Πανηγύρια καὶ φραγγέλιο

Πανηγύρια καὶ φραγγέλιο

Ἀρχιμ. Δανιήλ Ἀεράκη

Ὁ Χριστός, ὅταν γιὰ πρώτη φορὰ πῆγε στὰ Ἱεροσόλυμα, στὸ χῶρο τοῦ Ναοῦ, βρῆκε ἀπαράδεκτη καὶ ἀσεβῆ κατάστασι. Γύρω ἀπό τὸν κυρίως ναὸ ὑπῆρχαν αὐλές, ἡ αὐλὴ τῶν ἀνδρῶν, ἡ αὐλὴ τῶν γυναικῶν καὶ ἡ ἐξώτερη αὐλὴ τῶν ἐθνικῶν. Στὴν αὐλὴ τῶν ἐθνικῶν μὲ τὴ σιωπηλὴ συγκατάθεσι τῶν \ἀρχῶν τοῦ Ναοῦ εἶχε ἐγκατασταθῆ ἀγορὰ ζώων, πού προωρίζονταν γιὰ θυσίες ἢ προσφορὲς καθαρισμοῦ. Ἐπίσης εἶχαν ἐγκατασταθῆ ἀργυραμοιβεῖα, ποὺ οἱ ἀργυραμοιβοί ἢ κερματιστὲς ἢ κολλυβιστὲς ἢ τραπεζίτες ἢ κοινῶς «σαράφηδες», ἄλλαζαν τὰ νομίσματα.

• Ὁ χῶρος τοῦ Ναοῦ βεβηλωνόταν καὶ ἡ προσευχὴ διαταρασσόταν. Οἱ πωλητὲς τῶν ζώων καὶ οἱ ἀργυραμοιβοί ἔπρεπε νὰ βρίσκωνται σὲ μακρινὴ ἀπόστασι ἀπό τό χῶρο τοῦ ναοῦ. Ἀλλὰ τὸ ἐμπόριο καὶ τὸ χρῆμα εἶναι ἀδίστακτα. Δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἔχουν σχέσι μὲ τὴ ἱερότητα τῶν ἐκκλησιαστικῶν συνάξεων. Πρόκειται γιὰ ἐμπαιγμὸ τῶν ἱερῶν καὶ τῶν ὁσίων. Γιὰ ἀσέβεια στὰ ἱερὰ καὶ ὅσια.

• Καὶ τὸ νὰ συμβαίνουν ἐμποροπανηγύρια στὸν ἰουδαϊκὸ Ναό, κάπως τὸ καταλαβαίνει κανείς. Τὸ νὰ συμβαίνουν ὅμως τέτοιες ἀσεβεῖς παραστάσεις σὲ ἑορτὲς Ὀρθοδόξων Ναῶν, εἶναι πέρα γιὰ πέρα ἐνοχλητικὸ καὶ ἀσεβές.

Ὁ ἑορτασμὸς ἑνὸς Ναοῦ εἶναι εὐκαιρία πνευματικοῦ ἀναβαθμισμοῦ. Συνάγονται περισσότεροι πιστοί, τελεῖται κατανυκτικὴ θεία Λειτουργία, μεταδίδεται ζωντανὸ κήρυγμα, τιμᾶται κάποιο θεοφανικὸ ἢ θεομητορικὸ γεγονός, ὠφελοῦνται ψυχές. Κατ᾽ ἐξοχὴν στὴν ἑορτὴ ἑνὸς Ναοῦ ἐπιβάλλονται ἡσυχία, τάξις, σύντομα ψαλσίματα, κατανοητὸς λόγος. Ἡ πανήγυρις δὲν εἶναι, ὅπως ἔχει λεχθῆ, ἡμέρα τοῦ Σατανᾶ, πού καγχάζει πάνω στὰ κεραμίδια τοῦ ναοῦ, γιατί κατάφερε καὶ μετέτρεψε τὴ λατρεία τοῦ Θεοῦ σὲ ἐπίδειξι, θόρυβο καὶ ἐμπόριο. Εἶναι ἡμέρα Κυρίου. Ἡ γῆ καὶ ὁ οὐρανὸς συνεορτάζουν.

