Κυριακὴ ΙΓ΄ Ματθαίου - Θεϊκή άμπελος και κληρικοί

Κυριακὴ ΙΓ΄ Ματθαίου (Ματθ. 21,33-42)

ΑΚΟΥΣΑΤΕ, ἀγαπητοί μου, τὸ ἱερὸ καὶ ἅγιο εὐαγγέλιο. Ἁπλᾶ πράγματα λέει. Ἀλλὰ κάτω ἀπὸ τὰ ἁπλᾶ λόγια του κρύβονται νοήματα θεϊκά, ἀλήθειες αἰώνιες, θησαυρὸς ἀνεκτίμητος.

Τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο φέρνει παράδειγμα τὸ ἀμπέλι, ποὺ εὐδοκιμεῖ καὶ στὴν πατρίδα μας.

Ποιός δὲν εἶδε ἀμπέλι; ποιός δὲν ἔφαγε σταφύλι; ποιός δὲν ἤπιε κρασί; Ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει σὲ ἕνα μαθητή του· «Οἴνῳ ὀλίγῳ χρῶ διὰ τὸν στόμαχόν σου καὶ τὰς πυκνάς σου ἀσθενείας»(Α΄ Τιμ. 5,23). Λίγο κρασὶ ὠφελεῖ, τὸ παραπάνω προκαλεῖ μέθη. Δύο φορὲς εὐλογεῖ ὁ Χριστὸςτὸ ἀμπέλι.

Τὸ κρασί, ὅπως καὶ τὸ ψωμί, εἶνε ἀπαραίτητα στοιχεῖα γιὰ τὴ θεία λειτουργία· τὸ κρασὶ γίνεται αἷμα καὶ τὸ ψωμὶ σῶμα Χριστοῦ, γιὰ νὰ κοινωνοῦν οἱ πιστοὶ «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον»(θ. Λειτ.). Καὶ πρέπει νὰ κοινωνοῦν ὅλοι μετὰ ἀπὸ προετοιμασία διὰ τοῦ ἄλλου μυστηρίου, τῆς μετανοίας καὶ ἱερᾶς ἐξομολογήσεως τῶν ἁμαρτημάτων τους στὸν κατάλληλο πνευματικὸ πατέρα. Δυστυχῶς δὲν γίνεται αὐτό, καὶ γι᾿ αὐτὸ ἡ ᾿Εκκλησία μας, ἐξ αἰτίας ὅσων δὲν κοινωνοῦν, ἐπέτρεψε ἀντὶ τοῦ δώρου νὰ παίρνουν τὸ ἀντί-δωρο, ποὺ μοιράζεται σὲ ὅλους ὅσοι ἐκκλησιάζονται.

Μέγα θαῦμα ἡ μεταβολὴ τοῦ οἴνου σὲ αἷμα Χριστοῦ· ἀλλὰ θαῦμα, μικρότερο βεβαίως, εἶνε καὶ ὁ τρόπος ποὺ λειτουργεῖ τὸ ἀμπέλι ὡς φυτό. Τί εἶνε ἡ ῥίζα τοῦ κλήματος; Ὁλόκληρο ἐργοστάσιο. Τί κάνει ἡ ῥίζα; ῾Ρουφάει νερό, καὶ τὸ νερὸ αὐτὸ μὲ τὴν εὐλογία τοῦ Χριστοῦ γίνεται κρασί. Πῶς; Ρωτῆστε τοὺς γεωπόνους καὶ ἄλλους ἐπιστήμονες πῶς τὸ κλῆμα ῥουφάει νερὸ καὶ τὸ νερὸ γίνεται κρασί. Μυστήριο· κανένας ἐπιστήμονας δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ἐξηγήσῃ. Καὶ μέχρι σήμερα ἡ ἐπιστήμη δὲν μπόρεσε νὰ φτιάξῃ μιὰ ῥίζα. Μιὰ ῥίζα φτάνει νὰ ἀποδείξῃ ὅτι ὑπάρχει Θεός. Ἐγὼ ἀπορῶ πῶς ὑπάρχουν ἄπιστοι καὶ ἄθεοι.

Μιὰ φορὰ λοιπὸν εὐλογεῖται τὸ νερὸ καὶ γίνεται κρασί, κι ἄλλη μιὰ φορὰ εὐλογεῖται τὸ κρασὶ μέσα στὸ ἅγιο ποτήριο καὶ γίνεται αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖνος ποὺ κάνει τὸ νερὸ κρασί, αὐτὸς μπορεῖ καὶ τὸ κρασὶ νὰ τὸ κάνῃ αἷμα του.

