Πορίσματα Ημερίδας Ι.Μ Πειραιώς, "Πρωτείο’’, Συνοδικότης & Ενότης της Εκκλησίας

Π Ο Ρ Ι Σ Μ Α Τ Α

Ἡμερίδος Ἱ. Μητροπόλεως Πειραιῶς

Θέμα «‘’Πρωτεῖο’’, Συνοδικότης & Ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας»

Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας, 28 Ἀπριλίου 2010

«Τό παπικό ‘’Πρωτεῖο’’ δέν ἔχει θεολογική βάση οὔτε ἁγιοπνευματική καί ἐκκλησιολογική νομιμοποίηση. Στηρίζεται σαφῶς σέ κοσμικοῦ χαρακτῆρος νοοτροπία ἐξουσίας». Αὐτό μεταξύ ἄλλων προέκυψε ὡς συμπέρασμα ἀπό τήν Θεολογική Ἡμερίδα, πού διοργάνωσε μέ ἐπιτυχία καί μεγάλη συμμετοχή κληρικῶν καί λαϊκῶν ἡ Ἱερά Μητρόπολις Πειραιῶς στό Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας(αἴθουσα Μελίνα Μερκούρη) στίς 28 Ἀπριλίου 2010.

Τήν ἡμερίδα ἐτίμησε μέ τήν παρουσία του ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κ.κ. Ἱερώνυμος καί ἐκήρυξε τήν ἔναρξή της. Παρέστησαν ἐπίσης οἱ Σεβ. Μητροπολίτες Κυθήρων κ.κ. Σεραφείμ καί Γλυφάδας κ.κ. Παῦλος καί ὁ Θεοφιλ. ἐπίσκοπος Μαραθῶνος κ.κ. Μελίτων.

Τό θέμα της « ‘’Πρωτεῖο’’, Συνοδικότης καί Ἑνότης τῆς Ἐκκλησίας» ἀναπτύχθηκε σέ δύο συνεδρίες ἀπό ἑπτά εἰσηγητές, τούς ἑξῆς κατά σειράν: Σεβ. Μητροπολίτη Πειραιῶς κ.κ. Σεραφείμ, Ἱερομόναχο Λουκᾶ Γρηγοριάτη, Καθηγητή Ἀριστείδη Παπαδάκη (University of Maryland), Πρωτοπρεσβύτερο Γεώργιο Μεταλληνό, Πρωτοπρεσβύτερο Θεόδωρο Ζήση, Πρεσβύτερο Ἀναστάσιο Γκοτσόπουλο καί καθηγητή Δημήτριο Τσελεγγίδη.

Ἀπό τίς εἰσηγήσεις καί τήν ἐπακολουθήσασα συζήτηση προέκυψεν ὅτι: Ἡ ἑνότητα ἀνήκει στή φύση τῆς Ἐκκλησίας ὡς σώματος Χριστοῦ καί ἐν Χριστῷ κοινωνίας. Ἡ ἀληθής Ἐκκλησία εἶναι μία. Ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας σέ ὅλες τίς ἐκδοχές της θεσμικές ἤ χαρισματικές ἔχει σαφῶς ἁγιοπνευματική βάση. Παρέχεται μυστηριακῶς, συν­τηρεῖται ὅμως, καλλιεργεῖται καί ἐκφαίνεται κατεξοχήν εὐχαριστιακῶς.

Σύμφωνα μέ τήν «Ὁμολογία Πίστεως» τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Συνόδου τοῦ 1727 «Οὐδεμίαν ἄλλην ἥντινα οὖν κεφαλήν ἀποδέχεται ἐν αὐτῇ τῇ Ἀνατολική Ἐκκλησία, εἰμή τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν μόνον παρά τοῦ Πατρός δοθέντα κατά πάντα τῇ Ἐκκλησίᾳ καί θεμέλιον τόν αὐτόν». Κατά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησιολογία δέν νοεῖται «Πρῶτος» γενικά καί ἀόριστα χωρίς τήν παρουσία τῆς συγκεκριμένης συνόδου μιᾶς ἐπαρχίας.