• Γιὰ τὶς ἐκτροπὲς στὴ λατρεία τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴ βεβήλωσι τοῦ χώρου τῆς λατρείας, γιὰ τὴν ὑποκρισία καὶ ἐκμετάλλευσι, γιὰ τὴν τυπολατρεία καὶ τὴν ἐπιδειξιομανία εἶναι αὐστηρὸς ἐλεγκτὴς ὁ προφήτης Ἠσαΐας: «Θυμίαμα βδέλυγμά μοί ἐστι. Τὰς νουμηνίας ὑμῶν καὶ τὰς ἑορτάς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου. Ὅταν ἐκτείνητε τάς χεῖρας ὑμῶν πρός με, ἀποστρέψω τοὺς ὀφθαλμούς μου ἀφ᾽ ὑμῶν. Αἱ γὰρ χεῖρες ὑμῶν αἵματος πλήρεις. Λούσασθε καὶ καθαροὶ γίνεσθε...» (Ἡσ. α' 13-16).

• Ἡ ἀσεβής κατάστασις στὸ ναὸ τῶν Ἱεροσολύμων τείνει νὰ ἐπικράτηση καὶ στοὺς περισσοτέρους χριστιανικοὺς ναούς. Καὶ ἐσωτερικὰ καὶ ἐξωτερικὰ ὑπάρχει βεβήλωσις τοῦ ἱεροῦ χώρου.

• Ἐσωτερικά, μὲ τοὺς κοσμικοὺς ὑπερβολικοὺς στολισμούς, μέχρι τὰ προκλητικὰ πολυαρχιερατικὰ συλλείτουργα, ἀλλά καὶ τὶς μουσικὲς κορῶνες.

• Ἐξωτερικά, οἱ λειτουργοὶ καὶ οἱ λοιποὶ παράγοντες τῶν ναῶν ἐπιτρέπουν παντὸς εἴδους πρόχειρα μικρομάγαζα, πέριξ τοῦ Ναοῦ, ποῦ πουλᾶνε ἀπό μικροπαιχνίδια μέχρι αἰσχρὰ βιβλία καὶ περιοδικά. Ὁ θόρυβος δὲ πού γίνεται στὶς λεγόμενες πανηγύρεις τῶν ναῶν καλύπτουν τὴν κατάνυξι, τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ὅλη τελετουργία. Ἡ ἡμέρα ἑορτῆς, τὸ «πανηγύρι», ὅπως λαϊκὰ λέγεται, ἐξοργίζει τὸν Κύριο, ὅπως συνέβη καὶ τότε στὰ Ἱεροσόλυμα.

• Ὁ 'Ἰησοῦς Χριστὸς ὠργίστηκε καὶ ἀγανάκτησε μὲ τὴν ἀλλοτρίωσι τοῦ ἱεροῦ χώρου. Πῆρε σχοινιὰ καὶ μ᾽ αὐτὰ ἔκανε φραγγέλιο, μαστίγιο. Τὸ ὕψωσε καὶ πέταξε ἔξω ἀπό τὸν περίβολο τοῦ Ναοῦ ὅλους τοὺς πωλητὲς καὶ τοὺς τραπεζίτες, καθὼς καὶ τὰ πρόβατα καὶ τὰ βόδια. Ἐπίσης ἀναποδογύρισε τὰ τραπέζια τῶν κολλυβιστῶν καὶ σκόρπισε τὰ κέρματα κάτω. «Καὶ ποιήσας φραγέλλιον ἐκ σχοινίων πάντας ἐξέβαλεν ἐκ τοῦ ἱεροῦ, τά τε πρόβατα καὶ τοὺς βόας, καὶ τῶν κολλυβιστῶν ἐξέχεε τό κέρμα καὶ τὰς τραπέζας ἀμέστρεψε, καὶ τοῖς τὰς περιστεράς πωλοῦσιν εἶπεν: Ἀρατε ταῦτα ἐντεῦθεν. Μὴ ποιεῖτε τὸν οἶκον τοῦ Πατρός μου οἶκον ἐμπορίου» (Ἰωάν. β' 15-16).

