Μή λεκτική μαθησιακή διαταραχή (NVLD)

Μή λεκτική μαθησιακή διαταραχή (NVLD)

Τοῦ κ. Γεωργίου Μηλίτση, διδασκάλου-Εἰδικοῦ Παιδαγωγοῦ.

Μία ἐλαχιστα γνωστή μαθησιακή διαταραχή πού ἐπηρεάζει τό 3 - 4% τῶν παιδιῶν καί τῶν ἐφήβων εἶναι ἡ «Μή λεκτική μαθησιακή διαταραχή». ῾Η διαταραχή αὐτή μελετήθηκε τά τελευταία χρόνια στή Βόρεια  ̉Αμερική καί εἶναι ὑποομάδα τῶν Μαθησιακῶν Διαταραχῶν. Στή διεθνή βιβλιογραφία τήν συναντοῦμε χάριν συντομίας ὡς NVLD.  

   Οἱ περισσότερες μελέτες ἀπεικόνισης καί οἱ τρέχουσες θεωρίες δηλώνουν ὅτι ἡ αἰτία εἶναι, μία δυσλειτουργία τῆς λευκῆς οὐσίας τοῦ δεξιοῦ ἡμισφαιρίου. ῾Ωστόσο δέν ὑπάρχει συμφωνία μεταξύ τῶν εἰδικῶν σχετικά μέ τό ἐάν ὑπάρχει NVLD καί ποιές θά μποροῦσαν νά εἶναι οἱ ὑποκείμενες αἰτίες γιά τά συμπτώματα τῆς διαταραχῆς.

   ῎Αλλες ἔρευνες ἔδειξαν ὅτι ὄχι μόνο ἡ λευκή οὐσία τοῦ δεξιοῦ ἡμισφαιρίου εἶναι δυσλειτουργική σ̉ αὐτά τά ἄτομα ἀλλά καί ὁρισμένες ἄλλες περιοχές τῆς φαιᾶς οὐσίας, ὅπως ὁ προκούνιος (ἀνώτερος βρεγματικός λοβός), μποροῦν ἐπίσης νά εὐθύνονται γιά τή NVLD.

   Βρέθηκε ὅτι τά παιδιά μέ NVLD ἔχουν συνήθως μέτρια ἤ ἄνω τοῦ μέσου ὅρου νοημοσύνη κι ὅτι ὁρισμένα ἀναπτύσσουν συστήματα, συμπεριλαμβανομένων τῶν ἀναμνήσεων τῶν προηγούμενων ἐμπειριῶν, γιά νά μπορέσουν νά ἀποκτήσουν ἀποδεκτή συμπεριφορά σέ νέες καταστάσεις πού παρουσιάζονται στή ζωή τους.

   Τά ἄτομα πού ἔχουν NVLD δέν ἀντιμετωπίζουν προβλήματα μέ τήν ἀποκωδικοποίηση τῆς γλώσσας, τήν ἀνάγνωση ἤ τήν ἐκμάθηση πληροφοριῶν μέ περιληπτικό τρόπο. ῞Οπως λέει ὁ Scott Bezsylko, ἐκτελεστικός διευθυντής τοῦ Winston Preparatory School, «Σκεφτεῖτε το ὡς τό ἀντίθετο τῆς δυσλεξίας». Τά προβλήματα πού ἔχουν αὐτά τά παιδιά περιλαμβάνουν, λέει, ὅλα τά ἄλλα προβλήματα μάθησης. «῞Ολα τά πράγματα πού περιλαμβάνουν τήν κατανόηση—σχέσεις, ἔννοιες, ἰδέες, μοτίβα».

   ῞Οπως προαναφέραμε ἡ NVLD εἶναι ἐλαχιστα γνωστή καί γι̉ αὐτό δέν περιλαμβάνεται στό DSM-V (Διαγνωστικό καί Στατιστικό ̉Εγχειρίδιο Ψυχικῶν Διαταραχῶν- Πέμπτη Έκδοση, 2013) ἤ στό ICD-10 (Διεθνής Στατιστική Ταξινόμηση Νόσων καί Συναφῶν Προβλημάτων ῾Υγείας).

   Τό σύνδρομο περιγράφηκε τό 1968 ἀπό τούς Johnson καί Myklebust καί στή συνέχεια μελετήθηκε ἀπό τόν Rourke τό 1982.

Πῶς θά καταλάβουμε τήν NVLD

   Εἶναι φυσικό γονεῖς καί ἐκπαιδευτικούς νά τούς ἀπασχολεῖ πῶς θά καταλάβουν, ἄν ἕνα παιδί ἔχει ″ Μή λεκτική μαθησιακή διαταραχή″. Οἱ εἰδικοί μᾶς λέγουν ὅτι: ἄν ἕνα παιδί εἶναι ἀργό στίς κινήσεις του, ἄν ἔχει δυσκολίες στήν ἀντιμετώπιση νέων καταστάσεων, ἄν ἔχει δυσκολίες στή σωστή ἀνάπτυξη τῆς γλώσσας καί τῆς σκέψης, ἄν ἔχει δυσκολίες στόν χωρικό προσανατολισμό, ἄν ἔχει ἐλλείψεις στήν κοινωνική προσαρμογή, ἄν αὐτά πού γράφει εἶναι σχεδόν δυσανάγνωστα, ἄν ἄλλοτε μαθαίνει ὅτι τοῦ διδάσκουμε καί ἄλλοτε ὄχι, δηλαδή ἄν ἔχει προβλήματα στή λεκτική ἐπικοινωνία καί στήν κατανόηση τοῦ προφορικοῦ ἤ τοῦ γραπτοῦ λόγου ἤ ἄν δέν κάνει ὅτι τοῦ λέμε, τότε τό μυαλό μας θά πρέπει νά πάει στήν διαταραχή αὐτή.  ̉Ακόμα ἄν ἔχει δυσκολία στήν ἑρμηνεία τῶν μή λεκτικῶν στοιχείων, ὅπως οἱ ἐκφράσεις τοῦ προσώπου ἤ ἡ γλώσσα τοῦ σώματος ἤ μπορεῖ νά μήν ἔχει καλό συντονισμό, ἤ νά ἔχει δυσκολία μέ τά μαθηματικά καί φτωχές ὀργανωτικές δεξιότητες τότε πρέπει νά δώσουμε προσοχή.

