Αθανάσιος Γκάτζιος, Προβληματισμοί πάνω σέ μία ἔρευνα

Προβληματισμοί πάνω σέ μία ἔρευνα

Ἀθανάσιος Γκάτζιος, Φιλόλογος - Θεολόγος

Ζοῦμε σέ ἕναν πολιτισμό πού ἐλαχιστοποιεῖ τόν ρόλο τῶν ἀνδ­ρῶν, ἀπορρίπτει τήν ἀξία τῶν πατέρων καί γενικά τείνει νά θεωρεῖ τό ἀνδρικό φύλο ὡς περιττό. Ὅλα αὐτά ἀπορρέουν ἀπό τό φε­μινιστι­κό κίνημα, πού ξεκίνησε στό τέλος τῆς δεκαετίας τοῦ 1960. Εἶναι διάχυτη ἡ σκέψη ὅτι οἱ γυναῖκες μποροῦν νά κάνουν τά πάντα -ὅσα ἕνας πατέρας σέ μία οἰκογένεια- καί ὅτι οἱ ἄνδρες εἶ­ναι λίγο-πολύ «ξεπερασμένοι». Δυστυ­χῶς, κάποιοι προχωροῦν ἀκόμη παραπέρα, ἐνισχυόμενοι ἀπό τήν ἐπι­­στήμη τῆς τεχνητῆς γονιμοποίη­σης: μία γυναί­κα δέν χρειάζεται τόν ἄνδρα, γιά νά ἱκανοποιήσει τό μητρικό της φίλτρο. Χρειά­ζεται μό­νον τό σπέρμα του!

Ἔρχονται ὅμως κάποιες μελέτες-ἔ­ρευνες πού τά ἀποτελέσμα­τά τους τελείως ἀπροσδόκητα μᾶς ξα­φνιάζουν, μᾶς ξυπνοῦν ἀ­πό τόν λήθαργό μας καί μᾶς θέτουν πρό τῶν εὐθυνῶν μας. Μᾶς ἀναγκάζουν, ἑκόντες ἄκοντες, νά ἀνα­θε­ωρήσου­με παγιωμένες θέσεις καί ἀν­τι­λή­ψεις, ἄν ὄντως εἴμαστε τέκνα τοῦ Θε­οῦ καί ἐπιθυμοῦμε τήν εὐτυχία τῶν παιδιῶν μας καί ὄχι τήν ἱκανοποίηση τῶν παθῶν μας.

Μία τέτοια ἔρευνα-μελέτη πρα­γμα­τοποιήθηκε τήν τελευταία δεκαετία ἀ­πό τήν ἐλβετική κυβέρνηση μέ τή χρη­­μα­τοδότηση τῆς Εὐ­ρωπαϊκῆς Ἕνωσης. Ἡ μελέτη ἀπο­καλύπτει ὅτι «ἡ θρησκευτική πρα­κτι­κή τοῦ πατέρα στήν οἰκογένεια εἶναι αὐτή πού καθορίζει πάνω ἀπ᾽ ὅλα τή συμμετοχή τῶν παιδιῶν στήν Ἐκκλησία ἤ τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπ᾽ αὐ­τήν».

Τά ἀποτελέσματα τῆς ἔρευνας:

•Ἐάν ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα εἶ­ναι συνειδητά μέλη τῆς Ἐκκλησίας,
τό 33% τῶν παιδιῶν τους θά γίνουν συνειδητά μέλη,
τό 25% τῶν παιδιῶν τους θά ἀδιαφορήσουν.
•Ἐάν ἡ μητέρα εἶναι συνειδητό μέ­λος καί ὁ πατέρας ἀδιάφορο,
τό 2% τῶν παιδιῶν τους θά γίνουν συνειδητά μέλη,
τό 60% τῶν παιδιῶν τους θά ἀδιαφορήσουν.
•Ἐάν ὁ πατέρας εἶναι συνειδητό μέ­λος καί ἡ μητέρα ἀδιάφορο,
τό 44% τῶν παιδιῶν τους θά γίνουν συνειδητά μέλη,
τό 34% τῶν παιδιῶν τους θά ἀ­δια­φορήσουν.

