Ἡ λατινικὴ ἄρνησις τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ἡ λατινικὴ ἄρνησις τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Χρύσανθος Πορφύριος Βρέτταρος, Χημικός.

Ἡ ἀνάσταση τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὅπως ὁ ἴδιος εἶπε «ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή» Ιω.ια΄, 11 συναίβει αὐτοδυνάμως ἐκ τῆς οἰκείας δυνάμεως τῆς ἰδίας αὐτοῦ ἀγενήτου θεότητος, τῆς ταύτης τοῦ Θεοῦ Πατρὸς και τοῦ ἁγίου Πνεύματος.

«Ὁ καταλύων τὸν ναὸν, σῶσον σεαυτόν. Καὶ γνώτωσαν, ὅτι ἡ χείρ σου αὕτη. Χεῖρας ἐνταῦθα τὴν πρᾶξίν φησιν, ἣν εἰργάσατο ἀναστήσας ἑαυτὸν ἐκ νεκρῶν.» PG27, 460D

«Ὁ γὰρ ἐκ παρθένου ἑαυτῷ κατασκευάσας σῶμα, οὗτος καὶ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων δημιουργός ἐστιν, καὶ ὁ ἑαυτὸν ἀναστήσας ἐκ τῶν νεκρῶν, αὐτὸς καὶ πάντας τοὺς κειμένους ἀναστήσει.» ΔΙΑΤΑΓΑΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΔΙΑ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΝ Ε΄ PG1, 852B

«Φασὶ δέ· ‘πῶς λέγετε αὐτὸν ἐκ τῆς τελείας τοῦ θεοῦ θεότητος; ἰδοὺ γὰρ λέγει περὶ αὐτοῦ ὁ ἀπόστολος ὅτι ‘ὁ θεὸς ἤγειρεν αὐτὸν ἐκ νεκρῶν’ ὁ δὲ ἐπιδεηθεὶς βοηθείας τοῦ θεοῦ τοῦ ἐγεῖραι αὐτὸν ἐκ νεκρῶν, ἄρα ἕτερός ἐστιν ὁ ἐγείρων τῇ δυνάμει, ἕτερος δὲ ὑποβεβηκὼς ὁ ἐγειρόμενος διὰ τῆς τοῦ δυνατοῦ δυνάμεως’. καὶ ἕως πότε κατατρίβομαι περὶ τὰ ληρώδη νοήματα τῶν κακῶς παρατριψάντων ἑαυτῶν τὸ μέτωπον;» PG42, 296B

«ὅρα γὰρ τὰ πρωτότυπα, πῶς διηγεῖται ὁ ἄγγελος φάσκων ταῖς περὶ Μαρίαν«τί ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν;» ὁρᾷς, ὁζῶν ἐν ἰδίᾳ θεότητι καὶ σαρκὶ ἀνέστη, οὐκ ἦν δὲ μετὰ τῶν νεκρῶν. καὶ τί φησιν αὐταῖς«ἀνέστη, οὐκ ἔστιν ὧδε;» καὶ οὐκ εἶπεν·ἤγειρεν αὐτὸν ὁ θεὸς, καὶ οὐκ ἔστιν ὧδε;ἀλλ' ἵνα δείξῃ τὸ δυνατόν, ὅτι καὶ ζῶν ἀνέστη PG45,296D

Δυστυχῶς, κάποιοι τοῦ κόσμου τούτου ὡς τῶν ἀθέως πολυθέων λατίνων,

«Ἀλλ᾿ ἡμεῖς τούτους τε κἀκείνους ὡς ὄντας ἀθέους τε καί πολυθέους ἀποβαλλόμεθα καί τοῦ πληρώματος τῶν εὐσεβούντων, ὡς καί ἡ ἁγία τοῦ Χριστοῦ καθολική καί ἀποστολική ἐκκλησία διά τοῦ Συνοδικοῦ καί Ἁγιορειτικοῦ τόμου, τελέως ἐκκόπτομεν, πιστεύοντες εἰς μίαν θεότητα τρισυπόστατον καί παντοδύναμον, οὐδαμῶς τοῦ ἑνιαίου καί τῆς ἁπλότητος ἐκπίπτουσαν διά τάς δυνάμεις ἤ τάς ὑποστάσεις.» ΕΠΕ 63, 448

τῶν εἰδωλολατρούντων ἡμισαβέλλειο τέρας ὡς θεολογεῖ ὁ προστάτης τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέγας Φώτιος,

«κοινοποιηθέντος ἤδη τoῦ χαρακτηρίζοντος αὐτὸν ἰδιώματος, καὶ εἰς ἐν πρόσωπον τῶν δύο συναλειφομένων θεαρχικῶν ὑποστάσεων, καὶ ἀναβλαστήσει πάλιν ἠμῖν ὁ Σαβέλλιος, μᾶλλον δέ τι τέρας ἕτερον ἡμισαβέλλειον» PG 102,289AB