Ὁ θεσμός τῶν πρεσβείων τιμῆς (αὐτός εἶναι ὁ ὅρος, πού χρησιμοποιεῖ ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστική παράδοση σέ ἀντίθεση μέ τόν μεταγενέστερο ὅρο «πρωτεῖον» πού χρησιμοποιοῦν οἱ παπικοί) ἐκφράζει καί διασφαλίζει τήν ἑνότητα καί τήν συνοδικότητα τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Ἡ πενταρχία τῶν πατριαρχικῶν θρόνων εἶναι ἡ μορφή, τήν ὁποία ἡ Ἐκκλησία ἔδωσε στόν θεσμό τῶν πρεσβείων τιμῆς κατά τήν πρώτη χιλιετία.

Ἡ ἐξουσία τοῦ «πρώτου», ἡ ὁποία ἀπορρέει ἀπό τά πρεσβεῖα τιμῆς, εἶναι καρπός τῆς συνοδικότητος, ἐνῶ ἡ ἐξουσία πού άρχισε να οἰ­κειοποιείται ὁ ἐπίσκοπος τῆς Ρώμης ήδη από τήν πρώτη χιλιετία εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς καταλύσεως τοῦ συνοδικοῦ πολιτεύματος τῆς Ἐκκλησίας.

Στήν Ἐκκλησία τῆς α´ χιλιετίας δέν ὑφίστατο «θείῳ δικαίῳ» παπικό πρωτεῖο δικαιοδοσίας καί ἐξουσίας ἐφ᾽ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά ἡ Ἐκκλησία εἶχε τό δικαίωμα νά ἀποφασίζει τά τῆς διοικήσεώς της καί χωρίς τόν πάπα καί ἀκόμα περισσότερο καί παρά τή δική του ἔντονη ἀντίθεση καί οἱ ἀποφάσεις της αὐτές εἶχαν καθολική ἰσχύ.

Μετά τό σχίσμα τό 1054 ἡ αὐξανόμενη ἀξίωση τῶν παπῶν γιά πρωτεῖο ἐξουσίας ἐφ’ὅλης τῆς ἐκκλησίας ἀνατρέπει πλήρως τήν ἁγιοπνευματική δομή τοῦ μυστηριακοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας, σχετικοποιεῖ καί πρακτικῶς καταργεῖ τή Συνοδικότητα ὡς ἁγιοπνευματική λειτουργία τοῦ σώματος αὐτοῦ καί εἰσάγει τό κοσμικό φρόνημα σ᾽ αὐτήν, ἀκυρώνει τήν ἰσοτιμία τῶν ἐπισκόπων, ἰδιοποιεῖται τήν ἀπόλυτη διοικητική ἐξουσία ἐφ᾽ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, παραμερίζοντας οὐσιαστικά τόν Θεάνθρωπο καί τοποθετώντας ὡς ὁρατή κεφαλή της Εκκλησίας ἕναν ἄνθρωπο. Μέ τόν τρόπο αὐτόν ἐπαναλαμβάνει θεσμικά πλέον τό προπατορικό ἁμάρτημα.

Ἡ ἀληθινή ἑνότητα ἐπιτυγχάνεται μέ τήν ἑνότητα στήν πίστη στήν λατρεία καί τήν διοίκηση. Αὐτό εἶναι τό πρότυπο ἑνότητος στήν ἀρχαία Ἐκκλησία, τήν ὁποία συνεχίζει ἀπαράλλακτα καί καθολικά ἡ Ὀρθόδοξη Καθολική Ἐκκλησία. Ἡ μέθοδος τῆς Οὐνίας εἰσάγει ψεύτικη ἑνότητα καί στηρίζεται σέ αἱρετική ἐκκλησιολογία, διότι ἐκτός τοῦ ὅτι ἐπιτρέπει πολυμορφία στήν πίστη καί τήν λατρεία, ἐξαρτᾶ τήν ἑνότητα ἀπό τήν ἀναγνώριση τοῦ πρωτείου τοῦ πάπα, πού εἶναι θεσμός ἀνθρωπίνου δικαίου, καί ἀνατρέπει τό συνοδικό πολίτευμα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας πού εἶναι θεσμός θείου δικαίου. Ἡ πολυμορφία γίνεται δεκτή μόνο σέ δευτερεύοντα θέματα τοπικῶν παραδόσεων καί ἐθίμων.