Γιὰ ἀμπέλι λοιπὸν ὁμιλεῖ σήμερα τὸ εὐαγγέλιο. Παραβολὴ εἶνε. Τί λέει; Ὅτι ἕνας ἀφέντης - ἰδιοκτήτης φύτεψε ἀμπέλι, τὸ ἔφραξε ἀπὸ παντοῦ, καὶ ἔφτιαξε μέσα πατητήρι καὶ πύργο γιὰ τὸ προσωπικό. Κατόπιν, ἐπειδὴ ἐπρόκειτο νὰ πάῃ σὲ μακρινὸ μέρος, παρέδωσε τὸ ἀμπέλι σὲ γεωργούς, μὲ τὸν ὅρο νὰ τὸ καλλιεργοῦν γιὰ νὰ ζοῦν καὶ νὰ δίνουν σ᾽ αὐτὸν ἕνα μέρος ἀπὸ τοὺς καρπούς. Ἔφυγε, μὰ δὲν ξέχασε τὸ ἀμπέλι του. Κι ὅταν ἔφτασε ὁ καιρὸς τοῦ τρύγου, ἔστειλε ἕναν ὑπηρέτη του νὰ πάρῃ σταφύλια. Ὅταν ὅ μως ὁ ἀπεσταλμένος πῆγε στὸ ἀμπέλι, οἱ γεωργοὶ τὸν ἁρπάζουν, τὸν δέρνουν καὶ τὸν στέλνουν πίσω μὲ ἄδεια τὰ χέρια. Στέλνει δεύτερο· τὸν παίρνουν μὲ τὶς πέτρες καὶ γυρίζει κι αὐτὸς πίσω μὲ ματωμένο τὸ κεφάλι. Στέλνει τρίτο· τὸν συλλαμβάνουν καὶ τὸν σκοτώνουν. Στέλνει τέλος τὸ μονάκριβο γυιό του λέγοντας· Ἐλπίζω νὰ ντραποῦν τὸ παιδί μου. Ἐκεῖνοι ὅμως εἶπαν μὲ τὸ νοῦ τους· Αὐτὸς εἶνε ὁ αὐριανὸς κληρονόμος, ἂς τὸν σκοτώσουμε γιὰ νὰ πάρουμε ἐμεῖς τὴν κληρονομία του. Τὸν πιάνουν λοιπόν, τὸν βγάζουν ἔξω ἀπὸ τὸ ἀμπέλι καὶ τὸν θανατώνουν.

Τί σημαίνουν αὐτά; Ποιό εἶνε τὸ ἀμπέλι; Ὁ Χριστὸς ἐδῶ δὲν μιλάει γιὰ τὸ φυσικὸ ἀμπέλι.

Ὑπάρχει κ᾽ ἕνα ἄλλο ἀμπέλι. Καταλαβαίνετε ποιό εἶνε; Θυμηθῆτε· ὅταν λειτουργῇ ἀρχιερεύς, προτοῦ νὰ διαβαστῇ ὁ ἀπόστολος ὁ δεσπότης βγαίνει στὴν ὡραία πύλη, κρατᾷ στὰ χέρια του δικηροτρίκηρα καὶ κάνει τρεῖς φορὲς τὴν ἴδια δέησι. Τὴν πρώτη φορὰ στρέφεται στὸ δεξὶ μέρος τοῦ ναοῦ (πρὸς τὰ ᾽κεῖ ποὺ εἶνε ἡ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ), τὴ δεύτερη στὸ κέντρο, καὶ τὴν τρίτη στὸ ἀριστερὸ (πρὸς τὰ ᾽κεῖ ποὺ εἶνε ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας). Ἡ δέησις εἶνε· «Κύριε Κύριε, ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἴδε καὶ ἐπίσκεψαι τὴν ἄμπελον ταύτην καὶ κατάρτισαι αὐτήν, ἣν ἐφύτευσεν ἡ δεξιά σου»(Ψαλμ. 79,15-16). Παρακαλεῖ δηλαδὴ τὸ Θεὸ νὰ φροντίσῃ τοῦτο τὸ ἀμπέλι, ποὺ ὁ ἴδιος φύτεψε μὲ τὸ παντοδύναμο χέρι του, καὶ νὰ τὸ καλλιεργήσῃ. Ποιό εἶνε τὸ ἀμπέλι τοῦ Θεοῦ; Ἡ Ἐκκλησία του, ὅλοι οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί.

Ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ ὁ ἄνθρωπος βαπτίζεται«εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος»(Ματθ. 28,19), φυτεύεται σὰν κλῆμα. Ὁ Χριστὸς καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο τὸν φυτεύουν μέσα στὴν Ἐκκλησία σὰν μιὰ ῥίζα. Ναί, κάθε Χριστιανὸς εἶνε μιὰ ῥίζα· κι ὅπως ἀπὸ τὸ κλῆμα ὁ ἀμπελουργὸς περιμένει καρπό, ἔτσι καὶ ὁ κάθε Χριστιανὸς πρέπει νὰ φέρῃ καρπό.

