Οι Ουνίτες «διαβεβαιώνουν»: Δεν υπάρχει καμιά περίπτωση υπογραφής της ένωσης στην Κύπρο

Για τον Θεολογικό Διάλογο Ορθοδόξων και Παπικών , ενόψει της συνάντησης της Κύπρου, μιλά στην εφημερίδα «Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» ο Ουνίτης «Επίσκοπος» Δημήτριος Σαλάχας και προσπαθεί να μειώσει τις αντιδράσεις λέγοντας πως δεν υπάρχει καμιά περίπτωση υπογραφής της ένωσης .
Βλέπουμε ότι οι πολλές αντιδράσεις των πιστών για την επικείμενη Σύνοδο σε λίγες ημέρες στην Κύπρο ενόχλησαν πολλούς που πίστευαν ότι ο λαός καθεύδει .
Όταν η Ουνία «διαβεβαιώνει» ότι οι Ορθόδοξοι αρχιερείς και θεολόγοι, οι οποίοι μετέχουν στον Θεολογικό Διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων και Παπικών «είναι στέρεα αφοσιωμένοι στην πίστη και στην Ιερά Παράδοση της Ορθοδοξίας, τις οποίες και θαρραλέα προβάλλουν» τότε κάτι δεν πάει καλά.
Ο κ. Σαλάχας δήλωσε:

