Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος για την εορτὴ της Αγίας Σκέπης

ΜΗΝΥΜΑ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014

Ἡ ἑορτὴ τῆς 28ης Ὀκτωβρίου, ποὺ εἶναι γνωστὴ ὡς ἑορτὴ τῆς Ἁγίας Σκέπης, εἶναι στὴν οὐσία μιὰ μετάθεση τῆς ἑορτῆς, ἡ ὁποία τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας τὴν 1η Ὀκτωρίου, στὴν 28η Ὀκτωβρίου. Ὅλες οἱ ἄλλες μὴ ἑλληνόφωνες Ἐκκλησίες τιμοῦν τὴν ἑορτὴ τῆς Ἁγίας Σκέπης τὴν 1η Ὀκτωβρίου. 

Ἐπειδὴ ὅμως συνδυάζεται τὸ γεγονὸς τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940, ποὺ ἐσχάτως πέρασε μέσα ἀπὸ τὸν ὀργανισμὸ τῆς ζωῆς τοῦ Ἑλληνισμοῦ, καὶ ἐπειδὴ ἡ Ἐκκλησία μὲ μαρτυρίες ἁγίων καὶ ἁπλῶν ἀνθρώπων θεώρησε πὼς αὐτὴ ἡ νέα σελίδα τῆς ἱστορικῆς δόξης τοῦ Ἑλληνισμοῦ εἶχε σὰν βάση της τὴν παρέμβαση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ζήτησε ἀπὸ τὸν τότε Μεγάλο Ὑμνογράφο μοναχὸ Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη, μία σχετικὴ προσαρμογὴ τῆς ἀκολουθίας τῆς Ἁγίας Σκέπης καὶ τὸ 1953 μετέθεσε τὸν ἑορτασμὸ τῆς Ἁγίας Σκέπης τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἀπὸ τὴν 1η Ὀκτωβρίου στὴν 28η Ὀκτωβρίου, συνδυάζοντας ἔτσι τὴν ἐθνικὴ μὲ αὐτὴν τὴν μεγάλη θεομητορική ἑορτὴ.

Ἡ ἑορτὴ αὐτὴ ἀναφέρεται στὰ χρόνια τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου τοῦ διὰ Χριστὸν Σαλοῦ καὶ τοῦ μαθητοῦ του Ἐπιφανίου. Αὐτοὶ μία μέρα εὑρίσκοντο στὴν Κωνσταντινούπολη προσευχόμενοι στὸν ναὸ τῆς Παναγίας τῶν Βλαχερνῶν καὶ μὲ τὰ πεντακάθαρα μάτια τῆς ἁγίας ψυχῆς τους εἶδαν ἕνα ὅραμα. Αὐτὸ τὸ ὅραμα τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία, ὄχι τόσο ὡς γεγονὸς τῆς ζωῆς τῶν δύο ἀνθρώπων, ἀλλὰ ὡς ἀλήθεια ποὺ σφραγίζει τὴν ζωὴ τοῦ κάθε χριστιανοῦ καὶ ὁλόκληρης τῆς Ἐκκλησίας. Εἶδαν τὴν Παναγία νὰ ὑπερίπταται κατὰ κάποιον τρόπο πάνω ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, νὰ προσεύχεται στὸν Υἱό της καὶ Θεό καὶ ἀφοῦ ἔσκυψε, ἔβγαλε τὸ ὡμόφορό της, τὸ σάλι ποὺ ἔφερε στοὺς ὤμους της, καὶ μὲ αὐτὸ ἐκάλυψε ὁλόκληρη τὴν πόλη. Αὐτὸ τὸ ὅραμα ἡ Ἐκκλησία τὸ ἀντιλαμβάνεται ὡς μιὰ φανέρωση καὶ ἀποκάλυψη τῆς θεϊκῆς σοφίας, ὅπως αὐτὴ παρουσιάζεται μέσα στὴ ζωή της καὶ συνδέεται μὲ τὸ πανάγιο πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Ἡ Παναγία εἶναι ἡ σκέπη μας, σκέπη δὲ τῆς Θεοτόκου γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ γιὰ τὸν καθένα μας σημαίνει τέσσερα πράγματα. Τὸ πρῶτο εἶναι αὐτὸ ποὺ δικαιολογεῖ τὴν μεταφορὰ τῆς ἑορτῆς ἀπὸ τὴν 1η Ὀκτωβρίου στὴν 28η Ὀκτωβρίου. Εἶναι τὸ σκέπασμα, ἡ προστασία ἀπὸ τὶς θλίψεις, ἀπὸ τοὺς κινδύνους, ἀπὸ τὶς ἀσθένειες, ἀπὸ τὶς ἀνάγκες. Εἶναι αὐτὴ ἡ προστασία ποὺ ζητοῦμε γιὰ νὰ ἀνταπεξέλθουμε στὶς δυσκολίες μας, νὰ ξεφύγουμε τὴν ἀποπνικτικὴ ἀτμόσφαιρα τῆς καθημερινῆς ζωῆς του ὁ καθένας μας. Ἔχουμε πολλὰ νὰ ἀντιπαλέψουμε: ἐμπόδια ποὺ μᾶς προκύπτουν ἐκεῖ ποὺ δὲν τὰ περιμένουμε, προβλήματα ποὺ σημαδεύουν τὴν βιολογικὴ πορεία μας σὲ αὐτὸν τὸ κόσμο, θέματα τὰ ὁποῖα δυσκολεύουν τὸ ἐπάγγελμα μας, τὴν καθημερινότητά μας, τὶς σχέσεις μας μὲ τοὺς συνανθρώπους μας, τὴν ἴδια τὴν ἐπιβίωσή μας. Καὶ τότε προστρέχουμε στὸ πρόσωπο τῆς Παναγίας. Ὄχι γιατί ἔτσι μᾶς ἔμαθαν νὰ κάνουμε, ἀλλὰ διότι ἔτσι μᾶς δίδαξε ἡ ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας νὰ κάνουμε: «Οὐδεὶς προστρέχων ἐπὶ σοί, κατῃσχυμένος ἀπὸ σοῦ ἐκπορεύεται, ἁγνὴ Παρθένε Θεοτόκε», ψάλλουμε. Δὲν ὑπάρχει αἴτημα τὸ ὁποῖο κατατίθεται ἐν ταπεινώσει στὸ πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ παραμένει ἀναπάντητο.