Πολλοί πιστεύουμε ὅτι οἱ γυναῖ­κες εἶναι οἱ «κυρίαρχοι γονεῖς» καί οἱ ἄν­δρες λίγο πολύ «δευτερεύοντες». Οἱ παραπάνω ὅμως ἀ­ριθμοί δέν τό ἐπιβεβαιώνουν. Συγ­κρίνεται τό 2% μέ τό 44%; Καί δέν εἶναι ἡ μοναδική μελέτη-ἔ­ρευ­να!
Ὁ καθηγητής τῆς κοινωνικῆς ἐργασίας Vern Bengtson τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Νότιας Καλιφόρνι­ας στό πρόσφα­το βιβλίο του «Οἰ­κογένειες καί Πίστη: Πῶς ἡ θρησκεία περνᾶ ἀπό γενιά σέ γε­νιά» ἐρευνᾶ καί ἐξετάζει ἐδῶ καί τριαν­ταπέντε χρόνια τίς θρησκευτικές πεποι­θήσεις καί τίς πρακτικές περισσότερων ἀπό 3.500 παππούδων, γιαγιάδων, γονιῶν, ἐγγονῶν καί δισέγγονων. Τά ἀ­ποτελέσματα ἐπιβεβαιώνουν τήν ὡς ἄνω μελέτη. Σέ συνέντευξή του, ὅταν ρωτήθηκε νά ἐξηγήσει τό γεγονός πῶς ὁρισμένοι γονεῖς ἐπιτυγχάνουν νά μεταδώσουν τήν πίστη τους στά παιδιά τους, ἐνῶ ἄλλοι δέν τά καταφέρνουν, ἀπάντησε:

«Μία ἀρκετά προφανής παράμετρος, περισσότερο ἐμφανής ἀπ᾽ ὅ,τι περίμενα, ἐντοπίζεται στούς γονεῖς πού παρέχουν πρότυπα. Ἄν οἱ γονεῖς δέν εἶναι συνεπεῖς, τά παιδιά δέν θά ἔχουν θρησκευτικά πρότυπα νά μιμηθοῦν. Μέ ἄλλα λό­για, μή στέλνετε τά παιδιά σας στήν ἐκκλησία, φέρτε τα οἱ ἴδιοι. 

Μία ἄλλη διαπίστωση εἶναι ἡ ποιότητα τῆς σχέσης μεταξύ γο­νέα καί παιδιοῦ, ἡ ὁποία ἐπηρεά­-ζει τήν πραγμάτωση τῆς ἐπιτυχίας ἤ μή στή μετάδοση τῆς πίστης. Αὐτό πού πράγματι ἐνδιαφέρει  γιά τή θρη­σκευ­τική μετάδοση εἶ­ναι ὁ στε­νός δεσμός τοῦ παιδιοῦ μέ τόν πατέρα• μετράει περισσότερο ἀπό τή στε­νή σχέση μέ τή μητέρα. Οἱ ζεστοί καί θετικοί γονεῖς, κυρίως οἱ πατέρες, τείνουν νά εἶναι οἱ πιό πετυχημένοι».