   ῞Οταν ἕνα παιδί ἤ ἕνας ἐφηβος ἤ κι ἕνας ἐνήλικας παρουσιάζει ὅλα ἤ τά περισσότερα ἀπό τίς παραπάνω ἀδυναμίες, τότε λέμε ὅτι τό ἀτομο αὐτό ἔχει ″μή λεκτική μαθησιακή διαταραχή –  ΜΛΕΜΔ - NVLD″.

    Τά προβλήματα πού ἔχουν αὐτά τά ἄτομα ἐπηρεάζουν ὅλα τά ἄλλα εἴδη μάθησης, τή μαθηματική λογική, τήν ὀπτική καί χωρική γνώση, τόν κινητικό συντονισμό, τήν αἰσθητηριακή ἀντίληψη, τίς κοινωνικές δεξιότητες καθῶς κι ὅλα τά πράγματα πού ἀφοροῦν τήν κατανόηση τῶν πληροφοριῶν – σχέσεις, ἔννοιες, ἰδέες, μοτίβα.

   ῎Αν οἱ γονεῖς, γιά διαφόρους λόγους, δέν καταλάβουν ὅτι τό παιδί τους ἔχει NVLD, ὅταν θά πάει στό σχολεῖο ὁ δάσκαλός του μπορεῖ νά τό καταλάβει καί, ὅπως ὀφείλει, νά τούς ἐνημερώσει.

   Τά προειδοποιητικά σημάδια στό σχολεῖο πού θά βοηθήσουν τόν δάσκαλο νά ὑποψιαστεῖ γιά τήν μαθησιακή δυσκολία πού ἐξετάζουμε εἶναι κυρίως: ὁ κακός ψυχοκινητικός συντονισμός, οἱ ἀριθμητικές ἀποδώσεις του καί οἱ δραστηριότητες ζωγραφικῆς. ῾Η κοινωνική κρίση καί ἡ ἐπίλυση κοινωνικῶν προβλημάτων εἶναι ἐπίσης συνήθως μειωμένες. ̉Επιπλέον, αὐτοί οἱ μαθητές φαίνεται νά ἔχουν αὐξανόμενο κίνδυνο συναισθηματικῶν διαταραχῶν.

Ποίοι εἶναι οι 5 τομεῖς τῆς NVLD

   ῎Ας δοῦμε τούς πέντε τομεῖς στούς ὁποίους τά παιδιά μέ NVLD παρουσιάζουν ἀδυναμία. Εἶναι φυσικό ὅτι ὅλα τά παιδιά δέν ἔχουν τίς ἴδιες ἀδυναμίες σέ ὅλους τούς τομεῖς.

1. ̉Οπτική καί χωρική ἀντίληψη

   Πολλά παιδιά μέ μή λεκτική μαθησιακή διαταραχή ἔχουν πρόβλημα στήν κατανόηση τῶν ὀπτικῶν εἰκόνων. Γιά παράδειγμα, ὅταν τούς ζητεῖται νά ἀντιγράψουν ἕνα σχῆμα, ὅπως ἕνας κύβος, τό ἀντιγράφουν παραμορφωμένα. Αὐτά τά παιδιά δέν μποροῦν νά ἀντιληφθοῦν μέ ἀκρίβεια τόν κύβο, τίς μορφές πού τόν ἀποτελοῦν καί τίς μεταξύ τους σχέσεις. ῾Ως ἐκ τούτου, δέν μποροῦν νά τόν ἀντιγράψουν.

   Δυσκολεύονται ἐπίσης νά ἀξιολογήσουν τίς ὀπτικοχωρικές πληροφορίες. Αὐτό σημαίνει ὅτι δυσκολεύονται νά ἀντιληφθοῦν τίς σχέσεις μεταξύ τῶν πραγμάτων πού βλέπουν καί νά ἔχουν σαφή αἴσθηση του ποῦ βρίσκονται. Αὐτό μπορεῖ νά τούς κάνει σωματικά ἀδέξιους.

2. Κατανόηση ἀνώτερης τάξης

   ῾Η κατανόηση ἀνώτερης τάξης εἶναι ἡ ἱκανότητα νά ἀναγνωρίζει κανείς τήν κύρια ἰδέα σέ κάτι, τίς λεπτομέρειες πού ὑποστηρίζουν τήν κύρια ἰδέα καί τίς σχέσεις μεταξύ τους. Αὐτό ἐπηρεάζει τήν ἱκανότητα τῶν παιδιῶν νά κατανοοῦν τήν ἀνάγνωση καί νά γράφουν ἤ νά ἀφηγοῦνται ἀποτελεσματικά μία ἱστορία.