Είναι πολύ μακρύς ο δρόμος προς την ένωση

ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΒΙΚΕΤΟΥ

Οι Ορθόδοξοι αρχιερείς και θεολόγοι, οι οποίοι μετέχουν στον Θεολογικό Διάλογο μεταξύ Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας «είναι στέρεα αφοσιωμένοι στην πίστη και στην Ιερά Παράδοση της Ορθοδοξίας, τις οποίες και θαρραλέα προβάλλουν», διαπιστώνει ο Σεβασμιότατος Επίσκοπος Καρκαβίας, κ. Δημήτριος Σαλάχας, Έξαρχος των Ελληνορρύθμων Καθολικών Ελλάδος, καθηγητής πανεπιστημίου και μέλος της Μικτής Επιτροπής για τον Θεολογικό Διάλογο Ρωμαιοκαθολικής και Ορθοδόξου Εκκλησίας - από την έναρξη του το 1980 στην Πάτμο.
Ο Επίσκοπος Δημήτριος, τον οποίο συναντήσαμε πριν μερικές μέρες στην Αθήνα, απαντά σε ορισμένα ερωτήματα του «Φ» ενόψει της συνόδου της Μικτής Επιτροπής Θεολογικού Διαλόγου (ΜΕΘΔ), στις 16-23 Οκτωβρίου στην Κύπρο.
Μεταξύ άλλων ο κ. Δημήτριος κάνει σαφές ότι οι δογματικές εξελίξεις στη Δύση κατά τη δεύτερη χιλιετία, ερήμην της Ορθοδοξίας, εξετάζονται ακριβώς υπό το φως της ιεράς Παραδόσεως και των ιερών κανόνων της αρχαίας αδιαίρετης Εκκλησίας.
Επίσης, χαρακτηρίζει «εύλογες» τις ανησυχίες, που εκδηλώνονται στην Ελλάδα για τον Διάλογο και διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει καμιά περίπτωση «υπογραφής» της ένωσης των δύο Εκκλησιών, δεν υπάρχει η ελάχιστη πρόθεση ή επιδίωξη τέτοιας «υπογραφής κάποιου τετελεσμένου συμβολαίου ένωσης».
Εξηγεί ότι είναι πολύ μακρύς ακόμα ο δρόμος προς την ένωση και ότι θα χρειασθούν ακόμη αρκετές δεκαετίες διαλόγου, χωρίς να προδιαγράφεται ακόμα η μελλοντική έκβασή του. Σεβασμιότατε, διάχυτη είναι η εντύπωση σε πολλούς ότι ο Θεολογικός αυτός Διάλογος, τριάντα χρόνια μετά την έναρξη του, δεν πρόκειται να καταλήξει σε αποτέλεσμα. Γιατί τελικά διεξάγεται και σε τι ωφελεί;
Στον επίσημο αυτό Θεολογικό Διάλογο συμμετέχουν από την έναρξη του - το 1980 - στο σύνολο τους η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία με πανορθόδοξες αποφάσεις συνοδικά ειλημμένες των Πατριαρχείων, Αυτοκεφάλων και Αυτονόμων Εκκλησιών.
Ο Διάλογος διεξάγεται επί ίσοις όροις εν αληθεία και αγάπη. Κρίθηκε επιτακτική η ανάγκη του Θεολογικού Διαλόγου, γιατί τόσον ο προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας όσον και οι προκαθήμενοι των Ορθοδόξων Εκκλησιών μετά των Ιερών Συνόδων τους επιθυμούν να ανταποκριθούν στην προσευχή και εντολή του Χριστού «ίνα πάντες εν ώσιν», γιατί συναισθάνονται την ευθύνη για το σκάνδαλο του χωρισμού των χριστιανών Ανατολής και Δύσεως, που καθιστά αναξιόπιστο το ευαγγελικό μήνυμα μέσα στο σύγχρονο κόσμο, αλλά και γιατί συνειδητοποιούν ότι παραμένουν ακόμη οι μακραίωνες σοβαρές δογματικές διαφορές μεταξύ τους, όπως είναι κυρίως το γνωστό ακανθώδες θέμα του «πρωτείου» του Επισκόπου Ρώμης, το θέμα της ύπαρξης και δράσης των Καθολικών Ανατολικών Εκκλησιών (δηλ. της αποκαλουμένης «Ουνίας» από τους Ορθοδόξους), που συνδέεται ως συνέπεια με το πρώτο, όπως και άλλα δογματικά θέματα.
Οι διαφορές αυτές εμποδίζουν ασφαλώς την πορεία προς την ποθητή ένωση, προς το κοινό ποτήριο, δεν θα έπρεπε όμως να εμποδίζουν τις προσπάθειες των χριστιανών για την επίλυση των διαφορών αυτών εν αληθεία και αγάπη. Όλες οι Εκκλησίες στις λειτουργικές τους ιεροτελεστίες δέονται καθημερινά «υπέρ της των πάντων ενώσεως». Ο Θεολογικός Διάλογος αγάπης και αλήθειας μεταξύ των Εκκλησιών, παρά τις υφιστάμενες δυσκολίες, είναι μια ειλικρινής σημαντική προσπάθεια, και δεν πρέπει να διακοπεί. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Κάθε άλλη μέθοδος και ενωτική προσπάθεια του παρελθόντος απέτυχαν.
Στην Ελλάδα όμως υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες από διάφορους έγκριτους ορθόδοξους εκκλησιαστικούς και θεολογικούς κύκλους για τον Διάλογο αυτό και για τα θεολογικά κοινά κείμενα που κάθε τόσο εκδίδει η Μικτή Επιτροπή, όπως εκείνο της Ραβένας το 2007, επισημαίνοντας ότι επιδιώκεται η υποταγή της Ορθοδοξίας και η αναγνώριση του παγκόσμιου πρωτείου εξουσίας του Πάπα. Ποιές είναι οι εκτιμήσεις σας για το τι μπορεί να συμβεί κατά τη νέα αυτή Συνέλευση στην Κύπρο;
Είναι εύλογες οι ανησυχίες αυτές, εφόσον οι εργασίες της Μικτής Επιτροπής διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών και τα Πρακτικά δεν δημοσιεύονται, πλην κάποιου επίσημου Ανακοινωθέντος και των κοινών θεολογικών κειμένων. Ίσως θα έπρεπε οι υπεύθυνοι των Εκκλησιών που εκπροσωπούνται στον Διάλογο (Προκαθήμενοι και Σύνοδοι) να ενημερώνουν έγκαιρα και υπεύθυνα το χριστεπώνυμο πλήρωμα, κλήρο, μοναχούς, θεολογικές Σχολές και λαό, για το τι διαμείβεται στον Διάλογο αυτό.
Ό,τι γενικό και συνοπτικό τυχαίνει να γνωρίζουν οι πιστοί είναι κυρίως δημοσιεύματα, άρθρα και σχόλια, αρνητικά ή θετικά, σε εκκλησιαστικά έντυπα, ορισμένων ειδικών στα θέματα αυτά, μετά από κάθε συνεδρίαση της Μικτής Επιτροπής.
Είναι φυσικό να διερωτώνται και να προβληματίζονται οι πιστοί για το τι συμβαίνει μέσα στη Μικτή Επιτροπή του Διαλόγου, για τα επίμαχα θέματα που συζητούνται, για τις θέσεις, αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις που προβάλλονται από Καθολικούς και Ορθοδόξους, αλλά και για τις εκατέρωθεν προθέσεις τους. Με ποιες θεολογικές αρχές και βάσεις διεξάγεται ο Διάλογος;
Όλοι, Καθολικοί και Ορθόδοξοι στον Διάλογο αυτό, συζητούν με γνώμονα την ιερά Παράδοση της αρχαίας αδιαίρετης Εκκλησίας, και εκεί ακριβώς επιδιώκουν να εύρουν τη λύση των διαφορών τους. Οι δογματικές εξελίξεις στη Δύση κατά τη δεύτερη χιλιετία, ερήμην της Ορθοδοξίας, εξετάζονται ακριβώς υπό το φως της ιεράς Παραδόσεως και των ιερών κανόνων της αρχαίας αδιαίρετης Εκκλησίας.
Στην αναζήτηση αυτή δεν χωρούν δογματικοί συμβιβασμοί και υποχωρήσεις, δεν υπάρχει καμιά περίπτωση «υπογραφής» της ένωσης, δεν υπάρχει η ελάχιστη πρόθεση ή επιδίωξη τέτοιας «υπογραφής κάποιου τετελεσμένου συμβολαίου ένωσης». Είναι πολύ μακρύς ακόμα ο δρόμος προς την ένωση, θα χρειασθούν ακόμη αρκετές δεκαετίες διαλόγου, χωρίς να προδιαγράφεται ακόμα η μελλοντική έκβασή του. Ποιο είναι το κύρος των κοινών θεολογικών κειμένων της Μικτής Επιτροπής, δεσμεύουν τις Εκκλησίες;
Είναι τοις πάσι γνωστό ότι τα κοινά κείμενα που εκδίδει η Μικτή Επιτροπή δεν είναι «αποφάσεις», είναι απλά από κοινού μελέτες εργασίας, επομένως δεν δεσμεύουν τις Εκκλησίες που εκπροσωπούνται στον Διάλογο, αλλά υπόκεινται σε κριτική και ανάλυση από το πλήρωμα της Εκκλησίας, ιδιαίτερα από τους Προκαθημένους με τις Συνόδους των Εκκλησιών και από τις Θεολογικές Σχολές. Ορθώς λοιπόν στην Ελλάδα και αλλού εκκλησιαστικοί και θεολογικοί παράγοντες τα αναλύουν, τα κρίνουν, τα αποδέχονται ή τα απορρίπτουν, αρκεί βέβαια αυτό να γίνεται με τρόπο χριστιανικής ευπρέπειας.

