Κατασκήνωση, τό καλοκαιρινό σχολεῖο

Κατασκήνωση, τό καλοκαιρινό σχολεῖο

τοῦ κ. Γεωργίου Θ. Μηλίτση, διδασκάλου – Εἰδικοῦ Παιδαγωγοῦ

Π

ολλά παιδιά μέ λαχτάρα περιμένουν νά ρθεῖ ἡ ἡμέρα πού θά πᾶνε στήν κατασκήνωση. Γνωρίζουν ὅτι στό χῶρο αὐτό θά περάσουν εὐχάριστα, καί ὅτι ὄχι μόνον θά συναντήσουν φίλους τους, ἀλλά θά ἀποκτήσουν καί νέους, μέ τούς ὁποίους θά παίξουν, θά διασκεδάσουν, θά χαροῦν ἤ θά συναγωνισθοῦν στά παιχνίδια καί στίς διάφορες ἄλλες δραστηριότητες πού θά ἔχουν ἐκεί.

   Τό μεγάλο ὄφελος γιά τόν χαρακτήρα καί τήν προσωπικότητά τους δέν τήν ἀναγνωρίζουν μόνον τά παιδιά ἀλλά τήν τονίζουν ὅλοι οἰ παιδοψυχολόγοι καί οἱ παιδαγωγοί.

   Οἱ ἐπιστήμονες τονίζουν: «̉Εκτός ἀπό πραγματική ἐνασχόληση κατά τόν ἐλεύθερο χρόνο και πέρα ​​ἀπό τή διασκέδαση, καθώς σχεδόν όλες οἱ κατασκηνώσεις ἔχουν ψυχαγωγικό καί ἐκπαιδευτικό στοιχεῖο, οἱ καλοκαιρινές κατασκηνώσεις στοχεύουν στήν τόνωση τῆς δημιουργικότητας, στήν ἐκμάθηση νέων δεξιοτήτων, στήν ἀνάληψη μεγαλύτερης εὐθύνης καί αὐτονομίας, καθώς καί πολλῶν ἄλλων προτερημάτων πού εἶναι ἀπαραίτητα γιά τούς νέους. Ταυτόχρονα στήν κατασκήνωση καλλιεργεῖται τό ὁμαδικό πνεῦμα, ἡ ἀλληλοβοήθεια καί ἡ συντροφικότητα. Τό νά φύγουν ἀπό τό συνηθισμένο τους περιβάλλον, να κάνουν νέους φίλους καί νά ἀποκτήσουν νέες ἐμπειρίες εἶναι ἐπίσης οἱ κύριοι στόχοι τῶν καλοκαιρινῶν κατασκηνώσεων, πού στελεχώνονται πάντα ἀπό τό κατάλληλο καί ἐξειδικευμένο προσωπικό. ῾Η κατασκηνωτική ἐμπειρία εἶναι κάτι πού δύσκολα θά ξεχάσουν τά παιδιά!»

   Σύμφωνα μέ τούς ψυχολόγους, ἡ καλύτερη ἡλικία γιά νά πάει τό παιδί στήν κατασκήνωση για πρώτη φορά εἶναι ἡ ἡλικία τῶν 10-11 ἐτῶν, διότι τώρα ἔχει συνειδητή ἐπιθυμία γιά ἀνεξαρτησία. 

Εἴδη καί πρόγραμμα κατασκηνώσεων

   Στήν πατρίδα μας ὑπάρχουν πολλῶν εἰδῶν κατασκηνώσεις, ὅπως: κρατικές καί ἰδιωτικές, κοινωνικῶν φορέων καί συλλόγων καθώς καί ἐκκλησιαστικές, οἱ περισσότερες.