Ἡ πλειονότητα τῶν κοινωνιολόγων θεωρεῖ φυσικό γιά τούς ἀν­θρώπους -πο­λύ περισσότερο μά­λιστα γιά τά μικρά παιδιά- νά ἀντιλαμβάνονται τόν Θεό ὡς μία πα­τρική μορφή στή ζωή τους. Ἐάν ὁ πατέρας τά φροντίζει, ἔχει ὑ­πο­μο­νή, ἀνησυχεῖ, πιστεύουν πώς καί ὁ Θεός ἔχει τά ἴδια χαρακτηριστικά. Καί τό ἀντίθε­το συμβαίνει, ὅταν ὁ πατέρας εἶναι αὐ­ταρχικός, σκληρός, βίαιος, ἐπικριτικός, ἄτεγκτος ἤ ἀπών. Ἀκόμη καί ἄν τά παιδιά διανοητικά ἀποδέχονται ὅτι ὁ Θεός εἶ­ναι δίκαιος, ὑπομονετικός, τρυ­­φερός καί εὐγενικός, εἶναι πο­λύ δύσκολο γι᾽ αὐτά νά συνδεθοῦν στενά καί βαθιά μα­ζί του, ἄν ὁ πατέρας τους δέν ἔχει τά ἴ­δια χαρακτηριστικά. Ἀνάλογα καθορί­ζουν τή στάση τους ἀπέναντί του. Ἀντιλαμβάνεται κανείς τό μέγεθος τῆς εὐ­θύνης τοῦ γονιοῦ-πατέρα ἀπέναντι στό παιδί του!

Ἡ Eliza Zhai Autry, κοινωνιολόγος τῆς Θρησκείας, σέ σχετική ἔ­ρευ­να γιά τή θρησκευτικότητα τῶν παιδιῶν πού προέρχονται ἀπό διαζευγμένες οἰκογένειες διαπιστώνει ὅτι ἡ ἐπιρροή τοῦ πατέρα εἶναι κρίσιμη καί καθορίζει ἄν τά παιδιά ὡς ἐνήλικες θά δραστηριοποιη­θοῦν στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας. «Ἡ ἐ­πιρροή τῶν πατέρων εἶναι μοναδική καί ζωτικῆς σημασίας. Ἡ ἐ­πιρροή τῆς μητέρας εἶναι σταθερή. Εἶναι πάντα ἐκεῖ. Ἀλλά κατά κάποιο τρόπο αὐτό δέν εἶναι ἀρκετό». Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τίς φυσιολογικές οἰκογένειες, παρατηρεῖ ἡ Autry, μέσα στίς ὁποῖες τά παιδιά προσ­βλέπουν καί στούς δύο γονεῖς, στόν πατέρα καί στή μητέρα, ὡς πρότυπα πρός μίμηση. Ὡστόσο τά ἴδια μποροῦν νά διαμορφώσουν τή δική τους προσωπικότητα καί ὡς πρός τό θέμα τῆς πίστεως.

Καθώς ὅμως ὁ δυτικός πολιτισμός συνεχίζει νά ὑποτιμᾶ τούς ἄν­δρες ὅλο καί περισσότερο καί ὅσο οἱ ἄνδρες θά ἐπιλέγουν νά ἀναλαμβάνουν λιγότερο ἐνεργό ρόλο στή ζωή τῶν παιδιῶν τους, τά κοινωνικά δεινά θά συνεχίζουν νά αὐ­ξάνονται. Ἡ ἀπουσία τοῦ πατέρα δημιουργεῖ ἕνα δράμα στή ζωή τοῦ παιδιοῦ, ἕνα κενό στήν ψυχή του, μία πληγή ἀθεράπευτη, ἕνα τραῦ­μα• «πατρική πεί­να» (father hunger) ὀνομάζεται στήν ψυχολογία καί εἶναι μία ἀγωνιώδης ἀ­να­ζήτηση πατρικοῦ προτύπου. Τήν πεί­να αὐτή μπορεῖ νά τή στομώσει μόνο τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Κυρίου, πού ἀφειδώλευτα προσφέρει στά παιδιά του ἡ ἀσύνορη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατέρα μέ­σῳ τῆς θυσίας τοῦ Υἱοῦ του. Διαφορετι­κά «ἡ πατρική πεί­να» θά τρώει τά σω­θικά τῶν παιδιῶν κάθε ἡλικίας, θά τά ὁδηγεῖ σέ ἐπικίνδυνες, σκοτεινές καί ἄνυδρες ἀτραπούς καί τότε «ἐκλείψουσιν αἱ παρθένοι αἱ καλαὶ καὶ οἱ νεανίσκοι ἐν δίψει» (Ἀμώς 8,13).