καθαιρεῖ δυνάστας ἀπό θρόνων» καί νά «ὑψώνει τούς ταπεινούς».
ΑΤΤΙΚΟΣ
1. Π.Α. Σινόπουλος, σφραγίδες, σελ. 14, ἐκδ. Ἀκρίτας 1981.
2. Ἐφημερίς «Ὁ αἰών», 13 Νοεμβρίου 1838. Ὁ λόγος ἐκφωνήθηκε στίς 8 Ὀκτωβρίου τοῦ ἴδιου ἔτους.
3. Εὐχή Μεγάλου Βασιλείου, ἀκολουθία θ΄ ὥρας.
4. Γ. Α. Βλάχου, Πολιτικά ἄρθρα, ἔκδ. Γαλαξία, σελ. 83.
5. ῞Οπ. παραπάνω σελ. 89.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου