ΚΕΜΠΕΚ: Όταν έλθει και πάλι ο Χριστός θα βρει άραγε την πίστη;

ΚΕΜΠΕΚ: Όταν έλθει και πάλι ο Χριστός θα βρει άραγε την πίστη;

του Rémy Bourdillon - Μετάφραση: Ευάγγελος Νιάνιος

Στο μικρό χωριό Saint-Valerien (800 ψυχές), η μηνιαία θεία λειτουργία συγκέντρωνε μόνο τριάντα περίπου άτομα. Αλλά εδώ και μερικούς μήνες, η προσέλευση στο ναό έχει εκτοξευθεί, επειδή τώρα μπορούν σ’ αυτό το χώρο να κάνουν πολύ περισσότερα από να προσεύχονται.

Το κεντρικό κλίτος του ναού έχει γίνει αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, επιτρέποντας την οργάνωση συναντήσεων καθώς και πάρτι. Μια κουζίνα που ικανοποιεί όλα τα πρότυπα της υγείας έχει προστεθεί, όπου οι καινούριοι αγρότες, που αφθονούν στην περιοχή, μπορούν να προετοιμάσουν τα προϊόντα τους, που πωλούν στην αγορά του Rimouski, της γειτονικής πόλης. Στο υπόγειο συναντούμε την τοπική νεολαία, το γυμναστήριο και μια γκαρνταρόμπα με θέα σε ένα εξωτερικό παγοδρόμιο. Οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει κράτηση σε οποιονδήποτε από αυτούς τους χώρους οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ή της νύχτας και να εισέλθει μέσω μυστικού κωδικού.

Διεξήχθησαν εκτενείς διαβουλεύσεις για τον προσδιορισμό των αναγκών του πληθυσμού και χρειάστηκαν δύο χρόνια για την ολοκλήρωση αυτού του σχεδίου μετατροπής. Δεδομένου ότι η κυβέρνηση δεν προβλέπει (ακόμα) καμιά χρηματοδότηση για μετασχηματισμό των εκκλησιών, ήταν απαραίτητο να πάρουν από όλους τους διαθέσιμους λογαριασμούς για να συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα 2,7 εκατομμύρια δολάρια (1,8 εκατομμύρια ευρώ).

Το ιερό απομονώθηκε με μια συρόμενη πόρτα, για να τελούνται βαπτίσεις, γάμοι ή κηδείες. Η διαχείριση του αποχαρακτηρισθέντος κτηρίου ανατέθηκε σε έναν ειδικά δημιουργημένο μη κερδοσκοπικό οργανισμό που συγκέντρωνε όλες τις υπάρχουσες ενώσεις στο Saint-Valérien. Ο ναός έγινε και πάλι το κέντρο του χωριού.

Ο πρώην ναός του Αγίου Βαλεριανού μετατράπηκε σε πολυχώρο

Κάθε χρόνο κλείνουν σαράντα ναοί

Στο Κεμπέκ, δεν είναι οι πυρκαγιές που απειλούν τους ναούς: είναι η σταδιακή εγκατάλειψη, καθώς η δεξαμενή των πιστώναδειάζει. Σε αυτή τη γη που κατακτήθηκε στο όνομα του σταυρού και της οποίας πολλά χωριά φέρουν τα ονόματα ιερών ανδρών ή γυναικών, οι πιστοί έχουν γίνει τόσο λίγοι ώστε οι εργοστασιακοί σύμβουλοι (επιτροπές που ασχολούνται με τη διοίκηση των ναών) δεινοπαθούν να συγκεντρώσουν χρήματα για να τους διατηρήσουν.

Οι ξύλινοι ή πέτρινοι τοίχοι των θρησκευτικών κτιρίων είναι συχνά κακώς προσαρμοσμένοι στις δύσκολες συνθήκες του καναδικού χειμώνα και απαιτούν τεράστιους λογαριασμούς θέρμανσης. Στο Saint-Valerian, κυμάνθηκε μεταξύ 15 και 20.000 δολάρια Καναδά ετησίως (10 έως 13.000 ευρώ). Κατά τη διάρκεια των ανακαινίσεων, η παλαιά θέρμανση πετρελαίου αντικαταστάθηκε από ξύλινα συσσωματώματα από τοπική εταιρεία.

Το 2003, το Συμβούλιο Θρησκευτικής Κληρονομιάς αριθμούσε 2.751 τόπους λατρείας στο Κεμπέκ (μόνο εκείνοι που χτίστηκαν πριν από το 1975, δηλ. είναι ναοί και 25 συναγωγές).

Σε μια νέα έκθεση που καταρτίστηκε στα τέλη του 2018, αυτή η οργάνωση διαπίστωσε ότι το 20%, περισσότεροι από 600, έχουν αλλάξει χρήση. Σε 15% των περιπτώσεων, πρόκειται για αλλαγή λατρείας. Η τάση επιταχύνεται: από το 2011, κλείνουν κατά μέσο όρο σαράντα εκκλησίες ετησίως στην καναδική επαρχία.

"Η εκκλησία είναι ένα μεγάλο κτίριο που είναι δαπανηρό να διατηρηθεί, αλλά ταυτόχρονα προσφέρει χρήσεις που κανένα άλλο κτίριο δεν μπορεί να προσφέρει σε μια κοινότητα", λέει ο OlivierBrière, συντονιστής της Socio-Economic Development Corporation του Saint-Camille, ένα χωριό μικρότερο από τον Saint-Valérien (500 κατοίκους), αλλά φημισμένο για το δυναμισμό του.

Το σχέδιό του είναι φιλόδοξο: «Κάναμε επάγγελμα τη φιλοξενία ομάδων: ο ναός μας έχει γίνει συνεδριακό κέντρο της αγροτικής περιοχής». Ένας καλός τρόπος να ενωθούν οι ζωτικές δυνάμεις αυτής της περιοχής Estrie, σύμφωνα με τον OlivierBrière, είτε πρόκειται για τον υπεύθυνο της εστίασης, είτε για την αίθουσα θεάτρου που ενοικιάζει σκηνικό εξοπλισμό είτε για υπηρεσίες φιλοξενίας.

Λίγο πιο μακριά, στο Saint-Adrien, ένας αγόρασε την εκκλησία και προτίθεται να τη μετατρέψει σε κέντρο δημιουργίας πολυμέσων, με το όνομαΣχέδιο 1606: χώροι συνεργασίας και κλειστά στούντιο. Ο στόχος είναι να ικανοποιηθεί μια αυξανόμενη ζήτηση από την αστική δημιουργική κοινότητα για αγροτικές διαμονές, πηγές έμπνευσης.

Ο οίκος του Θεού μερικές φορές μετατρέπεται σε σπίτι για τον κοινό θνητό, όταν τακτοποιούνται κατοικίες μέσα στο ναό. Στο Rimouskiυλοποιείται ένα τέτοιο σχέδιο με θέα τον St. Lawrence, με επικεφαλής τον τοπικό επιχειρηματία, JeannotDubé.

Αλλού, προτιμούν να διατηρούν τη ζεστή ατμόσφαιρα των ναών με τη μετατροπή τους σε βιβλιοθήκες. Στο κέντρο του Κεμπέκ, αξίζει μια επίσκεψη στην παλιά αγγλικανική εκκλησία Saint-Matthew.

Ο ναός του Ευαγγελιστού Ματθαίου, στην πόλη του Κεμπέκ, μετατράπηκε σε παιδική βιβλιοθήκη.

Στην Ασβεστο, μια πολύ πιο σύγχρονη εκκλησία (1967) έγινε η δημοτική βιβλιοθήκη. Η φωτεινότητα που προσφέρεται από το κτίριο είναι ιδανική για ανάγνωση.

Ορισμένες εκκλησίες έχουν γίνει εστιατόρια, διάφορων standing. Στη δημοφιλή γειτονιά του Hochelaga-Maisonneuve στο Μόντρεαλ, το ChicRestoPop βρίσκεται εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια. Αυτή η επιχείρηση κοινωνικής ένταξης εκπαιδεύει ανθρώπους που αποκλείονται από την αγορά εργασίας, οι οποίοι σερβίρουν γεύματα σε πολύ χαμηλές τιμές σε μια ετερογενή πελατεία: συνταξιούχους, φοιτητές και γενικότερα γείτονες.

Όχι πολύ μακριά, στο Sainte-Élizabeth-de-Warwick, το Τυροκομείο του Πρεσβυτερίου πήρε το όνομά του από το κτίριο στο οποίο είναι εγκατεστημένο. Το 2015, για την ανάπτυξη της εταιρείας, οι ιδιοκτήτες της απέκτησαν την κοντινή εκκλησία και την μεταμόρφωσαν σε αίθουσα εξευγενισμού τυριών.

Ο χώρος ωρίμανσης των τυριών στην πρώην εκκλησία της Αγίας Ελισάβετ στο Warwick.

