ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ : Επιστολή απάντηση σε άρθρο της εφημερίδας «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»

Των Ιωάννη Αγγελόπουλου , Θεολόγου
Γεώργιου Παπαδόπουλου, Θεολόγου-Φιλόλογου
Χολαργός 7-12-2008

Kύριε Διευθυντά,

Διαβάσαμε στο φύλλο της 30ης Νοεμβρίου 2008 το άρθρο του δημοσιογράφου κ. Τάκη Καμπύλη με θέμα το μάθημα των Θρησκευτικών. Επειδή θεωρούμε., ότι στο κείμενό του περιέχονται ανακρίβειες που οδηγούν σε παρεξηγήσεις και για την ενημέρωση του αναγνωστικού κοινού, σημειώνουμε τα ακόλουθα:
1. Γράφει «Προσβάλλει (λοιπόν) η Γνώση το θρησκευτικό δόγμα; ΄Οχι, αφού η πρώτη είναι δικαίωμα και η δεύτερη (sic!) επιλογή. Το δόγμα, όμως, εμποδίζει. Κυρίως τη Γνώση εφ’ όσον οι απαραίτητες προϋποθέσεις της αμφισβητούνται…»
ΣΧΟΛΙΟ: Για να μπορεί κάποιος να επιλέξει δεν χρειάζεται πρώτα να έχει πρόσβαση στη γνώση ακόμη και του θρησκευτικού δόγματος (περιεχόμενο, τρόποι έκφρασης και ιστορικής σάρκωσης, ανθρωπολογικές προεκτάσεις, ερμηνείες επιδράσεις στον πολιτισμό κλπ); Οι μαθητές ωστόσο διδασκόμενοι όλα αυτά που αφορούν στο «θρησκευτικό δόγμα» στις τάξεις του σχολείου, στις οποίες προσφέρεται το μάθημα των θρησκευτικών, δεν καλούνται να επιλέξουν ούτε βεβαίως να δημοσιοποιήσουν –με οποιοδήποτε τρόπο-την ενδεχόμενη επιλογή τους. Δεν είναι αυτός ο σκοπός του θρησκευτικού μαθήματος. Εάν διαβάσει κάποιος με προσοχή και καλή πίστη τους επιμέρους –κατά τάξη- σκοπούς του μαθήματος θα ανακαλύψει μέσα από τη χρήση συγκεκριμένων ρημάτων (π.χ. γνωρίζω, πληροφορούμαι, κατανοώ, κρίνω, διαλέγομαι, ενημερώνομαι, μελετώ, συνειδητοποιώ, συγκρίνω, επισημαίνω, κλπ /ΦΕΚ 406/Β΄/5-5-1998), την κατεύθυνση που δίνεται τόσο στον διδάσκοντα για τον τρόπο αξιοποίησης του προς διδασκαλίαν μορφωτικού υλικού όσο και προς τον διδασκόμενο για την αντιμετώπιση –εκ μέρους του- του συγκεκριμένου μαθήματος. Άραγε ο αρθρογράφος διαφωνεί με τους περιγραφόμενους σκοπούς του μαθήματος, που προάγουν σαφώς τη γνώση και μόνο αυτή και μάλιστα με κριτικό τρόπο;
2. Ο αρθρογράφος αναφέρεται σε έρευνα της πανεπιστημιακού Εύης Ζαμπέτα σύμφωνα με την οποία « η θρησκευτική παιδεία που προσφέρει το ελληνικό σχολείο αναφέρεται αποκλειστικά στην επίσημη θρησκεία του κράτους».
ΣΧΟΛΙΟ: Δεν γνωρίζουμε τι εννοεί με το επίθετο «επίσημη». Πάντως τέτοιος όρος είναι παντελώς αδόκιμος αφού δεν απαντάται σε κάποιο δημόσιο έγγραφο, ούτε βεβαίως στο Σύνταγμα, το οποίο μιλάει για «επικρατούσα» βεβαίως όχι όμως για «επίσημη». Και η διαφορά μεταξύ των δύο είναι τεράστια, αφού το δεύτερο επίθετο παραπέμπει σε «κρατική θρησκεία» (πρβλ. τη θρησκεία της αρχαίας Πόλης-κράτους και τους νόμους που την προστάτευαν από κάθε προσβολή ).