τῶν ἀρνουμένων τὴν τήρησι τῆς δι Υἱοῦ ἀκτίστου παραδόσεως τῶν ρημάτων τοῦ μηδέποτε ἀρξαμένου τῆς ἰδίας αὐτοῦ ζωῆς ἀεὶ ζῶντος Θεοῦ Πατρὸς καὶ οὕτως ξένοι τῆς μερίδος τῶν σωζόμενων συμφώνως τοῦ λόγου τοῦ Σωτῆρος,

«ὅτι τὰ ρήματα ἃ δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, καὶ αὐτοὶ ἔλαβον, καὶ ἔγνωσαν ἀληθῶς ὅτι παρὰ σοῦ ἐξῆλθον, καὶ ἐπίστευσαν ὅτι σύ με ἀπέστειλας. ᾿Εγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ· οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ» Ιω. ιζ΄, 8-9 ,

ὡς μὴ πειθόμενοι εἰς τὸν Χριστόν, ἀρνοῦνται τὴν ἀγένητον θέωσιν τῶν πιστῶν,

«Ὅτιδέἡ θεοποιός χάρις, αὐτή ἡ θέωσις, ἄκτιστόςἐστι, καίὁ θεῖος παρρησίᾳ Μάξιμος ἀπαγγελεῖ γράφων˙[τοῦτό ἐστι το τοῦ Θεοῦ Εὐαγγέλιον πρεσβεία Θεοῦ προς ἀνθρώπους δι᾿ Υἱοῦ σαρκωθέντοςκαί μισθόν δωρουμένου τοῖς αὐτῷ πειθομένοις τήν ἀγέννητον θέωσιν]». ΕΠΕ 51, 610

ἀφενὸς διὰ τῆς πραγματώσεως τῆς ἐωσφωρικῆς ἀπάτης τοῦ «ἔσεσθε ὡς θεοὶ» Γέν. γ΄ 5 , διά τοῦ μὴ ἀναθεματισμοῦ, καὶ τῆς ὁμολογίας μὴ ἀγενήτως κτιστῆς θείας οὐσίας, (ὡς ὑπαρκτῆς ἐξ αὐτογέννητου τέρατος ὡς εἰδώλου τοῦ Θεοῦ Πατρός ,

«Deus vero, qui semper est, nec habet aliunde principium, et ipse sui origo est suaeque causa substantiae, non potest intelligi aliunde habere quod subsistit.» PL 26, 489 «Ἄλλα ὁ Θεός, ὁὁποίος πάντα ὑπάρχει, καί δέν ἔχει τήν ἀρχή του ἀπό κάποια ἄλλη πηγή, ἄλλα εἶναι αὐτός ὁ ἴδιος ἡ πηγή τοῦ ἑαυτοῦ τοῦ, καί ἡ αἰτία τῆς δικῆς τοῦ οὐσίας- δέν εἶναι δυνατό νά κατανοηθεῖ τό νά ἔχει κάτι τό ὁποίο ἔχει τήν ὕπαρξη του ἀπό ἄλλη πηγή.»

Συστοίχως τῆς λατινικῆς ὁμολογίας ἀλλοτρίας ὁδοῦ θεώσεως ἐκ σαβελλειανῆς κακοδοξίας,

«Ἀποβαλλόμεθα τοὺς λέγοντας οὕτως ὅλῳ τῷ Θεῶ ἐνοῦσθαι, ὡς εἶναι τούτῳ καὶ καθ’ ὑπόστασινκαὶκατ’ οὐσίαν καὶ κατ’ ἐνέργειαν ἡνωμένους· ὑπερτέρους γὰρ οὗτοι καὶ τῶν ἁγίων πάντων ἀγγέλων τε καὶ ἀνθρώπων καὶ αὐτοῦ τὸν Χριστοῦ ποιοῦσιν ἑαυτοὺς οἱ τάλανες μετὰ τὸν συναλείφειν κἀντεῦθεν τὰς θείας ὑποστάσεις κατὰ Σαβέλλιον.» ΕΠΕ61, 524

καὶ ἀφετέρου, διὰ ἐκ τῆς ἀρνήσεως τῆς ἀγενήτως ἀκτίστου θεότητος τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ διά τῆς ἐωσφωρικῆς κακοδοξίας τῆς κτιστῆς θεώσεως τοῦ δεσποτικοῦ προσλήμματος,

«Ἀποβαλλόμεθα τούς λέγοντας την θέωσιν τοῦ δεσποτικοῦ προσλήμματος κτιστήν.» συμφώνως τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ΕΠΕ 61 , 524