Καὶ οἱ γεωργοὶ ὅμως ἔχουν χρέος νὰ φροντίζουν τὸ ἀμπέλι τοῦ Θεοῦ. Κάθε ἀμπέλι γιὰ ν᾽ ἀποδώσῃ στὸν τρύγο θέλει προηγουμένως σκάψιμο, πότισμα, ῥάντισμα, λίπασμα, κλάδεμα. Καὶ ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὰ θέλει ἀσφαλῶς φύλαγμα. Ἂν μείνῃ ἀφύλαχτο, θὰ μποῦν μέσα ζῷα.

Τὰ σταφύλια ἀρέσουν σὲ δύο ἄγρια ζῷα, στὴν ἀρκούδα καὶ στὸν ἀγριόχοιρο. Ἂν μπῇ ἀρκούδα στὸ ἀμπέλι, δὲν ἀφήνει τίποτα. Κι ἂν μπῇ ἀγριόχοιρος, αὐτὸς ὄχι μόνο τρώει τὰ σταφύλια, ἀλλὰ μὲ τὸ ῥύγχος - τὴ μουτσούνα του σκάβει καὶ τὶς ῥίζες ἀκόμα καὶ κάνει μεγαλύτερη καταστροφή. Αὐτὰ ἰσχύουν καὶ γιὰ τὴν ἄμπελο τοῦ Θεοῦ, τὴν Ἐκκλησία. Ὁ ἀφέντης Χριστὸς ἐμπιστεύθηκε τὸ ἀμπέλι του σὲ γεωργούς, ποὺ πρέπει νὰ φροντίζουν νὰ τὸ καλλιεργοῦν. Ἔδωσε κάθε ἐπισκοπὴ σ᾽ ἕναν ἐπίσκοπο καὶ κάθε ἐνορία σ᾽ ἕναν ἱερέα, καὶ πρέπει αὐτοὶ νὰ φροντίζουν τὸ ἀμπέλι τοῦ Χριστοῦ.

Ὅπως ὁ γεωργὸς εἶνε συνεχῶς στὸ ἀμπέλι, διότι πάντα κάποια ἐργασία ἔχει νὰ κάνῃ σ᾽ αὐτό, ἔτσι καὶ οἱ ποιμένες πρέπει νὰ μένουν στὴν ἐπισκοπὴ ἢ στὴν ἐνορία τους· νὰ μὴ λείπουν ποτέ ἀπὸ ᾽κεῖ. Μπορεῖ σὲ μιὰ ἐνορία τὴ νύχτα - τὰ μεσάνυχτα, σὲ ὥρα ἄγνωστη, νὰ πεθάνῃ ἄνθρωπος· δὲν πρέπει νὰ φύγῃ ἀπ᾽ τὴ ζωὴ αὐτὴ χωρὶς νὰ κοινωνήσῃ τὰ ἄχραντα μυστήρια· ἂν δὲν προλάβῃ ὁ παπᾶς νὰ πάῃ νὰ τὸν κοινωνήσῃ, ἔχει εὐθύνη ἀπέναντι στὸ Θεό.

Ἢ μπορεῖ νὰ κινδυνεύῃ κάποιο βρέφος καὶ ἐπείγει νὰ τὸ βαπτίσουν· ἂν ὁ παπᾶς λείπῃ καὶ φύγῃ τὸ παιδάκι ἀβάπτιστο, εἶνε μεγάλο κακό.

Αὐτὰ εἶνε καθήκοντα τοῦ ἱερέως. Στὰ παλιὰ τὰ χρόνια τὸ σπίτι τοῦ παπᾶ ἦταν δίπλα στὴν ἐκκλησία, καὶ μποροῦσαν κάθε στιγμὴ καὶ ὥρα νὰ τὸν βρίσκουν. Ὅπως ὁ γιατρὸς εἶνε ὑποχρεωμένος νὰ τρέχῃ σὲ ὁποιαδήποτε στιγμὴ ποὺ θ᾽ ἀρρωστήσῃ κάποιος, ἔτσι κι ὁ ἱερεύς.