3. Γράφει : « Σε σύνολο 2300 σελίδων στις οποίες αναπτύσσονται τα βιβλία των Θρησκευτικών από το Δημοτικό ως το Λύκειο μόλις οι 100 σελίδες αναφέρονται στις άλλες θρησκείες. Και από αυτές τις 100, η μερίδα του λέοντος αφορά μία μάλλον νεκρή θρησκεία, το Δωδεκάθεο των Ελλήνων!»
ΣΧΟΛΙΟ: Δημιουργεί εύλογες απορίες και στον πλέον καλόπιστο –πλην ενημερωμένο αναγνώστη- το παραπάνω απόσπασμα. Τι να υποθέσει κανείς; Πρόκειται για αβλεψία, για έλλειψη πληροφόρησης ή μήπως για προσπάθεια εσκεμμένης παραπληροφόρησης ; Μόνο στο διδασκόμενο βιβλίο Θρησκευτικών της Β΄Λυκείου η ενότητα των Θρησκειών εκτίθεται σε 100 σελίδες (σελ.220 –σελ. 320), ενώ η Αρχαία Ελληνική θρησκεία καταλαμβάνει χώρο μόλις οκτώ(8) σελίδων, ενώ οι υπόλοιπες διατίθενται για τις άλλες θρησκείες [Ιουδαϊσμός, Αφρικανικά θρησκεύματα, Ισλάμ, Ινδουϊσμός, Βουδδισμός, Γιόγκα, Κομφουκιανισμός, Ταοϊσμός, Σιντοϊσμός ]. Στο βιβλίο της Α΄ Λυκείου υπάρχει ενότητα, η οποία αφορά σε παραθρησκευτικά φαινόμενα και θρησκευτικές οργανώσεις (συνολικά 28 σελίδες). Ανάλογες αναφορές –σύμφωνα πάντα με τα ισχύοντα αναλυτικά προγράμματα- γίνονται και στα νέα βιβλία του Δημοτικού και του Γυμνασίου, που διδάσκονται από το σχολικό έτος 2006-2007.
4. Γράφει πάλι, επικαλούμενος την έρευνα της Εύης Ζαμπέτα ότι : « Το μάθημα των θρησκευτικών στην Ελλάδα είναι ταυτόχρονα και μάθημα Ιστορίας, …..Για παράδειγμα (πρόσφατο) το βιβλίο της Β΄Λυκείου, όπου ούτε λίγο ούτε πολύ ο Χριστιανισμός και η οργάνωση των πρώτων χρόνων της Εκκλησίας διδάσκεται ως συνέχεια της «Εκκλησίας του Δήμου» της αρχαίας Αθήνας(!) τροποποιώντας τη σε Εκκλησία του Χριστού»
ΣΧΟΛΙΟ: Πρόκειται για πλήρη –εσκεμμένη ή αθέλητη-παρερμηνεία του αποσπάσματος « Η Ορθόδοξη Εκκλησία κατανοεί τον εαυτό της ως την ιστορική συνέχεια της αρχαίας Εκκλησίας, των Αποστόλων, των αγίων, των Πατέρων της Εκκλησίας» [Μάθημα 12. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ορθοδοξίας, 2.Εκκλησία και Παράδοση , σελ. 110) Ομοίως στη σελ. 113 επαναλαμβάνεται περίπου με την ίδια διατύπωση στο 5. Ορθόδοξη πνευματικότητα «΄Ετσι η Ορθόδοξη Εκκλησία εμφανίζεται κι εδώ ν’ αποτελεί συνέχεια της αρχαίας Εκκλησίας και της Εκκλησίας των μεγάλων Πατέρων και ασκητών». Ο όρος «αρχαία Εκκλησία» στα παραπάνω αποσπάσματα όπως εύκολα και από τα σημεία στίξης φαίνεται, σαφώς αφορά στην α΄ ιστορική φάση της Εκκλησίας του Χριστού ( 1ος- 4ος αι. μ.Χ). Επομένως το μόνο δάνειο από τον αρχαίο κόσμο είναι η λέξη «εκκλησία», η οποία εντός του Χριστιανισμού αποκτά άλλη σημασία και περιεχόμενο και σε κανένα σημείο πλην αυτό της σύναξης ατόμων, δεν θυμίζει την αρχαία «Εκκλησία του Δήμου», αφού η τελευταία ήταν ένα πολιτειακό όργανο και μάλιστα περιορισμένης σύνθεσης .
