ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ: Μιά συνήθεια δαιμονική

Ἀρχιμ. Παύλου Κ. Ντανᾶ

Ἱεροκήρυκος

ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ: Μιά συνήθεια δαιμονική

Παλαιομάνινα, 15 Φεβρουαρίου 2023

     Ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου εἶναι κατανυκτική καί διδακτική καί μᾶς προετοιμάζει γιά νά ὁδηγηθοῦμε στήν Μεγάλη Σαρακοστή, προκειμένου νά βιώσουμε τό Πάθος καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας.

Δυστυχῶς, ἡ περίοδος αὐτή μολύνεται ἀπό τίς καρναβαλικές ἐκδηλώσεις πού ξεκινοῦν τήν Κυριακή τῶν Ἀπόκρεω καί κορυφώνονται τήν Κυριακή τῆς Τυρινής. Ἡ λέξη «Ἀπόκρεω» ἐτυμολογεῖται «ἀπό κρέας», δηλαδή ἀποχή ἀπό τό κρέας, παύση κρεοφαγίας. Ἀλλά καί ἡ λέξη «καρναβάλι», ἐτυμολογεῖται «κρέας, ἒχε γειά» καί προέρχεται ἀπό τή λατινική λέξη carnevale (carnem=κρέας + levare=σηκώνω ἤ ἀφαιρῶ, δηλαδή ἀπομακρύνω, ἐξαφανίζω τό κρέας).

Ἀπό τά παραπάνω, εὒκολα καταλαβαίνουμε ὅτι δέν ἔχει καμμία σχέση καί συνάφεια τό ἐκκλησιαστικό Τριώδιο μέ το διάχυτο πνεῦμα τῶν ἡμερῶν αὐτῶν, πού τίς θεωρεῖ μέρες ξεφαντώματος, διασκέδασης καί γλεντιοῦ. Τά ὅσα ἀθέμιτα γίνονται αὐτές τίς ἡμέρες, ἱστορικά, ἀποτελοῦν ἐπιβίωση καί ἀναβίωση, προσαρμοσμένη στά δεδομένα τῆς ἐποχῆς μας, εἰδωλολατρικῶν προχριστιανικῶν ἑορτῶν καί μάλιστα τῆς λατρείας τοῦ «θεοῦ» Διονύσου (Βάκχου). Στίς γιορτές αὐτές, ἄνδρες καί γυναῖκες ἄλειφαν τό πρόσωπό τους μέ χυμό σταφυλικό (σήμερα βάφονται μέ μακιγιάζ), ντύνονταν μέ δέρματα ζώων (σήμερα ντύνονται μασκαράδες), μεθοῦσαν ἀπό το πολύ κρασί πού ἒπιναν καί ἒτρεχαν στ’ ἀμπέλια, παρενοχλῶντας ὅποιον συναντοῦσαν.

Ἀργότερα, παρόμοιες λατρευτικές τελετές ἒκαναν οἱ Ρωμαῖοι πρός τιμήν τοῦ θεοῦ τους Κρόνου, στά λεγόμενα Σατουρνάλια (ἐκ τοῦ λατινικοῦ Saturnus=Κρόνος), ὅπως ἐπίσης, καί οἱ ἀρχαῖοι Αἰγύπτιοι κατά τόν ἑορτασμό πρός τιμήν τῆς θεᾶς τους Ἴσιδος.

Οἱ καρναβαλικές, λοιπόν, ἐκδηλώσεις εἶναι ἀπομιμήσεις καί κατάλοιπα εἰδωλολατρικῶν καί μαγικῶν τελετῶν τῆς ἀρχαιότητας. Μολύνουν δέ, τά ἱερά χώματα, πού εἶναι ποτισμένα μέ αἵματα μαρτύρων καί ἡρώων καί διδάσκουν σέ μᾶς, τά παιδιά τους, τήν ἀσχημοσύνη, τήν ἀσέβεια, τήν διαστροφή, τήν χυδαιότητα, τόν σκοταδισμό, τήν σαρκολατρεία καί τήν καταπάτηση κάθε ἱεροῦ τῆς Πίστεως καί τῆς Πατρίδος μας.    

Πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι, κατηγορηματικά οἱ 227 Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τῆς ἐν Τρούλλῳ Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου (692 μ.Χ.), μέ τόν 62^ο κανόνα, καταδίκασαν τά ἔκτροπα πού συνέβαιναν σέ παρόμοιες καρναβαλικές ἑορτές τῆς ἐποχῆς τους. Θέσπισαν, μάλιστα: «Μηδένα ἄνδρα γυναικείαν στολήν ἐνδιδύσκεσθαι ἤ γυναίκα τήν ἀνδράσιν ἁρμόδιον, ἀλλά μήτε προσωπεῖα κωμικά ἤ σατυρικά ἤ τραγικά ὑποδύεσθαι».