   ̉Επηρεάζει ἐπίσης τή λήψη σημειώσεων. Μερικά παιδιά οὐσιαστικά σημειώνουν ὅ,τι λέει ὁ δάσκαλος, ἐπειδή δέν ξέρουν τί εἶναι σημαντικό καί τί δέν πρέπει νά σημειώνουν. ῎Αλλα παιδιά δέν ξέρουν τί εἶναι σημαντικό, ὁπότε δέν σημειώνουν τίποτα καί οἱ ἄνθρωποι νομίζουν ὅτι δέν δίνουν προσοχή ἤ γράφουν συνέχεια τά πράγματα λάθος.

3. Κοινωνική ἐπικοινωνία

   Τά περισσότερα παιδιά μέ NVLD δυσκολεύονται νά διαβάσουν τά συναισθήματα τῶν συνανθρώπων τους, ὅπως ἀποτυπώνονται στό πρόσωπό τους καί στή γλώσσα τοῦ σώματος, ὁπότε συχνά δέν γνωρίζουν τί συμβαίνει στίς κοινωνικές ἀλληλεπιδράσεις. Τούς διαφεύγουν τά κοινωνικά μοτίβα πού τά ἄλλα παιδιά λαμβάνουν αὐτόματα, ὁπότε δέν γνωρίζουν ποιά εἶναι ἡ κατάλληλη συμπεριφορά σέ μία δεδομένη κατάσταση.

   Οἱ δυσκολίες στήν κοινωνική ἐπικοινωνία εἶναι ἕνας λόγος γιά τόν ὁποῖο τά παιδιά μέ NVLD συχνά ἐπικεντρώνονται -μερικές φορές ἐμμονικά- στήν  τεχνολογία.

4.Μαθηματικές έννοιες

   Πολλά παιδιά μέ NVLD εἶναι πολύ καλά στήν ἀπομνημόνευση καί εἶναι σέ θέση νά τά πάνε καλά στά μαθηματικά ἀπλῶς ἀπομνημονεύοντας δεδομένα.  ̉Αλλά καθῶς μεγαλώνουν δυσκολεύονται νά λύσουν πιό προχωρημένα μαθηματικά προβλήματα πού βασίζονται στήν ἀναγνώριση ἐννοιῶν καί μοτίβων.  ̉Ακόμη καί μέ ἕνα πρόβλημα πού ἔχουν ξαναδεῖ, ἄν αὐτό προσεγγιστεῖ διαφορετικά ἤ τροποποιηθεῖ ἐλαφρῶς, δυσκολεύονται νά τό ἀναγνωρίσουν.

5. ̉Εκτελεστικές λειτουργίες

   Οἱ ἐκτελεστικές λειτουργίες εἶναι ἕνα σύνολο δεξιοτήτων πού χρησιμοποιοῦμε γιά νά ὀργανώνουμε τή σκέψη μας, νά σχεδιάζουμε καί νά ἐκτελοῦμε ἐνέργειες καί νά καταλαβαίνουμε πῶς νά λύνουμε προβλήματα. Τά περισσότερα παιδιά μέ NVLD ἔχουν ἀδυναμίες σ̉ αὐτές τίς λειτουργίες ὀργάνωσης καί σχεδιασμοῦ. Γιά παράδειγμα, δυσκολεύονται νά ἀναλύσουν ἕνα ἔργο σέ μικρότερα κομμάτια ἤ νά σκεφτοῦν τά βήματα πού πρέπει νά γίνουν γιά νά κάνουν κάτι.

   ̉Ακόμα δυσκολεύονται νά καταλάβουν τί πρέπει νά κάνουν, γι̉ αὐτό πρέπει νά τά βοηθήσουμε νά μάθουν νά τό κάνουν.

̉Αντιμετώπιση τῆς NVLD ἀπό τούς γονεῖς &ʹ τό σχολεῖο

   Δέν ὑπάρχει ἐνιαίο προτεινόμενο σχέδιο θεραπείας τῆς NVLD, ὅπως σέ κάθε μαθησιακή διαταραχή ἔχουμε πιό καλά ἀποτελέσματα ἄν κάνουμε ἔγκαιρη παρέμβαση καί ὑποστήριξη τό ἴδιο συμβαίνει στήν μαθησιακή διαταραχή πού ἐξετάζουμε. Γιά τή θεραπεία τῆς διαταραχῆς βασικό ρόλο θά παίξει ἡ ἐργοθεραπεία. ῾Η θεραπεία τῆς ὁμιλίας θά ὡφελήσει πολύ τά παιδιά στήν καθημερινή τους ζωή.

Τί πρέπει νά κάνουν οἱ γονεῖς γιά νά βοηθήσουν τό παιδί τους;

   ῾Η βοήθεια στό σπίτι πρέπει νά εἶναι συντονισμένη μέ τό σχολεῖο. ῾Η συνεργασία τους θά παίξει βασικό ρόλο στή θεραπεία ἀλλά καί στή μάθηση. Οἱ γονεῖς πρέπει ἐπίσης νά δίνουν μεγάλη προσοχή στήν ψυχική ὑγεία τοῦ παιδιοῦ. Δέν πρέπει ποτέ νά ξεχνοῦν ὅτι τά παιδιά μέ NVLD ὑστεροῦνε σέ ἕναν ἤ περισσότερους τομεῖς τῆς προσωπικότητάς τους καί ἐπειδή αὐτό ἔχει ἐπιπτώσεις στήν αὐτοπεποίθηση  καί στήν αὐτοεκτίμησή τους, διατρέχουν ὑψηλότερο κίνδυνο ἀπό τά ἄλλα παιδιά νά ἔχουν γενικευμένες καί κοινωνικές ἀγχώδεις  διαταραχές.  ̉Επομένως, ἡ ψυχοθεραπεία εἶναι εὐεργετική καί δέν πρέπει νά τήν παραμελήσουν.

