Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας, Ο Προφήτης Ιωνάς

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΙΩΝΑΣ

Τό Σάββατο πού μᾶς ἔρχεται, ἀδελφοί μου χριστιανοί, 22 τοῦ μηνός Σεπτεμβρίου, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τόν προφήτη Ἰωνᾶ. Γι᾽ αὐτόν θέλω νά σᾶς μιλήσω σήμερα μέ λίγα λόγια. Μέ τήν εὐκαιρία δέ λέγω ὅτι μέ τά ἑπόμενα κυριακάτικα κηρύγματά μας θέλω νά σᾶς γνωρίσω τόν ὄμορφο κόσμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Τά πατερικά κηρύγματα, πού σᾶς ἔκανα μέχρι τώρα, καί τά ὁποῖα φαντάζομαι ὅτι σᾶς κούραζαν, θά συνεχίζονται καί αὐτά, ἀλλά θά ἀποστέλλονται μόνο στούς πατέρες σας ἱερεῖς. Ἄν σᾶς ἐνδιαφέρουν νά τά ζητᾶτε ἀπό αὐτούς.

1. Γιά τόν προφήτη Ἰωνᾶ, λοιπόν, ὁ λόγος μας σήμερα, ἀγαπητοί μου. Οἱ περισσότεροι ἀπό σᾶς πρέπει νά γνωρίζετε τήν ἱστορία γιά τόν προφήτη αὐτόν. Ὁ Θεός τοῦ ἔδωσε τήν ἐντολή νά πάει νά κηρύξει στήν εἰδωλολατρική πόλη Νινευή, τήν πρωτεύουσα τοῦ Ἀσσυριακοῦ κράτους. Νά κηρύξει ὅτι ἔρχεται μεγάλη καταστροφή σ᾽ αὐτήν λόγῳ τῆς διαφθορᾶς της. Ὁ Ἰωνᾶς ὅμως δέν ἤθελε νά πάει, γι᾽ αὐτό καί ἔφυγε μακρυά. Ἀπό τήν Ἰόππη ναύλωσε πλοῖο καί ἔπλευσε στήν Ἱσπανική πόλη Θαρσείς. Ἀλλά ὁ πανταχοῦ παρών καί παντοδύναμος Θεός ἔφερε ταραχή στήν θάλασσα καί τό πλοῖο ἄρχισε νά καταποντίζεται. Ὁ καθένας στό πλοῖο ἔκανε προσευχή στόν δικό του Θεό καί ἐπειδή ἡ θαλασσοταραχή δέν ἔπαυε, ἔρριξαν κλῆρο γιά νά βροῦν τόν αἴτιο τῆς τρικυμίας. Ὁ κλῆρος ἔπεσε στόν Ἰωνᾶ, τόν ὁποῖο καί ἔρριψαν στήν θάλασσα γιά νά γαληνεύσει. Ἀλλά, κατά θεία ἐντολή, ἕνα κῆτος καταβρόχθισε τόν Ἰωνᾶ, ὁ ὁποῖος ἔμεινε στήν κοιλιά τοῦ κήτους τρεῖς μέρες καί τρεῖς νύχτες προσευχόμενος. Τήν τρίτη ἡμέρα τό κῆτος ἔβγαλε τόν Ἰωνᾶ στήν Παλαιστίνη σῶο καί ἀβλαβῆ.