Μετά τήν Α´ Βατικανή Σύνοδο (1870) καί κυρίως τήν Β’ (1962-1964) τό παπικό πρωτεῖο δέν ἀποτελεῖ μιά ἁπλή διοικητική διεκδίκηση, ἀλλά οὐσιῶδες δόγμα πίστεως ἀπολύτως ὑποχρεωτικό γιά τή σωτηρία τῶν πιστῶν. Ἡ ἄρνησή του ἐπισύρει τό ἀνάθεμα τῆς Α´ Βατικανῆς Συνόδου, ἡ ἰσχύς τοῦ ὁποίου παραμένει καί μετά τή Β´ Βατικανή.

Ὅπως ἐτόνισε στήν εἰσήγησή του ὁ οἰκοδεσπότης τῆς ἡμερίδος Σεβ.Μητροπολίτης Πειραιῶς κ.Σεραφείμ «Διά τῆς αἱρετικῆς καί βλασφήμου δοξασίας τοῦ Πρωτείου ἐξουσίας τοῦ ἐπισκόπου Ῥώμης καί τῶν ἐξ αὐτῆς προελθόντων πνευματικῶν ἐπακολούθων (ὡς τό «ἀλάθητον» τοῦ Πάπα καί ὁ ἀπολυταρχικός - μοναρχικός δεσποτισμός του ἐφ' ὁλοκλήρου τοῦ σώματος τῆς ὑπ' αὐτόν θρησκευτικῆς κοινωνίας), ὁ Παπισμός ἐξελίχθη, εἰς ἀπολυταρχικόν - μοναρχικόν σύστημα μυστικιστικῆς κοσμοθεωρίας καί διαστροφῆς αὐτῆς ταύτης τῆς ἐννοίας τῆς Ἐκκλησίας. Ἀπεδείχθη νέος Ρωμαϊκός - Φραγκικός ἐθνισμός (paganismus) ὑπό πνευματικήν μεταμφίεσιν, ἀφῄρεσε τήν μυστικήν ἐλευθερίαν ἐν Χριστῷ ἑκάστου μέλους αὐτῆς καί ἀπέβη τό ἀναπόφευκτον καί μοιραῖον αἴτιον τῆς εἰς ἑκατοντάδας διαφόρων αἱρέσεων ἐκ­πτώσεως ἐκ τῆς μιᾶς, ἁγίας, καθολικῆς καί ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, ὡς καί τό ἀνυπέρβλητον ἐμπόδιον τῆς δυνατότητος ἐπιστροφῆς αὐτῶν».

Κατά τήν ἐκτίμηση τῶν συνέδρων ἡ προσπάθεια τοῦ συγχρόνου θεολογικοῦ Διαλόγου Ὀρθοδόξων καί Ρωμαιοκαθολικῶν γιά τήν ἀποκατά­στασι τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας πρέπει ὁπωσδήποτε, πέραν τῆς ἀποβολῆς τῶν αἱρετικῶν διδασκαλιῶν τῆς Ρώμης (Φιλιόκβε, κτιστῆς Χάριτος, ἀλαθήτου, καθαρτηρίου κ.λπ.), νά στοχεύῃ καί στήν ὁριστική ἀποβολή τοῦ παπικοῦ πρωτείου καί ὄχι σέ κάποια κοινῶς ἀποδεκτή ἐπανερμηνεία του.

Τέλος κρίνεται ἀπαράδεκτο καί δέν γίνεται ἀποδεκτό ὡς «πρότυπο γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς πλήρους κοινωνίας» τό συγκρητιστικό πλαίσιο τῆς «ἑνότητος ἐν τῇ ποικιλίᾳ».

ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