Προτάσεις γιά τό οἰκογενειακό περιβάλλον

   Οἱ εἰδικοί μᾶς συμβουλεύουν:

   (Τίς βρίσκουμε στό: Tanguay, PB (2001) Nonverbal Learning Disabilities at Home: A Parent's Guide, London, Jessica Kinsley Publishers.)

Α. Αὐτονομία

α. ῾Υγιεινή

1. Καθιερῶστε μία ρουτίνα ὑγιεινῆς. 2. Νά εἶστε εὐαίσθητοι στούς φόβους τοῦ παιδιοῦ σχετικά μέ τούς ἤχους τοῦ μπάνιου, τό νερό στά μάτια, τό σαπούνι στά μαλλιά. 3. Λάβετε ὑπόψη τίς εὐαισθησίες τοῦ παιδιοῦ σας στή μυρωδιά τοῦ σαπουνιοῦ, τῶν τραχιῶν πετσετῶν, τῶν χτενῶν καί τῶν σκληρῶν βουρτσῶν. 4. Διδάξτε γιατί καί πῶς νά χρησιμοποιεῖ ἀποσμητικό καί νά κόβει τά νύχια. 5. Γιά τό ξύρισμα, διδάξτε στό παιδί σας πῶς νά χρησιμοποιεῖ τήν ξυριστική μηχανή.

 β. ̉Ενδυμασία.

   1. Τοποθετῆστε τά ρούχα μέ τή σειρά πού πρέπει νά τά φορέσει. 2. Διδάξτε το προφορικά πῶς νά ντύνεται καί στή συνέχεια δεῖξτε του τή διαδικασία γραπτῶς ἤ μέ εἰκόνες, ὥστε νά μπορεῖ νά τό κάνει μόνο του. 3. Μάθετέ το τί ρούχα νά φοράει ἀνάλογα μέ τίς ἐποχές καί τίς κοινωνικές καταστάσεις.

Β. Λεπτές κινητικές δεξιότητες

α. Παιχνίδια καί χειροτεχνίες

   1. ̉Επιλέξτε μέσα γιά νά δυναμῶστε τούς μῦς τῶν ὥμων. 2.  ̉Αναπτύξτε ὅλες τίς μυϊκές ὁμάδες κι ὄχι μόνο ἕνα μέρος γιά νά ἀντισταθμίσετε ἕνα ἄλλο. 3. Γιά δραστηριότητες ζωγραφικῆς, δοκιμᾶστε μεγάλα κομμάτια χαρτιοῦ στόν τοῖχο καί χρησιμοποιῆστε ἕνα μεγάλο πινέλο ἤ σφουγγάρι. 4. Χρησιμοποιῆστε μολύβια μεγαλύτερα ἀπό τά κανονικά μολύβια γιἀ χρωματισμό. 5.  ̉Αρκετά παιχνίδια εἶναι ἐξαιρετικά όπως Lego, μίνι πάζλ κ.λπ..

β. Σκεύη καί πιάτα

   1. Χρησιμοποιῆστε κουτάλια τῆς σούπας στήν ἀρχή γιά τό τάισμα. 2. Σερβίρετε τό φαγυτό σέ μεγάλο πιάτο ἤ φαρδύ μπόλ.

γ. Γράψιμο

1. ̉Ενθαρρύνετε τό παιδί σας νά χρησιμοποιεῖ μηχανικό μολύβι. 2. ̉Εάν πρέπει νά χρησιμοποιήσει στυλό, πάρτε ἕνα μέ μελάνι πού σβήνει.

Γ. Συντονισμός, στῖβος καί ὁμαδικά ἀθλήματα

α. Πρώιμη παρέμβαση

   1.Μάθετε στό παιδί σας πώς νά πηδᾶ, νά σκαρφαλώνει, νά ρίχνει τή μπάλα. 2.  Διδάξτε του πώς νά κουνιέται. 3. Δεῖξτε του πώς νά χρησιμοποιεῖ ἕνα ποδήλατο ἤ ἕνα σκούτερ  .

β. ῾Ομαδικά ἀθλήματα

Τό βόλεϊ μπορεῖ νά εἶναι πιό ἀπλό ἄθλημα ἀπό ἄποψη πειθαρχίας καί κανόνων.

γ. ̉Ατομικά ἀθλήματα

Αὐτά πού προτείνονται ἤ ἐκτιμῶνται περισσότερο ἀπό τούς νέους εἶναι: κολύμβηση,

τένις, πίνγκ πόνγκ, γκόλφ, ἰππασία, σκί ἀντοχῆς, σκί κατάβασης, καγιάκ, κανό.