Ὁ Ἃγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἀνασκευάζοντας τό ἐπιχείρημα ὅτι μέ τόν τρόπο αὐτόν ὁ κόσμος χαίρεται, ὑποστηρίζει ὅτι ἡ χαρά καί ἡ εὐφροσύνη πρέπει νά συμβαδίζουν μέ τήν ἠθική καί τήν εὐπρέπεια. «Πορνεῖον γέγονέ σου ἡ οἰκία, μανία καί οἶστρος, καί οὐκ αἰσχύνῃ ταῦτα ἡδονήν καλῶν;». Πόσο περισσότερο πρέπει νά ντρεπόμαστε σήμερα, πού ὁλόκληρες πόλεις μεταβάλλονται σέ κέντρα ἀκολασίας κατά τήν περίοδο τῆς Ἀποκριᾶς!

            Ὁ Ἃγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης στό βιβλίο του «Χρηστοήθεια τῶν Χριστιανῶν» γράφει σχετικά: «Κατ’ ἀλήθειαν ἠμπορεῖ νά εἰπῇ τινάς, ὅτι τότε οἱ Χριστιανοί δαιμονίζονται ὅλοι· διότι χορεύουν, παίζουν, τραγουδοῦν ἀσυνειδήτως, ἕως καί αὐτοί οἱ πλέον γέροντες… Τότε πανηγυρίζει ἡ ἀσέλγεια· ἑορτάζει ἡ ἀκολασία· εὐφραίνεται ἡ μέθη· ἀγάλλεται ἡ τρυφή καί ἡ ἀσωτεία· χορεύει ὁ διάβολος… Ἀσυγκρίτως γάρ εἶναι μεγαλυτέρα ἡ βλάβη ὅπου προσλαμβάνουν εἰς τάς ἀποκρέας, πάρεξ ἡ ὠφέλεια ὅπου λαμβάνουν ἀπό τήν ἐρχομένην Τεσσαρακοστήν».

Ἀναμφισβήτητα, ἡ ἐν Χριστῷ ζωή, ἡ ζωή τῆς χαρμολύπης, ἡ σταυροαναστάσιμη, εἶναι ἡ στενή ὁδός, ἡ ὁποία προσφέρει μία ἄλλου εἴδους ἀγαλλίαση καί εὐφροσύνη. Κι αὐτό μποροῦν νά τό καταθέσουν οἱ πιστοί, οἱ ὁποῖοι, ἐνῶ οἱ καρναβαλιστές ἐπιδίδονται στά βακχικά σκιρτήματα, ἐκεῖνοι, ὡς καλοί ἀθλητές, συμπροσεύχονται καί προετοιμάζονται αὐτή τήν περίοδο, νά ἀκούσουν τό θεάρεστο παράγγελμα τῆς ἐκκίνησης: «Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέῳκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε…».

Στίς 22 Ἰανουαρίου ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τήν μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Τιμοθέου, μαθητοῦ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου.

Ὁ Ἀπόστολος Τιμόθεος καταγόταν ἀπό τά Λύστρα (πόλη τῆς Λυκαονίας στήν κεντρική Μικρά Ἀσία). Ὁ πατέρας του ἦταν Ἕλληνας. Ἡ μητέρα του ἦταν Ἰουδαία καί ὀνομαζόταν Εὐνίκη. Μαθήτευσε κοντά στόν Ἀπόστολο Παῦλο καί ἔγινε συνεργός του στό κήρυγμα τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου. Ἀργότερα συναντήθηκε μέ τόν ἐξαιρετικά ἀγαπημένο μαθητή τοῦ Κυρίου, τόν Ἃγιο Ἰωάννη τόν Θεολόγο. Ὅταν ὁ αὐτοκράτορας Δομιτιανός ἐξόρισε στή νῆσο Πάτμο τόν Ἰωάννη, ὁ Τιμόθεος ἔγινε ἐπίσκοπος Ἐφέσου, χειροτονηθείς ἀπό τόν ἴδιο τόν Ἀπόστολο Παῦλο.