    Τά παιδιά στήν κατασκήνωση διαμένουν σέ σκηνές, γι̉ αὐτό κι ὀνομάζονται κατασκηνώσεις, ἤ σέ κτήρια μικρά πού θυμίζουν σκηνές. ῾Υπάρχουν κατασκηνώσεις πού εἶναι κοντά στή θάλασσα ἤ στό βουνό.  ̉Ανάλογα μέ τό πρόγραμμάτους καί τά ἐνδιαφέροντα τῶν παιδιῶν πού φιλοξενοῦν ὑπάρχουν κατασκηνώσεις στίς ὁποῖες  κυριαρχεῖ ὁ ἀθλητισμός, ἀθλητικές ἤ ἡ ἐκμάθηση ξένων γλωσσῶν. Πάντως σέ ὅλες τίς κατασκηνώσεις ὑπάρχει ποικιλία θεμάτων καί προγραμμάτων πού μποροῦν νά προσαρμοστοῦν στά γούστα, τά ἐνδιαφέροντα καί τά χόμπι κάθε παιδιοῦ τά ὁποία μπορεῖ νά εἶναι: μουσική, χορός, θέατρο, τέχνες, ἐπιστήμη, ἀθλητισμός καί γλῶσσες. Σίγουρα στήν κατασκήνωση θά ὑπάρχει κάτι γιά κάθε παιδί, πού θά προσελκύει τό ἐνδιαφέρον του, ἀκόμα καί γιά τό πιό ἀπαιτητικό!  

   Καί στίς λιγότερο ἐξειδικευμένες κατασκηνώσεις τό πρόγραμμα περιλαμβάνει πάντα ποικίλες δραστηριότητες πού μπορεῖ νά γίνονται στό χῶρο τῆς κατασκήνωσης ἀλλά κι ἔξω ἀπ̉ αὐτόν. ̉Από τό πρόγραμμα δέν λείπουν οἱ ἐκδρομές, σέ κοντινούς ἤ μακρινούς προορισμούς, μέ τά πόδια ἤ μέ αὐτοκίνητα, ἀνάλογα μέ τήν ἀπόσταση τοῦ προορισμοῦ.

   ῞Οταν οἱ γονεῖς, πάντα μέ τή σύμφωνη γνώμη τοῦ παιδιοῦ, πάρουν τήν τελική ἀπόφαση, ὅτι θά στείλουν τό παιδί τους στήν κατασκήνωση τό ἐπόμενο βῆμα πού θά κάνουν εἶναι νά ἐξετάσουν προσεκτικά τίς κατασκηνώσεις πού ὑπάρχουν στήν περιοχή τους. Θά φροντίσουν νά μάθουν γιά τή φιλοσοφία, τό πρόγραμμα καί τίς δραστηριότητες μέ τίς ὁποῖες θἀ ἀπασχοληθοῦν τά παιδιά. ̉Ακόμα θά ἐξετάσουν ἄν ἔχουν ἄδεια λειτουργίας, ἄν ἔχουν γιατρό, ἄν ὁ χῶρος εἶναι ἀσφαλής καί γιά τίς συνθῆκες ὑγιεινῆς. ῎Αν ἡ κατασκήνωση εἶναι ἀνοικτή καλόν εἶναι νά τήν ἐπισκεφθοῦν. 

   Άλλο πού πρέπει νά κάνουν οἰ γονεῖς εἶναι νά γνωρίσουν τό προσωπικό τῆς κατασκηνώσεως, ἤτοι: ἀρχηγό, ὁμαδάρχες (κυρίως τόν ὁμαδάρχη τοῦ παιδιοῦ τους), γιατρό κλπ. ῎Αν γνωρίσει καί παιδιά μέ τά ὁποία θά εἶναι μαζί στήν κατασκήνωση αὐτό εἶναι πολύ χρήσιμο. ῾Η καλή συνεργασία τῶν γονέων μέ τούς ὑπευθύνους θά βοηθήσει στήν ἀντιμετώπιση πιθανῶν προβλημάτων, ἀλλά καί σέ μία καλή μεταξύ σας σχέση.

Τά ὀφέλη τῆς κατασκήνωσης

   Κάθε γονέας, πρίν πάρει τήν ἀπόφαση γιά νά στείλει τό παιδί του στήν κατασκήνωση εἶναι φυσικό νά ἀναρωτηθεῖ, γιατί νά στείλω τό παιδί μου στήν κατασκήνωση καί νά μήν τό ἔχω μαζί μου γιά νά τό ἐπιβλέπω; ῎Αραγε θά ὀφεληθεῖ, ἄν πάει ἐκεῖ ἤ θά χάσει τό χρόνο του;

   ῞Οσοι ἀσχολήθηκαν πραγματικά καί συστηματικά μέ τό θέμα συμβουλεύουν τούς γονεῖς νά μήν στερήσουν ἀπό τό παιδί τους τήν ἐμπειρία τῆς κατασκήνωσης.