Δ. Τό περιβάλλον

1. Προγραμματῖστε ἕνα πρόγραμμα δραστηριοτήτων. 2. Καθορίστε τά λεπτά μετάβασης στό πρόγραμμα (2 λεπτά καί προχωρᾶμε στήν ἄλλη δραστηριότητα). 3. Βοηθεῖστε το νά κατανοήσει τήν ἔννοια τοῦ χρόνου χρησιμοποιῶντας ἕνα ψηφιακό ρολόι ἤ ἕνα χρονόμετρο. 4. Προγραμματῖστε ἐπισκέψεις σέ ἐστιατόρια, ψώνια, κ.λπ. 5. Παρακινεῖστε το νά συμμετέχει στίς ἐξόδους καί στίς ἐπισκέψεις ἤ κοινωνικές ἐκδηλώσεις πού κάντε.

Ε.  ̉Οργάνωση

1. ̉Οργανώστε ὀπτικά τά παιχνίδια καί τά ὐλικά τοῦ παιδιοῦ σέ κατάλληλα δοχεῖα. 2. Τοποθετεῖστε ράφια ἔτσι ὥστε τό παιδί νά μπορεῖ νά ὀργανώσει τά ροῦχα του, τά παιχνίδια του, τίς συλλογές του. 3. Παρακινεῖστε το νά συμμετέχει στόν καθαρισμό ἤ τήν ὀργάνωση τοῦ δωματίου του. 4. ̉Αναπτύξτε ὀπτικές μνημονικές ἐνδείξεις (πράγματα πού πρέπει νά θυμᾶτε). 5.Δημιουργεῖστε ἕνα πρόγραμμα ρουτίνας στό σπίτι. 6. Δημιουργεῖστε ἕνα πρότυπο γιά τίς εὐθύνες στό σπίτι.

ΣΤ. ̉Απόψεις καί λογική αἴσθηση

1. ̉Εκτελέστε δραστηριότητες αἰτίου καί ἀποτελέσματος. 2.  ̉Αναλύστε τίς τηλεοπτικές διαφημίσεις καί ἐπισημάνατε τή λογική καί παράλογη σημασία τους. 3. Διαβᾶστε καί ἀναλύστε τό περιεχόμενο τῶν βιβλίων. 4. Συναρμολογεῖστε ἀπλά ἀντικείμενα.

Ζ. Ανακοίνωση

1. Παρακολουθεῖστε κόμικς καί παιδικές παραστάσεις (χωρίς ἦχο), ὥστε τό παιδί νά ἀναλύει τίς ἐκφράσεις τοῦ προσώπου τῶν χαρακτήρων. 2. ̉Εξασκηθεῖτε στίς ἐκφράσεις τοῦ προσώπου καί στή στάση τοῦ σώματος μπροστά σέ ἕναν καθρέφτη. 3. Παῖξτε μίμους. 4. ̉Εντοπίστε μέ τό παιδί τίς ἀσυμφωνίες μεταξύ λεκτικῶν καί μή λεκτικῶν μηνυμάτων. 5. Διδάξτε το ὅτι οἱ ἰδέες εἶναι μυστικές καί ὅτι κάθε ἄτομο ἔχει τίς δικές του ἰδέες, σκέψεις, ἐνδιαφέροντα καί συναισθήματα. 6. Χρησιμοποιεῖστε πολλές ρηματικές φράσεις ἤ παροιμίες στή συνομιλία

Η. Κοινωνικές δεξιότητες

1. Διδάξτε στο παιδί ποιός εῖναι τό κοινό καί προσαρμόστε τή συνομιλία του ἀνάλογα. 2. Παίξτε παιχνίδια ἐγγύτητας. 3. Μιλῆστε του γιά τή σημασία τῆς ἐμφάνισης ἑνός ατόμου. 4. Συνεργαστεῖτε μέ τό παιδί γιά νά ἐλέγξετε τίς παρορμήσεις του. 5. Βοηθῆστε τό παιδί νά μάθει νά καταλαβαίνει τήν ἄποψη τοῦ ἄλλου.  6. ̉Αναπτύξτε συνεργατικές ἀλληλεπιδράσεις.

Θ. Δεξιότητες ἀνεξάρτητης διαβίωσης

α. Νοικοκυριό

1. Δεῖξτε του πῶς νά πλένει τά πιάτα, πόσο σαπούνι ἤ πόσο νερό πρέπει νά καταναλώνει, πῶς νά καταλαβαίνει ποιά πιάτα εἶναι βρώμικα καί ποιά καθαρά. 2. Δεῖξτε το πῶς νά ὀργανώνει καί νά τοποθετεῖ τά πιάτα στό πλυντήριο πιάτων. 3. Μάθετέ το νά καθαρίζει τόν πάγκο καί τό τραπέζι. 4. Δεῖξτε του πῶς νά καθαρίζει διαφορετικές ἐπιφάνειες μέ διαφορετικά προϊόντα. 5. Μιλῆστε του γιά τήν ἀξία τῆς  ἀνακύκλωσης. 6. ̉Αναπτύξτε στρατηγικές γιά νά μπορεῖ νά στρώσει τό κρεβάτι του.

β. Πλύσιμο

1. Δεῖξτε στό παιδί πῶς νά ταξινομεῖ τά ροῦχα σύμφωνα μέ τά χρώματα καί τήν ὑφή τους. 2. Μάθετε του νά βάζει τά σωστά προϊόντα καί τή σωστή ποσότητα στό πλυντήριο. 3. Πεῖτε του ποιά ροῦχα μπαίνουν στό στεγνωτήριο καί ποιά στό πλυντήριο. 4. Δεῖξτε του πῶς νά διπλώνει τά ροῦχα καί πῶς νά τά τοποθετεῖ σέ

μιά κρεμάστρα.