Χάλκινο αποστακτήριο  σε πρώην αγγλικανική εκκλησία

Στην άκρη της χερσονήσου Gaspésie, κοντά σε μια από τις πιο μαγευτικές τοποθεσίες στον Καναδά, η Rocher Perce, μια ξύλινη αγγλικανική εκκλησία, σάπιζε δέκα χρόνια τώρα και προοριζόταν για κατεδάφιση. Εγκαταστάθηκε τώρα εκεί ένα χάλκινο αποστακτήριομεγαλύτερο από 7 μέτρα ύψος, από την καινούρια εταιρία οινοπνευματωδών ποτών «Η μυστική κοινωνία».

Τα ψηλά ταβάνια των εκκλησιών είναι μια από τις βασικές ιδιότητές τους. Για παράδειγμα, επιτρέπουν στο σχολείο τσίρκου του Κεμπέκ να εκτελεί ακροβατικά στον αέρα.

Τραμπολίνο στον πρώην ναό του Αγίου Πνεύματος στο Βιέ-Λιμουαλού.

Στο Saint-Pacôme, καλλιεργούνμέσα στο ναό λαχανικά. Μια τοπική εταιρεία, η Inno-3B, εγκαθιστά κάθετους γεωργικούς πύργους: αποτελούνται από δίσκους φωτιζόμενους από LED, στους οποίους θα καλλιεργούνται μαρούλια, και άλλα φυλλώδη λαχανικά.

Επειδή οι λάμπες LED  απελευθερώνουν πολλή θερμότητα, θα ψύχονται με νερό που στη συνέχεια θα εισάγεται στο σύστημα θέρμανσης του κτιρίου, καταργώντας τις δαπάνες θέρμανσης που ήταν περίπου 28.000 δολάρια Καναδά (18.000 ευρώ) ετησίως.

Ο Martin Brault, πρόεδρος της Inno-3B, λέει ότι η συνάντησή του με το εργοστασιακό συμβούλιο του Saint-Pacôme  ήταν «έρωτας με την πρώτη»: «θα πάρουν σύντοματην έγκριση των θρησκευτικών αρχών!» Για τον αποχαρακτηρισμό ενός ναού, απαιτείται η έγκριση της επισκοπής.

Όχι όλα τα σχέδιαδεν είναι τόσο εύκολα: πολλά συναντούν ισχυρή αντίθεση. "Μερικοί άνθρωποι έχουν μια πολύ στενή σχέση με τον τόπο επειδή βαφτίστηκαν και παντρεύτηκαν εκεί", λέει ο OlivierBrière του Saint-Camille. Άλλοι, από την άλλη, δεν καλοβλέπουν το ενδιαφέρον ενός δήμου να μπει σε μια τέτοια περιπέτεια και προτιμούν να κατεδαφίζεται ο ναός! "Παντού, ο φόβος ότι το ανακατασκευασμένο κτίριο θα μετατραπεί σε οικονομική καταβόθρα, την οποία οι φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώνουν.

«Μερικοί ασπρομάλληδες στο διοικητικό συμβούλιο, θα μας βοηθούσαν να γεφυρώσουμε το χάσμα μεταξύ των νέων και των ανθρώπων που είναι πολύ συνδεδεμένοι με τον θρησκευτικό χαρακτήρα του ναού», λέει ο MathieuPerron, μέλος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού και υπεύθυνος αναζήτησης μιας νέας λειτουργίας του ναούSaint-Germain-de-Kamouraska.

Το σχέδιοστο οποίο εργάζεται εδώ και πέντε χρόνια είναι ασυνήθιστο: ένα εσωτερικό κέντρο αναρρίχησης, το οποίο θα συμπληρώνει θαυμάσια τα φυσικά τείχη που υπάρχουν πολύ κοντά.

Αλλά όλοι οι ναοίδεν έχουν την ευτυχία να γνωρίσουν, όπως ο Χριστός, την ανάσταση: από τους 600 περίπου που αλλάζουν χρήση, όπωςκαταγράφονται από το Συμβούλιο Θρησκευτικής Κληρονομιάς, το 16% απλά έκλεισαν, χωρίς σχέδια βραχυπρόθεσμης ανακαίνισης. Ακόμη χειρότερα, το 15% κατεδαφίστηκε, αφήνοντας μια κενή τρύπα στη μέση των χωριών. Πρόσφατη περίπτωση, το όμορφο κτίριο από τούβλα του Saint-Edmond-de-Grantham δεν κατόρθωσε να βγάλει τοχειμώνα που μας πέρασε.

http://www.slate.fr/story/177747/transformation-eglises-quebec-canada-architecture