Το «πρωτείο του Επισκόπου Ρώμης»

Για την Καθολική Εκκλησία το πρωτείο εξουσίας του Επισκόπου Ρώμης, διαδόχου του Αποστόλου Πέτρου, εφ’ όλης της Εκκλησίας είναι δόγμα πίστεως. Είναι δυνατόν να διεξάγεται ένας Θεολογικός Διάλογος επί ίσοις όροις με την Ορθοδοξία με τέτοια εκ των προτέρων δογματική θεώρηση;
Πράγματι, όταν οι Ορθόδοξες Εκκλησίες αποφάσισαν τον Θεολογικό Διάλογο με την Καθολική Εκκλησία γνώριζαν και γνωρίζουν καλά τη δογματική αυτή θεώρηση. Όταν η Καθολική Εκκλησία αποφάσισε να διεξάγει Θεολογικό Διάλογο με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες γνώριζε και γνωρίζει καλά ότι η Ορθοδοξία απορρίπτει τη δογματική αυτή θεώρηση.
Στο θέμα προς συζήτηση που αποφασίσθηκε από κοινού και πανορθοδόξως, δηλ. του «πρωτείου του Επισκόπου Ρώμης» και προσεχώς στην Κύπρο του «Ρόλου του Επισκόπου Ρώμης στην Εκκλησιαστική Ενότητα κατά την πρώτη χιλιετία», τα Ορθόδοξα μέλη της Μικτής Επιτροπής παραμένουν ασφαλώς αμετακίνητα στις πάγιες θέσεις τους ως προς τη συνοδική δομή της Εκκλησίας, την αρχή της παλαιάς «Πενταρχίας» και του ρόλου του Επισκόπου Ρώμης στα πλαίσια της «Πενταρχίας», δηλαδή ως πρώτου τη τάξει μεταξύ των Πατριαρχών, τα δε Καθολικά μέλη εξετάζουν τον ρόλο αυτό στα πλαίσια της συνοδικής δομής της Εκκλησίας. Εκτός αυτού, θα ήθελα να προσθέσω ότι δόγμα πίστεως για την Καθολική Εκκλησία δεν είναι μόνο το πρωτείο του Πάπα, αλλά και ο επισκοπικός θεσμός και ο συνοδικός θεσμός των επισκόπων.