Κάποια χρονιά, κατά τή διάρκεια μιᾶς πατροπαράδοτης εἰδωλολατρικῆς ἑορτῆς, ἡ ὁποία ὀνομαζόταν «Καταγώγιο», ἔγιναν ἂσχημα πράγματα στήν Ἔφεσο, συνηθισμένα, ἂλλωστε, στίς ἑορτές τῶν εἰδωλολατρῶν.

Συγκεκριμένα, μερικοί εἰδωλολάτρες, κρατώντας στά χέρια τους διάφορα εἲδωλα καί φορώντας προσωπίδες, ἀσχημονοῦσαν μέ αὐτά καί, ἀφοῦ ἐπιτέθηκαν σάν ἀδίστακτοι ληστές ἐναντίον ἀνδρῶν καί γυναικῶν, σκότωσαν πολλούς.

Τότε ὁ θεῖος Τιμόθεος, ἐπειδή δέν ἀνεχόταν νά βλέπει αὐτά τά ἀτοπήματα, τούς ἔλεγξε γιά τό ὅτι ἔμεναν ἀκόμη μέσα στά σκοτάδια τῆς εἰδωλολατρείας καί τούς προέτρεψε νά σταματήσουν τίς αἰσχρές καί ἐγκληματικές τους ἐνέργειες. Τότε ἐκεῖνοι ἐξοργίστηκαν καί ὅρμησαν ἐναντίον τοῦ Ἁγίου καί τόν σκότωσαν μέ ρόπαλα.

Ἀληθινή μαρτυρία

Ὁ Ἃγιος τῶν Πατρῶν, πατήρ Γερβάσιος Παρασκευόπουλος ἀπό τοῦ ἂμβωνος ἀποκάλυψε: «Εἰς φρικτόν ἁμάρτημα ὑπέπεσαν δύο νέοι, εἷς νέος καί μία νεαρά, πού εἰς τό «Μπουρμπούλι»* ἐκαλύπτοντο ὑπό τήν μάσκαν καί τό ντόμινο. Εἰς ξενοδοχεῖον πού μετέβησαν, ἀνεκάλυψαν ὅτι ἦσαν ἀδελφοί…» (περιοδ. «ΧΡΙΣΤ. ΣΠΙΘΑ», ἀρ. φύλ. 202/Φεβρουάριος 1958).

Νά ποῦ οδηγοῦν αὐτοῦ τοῦ εἲδους οἱ εἰδωλολατρικές ἐκδηλώσεις, οἱ ὁποῖες μολύνουν ἠθικά τόν ἂνθρωπο, τόν ἀλλοτριώνουν καί ἐν τέλει τόν ἀποκτηνώνουν παντελῶς…

Ἡ περίοδος πού ξανοίγεται μπροστά μας, καλεῖ τόν καθένα μας σέ μία ριζική μεταβολή τῆς συνειδήσεως, τῆς καρδίας, καί σέ ἀληθινή μετάνοια, ἡ ὁποία εἶναι καρπός τῆς Θείας Χάριτος.

Ἡ Ἐκκλησία μας, μέ τήν ὀρθόδοξη λατρεία, δηλαδή τίς ἱερές Ἀκολουθίες, τά Ἀπόδειπνα, τόν Μεγάλο Κανόνα, τούς Κατανυκτικούς Ἑσπερινούς, τούς Χαιρετισμούς, τόν Ἀκάθιστο Ὕμνο, τίς Προηγιασμένες Θεῖες Λειτουργίες μᾶς βοηθεῖ νά στρέψουμε τόν νοῦ, τήν καρδιά, τήν ψυχή πρός τόν Θεό καί νά ζητήσουμε τό μεγάλο καί πλούσιο ἔλεός Του, προκειμένου νά συνειδητοποιήσουμε τήν ἄμετρη φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Μόνον ἔτσι θά βιώσουμε τά μεγάλα γεγονότα τῆς Σταυρικῆς Θυσίας καί, ἐν τέλει, τήν θέα τοῦ θείου φέγγους τοῦ Μυστηρίου τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Θεανθρώπου.

___________________

*Μπουρμπούλι ἢ Μπουρμπούλια (τά): Χορός τῆς περιόδου τοῦ Πατρινοῦ Καρναβαλιοῦ, ὅπου οἱ ἂντρες παρουσιάζονται κανονικά σέ ἀστική ἐμφάνιση, ἐνῶ οἱ γυναῖκες διατηροῦν τήν ἀνωνυμία τους κάτω ἀπό ἕνα μαῦρο ντόμινο (μανδύα) καί μιά μαύρη μάσκα.