Πόσο συχνά νά προσέρχομαι στή θεία Κοινωνία; (ΣΤ’)

ΣΤ’

Πόσο συχνά νά προσέρχομαι στή θεία Κοινωνία;

π. Λεωνίδα Στ. Ἀμοργιανοῦ, θεολόγου

Ἐφημερίου στόν ἱ.ναό ἁγ. Μαρίνης Ἱ.Μ. Περιστερίου

(Συνέχεια ἐκ τοῦ προηγουμένου) (Α’) & (Β’)& (Γ’) &(Δ’) &(Ε’)

Οἱ ἅγιοι Πατέρες

Πολλές σκέψεις ἔχουν διατυπωθεῖ γιά τό θέμα τῆς συχνῆς προσελεύσεως στό Μυστήριο τῆς Θεία Κοινωνίας.  Κι ὅμως στό θέμα αὐτό ἐξακολουθεῖ νά ὑπάρχει ἄγνοια στό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ ἄγνοια καί ἡ ἀπομάκρυνση αὐτή ἔφθασε σέ τέτοιο σημεῖο κατάπτωσης, ὥστε, στίς ἀρχές τοῦ 15^ου αἰώνα (1420), ἐπί τοῦ σοφοῦ μοναχοῦ Ἰωσήφ Βρυεννίου, γιά νά κοινωνήσει κάποιος, ἔπρεπε προηγουμένως νά καταλάβει χρηματικό ποσό, ὅπως θά δοῦμε στή συνέχεια.

Ποιά εἶναι ὅμως ἡ γνώμη τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας πάνω στό ζωτικό αὐτό θέμα τῆς συχνῆς Θείας Κοινωνίας;

1.                         Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος στό Ὑπόμνημά του στήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή γράφει: «Σπουδάζετε οὖν πυκνότερον, λέγει, συνέρχεσθαι εἰς εὐχαριστίαν Θεοῦ καί εἰς δόξαν.  Ὅταν γάρ πυκνῶς ἐπί τό αὐτό γίνεσθε, καθαιροῦνται αἱ δυνάμεις τοῦ σατανᾶ καί λύεται ὁ ὄλεθρος αὐτοῦ ἐν τῇ ὁμονοίᾳ ὑμῶν τῆς πίστεως.  Οὐδέν ἐστίν ἄμεινον (καλύτερο εἰρήνης), ἐν ᾗ πᾶς πόλεμος καταργεῖται ἐπουρανίων καί ἐπιγείων».

2.                       Ὁ ἅγιος Ἰουστῖνος ὁ φιλόσοφος καί μάρτυς γράφει: «…Εὐχαριστήσαντος καί τοῦ προεστῶτος καί ἐπευφημήσαντος παντός τοῦ λαοῦ, οἱ καλούμενοι παρ᾿ ἡμῶν διάκονοι, διδόασιν ἑκάστῳ τῶν παρόντων μεταλαβεῖν ἀπό τοῦ εὐχαριστηθέντος ἄρτου καί οἴνου καί ὕδατος, καί τοῖς οὐ παροῦσι ἀποφέρουσι.  Καί ἡ τροφή αὕτη καλεῖται παρ᾿ ἡμῶν εὐχαριστία…».  Καί λίγο μετά συνεχίζει: «…Καί τῇ τοῦ ἡλίου λεγομένη ἡμέρᾳ (Κυριακή)… ὁ προεστώς διά λόγου τήν νουθεσίαν …ποιεῖται.  Καί, ὡς προέφημεν, παυσαμένων ἡμῶν τῆς εὐχῆς, ἄρτος προσφέρεται καί οἶνος καί ὕδωρ.  …Καί ἡ διάδοσις καί ἡ μετάληψις τῶν εὐχαριστηθέντων ἑκάστῳ γίνεται, καί τοῖς οὐ παροῦσι διά τῶν διακόνων πέμπονται…».[1]