Εἶναι συνείδηση τοῦ ἔθνους μας, ἔτσι οἰκονόμησε ὁ Πανάγαθος Θεός, μὲ τὶς πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου, ἐκεῖ ποὺ ἡ λογικὴ καὶ ἡ αἴσθησή μας ἔλεγε πὼς θὰ συντριβοῦμε καὶ θὰ καταστραφοῦμε, νὰ ζήσουμε τὸ θαῦμα τῆς ἐλευθερίας μας. Ἐμεῖς λοιπὸν τὸ ἀποδίδουμε αὐτὸ στὴν προστασία, στὴ σκέπη τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου στὸ ἔθνος μας, ὄχι ἐθνικιστικὰ ξεχωρίζοντάς το ἀπὸ τὰ ἄλλα μὲ μιὰ νοοτροπία ἄδικης εὔνοιας τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ὁμολογῶντας ὅτι τὸ Ὀρθόδοξο ἔθνος μας, ποτισμένο ἀπὸ τὸ αἷμα τῶν μαρτύρων, ἐμπνευσμένο ἀπὸ τὶς προσευχὲς τῶν ἁγίων, βαπτισμένο μέσα στὴν παράδοση καὶ τὴ ζωὴ τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας ἀνέπεμψε αὐτὴν τὴν προσευχὴ καὶ τὴν δέηση ἐκείνη τὴ δύσκολη στιγμὴ καὶ ἡ Παναγία διὰ τοῦ Υἱοῦ της ἀπήντησε. Αὐτὴ εἶναι ἡ μία ἔννοια τῆς σκέπης.

Ἡ δεύτερη ἀναφέρεται στὴν Παλαιὰ Διαθήκη• εἶναι ἡ νεφέλη, ποὺ συνόδευε καὶ σκέπαζε τοὺς Ἑβραίους καθὼς ἐπορεύοντο στὴν ἔρημο καὶ ποὺ συνδέεται μὲ τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου. Αὐτὸ τὸ ἱερό κάλυμμα προσφέρει θαλπωρή στὴ ζωὴ τοῦ κάθε χριστιανοῦ.

Μᾶς λένε οἱ ἐπιστήμονες ὅτι κατὰ τὶς ἀνέφελες νύκτες τοῦ χειμῶνα, τὸ κρύο εἶναι πιὸ τσουχτερό. Ὅταν ὅμως ὑπάρχει ἕνα σύννεφο, δημιουργεῖται τὸ φαινόμενο τοῦ θερμοκηπίου καὶ κατὰ κάποιο τρόπο διατηρεῖται μιὰ ζεστασιά, μιὰ θαλπωρή. Λειτουργεῖ ὅλος ὁ κόσμος σὰν ἕνα θερμοκήπιο τὸ ὁποῖο εὐνοεῖ τὴν ἄνθιση τῶν λουλουδιῶν, τὴν καρποφορία τῶν ὀπωροφόρων δένδρων κ.ο.κ.