ἐξ εἰδώλου ἀσπίλως συλλήψεως τῆς Κυρίας Θεοτόκου, καὶ κακοδοξοῦν τὴν θεότητα τοῦ εἰδώλου τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ὑποδεέστερη τῆς θεότητος τοῦ αὐτογεννήτου εἰδώλου τοῦ Θεοῦ Πατρός, ὅταν ὀμολογοῦν τὴν ἀνάσταση τοῦ κτιστῶς θεώσαντος τὸ δεσποτικὸν πρόσλημμα εἴδωλον τοῦ Χριστοῦ δι’ ἐνέργειας, (συμφώνως τοῦ filioque) τοῦ ὕστερου πατρὸς και υἱοῦ εἰδώλου τοῦ ἁγίου Πνεύματος, διὰ παραφθορᾶς τῆς πρὸς Ρωμαίους η΄,11 συμφώνως τῆς ἑπομένης παραπομπῆς εἰς ἐργον τοῦ κ. Παν. Μπούμη, Ὁμότ. Καθηγητοῦ Παν/μίου Ἀθηνῶν, http://www.symbole.gr/chrtoms/dogma2/1211-boumis01

«Τό Πνεῦμα τοῦ Πατρός – Α΄ «Τό ἐκ τοῦ Πατρός ἐκπορευόμενον»

Πρό καιροῦ εἶχε τήν καλοσύνη νά μοῦ ἀποστείλει ἕνας γνωστός συγγραφέας τή Διασάφηση, τήν ὁποία ζήτησε «Ἡ Α. Α. ὁ Πάπας Ἰωάν­νης Παῦλος Βʹ κατά τόν λόγον, τόν ὁποῖον ἐξεφώνησε τήν 29ην Ἰουνίου 1995 εἰς τήν Βασιλικήν Ἁγίου Πέτρου ἐνώπιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου Αʹ». Αὐτή «συνετάγη μέ τήν ἐπιμέλειαν τοῦ Ποντιφικικοῦ Συμβουλίου διά τήν προαγωγήν τῆς ἑνότητος τῶν χριστιανῶν», καί «ἐδημοσιεύθη εἰς τόν "Ρωμαῖον Παρατηρητήν" τήν 13ην Σεπτεμβρίου». Ἀκολούθως ἐπανεκδόθηκε αὐτοτελῶς σέ τέσσερεις γλῶσ­σες τό 1996 (ἔκδ. Typis Vaticanis) καί μέ τόν τίτλο «Τό "προϊέναι" τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς τήν Ἑλληνικήν καί τήν Λατινικήν παράδοσιν».

Συγκεκριμένως ὁ τότε Πάπας «ἐζήτησε νά διασαφινισθῇ "ἡ περί τοῦ Filioque πατροπαράδοτος διδασκαλία ἡ περιεχομένη εἰς τήν λει­τουργικήν διατύπωσιν τοῦ λατινικοῦ ‘Πιστεύω’"», ὥστε ἡ ἐν λόγῳ Δια­σάφηση «νά συμβάλῃ εἰς τόν διάλογον» μεταξύ τῶν Χριστιανῶν. Ἐπειδή ὅμως τό θέμα αὐτό εἶναι πάντοτε –καί σήμερα– ἐπίκαιρο καί φλέγον, ὁ ἐν λόγῳ συγγραφέας θέλησε νά ἔχει καί τίς δικές μου παρατηρήσεις ἐπί τοῦ περιεχομένου τῆς Διασαφήσεως.

Βεβαίως τό θέμα αὐτό χρήζει ἐνδελεχοῦς μελέτης, καθ' ὅσον ἡ σύνταξη αὐτῆς (τῆς Διασαφήσεως) σκοπεύει νά συμβάλει στό διάλογο ἴσως καί στήν ἑνότητα τῶν Χριστιανῶν. Πλήν ὅμως ἡ ταπεινότητά μου τουλάχιστον πρός τό παρόν θά ἀρκεσθεῖ σ' ἕνα σημεῖο αὐτῆς, ἤ μᾶλλον θά πάρει ἀφορμή ἀπό αὐτό, γιά νά διατυπώσει ὁρισμένες παρατηρήσεις καί ἐπιφυλάξεις.