   ῎Ας δοῦμε τά βασικά ὀφέλη πού θά ἔχει ἕνα παιδί ἀπό τήν κατασκήνωση:

   1. ̉Ανάπτυξη τῆς ἀνεξαρτησίας. Στίς μέρες μας τό μεγαλύτερο μέρος τῶν γονέων, γιά νά μήν παρασυρθοῦν τά παιδιά τους, ὅπως πιστεύουν, ἀπό κακούς φίλους ἤ ἄλλους συνομηλίκους τους, δέν δίνουν σ̉ αὐτά τήν ἐλευθερία καί ἀνεξαρτησία πού ἔχουν ἀνάγκη.

   Στήν κατασκήνωση τά παιδιά βγαίνουν ἀπό τό οἰκογενειακό τους περιβάλλον ἔτσι ἔχουν τήν εὐκαιρία νά ἀνακαλύψουν τόν ἑαυτό τους σέ ἀλληλεπίδραση μέ ἄλλα παιδιά καί ἐνήλικες πού δέν ἀποτελοῦν μέρος τοῦ συνηθισμένου περιβάλλοντος τους. Τώρα μαθαίνουν νά φροντίζουν τόν ἑαυτό τους, ἔχουν τήν εὐκαιρία νά παίρνουν τίς δικές τους ἀποφάσεις καί νά διαχειρίζονται διάφορες πτυχές τῆς καθημερινότητάς τους, ὅπως: καθημερινό πλύσιμο, ἐπιλογή τῶν σωστῶν ρούχων, ἀνάλογα μέ τίς καιρικές συνθῆκες πού ἐπικρατοῦν ἤ καί γιά τίς δραστηριότητες στίς ὁποῖες θέλουν νά συμμετέχουν. Φυσικά, ἐνθαρρύνονται νά εἶναι ἀνεξάρτητοι ἀπό τούς ὁμαδάρχες τους, ἀλλά κι ἐπιτηροῦνται, αὐτός εἶναι ὁ ἰδανικός τρόπος γιά νά μάθουν νά εἶναι ὑπεύθυνα, χωρίς νά διακινδυνεύουν νά κάνουν λάθος ἐπιλογές. ῾Η κατασκήνωση εἶναι τό κατάλληλο περιβάλλον γιά νά δοκιμάσουν τά ὅριά τους καί νά πειραματιστοῦν μέ ἀσφάλεια μέ συνομηλίκους καί δραστήριους ἀνθρώπους. 

   Τό προσωπικό τῆς κατασκήνωσης θεωρεῖται ἀπό τά παιδιά λιγότερο ὡς προϊστάμενοι καί περισσότερο ὡς φίλοι, δίνοντας στά  παιδιά τήν αὐτοπεποίθηση νά ἀνοιχτοῦν καί νά ἀπολαύσουν ὅλες τίς δραστηριότητες.

   2. Αὔξηση τῆς αὐτοπεποίθησης. Τό νά κάνεις νέους φίλους εἶναι πάντα μία περίπλοκη ἐμπειρία πού συνοδεύεται ἀπό φόβο, περιέργεια, ἀλλά καί ἐνθουσιασμό καί ἱκανοποίηση.

   ῞Οταν δέν ἔχουν πλέον τή μαμά καί τόν μπαμπά γιά νά τά βοηθήσουν νά πλησιάσουν κάποιον γιά νά δημιουργήσουν φιλία, γνωρίζουν ὅτι τώρα πρέπει αὐτά νά πάρουν τήν πρωτοβουλία, αὐτό τά κάνει νά ἀποκτήσουν αὐτοπεποίθηση.