3.                       Ὁ ἅγιος Κυπριανός ἐπίσκοπος Καρχηδόνος στό βιβλίο του «Ἀρχαί καί χαρακτήρ τῆς Χριστιανικῆς λατρείας»[2] σημειώνει: «Ἐνῶ δέ οἱ κατηχούμενοι δέν ἐπετρέπετο νά κοινωνήσωσι…, πάντες οἱ παριστάμενοι εἰς αὐτήν (εὐχαριστίαν) πιστοί, προσήρχοντο αὐτό κοινωνοῦντες ἐξ ἀμφοτέρων τῶν εἰδῶν, τοῦ μέν καθαγιασμένου ἄρτου τιθεμένου εἰς τήν χεῖρα τοῦ πιστοῦ, τοῦ δέ διακόνου προσφέροντος εἰς αὐτόν τό ποτήριον (κατά τήν τότε τάξιν)» 

Στή συνέχεια ὁ ἅγιος κάνει λόγο καί περί καθημερινῆς Θείας Κοινωνίας.

4.                       Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας σημειώνει: «… Οἱ ἐκ τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Κοινωνίας ἑαυτούς μακρύνοντες ἐχθροί τοῦ Θεοῦ γίνονται, καί δαιμόνων φίλοι».[3]

5.                       Ὁ Μ. Βασίλειος λέει: «Καί τό κοινωνεῖν καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν καί μεταλαμβάνειν τοῦ ἁγίου Σώματος καί Αἵματος τοῦ Χριστοῦ καλόν καί ἐπωφελές.  Αὐτοῦ γάρ σαφῶς λέγοντος, ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό Αἷμα ἔχει ζωήν αἰώνιον.  Τίς γάρ ἀμφιβάλλει, ὅτι τό μετέχειν συχνῶς τῆς Ζωῆς οὐδέν ἄλλο ἐστίν, ἤ ζῶν πολλαχῶς;  Ἡμεῖς μέντοιγε τέταρτον καθ᾿ ἑκάστην ἑβδομάδα κοινωνοῦμεν, ἐν τῇ Κυριακῇ, ἐν τῇ Τετράδι, ἐν τῇ Παρασκευῇ καί τῷ Σαββάτῳ, καί ἐν ταῖς ἄλλαις ἡμέραις, ἐάν ᾖ μνήμη ἁγίου τινός».[4]

6.                       Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος σημειώνει: «Τό γάρ ἱερώτατον τοῦ Χριστοῦ δῶρον καλῶς ἐσθιόμενον, (ὅταν στή Θεία Εὐχαριστία προσερχόμαστε μέ τήν κατάλληλη προετοιμασία), τοῖς πολεμοῦσίν ἐστιν ὅπλον, …τούς ἀσθενεῖς ἐνισχύει, τούς ἱερωμένους εὐφραίνει, τάς νόσους ἰᾶται, τήν ὑγείαν διαφυλάττει, διά τούτων γινόμεθα πραότεροι πρός διόρθωσιν, πρός τούς πόνους μακροθυμότεροι, θερμότεροι πρός τήν ἀγάπην, πρός γνῶσιν ἀγχινούστεροι, προθυμότεροι πρός ὑπακοήν, ὀξύτεροι πρός τήν τῶν χαρισμάτων ἐνέργειαν».[5]

7.                       Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: Πῶς νά προσερχόμαστε

στή Θεία Εὐχαριστία;

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος γράφει πῶς νά προσερχόμαστε στή Θεία Κοινωνία:  «Φάρμακόν ἐστι σωτήριον τῶν ἡμετέρων τραυμάτων τό προκείμενον, νῦν προσιόντες, εὐχαριστήσωμεν, προσπέσωμεν ἐξομολογούμενοι τά πταίσματα ἡμῶν, δακρύσωμεν τά οἰκεῖα πενθοῦντες κακά, ἐκτενεῖς εὐχάς ἀποδῶμεν τῷ Θεῷ.  Καί οὕτω διακαθαίροντες ἑαυτούς ἠρέμα, καί μετά τῆς προσηκούσης εὐταξίας, ὡς τῷ βασιλεῖ προσιόντες τῶν οὐρανῶν οὕτω προσέλθωμεν».[6] 