Φροντίδα τοῦ κληρικοῦ εἶνε νὰ καλλιεργῇ καὶ νὰ φρουρῇ τὸ ἀμπέλι τοῦ Χριστοῦ. Νὰ τὸ τρέφῃ καὶ νὰ τὸ λιπαίνῃ μὲ τὰ θεόπνευστα λόγια τῆς Γραφῆς καὶ τῶν ἁγίων πατέρων. Νὰ τὸ ποτίζῃ καὶ νὰ τὸ ζωογονῇ μὲ τὰ ἱερὰ μυστήρια καὶ τὴν θεία παρηγορία. Νὰ κρατάῃ κλαδευτήρι, νὰ χρησιμοποιῇ δηλαδὴ μετὰ συνέσεως καὶ τὸν ἔλεγχο, γιὰ νὰ κλαδεύῃ περιττὰ ἢ ἄρρωστα βλαστήματα, κακὲς συνήθειες, πάθη καὶ ἐλαττώματα, ὥστε οἱ ῥίζες ν᾽ ἀποδίδουν καρπὸ καθαρό. Νὰ ῥαντίζῃ μὲ θεραπευτικὰ φάρμακα τὰ κλήματα καὶ νὰ ἐνισχύῃ τὴν ἄμυνά τους, νὰ προλαμβάνῃ δηλαδὴ καὶ νὰ ὁπλίζῃ τοὺς πιστοὺς μὲ τὰ ὀρθὰ δόγματα, ὥστε νὰ μὴ τοὺς προσβάλλουν νοσηρὲς ἰδεολογίες καὶ καινοτομίες. Φροντίδα του ἐπίσης εἶνε ν᾽ ἀποδιώκῃ κάθε ἄλλον ἐξωτερικὸ κίνδυνο, τὶς ἀρκοῦδες τῆς ἀθεΐας καὶ τὰ ἀγριογούρουνα τῶν αἱρέσεων, ὅπως εἶνε π.χ. ὁ χιλιασμός.

Ὅπου ὑπάρχει τέτοιος φύλακας καὶ καλλιεργητής, ποὺ μοχθεῖ καὶ θυσιάζεται, ἐκεῖ τὰ κλήματα προκόβουν. Ὅταν ὑπάρχῃ κληρικὸς μὲ φόβο Θεοῦ καὶ ἀγάπη, περι ορίζονται οἱ βλασφημίες, οἱ ὅρκοι, οἱ ψευδορκίες, ἡ ἀδικία, ἡ σκληροκαρδία, ἡ ἀποσύνθεσι τῆς οἰκογενείας, τὰ διαζύγια, τὸ κακὸ ἐν γένει. Δῶστε μου ἕνα τέτοιο παπᾶ, καὶ θὰ δῆτε πῶς τὸ χωριὸ ἀλλάζει ὅλως διόλου.

Ὑπάρχουν σήμερα τέτοιοι παπᾶδες; Ὑπάρχουν δόξα τῷ Θεῷ. Ἀλλ᾽ ὑπάρχουν καὶ Ἰοῦδες ποὺ λερώνουν τὸ ῥάσο. Κι ἀλλοίμονο σὲ ὅποιον φόρεσε τὸ πετραχήλι κι ἀπ᾽ τὸ λαιμό του κρέμονται ψυχές, καὶ δὲν τὸ συναισθάνεται. Γι᾽ αὐτοὺς ἰσχύει αὐτὸ ποὺ λέει σήμερα ἡ παραβολή˙ «κακοὺς κακῶς ἀπολέσει αὐτούς»(Ματθ. 21,41).

Ἡ τιμωρία θὰ εἶνε μεγάλη, ἀνάλογη μὲ τὴ θέσι τους. Καὶ ὁ λαϊκὸς εἶνε ῥίζα· καὶ ἂν δὲν κάνῃ καρπό, θὰ ξερριζωθῇ. «Πᾶν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται»(ἔ.ἀ. 3,10)· φωτιὰ καὶ τσεκούρι περιμένει τὸ ἄκαρπο δέντρο. Ἀλλὰ πολὺ περισσότερο θὰ τιμωρηθῇ ὁ κληρικός. Ὁ λαϊκὸς θὰ δώσῃ λόγο γιὰ τὸν ἑαυτό του, τὴ γυναῖκα καὶ τὰ παιδιά του· ὁ παπᾶς θὰ δώσῃ λόγο γιὰ ὅλες τὶς ψυχὲς ποὺ ἀνέλαβε. Εἶνε μεγάλη ἡ εὐθύνη του.

Χειροτόνησα, ἀγαπητοί μου, καὶ ἐγὼ πολλοὺς κληρικούς. Προσευχηθῆτε νὰ φανοῦν ἀντάξιοι τῶν ἐλπίδων μας, νὰ καλλιεργήσουν ἐντατικὰ καὶ μὲ εὐλάβεια τὴν θεϊκὴ ἄμπελο, καὶ οἱ ἐνορίες τους νὰ γίνουν ὑπόδειγμα χριστιανικῆς ζωῆς καὶ πολιτείας˙ ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος Καντιώτης

Φυλλάδιο “Κυριακή” 22 Αὐγούστου 2010