Διακοπή του διαλόγου λόγω της «Ουνίας»

Από την έναρξη του, το 1980, ο Θεολογικός Διάλογος διεκόπη για μερικά χρόνια (1993-2000, και 2000-2006) λόγω του προβλήματος της «Ουνίας». Πώς αντιμετωπίζεται το σοβαρό αυτό θέμα στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών και στον Διάλογο;
Οι Καθολικές Ανατολικές Εκκλησίες οφείλουν την ύπαρξη τους στην αναγνώριση της εκκλησιαστικής τους υπόστασης από τον Πάπα Ρώμης. Δημιουργήθηκαν μετά την αποτυχία της Συνόδου της Φλωρεντίας και της υπογραφείσης τότε ένωσης (1434). Η Ρώμη από τότε ανέπτυξε στην Ανατολική Ευρώπη και στις χώρες της Ανατολής ενωτική δραστηριότητα προσάρτησης των Ορθοδόξων με την προοπτική της επιστροφής τους στην καθολική κοινωνία.
Με τη μέθοδο αυτή, χαρακτηρισθείσα ως προσηλυτισμός, από τον 16ο αιώνα κι έπειτα άτομα και Κοινότητες Ορθοδόξων προσήλθαν στον Καθολικισμό διατηρώντας τις λειτουργικές παραδόσεις και κανονικές δομές τους, αναγνωρίζοντας το πρωτείο του Πάπα μέσα στην Καθολική Εκκλησία.
Υπήρξαν όμως και άτομα και ομάδες Ανατολικών «ενωτικών», οι οποίοι επεδίωξαν ελεύθερα την κοινωνία με τη Ρώμη με την πεποίθηση ότι έτσι συμβάλλουν στο ενωτικό έργο. Η μέθοδος αυτή, η οποία ονομάστηκε «Ουνία» (Unio), καταδικάζεται από την Ορθοδοξία, η οποία την θεωρεί σοβαρό εμπόδιο και καλεί τη Ρώμη να την καταργήσει, για να προχωρήσει θετικά ο Διάλογος.
Η Μικτή Επιτροπή αντιμετώπισε προσωρινά το σοβαρό αυτό θέμα το 1993, στη Συνέλευση στο Μπελεμέντ του Λιβάνου, απορρίπτοντας την «Ουνία» ως μέθοδο του παρελθόντος για την αποκατάσταση της κοινωνίας των Εκκλησιών Ανατολής και Δύσεως, διακηρύττοντας όμως ότι «οι Καθολικές Ανατολικές Εκκλησίες, οι οποίες κατά τη δεύτερη χιλιετία θέλησαν να ενωθούν με την Έδρα της Ρώμης και έμειναν πιστές στην Κοινωνία αυτή, έχουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από αυτήν την Κοινωνία, της οποίας αποτελούν μέρος».
Οι Ορθόδοξες Εκκλησίες που δεν έλαβαν μέρος στη Συνέλευση του Μπελεμέντ δεν αποδέχθηκαν την τοποθέτηση αυτή. Αναμφίβολα η ύπαρξη των Καθολικών Ανατολικών Εκκλησιών («ουνιτικών» όπως τις αποκαλούν) αποτελεί μια εκκλησιολογική και ιστορική «ανωμαλία» στις σχέσεις Ανατολής και Δύσεως, η «ανωμαλία» όμως αυτή είναι αποτέλεσμα μιας άλλης μεγαλύτερης ανωμαλίας, δηλ. του σχίσματος Ανατολής και Δύσεως κατά τη β΄χιλιετία.

Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ - Δευτέρα, 12 Οκτωβρίου 2009