Καί σέ ἄλλη ὁμιλία: «Πολλάκις ἔφθην εἰπών.  Ὁ μέν γάρ ἐναγής καί ἀκάθαρτος οὐδέ ἐν ἑορτῇ δίκαιος ἄν εἴη μετέχων τῆς ἁγίας ἐκείνης καί φρικώδους σαρκός.  Ὁ δέ καθαρός καί διά μετανοίας ἀκριβοῦς ἀποσμηξάμενος τά πλημμελήματα καί ἐν ἑορτῇ καί ἀεί ἄξιος τοῦ Θεοῦ δωρεῶν…  Τό γοῦν φανερῶς ἁμαρτανόμενον παρά πάντων πειρασόμεθα διορθῶσαι σήμερον.  Τί οὖν ἐστι τό ἁμάρτημα;  Τό μή μετά φρίκης προσιέναι, ἀλλά λακτίζοντας, τύπτοντας, θυμοῦ γέμοντας, βοῶντας, λοιδοροῦντας, τούς πλησίον ὠθοῦντας, ταραχῆς ἐμπεπλησμένους.  Ταῦτα καί πολλάκις εἶπον καί λέγων οὐ παύσομαι».[7]

Καί ἀλλοῦ προσθέτει:  «…Μηδείς τοίνυν ὕπουλος, μηδείς πονηρίας γέμων, μηδείς ἰόν ἔχων ἐν τῇ διανοίᾳ, ἵνα μή κατάκριμα μεταλαμβάνῃ.  Καί γάρ τότε, μετά τό λαβεῖν τήν προσφοράν, ἐπεπήδησε τῷ Ἰούδᾳ ὁ διάβολος, οὐ τοῦ σώματος καταφρονήσας τοῦ δεσποτικοῦ, ἀλλά διά τήν ἀναισχυντίαν καταφρονῶν τοῦ Ἰούδα.  Ἵνα μάθῃς, ὅτι τοῖς ἀναξίοις μετέχωσι τῶν θείων μυστηρίων, τούτοις μάλιστα ἐπιπηδᾷ καί ἐπιβαίνει συνεχῶς ὁ διάβολος, ὥσπερ καί τῷ Ἰούδᾳ τότε…μηδείς τοίνυν ἐχέτω ἔνδον πονηρούς λογισμούς, ἀλλά καθαρῶμεν τήν διάνοιαν.  Καί γάρ καθαρᾷ προσερχόμεθα θυσίᾳ.  Ἁγίαν ποιήσωμεν τήν ψυχήν.  Δυνατόν γάρ ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ τοῦτο γενέσθαι.  Πῶς καί τίνι τρόπῳ;  Ἐάν ἔχῃ τι κατά τοῦ ἐχθροῦ, ἔξελε τήν ὀργήν, θεράπευσον τήν πληγήν, λύσον τήν ἔχθραν, ἵνα λάβῃς θεραπείαν ἀπό τῆς τραπέζης…».[8]  «…Οὕτω καί αὕτη ἡ φωνή ἡ λέγουσα, διαπαντός αὔξει τῇ χάριτι τούς ἀξίους μετέχοντας.  Μηδείς τοίνυν ὕπουλος ἐστιν, μηδείς πονηρός, μηδείς ἅρπαξ, μηδείς λοίδορος, μηδείς μισάδελφος, μηδείς φιλάργυρος, μηδείς μέθυσος, μηδείς πλεονέκτης, μηδείς ἀρσενοκοίτης, μηδείς φθοροποιός, μηδείς πορνείας δουλευέτω, μηδείς κλέπτης, μηδείς ἐπίβουλος, ἵνα μή κρίμα ἑαυτῷ λήψεται καί γάρ τότε ὁ Ἰούδας ἀναξίως μετέσχε τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου καί ἐξελθών παρέδωκε τόν Κύριον».[9]