• Στοὺς βεβηλοῦντας τὸν ἱερὸ χῶρο διέταξε λέγοντας: «Πάρτε ὅλα ἀπό δῶ. Μὴν κάνετε τὸν οἶκο τοῦ Πατρός μου οἶκο ἐμπορίου. Μὴ μεταβάλλετε τὸν ἱερὸ ναὸ σὲ ἐμπορικὸ κατάστημα».

• Ἐπεμβαίνει ὁ Χριστός. Πῶς; Ὡς «ἐξουσίαν ἔχων» (Ματθ. ζ' 29). Ὁ ναὸς εἶναι τὸ σπίτι τοῦ Πατέρα Του, ἄρα καὶ δικό Του. Δὲν ἀποστρέφεται μόνο τα ὅσα συμβαίνουν στὸν ἅγιο χῶρο, ἀλλά καὶ ἐνεργεῖ δυναμικά. Δὲν ὁρμᾶ γιὰ νὰ κάνη κακὸ σὲ ἀνθρώπους, στοὺς ἐμπόρους, στοὺς βέεβήλους, ἀλλά γιὰ νὰ φανέρωση τὸ θέλημά Του, πού εἶναι ὁ ἁγιασμὸς τοῦ τόπου τῆς λατρείας καὶ ἡ ἀπομάκρυνσις οἱασδήποτε ἀπρέπειας. Πῆρε βέβαια τό φραγγέλιο, ἀναποδογύρισε τραπέζια, φώναξε, διεκδίκησε τὰ «δικαιώματα» τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δὲν κτύπησε ἄνθρωπο.

• Ὅσο γλυκὺς κι ἂν εἶναι ὁ Ἰησοῦς, δὲν ἀνέχεται νά... εὐλογοῦνται στὸ ναὸ ἀπάτες, κλοπὲς καὶ κάθε εἶδος βεβηλώσεως.

• Στὴ θεία Λειτουργία δεόμεθα καὶ γιὰ τὴν «εὐπρέπεια τοῦ οἴκου» τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος τονίζει νὰ γίνωνται ὅλα στὴ λατρεία «εὐσχημόνως καὶ κατὰ τάξιν» (Α' Κορ. ιδ' 40). Καὶ εἰδικὰ στὴ θ. Λειτουργία παρακαλοῦμε «ὑπὲρ τοῦ ἁγίου οἴκου τούτου καὶ τῶν μετὰ πίστεως, εὐλάβειας καὶ φόβου Θεοῦ εἰσιόντων ἐν ααὐτῷ».

• Μήπως ἦρθε ἡ ὥρα νὰ καταργηθοῦν οἱ πανηγύρεις καὶ οἱ διαφημίσεις γιὰ «βυζαντινὲς μεγαλοπρέπειες»; Ἡ ἑορτὴ ἑνὸς Ναοῦ εἶναι εὐκαιρία πνευματικῆς οἰκοδομῆς περισσοτέρων ψυχῶν ἀπό ὅσες εἶναι τὶς λοιπὲς ἡμέρες. Ἡ ἠρεμία, ἡ κατάνυξις, ἡ προσήλωσις στὰ ψαλλόμενα καὶ λεγόμενα, ἡ συνειδητὴ μετοχὴ στὴ θεία Εὐχαριστία, ἡ ἀκρόασις ἀφυπνιστικοῦ κηρύγματος, θὰ συμβάλλουν στὴν ἐν πνεύματι λατρεία καὶ στὴν οἰκοδομὴ τῶν πιστῶν.