γ. Κουζίνα

1. ̉Αναπτύξτε μία στρατηγική ὥστε τό παιδί σας νά μπορεῖ νά ἐτοιμάσει τό μεσημεριανό του φαγητό. 2. Διδάξτε του πῶς νά φτιάχνει ἕνα σάντουιτς, χυμό, τόστ. 3. Δεῖξτε του πῶς νά χρησιμοποιεῖ τό φούρνο μικροκυμάτων ἤ τήν τοστιέρα.

Ι. Διαχείριση ἀλλαγῶν

α. Διακοπές

1. Γιά τίς διακοπές, προσπαθῆστε νά πᾶτε σέ μέρη πού δέν κρύβουν κινδύνους γιά τό παιδί σας. 2. Φέρτε στό σπίτι πρόγραμμα διακοπῶν.

β.  ̉Ασφάλεια

1. Διδάξτε στό παιδί σας μέτρα ἀσφαλείας στό σπίτι, ἔξω, στό δρόμο. 2. Καθιερῶστε σαφεῖς κανόνες γιά τούς ξένους.

Προτάσεις γιά τό Σχολικό περιβάλλον

   (Τίς βρίσκουμε στό: Tanguay, PB (2002) Nonverbal Learning Disabilities at School, London, Jessica Kingsley Publishers.)

1. Τό περιβάλλον

1. Καλό εἶναι τό παιδί νά φοιτήσει σέ σχολεῖο μέ μικρό ἀριθμό μαθητῶν, τουλάχιστον στή τάξη πού θά πάει. 2. Χρήσιμο κρίνεται νά ὑπάρχει  διαθέσιμος βοηθός γιά τό Δάσκαλο, μή διδακτικοί ὁμιλητές. 3. Περιορισμένος ἀριθμός ἐκπαιδευτικῶν πού διδάσκουν στήν τάξη ἤ ἀλλαγές χώρων. 4. Συνεχεῖς παρεμβάσεις μεταξύ τοῦ δασκάλου καί τοῦ μαθητή. 5. ῾Ο Δάσκαλος καί ὁ βοηθός του πρέπει νά εἶναι ἰκανοί νά ἀποδεχτοῦν τά δυνατά καί τά ἀδύνατα σημεία τοῦ μαθητή. 6. Μηδενική ἀνοχή στά πειράγματα τῶν συμμαθητῶν. 7. Τάξη μέ ἐλάχιστα περιττά ἔπιπλα ἤ ὀπτικά ὑλικά.

2. Στρατηγικές μάθησης

1. Δομημένη, ὀργανωμένη καί προβλέψιμη διδασκαλία. 2. Οἱ κανόνες πρέπει νά εἶναι σαφεῖς καί συνεπεῖς. 3. ῞Ενα πρόγραμμα δραστηριοτήτων τήν ἡμέρα, πού πρέπει νά γίνεται σεβαστό. 4. ῾Ο μαθητής πρέπει νά κάθεται ὅσο τό δυνατόν πιό κοντά στό δάσκαλο του. 5.  ̉Αναπτύξτε συγκεκριμένες καί κυριολεκτικές δραστηριότητες. 6. Χρησιμοποιεῖστε τά ἐνδιαφέροντα τοῦ μαθητή γιά νά ἀναπτύξετε νέα μάθηση. 7. ̉Ενθαρρύνετε τή συνεργατική διδασκαλία. 8. Χρησιμοποιεῖστε ὀπτικό ὑλικό γιά νά ἀποσαφηνίσετε αὐτό πού διδάξατε καί τί προσδοκίες ἔχετε ἀπ̉ αὐτό.

Συναισθήματα καί κοινωνικές δεξιότητες

῾Ομιλία

1. Χρησιμοποιεῖστε ἀπλές, συγκεκριμένες λέξεις. 2. Δῶστε μία λίστα μέ λέξεις διπλῆς σημασίας, ρηματικές ἐκφράσεις, παροιμίες, συνώνυμα.

Κοινωνικές δεξιότητες

1. Μιλεῖστε του πῶς πρέπει νά συμπεριφέρεται στούς κοινωνικούς χώρους (καφετέρια, παιδική χαρά, γυμναστήριο, διάδρομο, βιβλιοθήκη). 2. Διδάξτε του τρέχοντα θέματα πού εἶναι ἐνδιαφέροντα γιά ἄλλους νέους (ροῦχα, παιχνίδια, βιντεοπαιχνίδια, ταινίες, βιβλία).

̉Ανάρμοστες συμπεριφορές

1. ̉Ονομάστε τις προφορικά. 2. Συζητῆστε μαζί του πιθανές ἀλλαγές στήν

συμπεριφορά του. 3. ̉Ενθαρρύνετε τίς προσπάθειες του γιά βελτίωση τῆς

συμπεριφορᾶς του. 4. ̉Ενθαρρύνετε τή διευκρίνιση μιᾶς κατάστασης. 5. Μηδενική ἀνοχή σέ πειράγματα ἤ προσβολές.

̉Ανησυχία.