Καί γιά τήν ἐσωτερική διάθεση τῆς καρδιᾶς ἀναφέρει: «Οἶδα ὅτι πάντες ἐσμέν ἐν ἐπιτιμίοις, καί ὅτι οὐδείς καυχήσεται ἁγνήν ἔχων τήν καρδίαν, ἀλλ᾿ οὐ τοῦτο δεινόν, ὅτι ἁγνήν καρδίαν οὐκ ἔχομεν, ἀλλ᾿ ὅτι μή ἔχοντες καρδίαν ἁγνήν, οὐδέ τῷ δυναμένῳ ποιῆσαι ταύτην ἁγνήν προσερχόμεθα, δύναται γάρ, ἐάν ἐθέλῃ, μᾶλλον δέ καί πλέον ἡμῶν καθαρούς ἡμᾶς θέλει, ἀλλ᾿ ἀναμένει, μικράν παρ᾿ ἡμῶν ἀφορμήν λαβεῖν, ἵνα μετά παρρησίας ἡμᾶς στεφανώσῃ.  Τίς τοῦ Τελώνου γέγονεν ἁμαρτωλότερος;  Ἀλλ᾿ ἵνα εἴπῃ: Ὁ Θεός ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ, κατῆλθεν ὑπέρ τόν Φαρισαῖον δεδικαιομένος.  Καίτοι πόσην δύναμιν εἶχεν ἡ λέξις ἐκείνη;  Ἀλλ᾿ ὄχι ἡ λέξις αὐτόν ἐκάθηρεν ἀλλ᾿ ἡ διάθεσις, μέθ᾿ ἧς τήν λέξιν ἐκείνην εἶπε.  Μᾶλλον δέ οὐδέ ἡ διάθεσις μόνη, ἀλλά πρό ταύτης ἡ τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπία».[10]

Καί στήν ὁμιλία του στήν πρός Τιμόθεον ἐπιστολή σημειώνει:  «…Εὐλάβειαν εἶναι νομίζεις, τό μή πολλάκις προσελθεῖν, οὐκ εἰδώς ὅτι τό ἀναξίως προσελθεῖν καί ἅπαξ γένηται, ἐκηλίδωσε.  Τό δέ ἀξίως, κἄν πολλάκις, ἔσωσεν.  Ἀλλά τό ἀναξίως καί ἅπαξ τις τοῦ παντός χρόνου προσέλθῃ.  Ἡμεῖς δέ οὕτως ἀνοήτως διακείμεθα καί ἀθλίως, ὅτι μύρια διαπαντός ἐργαζόμενοι τόν ἐνιαυτόν κακά, τοῦ μέν ἀποδύσασθαι ἐκεῖνα οὐδεμίαν ποιούμεθα φροντίδα, νομίζομεν δέ ἀρκεῖν τό μή συνεχῶς κατατολμᾶν… χρόνος προσόδου ἐστίν ἡμῖν τό καθαρόν συνειδός…».[11]

Καί στήν ὁμιλία του στήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολή λέει κάτι πολύ οὐσιαστικό:  «Τί οὖν;  Τίνας ἀποδεξόμεθα;  Τούς ἅπαξ;  Τούς πολλάκις;  Οὔτε τούς ἅπαξ, οὔτε τούς πολλάκις, οὔτε τούς ὀλιγάκις, ἀλλά τούς μετά καθαροῦ συνειδότος, τούς μετά καθαρᾶς καρδίας, τούς μετά βίου ἀλήπτου.  Οἱ τοιοῦτοι ἀεί προσίτωσαν, οἱ δέ μή τοιοῦτοι, οὐδέ ἅπαξ».[12]

