Τα πριν από τον Μυστικό Δείπνο

Τα πριν από τον Μυστικό Δείπνο

Γράφει ο  Αχιλλέας Πιτσίλκας, Διδάκτορας Θεολογίας

Τη Μ. Πέμπτη «οι τα πάντα καλώς διαταξάμενοι Πατέρες» καθόρισαν τη μνήμη του ιερού νιπτήρα, της παράδοσης του μυστικού δείπνου, της προσευχής του Κυρίου στη Γεθσημανή και της προδοσίας του Ιούδα. Για τα όσα δε αναφέρονται ιδιαίτερα στον ιερό νιπτήρα, που αποθανατίστηκε πρεπόντως και από τους αγιογράφους της Εκκλησίας, θα γίνει λόγος στο εξής πιο κάτω.

Το βραδάκι της παραμονής της 14ης του μηνός Νισάν κατά το οποίο οι δύο μαθητές, Πέτρος και Ιωάννης, είχαν ετοιμάσει στα Ιεροσόλυμα από πιο νωρίς το πασχαλινό τραπέζι, έφθασε κάποια στιγμή και ο ίδιος ο Κύριος με τους λοιπούς μαθητές, για να γιορτάσουν το Πάσχα, καταλύοντας στην οικία του Ευαγγελιστού Μάρκου. Πρίν από το δείπνο εκείνο όμως έλαβαν, κατά την διήγηση των ιερών ευαγγελιστών, χώρα τα εξής:

 α) Το πλύσιμο των ποδιών των ένδεκα μαθητών

Μόλις ο Κύριος ξεκουράστηκε λίγο από την οδοιπορία, σηκώθηκε κάποια στιγμή πάνω και βγάζοντας το εξωτερικό ένδυμά του, δηλαδή το ιμάτιο, ζώσθηκε μία ποδιά στη μέση του, προκαλώντας την έκπληξη όλων των μαθητών. «Εγείρεται εκ του δείπνου, λέγει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, και τίθησι τα ιμάτια και λαβών λέντιον διέζωσε εαυτόν» (Ιω. 13,4) Στη συνέχεια δε έβαλε νερό σε μία λεκάνη και γονατίζοντας άρχισε να πλένει τα πόδια των μαθητών, όπως συνήθιζαν να κάνουν σε τέτοιες περιστάσεις οι οικοδεσπότες, και να τα σπογγίζει έπειτα με την ποδιά, με την οποία ήταν ζωσμένος. Το γεγονός δε αυτό, προκάλεσε, όπως ήταν επόμενο, την έκπληξη των μαθητών, αλλά και τον θαυμασμό των αγίων πατέρων αργότερα και μάλιστα του ιερού Χρυσοστόμου, που έγραψε χαρακτηριστικά τα πιο κάτω: «Όρα πως ου το νίψαι μόνον, αλλά και ετέρως το ταπεινόν ενδύκνειται, τα ιμάτια αποθέμενος. Και ουδέ μέχρι τούτων εστί, αλλά και λέντιον διεζώσατο … και αυτός εγέμισε και ούχ ετέρω πληρώσαι εκέλευσεν, αλλά πάντα αυτός εργάζεται ταύτα».

 β) Η αντίδραση του Πέτρου

Όταν όμως ήρθε η σειρά του Πέτρου, ο αυθόρμητος εκείνος Μαθητής δε θέλησε να πειθαρχήσει παρευθύς στην παράκληση του Κυρίου, αλλά έφερνε ζωηρές αντιρρήσεις, εξωτερικεύοντας αυτά που αισθανόταν μέσα του και λέγοντας: «Κύριε, συ μου νίπτεις τους πόδας;» (Ιω. 13,6) Κύριε, δηλαδή, δεν είναι σωστό να νίπτεις Εσύ τα πόδια τα δικά μου. Με τα λόγια δε αυτά ήθελε να δείξει ότι αναγνώριζε τη μεσσιανικότητα του Κυρίου από την μια πλευρά και την αναξιότητα του εαυτού του από την άλλη. Κατά τον ιερό Αυγουστίνο όμως, «ήτο μεγίστη θρασύτης να αντιλέγη ο δούλος εις τον Κύριόν του, το πλάσμα εις τον Θεό ντου» (Π.Τρεμπέλα, Υπ. εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, Αθήναι 1969,481)

Από την πιο πάνω στάση του Πέτρου όμως ο Κύριος δεν έμεινε ευχαριστημένος, γιατί πρόδιδε υπερβολική αυτοπεποίθηση στον ανθρώπινο παράγοντα, και για τούτο είπε: «Ο εγώ ποιώ, σύ ουκ οίδας άρτι, γνώση δε μετά τούτα» (Ιω. 17,7). Αυτό δηλαδή που κάνω τώρα εγώ, δεν είσαι σε θέση να το καταλάβεις εσύ αυτή τη στιγμή. Θα καταλάβεις τη σημασία του όμως λίγο αργότερα.

Για το πότε ακριβώς θα καταλάβαινε ο Πέτρος τη σημασία της πράξης εκείνης, δεν γίνεται λόγος εδώ. Αναφέρονται όμως στο χρόνο αυτό από τον ιερό Χρυσόστομο τα εξής: «Όταν το εμώ ονόματι (δηλ του Κυρίου) δαιμόνια εκβάλης, όταν ιδής εις τους ουρανούς αναλαμβανόμενον, όταν παρά τοις Πνεύματοις μάθης ότι εκ δεξιών κάθημαι, τότε είση το νύν γενόμενον» (Π. Τρ. οπ.π 482)

Παρά την πιο πάνω διαβεβαίωση του Κυρίου όμως, ο Πέτρος δε συμμορφώθηκε και πάλι με την παράκλησή Του, αλλά εξακολούθησε να αντιδρά, λέγοντας ακόμη πιο κατηγορηματικά ότι «Ου μη νίψης τους πόδας μου εις τον αιώνα» (Ιω. 13,8). Δεν θα σου επιτρέψω δηλαδή να νίψεις τα πόδια μου ποτέ.

γ) Το καθήκον όλων των μαθητών.

Ύστερα από το πλύσιμο των ποδών όλων των Μαθητών, ο Κύριος ξαναφόρεσε το ιμάτιόν του και κάθησε κοντά τους λέγοντας: «Γιγνώσκετε τι πεποίηκα υμίν;» (Ιω. 13,12). Καταλάβατε δηλαδή τι θέλω να σας διδάξω με αυτό που έκανα σε εσάς; «Ει ουν εγώ ένιψα υμών τους πόδας, είπε στη συνέχεια, ο Κύριος και ο Διδάσκαλος, και υμείς οφείλετε αλλήλων νίπτειν τους πόδας» (Ιω. 13,14). Εάν δηλαδή εγώ, που είμαι ο Κύριος και Διδάσκαλος, ένιψα τα πόδια τα δικά σας, το ίδιο οφείλετε πολύ περισσότερο να κάνετε και εσείς, που είστε άνθρωποι θνητοί. Με τα λόγια δε αυτά ο Κύριος διαβεβαίωσε κατά τον πλέον σαφή και κατηγορηματικό τρόπο, ότι Αυτός ήταν ο Διδάσκαλος ο τέλειος και ο Κύριος, δηλαδή ο αληθινός γιός του Θεού και επομένως ο αληθινός Θεός. Καταλήγοντας δε, ο Κύριος είπε ότι «υπόδειγμα δέδωκα υμίν, ινα καθώς εγώ εποίησα υμίν και υμείς ποιείτε» (Ιω. 13,15). Σας άφησα δηλαδή το παράδειγμά μου ως υπόδειγμα, ώστε αυτό ακριβώς που έκανα εγώ, να κάνετε στο εξής και σείς σ’ ολόκληρη τη ζωή σας.

Το «καθώς εγώ … ούτω και υμείς», κατά τον ιερό Χρυσόστομο σημαίνει την υπηρεσία των αδελφών «μετά της αυτής σπουδής», με την οποία και ο ίδιος ο Κύριος υπηρετούσε τους ανθρώπους.