Ἔτσι ἡ παρουσία τῆς Θεοτόκου σ᾿ αὐτὸν τὸν κόσμο, καθὼς ἀκόμη βρίσκεται καὶ κυκλοφορεῖ ἀνάμεσά μας, προσφέρει αὐτὴ τὴ γλύκα, αὐτὴ τὴ ζεστασιὰ ποὺ τὴ χρειαζόμαστε τόσο πολὺ ὁ καθένας μας, μέσα στὸν χειμῶνα τῆς προσωπικῆς μας ἱστορίας. Πνευματικὴ ζωὴ χωρὶς χαρὰ οὔτε ἀντέχεται οὔτε ὑπάρχει. Καὶ ἡ πηγὴ τῆς χαρᾶς, τῆς θαλπωρῆς, τῆς ἐλπίδας, αὐτὴ ποὺ μᾶς δίνει τόνωση στὸν δύσκολο ἀγώνα μας καὶ θάρρος στὶς ἀπογοητεύσεις μας εἶναι τὸ πρόσωπο, ὅπως προανέφερα, τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Ἡ σκέπη, τὸ κάλυμμα, δὲν προσφέρει μόνο ζεστασιὰ, ἀλλὰ κάνει καὶ κάτι παραπάνω• ἀποκρύπτει τὴν γύμνωσή μας. Καὶ ἡ Παναγία, ὡς σκέπη μας, ἀποκρύπτει τὴν πτωτικὴ γυμνότητα τοῦ ἀνθρωπίνου γένους καὶ σὰν τὸ φύλλο τῆς συκῆς στὸν παράδεισο σκεπάζει μὲ ἕνα ὡραιότατο ἔνδυμα τὸ ἁμαρτωλὸ σῶμα καὶ τὸ παρουσιάζει μὲ ἕνα πρόσωπο τέτοιο ποὺ νὰ μπορεῖ νὰ σταθεῖ ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ ὀφείλεται στὴν ἁγιότητά της. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὴν ὀνομάζουμε Παναγία, Ὑπεραγία Θεοτόκο. Τὸ πρόσωπο τῆς Θετόκου ἀποτελεῖ ἕνα πρότυπο ὑπέρτατης ἁγιότητος καὶ στὸ ἐπίπεδο τῆς ἠθικῆς καὶ στὸ ἐπίπεδο τῶν πνευματικῶν ἀρετῶν.

Τὸ τρίτο λοιπὸν στοιχεῖο ποὺ ἔχει ἡ ἔννοια τῆς σκέπης τῆς Θεοτόκου, εἶναι ὅτι ἀποτελεῖ τὸ ἔνδυμα ποὺ καλύπτει τὴ γυμνότητα μετὰ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ τὴν πτώση τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Ἕνα ἔνδυμα ποὺ καθιστᾶ τὴν ἀνθρώπινη φύση ἱκανὴ νὰ σταθεῖ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἕνα ἔνδυμα ποὺ τὴν ὀμορφαίνει.

Ὑπάρχει καὶ μία τελευταία σημασία τῆς θεομητορικῆς σκέπης. Ὁ ρόλος ποὺ παίζει στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας τὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου εἶναι ἴδιος μὲ τὸν ρόλο ποὺ ἔπαιξε ὁ γνόφος τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ Μωϋσῆς πλησίαζε νὰ ἀντικρύσει τὸν Θεό πάνω στὸ ὄρος Σινᾶ. Τὸ πρῶτο ποὺ ἔκανε ὁ Μωϋσῆς ἦταν νὰ καλύψει τὸ πρόσωπό του. Καὶ τὸ δεύτερο ἦταν ὅτι βρέθηκε μέσα σὲ ἕνα γνόφο, φωτεινὸ μὲν ἀλλὰ μέσα σὲ ἕνα νέφος, σὰν ὀμίχλη, ποὺ δὲν μποροῦσε νὰ δεῖ ἀλλὰ μποροῦσε νὰ ἀκούσει• ποὺ μποροῦσε νὰ πάρει μηνύματα χωρὶς νὰ ἔχει ἄμεσες ἐμπειρίες τῶν αἰσθήσεων. Αὐτὸ κάνει καὶ ἡ Θεοτόκος. Μᾶς κρύβει λίγο τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ. Ὄχι βέβαια γιὰ νὰ μᾶς ἐμποδίσει νὰ τὸν γνωρίσουμε, ἀλλὰ γιὰ νὰ μὴν καταστρέψουμε τὴν εἰκόνα Του μέσα μας μὲ τὴν παρρησία μας. Ὅπως παρηγοριά μας εἶναι ὅτι ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος, ἐπίσης παρηγοριὰ εἶναι ὅτι ἡ Θεοτόκος, ἄνθρωπος οὖσα, ἔφθασε τόσο ψηλά καὶ τόσο κοντὰ πρὸς τὶς ἰδιότητες τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ μπορέσει κι ἐμᾶς νὰ μᾶς ἀνεβάσει στὸ δικό της ἐπίπεδο, μὲ τὸ παράδειγμά της, κυρίως ὅμως μὲ τὴ χάρι καὶ τὶς μεσιτεῖες της.