8.       Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, σημειώνει: «… Οὐδείς ἀναμάρτητος οὐδ᾿ ἄν ἡμέρα μία ἡ ζωή αὐτοῦ καί ὅτι οὐδείς δύναται ἁγνήν ἔχει τήν καρδίαν ἤ εἶναι φανερόν πώς χρέος ἔχει ὁ ἄνθρωπος νά μήν περάσῃ οὐδέ μίαν ἡμέραν εἰς ὅλην του τήν ζωήν, χωρίς δάκρυα, ὅσον εἶναι ἀπό μέρος ἰδικόν του, καί ἐάν δέν ἔχῃ, ἔχει χρέος νά τά ζητῇ ἐξ ὅλης του τῆς ψυχῆς.  Κατ᾿ ἄλλον τρόπον δέν δύναται νά γίνει καθαρός εἰς τήν καρδίαν…  Καί πάλιν ἐκεῖνος πού κάμνει ὅλα αὐτά καί περνᾷ τήν ζωήν του μέ στεναγμούς καί δάκρυα, εἶναι κατά πολλά ἄξιος, ὄχι μόνον κάθε ἑορτήν νά μεταλαμβάνῃ τά Ἄχραντα Μυστήρια, ἀλλά καί κάθε ἡμέραν ἀπό αὐτήν (ἐάν εἶναι τολμηρόν νά εἴπω) τήν ἀρχήν τῆς μετανοίας καί ἐπιστροφῆς αὐτοῦ.  Διότι ὁ τοιοῦτος εἶναι συγχωρημένος νά μεταλαμβάνῃ ὡσάν ὅπου μέλλει νά ἐπιμείνῃ μέ ὑπομονήν ἕως τέλους τῆς ζωῆς του εἰς αὐτά τά ἔργα καί εἰς ἄλλα παρόμοια, καί νά περνᾷ τήν ζωήν του μέ ταπείνωσιν καί μέ συντετριμμένην καρδίαν, ὅτι ἐάν κάμνῃ τοιουτοτρόπως καί ἐάν εὑρίσκεται εἰς τοιαύτην κατάστασιν, φωτίζεται κάθε ἡμέρα κατά τήν ψυχήν, βοηθούμενος ἀπό τήν μετάληψιν τῶν ἁγίων Μυστηρίων καί ἔρχεται γρήγορα εἰς τελείαν κάθαρσιν καί ἁγιότητα».[13]

Τά ἀποτελέσματα τῆς θείας Χάριτος

9.      Ὁ ἅγιος τοῦ αἰώνα μας, ὁ ἅγιος Νεκτάριος μᾶς λέει:  «Ὤ!  Πόσον εὐδαίμων καί μακάριος δέον νά λογίζηται ὁ ἐπαξίως τῶν Θείων μεταλαμβάνων Μυστηρίων.  Οὗτος ἐξέρχεται τοῦ ναοῦ ὅλος ἀνακαινισθείς, διότι τό πῦρ τῆς Θεότητος, τό διά τῆς Θείας Μεταλήψεως κοινωνῆσαν μετά τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, τάς μέν ἁμαρτίας αὐτῆς κατέφλεξεν, αὐτήν δέ θείας ἐνέπλησε Χάριτος, τάς φρένας ἡγίασε, τόν νοῦν διεφώτισε, καί τήν καρδίαν τῷ φόβῳ τοῦ Θεοῦ καθήλωσε καί τέλος ἀνέδειξε σκήνωμα πνεύματος.  Ὁ ἐπαξίως κοινωνήσας ἔλαβεν ὡς ἀρραβῶνα τήν οὐράνιον Βασιλείαν, εὑρίσκεται δέ ἐνδεδυμένος τήν θείαν πανοπλίαν, ἥτις προφυλάττει αὐτόν ἀπό παντός κακοῦ καί πάσης τοῦ πονηροῦ ἐπιβουλῆς καί καθιστᾷ ἐπίφοβον αὐτόν καί αὐτός τοῖς δαίμοσιν.  Ἡ καρδία τοῦ ἐπαξίως κοινωνοῦντος πληροῦται χάριτος ἀφάτου καί θυμηδίας ἀρρήτου.  Αἱ ἀρεταί πᾶσαι περικοσμοῦσι τήν καρδίαν αὐτοῦ, πόθος δέ αὐτοῦ εἶναι ἡ μετά τοῦ Κυρίου ἕνωσις.  Ἡ ψυχική γαλήνη, ἥν δίδωσιν ἡ συναίσθησις τῆς μετά τοῦ Θεοῦ διαλλαγῆς καί κοινωνίας, καί ἡ βασιλεύουσα ἐν αὐτῷ οὐρανία εἰρήνη, κατοπτρίζονται ἐπί τοῦ ἱλαροῦ προσώπου τοῦ ἐπαξίως κοινωνήσαντος, πᾶσα δέ ἡ ἐξωτερική αὐτοῦ ὄψις μαρτυρεῖ τήν ἐσωτερικήν αὐτοῦ ἠθικήν κατάστασιν.  Ἁγνότης καί ἀθωότης, δύο περιστρέφουσαι αὐτόν χάριτες.  Ἰδού ὁ χαρακτήρ τοῦ ἀληθῶς καί ἐπαξίως κοινωνήσαντος καί συνεχῶς μεταλαμβάνοντος.  Τοιαῦτα τά ἀποτελέσματα τῆς θείας Χάριτος».[14]