   Μόλις μποῦν στήν κατασκήνωση, τά παιδιά συνειδητοποιοῦν ὅτι εἶναι ὅλα στήν ἴδια ψυχολογική κατάσταση. ῾Η αὐτοπεποίθηση ἀναπτύσσεται ἀκόμα, ὅταν τά παιδιά αἰσθάνονται καλά γιά τή συνεισφορά τους στήν ὁμαδική ἐργασία, ὅταν ἡ ἰδέα τους γίνεται πράξη, ὅταν λαμβάνεται ὑπόψη ἡ γνώμη τους, ὅταν ζοῦν σέ ἕνα περιβάλλον ὅπου κανείς δέν ἀποφασίζει γι̉ αὐτά πρίν ἀπό αὐτά.

   3. Σέ καλά καί ἀσφαλή χέρια. Δυστυχῶς, οἱ περισσότεροι γονεῖς δέν ἔχουν τόσες διακοπές ὅσες τά παιδιά τους, ὁπότε εἶναι ἀναγκασμένοι νά στείλουν τά παιδιά τους σέ κατασκήνωση. Πρέπει νά γνωρίζουν ὅτι συνήθως στίς περισσότερες κατασκηνώσεις τά στελέχη εἶναι κατάλληλα, σέ ὅλους τούς κανόνες ὑπάρχουν καί οἱ ἐξερέσεις, καί ὅτι τό παιδί τους εἶναι σέ καλά χέρια καί ἀσφαλές.

   Γιά τά παιδιά πού μεγαλώνουν στήν πόλη, μία ἑβδομάδα κατασκήνωσης μπορεῖ νά εἶναι μία ἑβδομάδα ἐλευθερίας πού δέν τήν ἔχουν βιώσει ποτέ. Αὐτό ἰσχύει γιά τά περισσότερα παιδιά, ὄχι μόνο γιἀ ἐκείνα πού οἱ γονεῖς τους εἶναι ὑπερπροστατευτικοί. Θά πρέπει ὡς γονεῖς νά γνωρίζουμε ὅτι στήν κατασκήνωση μποροῦμε νά βροῦμε ἰσορροπία μεταξύ τῆς ἐλευθερίας τοῦ παιδιοῦ καί τῆς ἀσφάλειάς του. 

   4. ̉Ενίσχυση κοινωνικῶν δεξιοτήτων. Κάποια παιδιά, στήν κατασκήνωση  μπορεῖ νά κάνουν φιλίες πού θά κρατήσουν σέ ὅλη τους τή ζωή. Μόλις μποῦν στήν κατασκήνωση, ἡ παρέα τους γίνεται ποικιλόμορφη, γεγονός πού τά δίνει τήν εὐκαιρία νά βροῦν ὁμόφρονα ἤ ἐνδιαφέροντα άτομα μέ ἀποτέλεσμα νά διευρύνουν τόν κύκλο τῶν φίλων τους.

   ῞Ενα ἄλλο πλεονέκτημα τῆς κατασκήνωσης στόν τομέα αὐτόν εἶναι ὅτι τά κάνει πιό ἀνεκτικά. Τά παιδιά μακριά ἀπό τό τάμπλετ, τόν ὑπολογιστή καί κυρίως ἀπό τό κινητό μαθαίνουν ὅτι ὑπάρχουν λύσεις γιά ὁποιοδήποτε πρόβλημα καί ὅτι εἶναι στό χέρι τους νά τίς βροῦν (εἰδικά ὅταν τίς συζητοῦν μέ τούς συνκατασκηνωτές τους), ἀνακαλύπτουν τήν εὐχαρίστηση πού δίνει ἡ συζήτηση καί ἡ ἐξωτερίκευση τῶν σκέψεῶν τους καί τό μοίρασμα τῶν ἀπόψεων καί τῶν συναισθημάτων τους. ῞Ολα αὐτά τά βοηθοῦν νά κοινωνικοποιηθοῦν καί νά ἔχουν σωστή ἐπικοινωνία μέ τούς ἄλλους.