Στή σελ. 21 μεταξύ ἄλλων λέγεται: «Τό Πνεῦμα τό ὁποῖον ἤγειρεν αὐτόν (τόν Χριστόν) ἐκ νεκρῶν». Καί παραπέμπει: «(βλ. Ρωμ. ηʹ, 11)». Ὡς μία πρώτη μου αὐθόρμητη ἀντίδραση ξεπήδησε ἡ ἑξῆς ἀπορία: Τί χρειαζόταν ἡ ἐκ μέρους τοῦ Ἁγ. Πνεύματος παρέμβαση - ἐνέργεια - ἔγερση, ἀφοῦ γίνεται δεκτό ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐκπορεύεται (καί) ἐκ τοῦ Υἱοῦ;

Ὅπως φυσικά ἦταν ἑπόμενο, μοῦ προξένησε ἐντύπωση τό φαινόμενο, ἔχοντας ὑπόψη μου κάπως τή διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Γι' αὐτό ἀνέτρεξα στή σχετική ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, τῆς ὁποίας τό κείμενο ἔχει ὡς ἑξῆς: «Εἰ δέ τό πνεῦμα τοῦ ἐγείραντος τόν Ἰησοῦν ἐκ νεκρῶν οἰκεῖ ἐν ὑμῖν, ὁ ἐγείρας Χριστόν ἐκ νεκρῶν ζῳοποιήσει καί τά θνητά σώματα ὑμῶν...»

Ὅπως ἀντιλαμβάνεται κανείς εὐχερῶς ἀπό τήν ἀντιπαραβολή τῶν δύο προτάσεων ὑπάρχει διαφορά μεταξύ τους, ὄχι ἐπουσιώδης. Ἡ πρώτη πρόταση λέει ὅτι τό Πνεῦμα ἤγειρε τόν Χριστό, ἐνῶ τό κείμενο τῆς δευτέρας, τῆς Ἁγίας Γραφῆς, μιλάει γιά «Πνεῦμα τοῦ ἐγείραντος». Ἄλλος εἶναι τό Πνεῦμα καί ἄλλος ὁ ἐγείρας. Προφανῶς ὁ ἐγείρας εἶναι ὁ Πατήρ. Μόνο, ἄν ἡ Ἁγία Γραφή ἔλεγε «τό Πνεῦμα τό ἐγεῖραν τόν Ἰησοῦν ἐκ νεκρῶν», θά δικαιολογεῖτο τό κείμενο τῆς Διασαφήσεως τοῦ Ποντιφικικοῦ Συμβουλίου.»

«Ὁ καταλύων τὸν ναὸν, σῶσον σεαυτόν. Καὶ γνώτωσαν, ὅτι ἡ χείρ σου αὕτη. Χεῖρας ἐνταῦθα τὴν πρᾶξίν φησιν, ἣν εἰργάσατο ἀναστήσας ἑαυτὸν ἐκ νεκρῶν.» PG27, 460D

«Ὁ γὰρ ἐκ παρθένου ἑαυτῷ κατασκευάσας σῶμα, οὗτος καὶ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων δημιουργός ἐστιν, καὶ ὁ ἑαυτὸν ἀναστήσας ἐκ τῶν νεκρῶν, αὐτὸς καὶ πάντας τοὺς κειμένους ἀναστήσει.» ΔΙΑΤΑΓΑΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΔΙΑ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΝ Ε΄ PG1, 852B

«Φασὶ δέ· ‘πῶ λέγετε αὐτὸν ἐκ τῆς τελείας τοῦ θεοῦ θεότητος; ἰδοὺ γὰρ λέγει περὶ αὐτοῦ ὁ ἀπόστολος ὅτι ‘ὁ θεὸς ἤγειρεν αὐτὸν ἐκ νεκρῶν’ ὁ δὲ ἐπιδεηθεὶς βοηθείας τοῦ θεοῦ τοῦ ἐγεῖραι αὐτὸν ἐκ νεκρῶν, ἄρα ἕτερός ἐστιν ὁ ἐγείρων τῇ δυνάμει, ἕτερος δὲ ὑποβεβηκὼς ὁ ἐγειρόμενος διὰ τῆς τοῦ δυνατοῦ δυνάμεως’. καὶ ἕως πότε κατατρίβομαι περὶ τὰ ληρώδη νοήματα τῶν κακῶς παρατριψάντων ἑαυτῶν τὸ μέτωπον;» PG42, 296B

«ὅρα γὰρ τὰ πρωτότυπα, πῶς διηγεῖται ὁ ἄγγελος φάσκων ταῖς περὶ Μαρίαν «τί ζητεῖτε τὸν ζῶντα μετὰ τῶν νεκρῶν;» ὁρᾷς, ὁζῶν ἐν ἰδίᾳ θεότητι καὶ σαρκὶ ἀνέστη, οὐκ ἦν δὲ μετὰτῶν νεκρῶν. καὶ τί φησιν αὐταῖς «ἀνέστη, οὐκ ἔστιν ὧδε;» καὶ οὐκ εἶπεν·ἤγειρεν αὐτὸν ὁ θεὸς, καὶ οὐκ ἔστιν ὧδε; ἀλλ' ἵνα δείξῃ τὸ δυνατόν, ὅτι καὶ ζῶν ἀνέστη PG45,296D