10. Ὡς ἐπίλογο τοῦ ΣΤ’ κεφαλαίου, θά παραθέσω τά ὑπέροχα λόγια τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου, ὁ ὁποῖος, ἐνῶ μεταφερόταν ἀπό τήν Συρία στή Ρώμη, ὅπου ὑπέστη τόν μαρτυρικό θάνατο, ἔγραφε στούς Ρωμαίους:  «Οὐχ ἥδομαι τροφῇ φθορᾶς, οὐδέ ἡδοναῖς τοῦ βίου τούτου.  Ἄρτον τοῦ Θεοῦ θέλω, ἄρτον οὐράνιον, ἄρτον ζωῆς, ὅ ἐστί σάρξ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ γενομένου ἐν ὑστέρῳ.  Καί πόμα θέλω τό αἷμα αὐτοῦ, ὅ ἐστίν ἀγάπη ἄφθαρτος καί ἀέναος ζωή.  Οὐκ ἔτι θέλω κατά ἀνθρώπους ζῆν».[15]          (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ)

---

[1] Ἰγνατίου Θεοφόρου «Τά σωζόμενα» ἔδκοσις Κολωνίας Ἑλληνολατινική 1686

[2] σελ. 205

[3] «Ὁδηγός ἁγίου Ἀναστασίου Σιναΐτου» Ἔκδοσις 1889 Λόγος περί ἐξόδου ψυχῆς καί περί δευτέρας παρουσίας. σελ. 219

[4][4] Πατρολογία MIGNE. Τόμ. 32 σελ.404

[5] «Μάθημα Ποιμαντικῆς» ἁγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως

[6] «Ἄπαντα».  Ἔκδ. Βενετίας Λατινοελληνική 1741 τόμ. 2^ος  σελ. 365.  Ὁμιλία εἰς τήν γενέθλιον ἡμέραν τοῦ Σωτῆρος.

[7] Ὁμιλία πρός ἀπολιμπανομένους.  σελ. 384

[8] Ὁμιλία εἰς τήν προδοσίαν τοῦ Ἰούδα. σελ. 384 

[9] Ὁμιλία εἰς τό θεῖον καί μυστικόν δεῖπνον σελ. 394

[10] Ὁμιλία εἰς τά Σεραφείμ.  Τόμ. 6 σελ. 142

[11] Τόμ. 11 σελ. 577

[12] Τόμος 12. Ὁμιλία ιζ’ σελ. 169

[13] Συμεών Νέου Θεολόγου 75^ος Λόγος «Τά εὑρισκόμενα πάντα».

[14] «Τό ἀντίδοτον τοῦ θανάτου».  Δ. Παναγοπούλου ἔκδ. 1958 σελ. 88

[15] Βιβλιοθήκη Ἑλλήνων Πατέρων».  Τόμ. 2^ος , σελ. 305

Δείτε και:

-Πόσο συχνά νά προσέρχομαι στή θεία Κοινωνία; (Ε’)

-Πόσο συχνά νά προσέρχομαι στή θεία Κοινωνία; (Δ’)

-Πόσο συχνά νά προσέρχομαι στή θεία Κοινωνία; (Γ’)

-Πόσο συχνά νά προσέρχομαι στή θεία Κοινωνία; (Β’)

-Πόσο συχνά νά προσέρχομαι στή θεία Κοινωνία; (Α’)