   1. Δῶστε του ἕνα χῶρο γιά νά μπορέσει νά συγκεντρωθεῖ ἀπερίσπαστος. 2.  ̉Επιτρέψτετο να φέρνει ἀπό τό σπίτι στό σχολεῖο ἕνα ἀντικείμενο πού τό ἀγαπάει . 3. ̉Ενημερῶστε γιά πιθανές ἀλλαγές στό πρόγραμμα. 4. Συστῆστε στόν μαθητή καί τούς γονεῖς τόν δάσκαλο του καί τούς βοηθούς του πρίν τήν ἔναρξη τῶν μαθημάτων.

Ψυχοκινητικές καί χωρικές δεξιότητες

   1. Λεπτές κινητικές δεξιότητες. 2. Δῶστε εὐκολομεταχείριστο ὑλικό γραφῆς. 3.  ̉Αναπτύξτε διάφορες δραστηριότητες μέ μολύβια, γόμες, ψαλίδι. 4.  ̉Επίβλεψη λεπτῶν κινητικῶν δραστηριοτήτων.

Καθημερινές δραστηριότητες

   1. Μάθετε το νά κουμπώνει ἤ νά ξεκουμπώνει κουμπιά.  2.  ̉Επιβλέπετε τίς ἀλλαγές ἐνδυμάτων ἤ μειώνετε τόν ἀριθμό τους κατά τη διάρκεια τοῦ μαθήματος

τῆς φυσικῆς ἀγωγῆς.

Φυσική ἀγωγή

   1.  ̉Αλλάξτε τούς μεικτούς κινητικούς στόχους. 2. Διατηρῆστε τό ἴδιο παιχνίδι ἤ τούς ἴδιους κανόνες γιά μερικές ἑβδομάδες. 3. Δῶστε ἄμεσες καί συγκεκριμένες ὁδηγίες στό μαθητή. 4.  ̉Επιτρέψτε του νά φοράει ὠτοασπίδες γιά νά διαχειριστεῖ τόν ἦχο μέσα σ̉ ἕνα μεγάλο χῶρο. 5. ̉Επιτρέψτε του νά κάνει διαλείμματα καί νά μετράει πόντους.

Παιδική χαρά

   1.  ̉Οργανῶστε τούς χώρους τῆς παιδικῆς χαρᾶς. 2. ̉Οργανῶστε  παιχνίδια γιά νά παίξετε κατά τή διάρκεια τοῦ διαλείμματος. 3. ῾Υποδεῖξτε του ἕνα ἄτομο στό ὁποῖο μπορεῖ νά πάει ὅταν αντιμετωπίζει δυσκολίες μέ ἄλλους. 4. Καθιερῶστε ἕνα πρόγραμμα ὅπου οἱ νέοι θά διαχειρίζονται μόνοι τους τίς δυσκολίες τους.

Σχολική ἐργασία στό σπίτι

   1. Παρουσιάστε τούς στόχους τῆς ἐργασίας προφορικά καί μετά ὀπτικά. 2. Δῶστε στό μαθητή ἕνα φύλλο προγραμματισμοῦ γιά νά ὁλοκληρώσει ἐπαρκῶς τήν ἐργασία του. 3. Φτιάξτε ἕνα πρόγραμμα ἐργασιῶν γιά τό σπίτι. 4. Μειῶστε τόν ὄγκο τῶν ἐργασιῶν γιά τό σπίτι ἐάν εἶναι ἀπαραίτητο. 5. Τά φύλλα ἐργασίας δέν πρέπει νά ὑπερφορτώνονται μέ ὀπτικά ἐρεθίσματα. 6. Καθορίστε μία ρητή ἔναρξη καί λήξη γιά τήν ἐργασία πού θά ἐκτελεστεῖ. 7. Ποτέ μήν ζητᾶτε ἐργασία γιά μία ἔννοια πού δέν ἔχει διδαχθεῖ στό παρελθόν.

̉Εξετάσεις, ὑπαγορεύσεις

   1. ̉Αφιερῶστε ἀρκετό χρόνο γιά νά προετοιμαστεῖτε γιά ἐξετάσεις καί ὑπαγορεύσεις. 2. Χρησιμοποιῆστε μία σταθερή μορφή γιά ὅλες τίς δοκιμές καί τίς ἐξετάσεις. 3. ῾Αναπτύξτε ὑπαγορεύσεις μέ κενά. 4. Παρέχετε ἕναν ὁδηγό μελέτης πού καλύπτει ὅλη τήν ὕλη πού σχετίζεται μέ τήν ἐξέταση. 5. Δῶστε τά ἀπαραίτητα ἐργαλεία (κάρτες ιδέας, ἀριθμομηχανή, διαβαθμισμένο χαρτί). 6. Βεβαιωθεῖτε ὅτι οἱ ἐξετάσεις ἔχουν ἄμεσες καί συγκεκριμένες ὁδηγίες.