2. Γιά δεύτερη φορά τώρα ὁ Θεός δίνει τήν ἐντολή στόν Ἰωνᾶ νά πάει στήν Νινευή νά κηρύξει. Ὁ Ἰωνᾶς πῆγε, χωρίς νά τό θέλει ὅμως. Κήρυξε σ᾽ αὐτήν τρεῖς μέρες. Τό κήρυγμά του ἦταν πολύ σύντομο. Τό ἔλεγε συνέχεια καί πολλές φορές: «Ἀκόμη τρεῖς μέρες καί ἡ Νινευή θά καταστραφεῖ» (3,4), ἔλεγε. Ὁ προφήτης ἔστησε ἔπειτα τήν καλύβα του ἔξω ἀπό τήν πόλη καί περίμενε τήν καταστροφή της μετά ἀπό τρεῖς μέρες. Πρός μεγάλη του ὅμως λύπη εἶδε ὅτι δέν πραγματοποιήθηκε ἡ προφητεία του, γιατί δέν καταστράφηκε ἡ πόλη, ἀλλά σώθηκε. Πῶς ἔγινε αὐτό; Αὐτό ἔγινε, γιατί ὁ βασιλιᾶς, οἱ ἄρχοντες καί ὅλος ὁ λαός τῆς Νινευῆ μετανόησαν ἀπό τό κήρυγμα τοῦ Ἰωνᾶ καί σώθηκε ἡ πόλη τους. Μετανόησαν μέ πραγματική, μέ δυνατή μετάνοια. Φόρεσαν ὅλοι τους πένθημα καί νήστεψαν ὅλοι νηστεία αὐστηρή. Οὔτε νερό δέν ἔπιναν. Καί τά ζῶα τους ἀκόμη νήστεψαν. Ὅλοι δέ ἔκαναν δυνατή προσευχή παρακαλοῦντες τόν Θεό νά τούς συγχωρέσει τά ἁμαρτήματά τους καί νά τούς ἐλεήσει. Καί ὁ Θεός τούς συγχώρησε καί σώθηκε ἡ πόλη τους (βλ. 3,7-10).

3. Σάν πρῶτο δίδαγμα πού βγαίνει ἀπό τήν παραπάνω διήγηση, ἀδελφοί μου, εἶναι ὅτι ἡ μετάνοια ἔχει μεγάλη δύναμη καί μᾶς σώζει ἀπό τήν καταστροφή. Ἀλλά ἄλλο εἶναι τό κύριο μήνυμα τοῦ βιβλίου τοῦ προφήτου Ἰωνᾶ, πού παρακαλῶ νά δώσετε προσοχή νά τό ἐννοήσετε. Δέν σᾶς κάνει ἐντύπωση, χριστιανοί μου, τό ὅτι ὁ Ἰωνᾶς δέν ἤθελε νά πάει στήν Νινευῆ νά κηρύξει, ἄν καί τοῦ τό εἶπε ὁ Θεός; Γιατί αὐτό; Ἀκοῦστε: Τό βιβλίο τοῦ Ἰωνᾶ γράφηκε σέ μετέπειτα χρόνια, μετά τήν Βαβυλώνια αἰχμαλωσία, περί τόν 5ο ἤ 4ο αἰώνα π.Χ. Τότε, λοιπόν, σ᾽ ἐκεῖνα τά χρόνια, οἱ Ἰουδαῖοι εἶχαν ἀναπτύξει τήν λανθασμένη ἰδέα ὅτι ὁ Θεός τους Γιαχβέ εἶναι μόνο δικός τους Θεός καί ὄχι τῶν ἄλλων ἐθνῶν· ὅτι ἡ χώρα τους Παλαιστίνη εἶναι αὐτή μόνο ἡ χώρα τοῦ Θεοῦ καί οἱ χῶρες ἔξω ἀπό αὐτήν εἶναι μολυσμένες καί ἀκάθαρτες· ὅτι ὁ Θεός, τέλος πάντων, ἐνδιαφέρεται μόνο γιά τούς Ἰουδαίους καί ὄχι γιά τά ἄλλα ἔθνη. Σ᾽ αὐτήν δέ τήν ἰουδαϊκή στενοκαρδία καί τό κλείσιμο τοῦ Θεοῦ μόνο στά ὅρια τῆς Παλαιστίνης ἦταν ἐγκλωβισμένος καί ὁ προφήτης Ἰωνᾶς. Γι᾽ αὐτό καί ἡ διήγησή μας τόν παρουσιάζει νά μή θέλει νά πάει σέ ξένο ἔθνος νά κηρύξει, νά μή θέλει τήν σωτηρία ἄλλου ἔθνους. Οἱ προφῆτες ὅμως ἀπό παλαιά, ἤδη ἀπό τόν 8ο αἰώνα, εἶχαν κηρύξει τήν παγκοσμιότητα τοῦ Θεοῦ. Τόν εἶχαν κηρύξει ὡς Θεό ὅλου τοῦ κόσμου, Θεό ὅλων τῶν ἐθνῶν. Καί ἕνας, πού μελετοῦσε τήν διδασκαλία τῶν παλαιῶν αὐτῶν προφητῶν, ἔγραψε τήν ἱστορία τοῦ προφήτου Ἰωνᾶ, γιά νά πολεμήσει αὐτήν τήν λανθασμένη διδασκαλία τῶν συγχρόνων του Ἰουδαίων καί νά πεῖ καί νά τονίσει ὅτι ὁ Θεός δέν εἶναι τῶν Ἰουδαίων μόνο, ἀλλά Θεός ὅλου τοῦ κόσμου καί ἐνδιαφέρεται γιά τήν σωτηρία ὅλων. Δέν γνωρίζουμε τόν συγγραφέα αὐτόν, ἀλλά μᾶς συγκινεῖ γιά τήν πλατειά του καρδιά, πού θέλει νά δώσει τόν Θεό του σ᾽ ὅλη τήν οἰκουμένη καί πού νοιάζεται γιά τήν σωτηρία ὅλων τῶν ἀνθρώπων.