   5. Νέα ἐνδιαφέροντα. Τό ποικίλο πρόγραμμα τῆς κατασκήνωσης δίνει τήν εὐκαιρία στά παιδιά νά ἀποκτήσουν νέες  ἐμπειρίες καί ἐνδιαφέροντα: π.χ. ἀθλητικές, πεζοπορία, ὁμαδικά παιχνίδια, χορό τραγούδι, θέατρο κλπ.  ῎Ετσι τα παιδιά φεύγοντας ἀπό τήν κατασκήνωση ἔχουν νέες ἐμπειρίες πού θά ἀνοίξουν νέες προοπτικές στή ζωή τους καί, ἴσως, θά καταλάβουν ὅτι ἡ πραγματική διασκέδαση δέν εἶναι νά εἶσαι μπροστά σέ μία ὀθόνη, ἀλλά στήν ἐπικοινωνία μέ παιδιά τῆς ἡλικίας τους.

   6. ̉Αγάπη γιά τή φύση. Οἱ περισσότερες κατασκηνώσεις βρίσκονται σέ περιοχές μακριά ἀπό τίς πόλεις καί πιό κοντά στή φύση. Τά παιδιά πού περνοῦν τόν περισσότερο χρόνο τους στήν πόλη θά ἔχουν τήν εὐκαιρία νά ἐξερευνήσουν καί νά ἀνακαλύψουν τή φύση. Καμία ἱστορία ἤ βίντεο δέν μπορεῖ νά ἀντικαταστήσει τή μυρωδιά τοῦ δάσους, τό κελάηδημα τῶν πουλιῶν, τήν αἴσθηση τοῦ ἀγγίγματος ἑνός σαλιγκαριοῦ ἤ τή γεύση ἑνός βατόμουρου.

   7. ̉Εξάσκηση ἡγετικῶν δεξιοτήτων. Οἱ κατασκηνώσεις εἶναι τό ἰδανικό περιβάλλον γιά τήν ἐμφάνιση καί ἐξάσκηση τῶν ἡγετικῶν δεξιοτήτων, καθώς τά παιδιά θά πρέπει νά κάνουν ἐπιλογές καί νά παίρνουν ἀποφάσεις, νά εἶναι ἐπικεφαλείς ἔργων ἤ νά συντονίζουν ὁμάδες. Μερικά παιδιά θά ξεχωρίσουν μέσα ἀπό τήν πρωτοβουλία πού θά πάρουν γιά νά δώσουν τόν ρυθμό καί τόν τόνο στά ἄλλα παιδιά. 

   Μία ἔρευνα τοῦ 2014 πού ἔγινε ἀπό τό Πανεπιστήμιο τῆς Καλιφόρνιας στό Λός ῎Αντζελες ἔδειξε ὅτι μετά ἀπό μόλις μία ἑβδομάδα κατασκήνωσης, μακριά ἀπό ὁποιαδήποτε ὀθόνη (τηλεοράσεως, ὑπολογιστή, κινητοῦ κλπ.) οἱ μαθητές τῆς ἕκτης τάξης εἶχαν ἀξιοσημείωτα καλύτερη ἱκανότητα νά διακρίνουν μή λεκτικές συναισθηματικές ἐνδείξεις.

Ζητάει τούς γονεῖς του

   Εἶναι φυσιολογικό μερικά παιδιά, ἤδη ἀπό τήν πρώτη μέρα τῆς κατασκηνωτικῆς περιόδου νά κλαῖνε καί νά θέλουν νά ἐπιστρέψουν στά σπίτια τους. Εἶναι τά παιδιά πού δέν ἀποχωρίσθηκαν ποτέ τούς γονεῖς τους καί νοιώθουν ἀνασφάλεια στό νέο τους χῶρο. Οἱ εἰδικοί πού ἀσχολήθηκαν μέ τήν περίπτωση αὐτή μᾶς ἐξηγοῦν, γιατί συμβαίνει αὐτό.   

   Τό κλάμα εἶναι ἡ ἔνδειξη τοῦ δεσμοῦ ἀγάπης, ἐμπιστοσύνης καί ἀσφάλειας πού ὑπάρχει μεταξύ τῶν γονέων καί τοῦ παιδιοῦ! 