5. Γράφει : « Η προσέγγιση του «άλλου» φθάνει σε βιβλία Θρησκευτικών…..στα όρια του «πολιτικού ρατσισμού». Για παράδειγμα ακόμη και στην αποικιοκρατία δίνεται συγχωροχάρτι αφού « η διαμόρφωση της σημερινής φυσιογνωμίας του Ισλάμ άρχισε από την εποχή της αποικιοκρατίας. Αυτή έφερε τον θεοκεντρικό πολιτισμό του Ισλάμ σε επαφή με τον ανθρωποκεντρικό δυτικό πολιτισμό(…). Έτσι η δυτική παιδεία άρχισε να αντικαθιστά την ισλαμική»
ΣΧΟΛΙΟ: Μήπως είναι αρκετά επιπόλαιη ή ίσως υπερβολικά «διασταλτική» - για να χρησιμοποιήσω όρο του αρθρογράφου- η προτεινόμενη ερμηνεία του παραπάνω αποσπάσματος; Πρόκειται για μια διαπίστωση των συγγραφέων της ενότητας, σχετικά με τον τρόπο εισόδου του ευρωπαϊκού πνεύματος στην Ισλαμική παράδοση, με την οποία σαφώς δεν είναι υποχρεωμένος οποιοσδήποτε να συμφωνεί αλλά δεν έχει το δικαίωμα να την θεωρεί αυθαίρετα και χωρίς άλλο στοιχείο, ως «συγχωροχάρτι» για την «ευρωπαϊκή αποικιοκρατία». Η απλή διαφωνία με μια άποψη-που στηρίζεται σε κάποια δεδομένα-δεν είναι θεμιτό να εξελίσσεται σε δυσφήμηση προθέσεων ή στόχων.
Θεωρούμε τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών ως στοιχειώδη «θρησκευτικό εγγραμματισμό», όπως προσφυώς χαρακτηρίσθηκε από συναδέλφους, σε άρθρο τους στην εφημερίδα σας, και γι’ αυτό πιστεύουμε ότι ενδείκνυται η διδασκαλία του σε όλους τους μαθητές, ως γνωστικό αντικείμενο και όχι βεβαίως ως κανόνα ή ομολογία πίστεως. Για μιαν άλλη θεώρηση των θεμάτων, που απασχολούν τον αρθρογράφο σας, προτείνουμε μεταξύ άλλων τα εξής βιβλία:
Ρεράκης Ηρακλής, Ο «άλλος» στο ελληνικό σχολείο: Ορθόδοξη χριστιανοπαιδαγωγική θεώρηση, Θεσσαλονίκη: Πουρναράς Π.Σ., 2007
Πέτρου Ιωάννης Σ., Πολυπολιτισμικότητα και θρησκευτική ελευθερία, Θεσσαλονίκη : Βάνιας, 2005
Αναστάσιος Γιαννουλάτος, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας, ΄Ιχνη από την αναζήτηση του υπερβατικού: Συλλογή θρησκειολογικών μελετημάτων: Θρησκεία, ινδουϊσμός, βουδδισμός, Ισλάμ, αφρικανικά θρησκεύματα, μυστικισμός κ. ά., Αθήνα: Ακρίτας 2004
Ιδίου, Παγκοσμιότητα και ορθοδοξία: Μελετήματα ορθοδόξου προβληματισμού, Αθήνα: Ακρίτας, 2000

Με εκτίμηση
Δρ Ιωάννης Αγγελόπουλος , Θεολόγος
Γεώργιος Παπαδόπουλος , Θεολόγος-Φιλόλογος

Πηγή :http://www.zoiforos.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=519&Itemid=49