Μαθηματικά

   1. Διδάξτε τό μάθημα πρῶτα ἀκουστικά και στη συνέχεια οπτικά. 2. Διδάξτε με ἄμεσο, ξεκάθαρο (βῆμα πρός βῆμα) τρόπο ἀναλύοντας τά προβλήματα. 3. Οἰ ἀσκήσεις τῶν μαθηματικῶν πρέπει νά ἔχουν ὅσο τό δυνατόν λιγότερα ὀπτικά ἐρεθίσματα. 4. Τοποθετῆστε ἕνα μαθηματικό πρόβλημα ἀνά σελίδα. 5. Δῶστε ἕνα φύλλο πού ἀπεικονίζει τίς ἀκολουθίες κάθε λειτουργίας. 6. Δῶστε ἕνα φύλλο ὅπου οἱ μαθηματικές λέξεις ἀναφέρονται στό πρόβλημα πού ζητήθηκε. 7. Βοηθῆστε τόν μαθητή νά σᾶς πεῖ τί λέγει τό πρόβλημα πού τοῦ δώσατε. 8. Δεῖξτε στό μαθητή νά ὑπογραμμίσει τίς πληροφορίες πού θά χρειαστεῖ νά χρησιμοποιήσει γιά νά λύσει τά προβλήματα. 9. ῾Αφῆστε του τά φύλλα ἐργασίας πρόσθεσης καί ἀφαίρεσης. 10.  ̉Ενθαρρύνετο νά μάθει νά λέει τήν ὥρα χρησιμοποιῶντας ἕνα ψηφιακό ρολόι.

̉Ανάγνωση

   1. Προσδιορίστε τίς κύριες ἰδέες πού ὑποστηρίζουν τίς πληροφορίες. 2.  ̉Απομονῶστε τίς σημαντικές πληροφορίες ἀπό τίς περιττές. 3. Διδάξτε στρατηγικές λήψης σημειώσεων ἤ σχεδίασης. 4. Ζητῆστε ἀπό τό μαθητή νά ἐξηγήσει ἤ νά γράψει μέ δικά του λόγια αὐτό πού καταλαβαίνει ἀπό τό κείμενο. 5. Χρησιμοποιῆστε ἕνα μαρκαδόρο γιά νά αὐξήσετε τήν προσοχή κατά τήν ἀνάγνωση. 6. ̉Εκτυπῶστε κείμενα ἀνάγνωσης μέ μεγαλύτερους χαρακτῆρες καί διπλό διάστημα. 7. Ξεκινῆστε τήν ἀνάγνωση μέ μή φανταστικά κείμενα ἤ κείμενα πού περιλαμβάνουν τά ἐνδιαφέροντα τοῦ μαθητοῦ. 8. Δῶστε ἀρκετό χρόνο στόν μαθητή πού διαβάζει πιό ἀργά.

Τό λεξιλόγιο.

   1. Προσδιορῖστε τίς διαφορετικές σημασίες πού μπορεῖ νά ἔχει μία λέξη. 2. Διδάξτε στούς νέους τή χρήση ἐνδείξεων μέ βάση τά συμφραζόμενα.

῾Η σύνθεση.

   1. Χρησιμοποιῆστε κάρτες, τοποθετῆστε τις στή σειρά, περιγράψτε τί δείχνουν καί στή συνέχεια γράψτε τήν ἱστορία. 2. Δῶστε μοντέλα γιά τήν ὑποστήριξη τῶν ἐννοιῶν πού μελετήθηκαν. 3. ̉Επεξεργαστεῖτε τά προτιμώμενα θέματα καί ἀποφύγετε τό ἀφηρημένο ὑλικό. 4. ̉Ενθαρρύνετε τό μαθητή νά ἐξηγήσει τήν ἱστορία του σέ μία ἠχογράφηση καί στή συνέχεια νά μεταγράψει τόν ἑαυτό του.

Τό μέλλον τῶν παιδιῶν μέ NVLD

   ῞Οπως κάθε λογικός γονέας ἐνδιαφέρεται γιά τό μέλλον τοῦ παιδιοῦ του καί κάνει «τά ἀδύνατα δυνατά» γιά νά γίνει αὐτό ἐπιτυχημένο καί εὐτυχισμένο τό ἴδιο σύμβαίνει καί μέ τούς γονεῖς τοῦ παιδιοῦ πού ἔχει NVLD. Οἱ γονεῖς θά πρέπει νά γνωρίζουν ὅτι: ὅσο πιό γρήγορα ἀνακαλύψουν τήν Μαθησιακή διαταραχή καί συνεργαστοῦν μέ τους ἐκπαιδευτικούς καί τούς εἰδικούς τόσο καλύτερα θά εῖναι καί τά ἀποτελέσματα τῶν προσπαθειῶν τους καί τῶν κόπων τους. Βέβαια αὐτό δέν εἶναι εὔκολο ἀλλά μέ τήν συνεργασία ὅλων τῶν ἐμπλεκομένων σύντομα θά δοῦνε καλά ἀποτελέσματα πού θά τούς δώσουν χαρά, δύναμη, ἐνθουσιασμό καί κουράγιο γιά νά συνεχίσουν τίς προσπάθειές τους.

̉Ενδεικτική Βιβλιογραφία

1. Association québécoise des neuropsychologues, Syndrome de dysfonction non-verbale  (SDNV), https://aqnp.ca

2. Brooke Schultz , Nonverbal Learning Disorder, Explained, https://www.edweek.org, 2024   

3.Caroline Miller: What is Nonverbal Learning Disorder (NVLD)?, Child Mind Institute, https://childmind.org, 2024  

4. cenop, Syndrome de dysfonctions non-verbales (SDNV), https://cenop.ca › synd...

5. Gomez S., Syndrome des dysfonctions nonverbales chez l'adulte, ScienceDirect.com,

https://www.sciencedirect.com, 2019

6. M Cervino, P Castrillo, R Guijarro, Non-verbal learning disorder: Neuropsychological profile and neural correlates. A structural magnetic resonance imaging study- European Psychiatry, 2017.