Ὁ κάθε χριστιανός, ὁ κάθε πιστός, γι᾿ αὐτὸ εἶναι μέλος τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ζήσει κάτι ἀπὸ τὴν ἐμπειρία τῆς θεοπτίας τοῦ Μωϋσέως, κάτι ἀπὸ τὴ χάρι τῆς κεχαριτωμένης Θεοτόκου καὶ ἔτσι διὰ αὐτῆς τῆς ὁδοῦ νὰ μετέχει στὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ.

Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος εἶναι αὐτὴ ποὺ συγκεντρώνει τὶς προσευχές μας, ποὺ μᾶς δίνει τὴν αἴσθηση τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ὄχι τὴν παρρησία τῆς γνωριμίας μας μαζί Του. Τί φωτισμένα ποὺ τὰ ἔχει οἰκονομήσει ὁ Θεὸς τὰ πράγματα γιὰ νὰ διατηροῦμε κι ἐμεῖς ὡς ἄνθρωποι τὴν ταπείνωση καὶ μέσα στὴν ταπεινωμένη καρδιά μας, τὴν προσευχομένη, τὴν σκεπαζομένη ἀπὸ τὴν χάρι τῆς Θεοτόκου νὰ μποροῦμε νὰ ἀντιληφθοῦμε, νὰ ὑποψιασθοῦμε τὸ πρόσωπό Του!

Τέσσερις μεγάλες εὐλογίες συνδέουν τὴν σκέπη τῆς Θεοτόκου μὲ τὴν ζωή μας ὡς Ἐκκλησίας. Τὸ πρῶτο εἶναι ἡ προστασία καὶ ἡ παρρησία τῶν προσευχῶν της. Τὸ δεύτερο εἶναι ἡ θαλπωρή καὶ ἡ ζεστασιὰ τῆς παρουσίας της. Τὸ τρίτο εἶναι ἡ συγκάλυψη τῆς γυμνότητος ποὺ ἔφερε ἡ πτώση καὶ ἁμαρτία, καὶ τὸ ὁποῖο εἶναι ἡ ἁγιότητά της. Καὶ τὸ τέταρτο ἡ χάρις, ἡ ὁποία καλύπτει, κατὰ κάποιον τρόπο, προστατεύει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν καυστικὴ σχέση του μὲ τὸν Θεό. Μιὰ σχέση ποὺ μπορεῖ νὰ τὸν κάψει καὶ νὰ τὸν καταστρέψει, ὅταν δὲν κυριαρχεῖται ἀπὸ ταπείνωση, θεῖο φόβο καὶ συστολή, ἀλλὰ διεκδικεῖται μὲ ἐγωισμὸ καὶ ὑπερηφάνεια.

Τέτοια μέρα λοιπὸν δοξάζουμε τὸν Θεὸ γιὰ τὴν ἐλευθερία μας. Θυμούμεθα τὴν ἱστορία, τὸ παρελθόν μας. Ταυτόχρονα ὅμως Τὸν δοξάζουμε καὶ γιὰ τὴν μεγάλη περιουσία ποὺ μᾶς ἔχει δώσει• τὸ πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ἂς προσευχηθοῦμε θερμὰ νὰ μᾶς συνοδεύει ἡ σκέπη της καθ᾿ ὅλη τὴν ἔρημο αὐτῆς τῆς ζωῆς, γιὰ νὰ μποροῦμε μέσα ἀπὸ τὸ ἅγιο πρόσωπό της κι ἐμεῖς νὰ ἀντικρύζουμε τὸ πρόσωπο τοῦ Κυρίου σ᾿ αὐτὴν μὲν τὴν ζωὴ «ὡς δι᾿ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι», κατὰ δὲ τὴν αἰώνια συνάντηση μαζί Του στὴ βασιλεία Του «πρόσωπον πρὸς πρόσωπον». Ἀμήν.

28η Ὀκτώβρίου 2014