   Τό παιδί συνήθως κλαίει ἐπειδή φοβᾶται ὅτι οἱ γονεῖς τό εγκατέλειψαν καί δέν θά ρθοῦνε νά τό πάρουν. ̉Ενδεχομένως ἡ ὑπερβολική προσκόλληση του στή μητέρα ἀλλά καί τῆς μητέρας στό παιδί, νά τό δυσκολεύει νά τήν ἀποχωριστεῖ καί νά μείνει στήν κατασκήνωση. Τό νέο περιβάλλον μπορεῖ νά τοῦ προκαλέσει φόβο στό ὁποῖο προκειμένου νά προσαρμοστεῖ καί νά ἐπιβιώσει χρειάζεται νά ἀναπτύξει νέες δεξιότητες (γιά τίς ὁποῖες ἀγωνιά ἄν θά τά καταφέρει).

Πῶς θά ἀντιδράσουμε ὡς γονεῖς;

   Τόν πρῶτο πού θά πρέπει νά ρωτήσουν οἱ γονεῖς εἶναι ὁ ἑαυτός τους, δηλαδή πῶς ἀντιμετωπίζουν οἱ ἴδιοι τόν ἀποχωρισμό καί τί σημαίνει γι̉  αὐτούς ὁ ἀποχωρισμός αὐτός.

   ῞Οταν τό παιδί τούς ζητήσει νά πᾶνε νά τό πάρουν θά τό ρωτήσουν νά τούς πεῖ τούς λόγους γιά τούς ὁποίους θέλει νά φύγει. Εἶναι φυσιολογικό νά αἰσθάνεται ἔτσι, λένε οἰ εἰδικοί. Στή συνομιλία πεῖτε του ὅτι τό ἀγαπᾶτε κι ὅτι δέν θά μείνει γιά πάντα ἐκεῖ κι ὅτι ὅταν τελειώσει ἡ κατασκηνωτική περίοδος θά πᾶνε νά τό πάρουν. Πεῖτε του ὅτι μπορεῖ νά τούς παίρνει τηλέφωνο κι ὅτι ὅταν εἶναι ἡ ἡμέρα τῶν ἐπισκέψεων θά πᾶνε καί θά συζητήσουν γιά πολλή ὥρα μαζί. Οἱ εἰδικοί συνιστοῦν: φροντίστε νά εἶστε συνεπεῖς στίς ἐπισκέψεις πού ἔχετε συμφωνήσει, γιατί ἡ ματαίωσή τους μπορεῖ νά ἐντείνει τό ἄγχος του. ῾Η ἐνθάρρυνση θά τό βοηθήσει πολύ νά προσαρμοστεῖ στό νέο του περιβάλλον καί πέστε του ὅτι τήν ἐπόμενη φορά πού θά μιλήσετε στό τηλέφωνο «θέλω νά μοῦ πεῖς κάτι καινούργιο πού ἔμαθες». Μέ λίγη προσπάθεια τό παιδί θά ξεπεράσει τό πρόβλημά του.

Κλείνοντας

   Οἱ ἡμέρες τῆς κατασκηνώσεως πέρασαν, ἔτσι τό παιδί γυρίζει καί πάλι στήν ἀγκαλιά τῆς οἰκογένειάς του. Οἱ γονεῖς θά τό ὑποδεχθοῦν μέ χαρά καί θά τό ἀκούσουν μέ προσοχή νά τούς πεῖ τίς ἐντυπώσεις του. Θά ρωτήσουν τί τοῦ ἄρεσε καί τί ὄχι, ἄν ἔκανε νέους φίλους καί γενικά πῶς πέρασε.

   Τό μεγάλο ὄφελος πού εἶχε τό παιδί ἀπό τήν παραμονή του στήν κατασκήνωση, τό καλοκαιρινό σχολεῖο, εἶναι κατά τούς παιδοψυχολόγους καί παιδαγωγούς ὅτι ἡ κατασκήνωση τοῦ ἔδωσε τήν εὐκαιρία νά ξεφύγει ἀπό τήν τηλεόραση, τόν ὑπολογιστή καί νά ἀποκτήσει ὑπέροχα συναισθήματα, νέους φίλους, ποικίλες γνώσεις καί περιπέτειες.