4. Ἀπό αὐτό τό παραπάνω μήνυμα τοῦ βιβλίου, ἀδελφοί μου χριστιανοί, διδασκόμαστε ὅτι πρέπει νά ἔχουμε πόθο ἱεραποστολῆς. Νά σκεπτόμαστε, δηλαδή, καί τά ἄλλα ἔθνη καί ὅλους τούς ἀνθρώπους τῆς γῆς καί νά ἐνδιαφερόμαστε γιά τήν σωτηρία τους. Νά ποθοῦμε νά γνωρίσουν καί αὐτοί τήν ἀλήθεια καί νά σωθοῦν. Καί ἡ ἀλήθεια εἶναι μόνο ἡ ὀρθόδοξη πίστη μας. Τά ἄλλα ἔθνη δέν ἔχουν τήν ἀλήθεια, γιατί δέν εἶναι ὀρθόδοξα. Τά θρησκεύματα τῶν ἄλλων ἐθνῶν εἶναι ἤ ὁ παπισμός ἤ ὁ προτεσταντισμός ἤ ὁ μουσουλμανισμός ἤ ἀνακάτωμα ὅλων αὐτῶν καί ἄλλων ἀκόμη θρησκευμάτων καί αἱρέσεων, πού λέγεται οἰκουμενισμός. Αὐτά τά θρησκεύματα δίνουν ἕνα λάθος θεό, πού δέν σώζει. Ὁ Θεός μας ὅμως, πού εἶναι Θεός ἀγάπης, θέλει τήν σωτηρία ὅλων. Θέλει ὅλη ἡ οἰκουμένη νά γνωρίσει τήν ὀρθόδοξη πίστη, τήν ὁποία ἐθαυμάστωσε μέ φοβερά σημεῖα καί μέ θαυμαστούς ἁγίους. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Θεός θέλει νά στείλει Ἰωνᾶδες στόν κόσμο, πού νά καταδικάσουν τίς αἱρέσεις τους καί νά κηρύξουν στούς ἀνθρώπους τήν μόνη ἀληθινή ὀρθόδοξη πίστη. Οἱ θεολόγοι μας ὅμως, πού πηγαίνουν καί συναντιῶνται μέ τά ἄλλα ἔθνη καί κάνουν διαλόγους μέ αὐτά, πολλοί ἀπό αὐτούς δέν ἔχουν τό σωστό καί δυναμικό περί μετανοίας κήρυγμα τοῦ προφήτου Ἰωνᾶ. Δέν προβάλλουν δηλαδή δυναμικά τήν ὀρθόδοξη πίστη μας καί δέν κτυποῦν δυναμικά πάλι τήν πλάνη τῶν αἱρέσεων τῶν ξένων αὐτῶν ἐθνῶν. Γι᾽ αὐτό καί δέν ἔχουμε αὐτό πού θέλουμε· δέν ἔχουμε τήν μετάνοια, τῶν παπικῶν καί τῶν οἰκουμενιστῶν, ὅπως οἱ Νινευΐτες μετανόησαν στό κήρυγμα τοῦ Ἰωνᾶ. Ἔτσι οἱ αἱρετικοί αὐτοί – οἱ παπικοί κυρίως – βλέποντες τήν ἀτονία τῶν ἰδικῶν μας θεολόγων ὀνειρεύονται νά μᾶς ὑποτάξουν καί νά ἑνωθοῦμε μαζί τους. Aὐτό βέβαια δέν θά γίνει ποτέ. «Τούρκα σκλάβα δέν θά γίνω», λέει ἕνα τραγούδι μας. Ὅπως δέν δεχθήκαμε νά τουρκέψουμε, ἔστι δέν θά δεχθοῦμε καί νά φραγκέψουμε! Θά πεθάνουμε γυμνοί καί νηστικοί στό στρῶμα, ἀλλά ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Εἴμαστε παιδιά καί ἐγγόνια τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ὁ ὁποῖος ἔλεγε στά κηρύγματά του: «Τόν πάπα νά καταρᾶστε, αὐτός θά εἶναι ἡ αἰτία», ὅλων τῶν κακῶν ἐννοεῖται.

5. Συγγνώμη πού σᾶς ἄργησα, χριστιανοί μου, ἀλλά ἔχω νά σᾶς πῶ τελευταῖα δυό λόγια τοῦ Κυρίου μας σχετικά μέ τόν προφήτη Ἰωνᾶ. Τό πρῶτο ὅτι ὁ προφήτης αὐτός εἶναι τύπος τῆς ταφῆς καί τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ μας. Γιατί, ὅπως ὁ Ἰωνᾶς ἦταν στήν κοιλιά τοῦ κήτους τρεῖς μέρες, ἔτσι καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἔμεινε στόν τάφο τρεῖς μέρες. Καί ὅπως ὁ Ἰωνᾶς τήν τρίτη ἡμέρα ἐβγῆκε ἀπό τό κῆτος ἀβλαβής, ἔτσι καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός ἀναστήθηκε ἀπό τόν τάφο τήν τρίτη ἡμέρα. Ἀλλά ὁ δεύτερος λόγος τοῦ Χριστοῦ μας σχετικά μέ τόν προφήτη Ἰωνᾶ εἶναι φοβερός καί γιά μᾶς σήμερα. Λέχθηκε γιά τούς ἀπίστους Ἰουδαίους τῆς ἐποχῆς του, ἀλλά ἔχει γενικώτερη ἰσχύ: «Οἱ ἄνθρωποι τῆς Νινευῆ – εἶπε ὁ Κύριος – θά ἀναστηθοῦν κατά τήν Κρίση καί θά μᾶς καταδικάσουν». Γιατί αὐτοί μετανόησαν ὅταν ἄκουσαν τό κήρυγμα τοῦ Ἰωνᾶ, ἐνῶ ἐμεῖς, ἄν καί ζοῦμε μετά τόν ἐρχομό τοῦ Χριστοῦ καί μετά ἀπό τόσα κηρύγματα πού ἀκούσαμε καί μετά ἀπό τόσα θαύματα πού εἴδαμε παραμένουμε ἀμετανόητοι (βλ. Ματθ. 12,38-41). Ἄς μετανοήσουμε, ἀδελφοί.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας