Ευάγγελος Στ. Πονηρός, Η πίστη των ηρώων της Ε.Ο.Κ.Α.

Ἡ πίστη τῶν ἡρώων τῆς Ε.Ο.Κ.Α.

Εὐάγγελος Στ. Πονηρός Δρ Θ., Μ.Φ.

            Εἶναι σέ ὅλους γνωστός ὁ ἡρωισμός καί ἡ αὐτοθυσία τῶν μαχητῶν τῆς Ε.Ο.Κ.Α. κατά τόν ἀπελευθερωτικό ἀγώνα τῆς Κύπρου κατά τά ἔτη 1955-1959. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί δέν φοβήθηκαν τίς συκοφαντίες τῶν ἀποικιοκρατῶν οἱ ὁποῖοι τούς ἀποκαλοῦσαν «τρομοκράτες», δέν φοβήθηκαν τίς συλλήψεις, τίς φυλακίσεις, τά ἀπάνθρωπα βασανιστήρια, τίς ἀγχόνες. Τά ὑπέστησαν ὅλα μέ τούς πιό ἀπάνθρωπους τρόπους, ἀλλά δέν ἔπαυσαν νά ἀγωνίζονται, κι ἔτσι ἔδωσαν ἕνα ἀξέχαστο μάθημα στούς ἐκπροσώπους τῆς ἀποικιοκρατίας. Ἡ ἐπιτυχία τοῦ ἀγώνα τους δέν ὀφείλεται μόνο στήν ἅρτια μελετημένη ὀργάνωση, τήν καθοδηγούμενη ἀπό τόν ἀρχηγό τους Γεώργιο Γρίβα, γνωστό τότε μέ τό ἀγωνιστικό ψευδώνυμο «Διγενής», ὀφείλεται κυρίως στήν ψυχική τους δύναμη. Γι΄ αὐτήν θά ἀφήσουμε νά μᾶς μιλήσει ὁ ἴδιος ὁ ἡγέτης τοῦ ἀγῶνος μέσα ἀπό τά δημοσιευμένα κειμενά του:

«Ὁ ἀγών μας, ὅπως καί οἱοσδήποτε ἄλλος, εἶναι κυρίως πάλη δύο θελήσεων, καθ΄ ἥν θά ἐπιβάλλεται ἐκεῖνος, τοῦ ὁποίου αἱ ἠθικαί δυνάμεις εἶναι εἰς ὑψηλότερον ἐπίπεδον καί ἡ θέλησις ἰσχυροτέρα. Ἐπί τοῦ παράγοντος τούτου ὑπελόγιζα πάντοτε. Καθ΄ ὅλην τήν διάρκειαν τοῦ ἀγῶνος ἐπέτυχα νά κρατήσω σταθερῶς τό ἠθικόν τῶν μαχητῶν καί τοῦ λαοῦ πολύ ὑψηλά, χωρίς τοῦτο νά καμφθῇ. Εἰς τοῦτο συνέτεινε πολύ καί ἡ πίστις ἐπί τό δίκαιον τοῦ ἀγῶνος, ἐν ἀντιθέσει πρός τόν Ἄγγλον στρατιώτην, ὅστις ἐγνώριζε, ὅτι ἀγωνίζεται διά νά κρατήσῃ ἕνα λαόν δοῦλον. Οὕτως, αἱ τάξεις τῶν μαχητῶν μας καί ὅταν ἀκόμη ἠραίωνον, λόγῳ ἀπωλειῶν, ἤ ἐδέχοντο πλήγματα, δέν παρέμενον μόνον ἀρραγεῖς, ἀλλά ταχέως συνεπληροῦντο καί ἐγένοντο μᾶλλον συνεκτικαί.[1]»

Ἀπό ποῦ ὅμως ἀντλοῦσαν τήν ψυχική τους δύναμη οἱ ἀγωνιστές; Ἀπό μόνη τήν πίστη στό δίκαιο τοῦ ἀγῶνος; Ὄχι βέβαια. Ἡ χριστιανική τους πίστη ἦταν ἡ κύρια πηγή τῆς ψυχικῆς τους ρώμης. Κι αὐτό ἀποδεικνύεται κατ΄ ἀρχήν ἀπό τό γεγονος ὅτι ὁ ἀγώνας ξεκινοῦσε μέ ὅρκο στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος, χωρίς αὐτόν δέν γινόταν ἀποδεκτός ὁ ἀγωνιστής. Ἄς δοῦμε τό ἀκριβές κείμενό του:

«Ὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος ὅτι:

- Θά ἀγωνισθῶ μέ ὅλας μου τάς δυνάμεις διά τήν ἀπελευθέρωσιν τῆς Κύπρου ἀπό τόν Ἀγγλικόν ζυγόν, θυσιάζων καί αὐτήν τήν ζωήν μου.

- Δέν θά ἐγκαταλείψω τόν ἀγώνα ὑπό οἰονδήποτε πρόσχημα παρά μόνον ὅταν διαταχθῶ ὑπό τοῦ Ἀρχηγοῦ τῆς Ὀργανώσεως καί ἀφοῦ ἐκπληρωθῇ ὁ σκοπός τοῦ ἀγῶνος.

- Θά πειθαρχήσω ἀπολύτως εἰς τάς διαταγάς τοῦ Ἀρχηγοῦ τῆς Ὀργανώσεως καί ἀφοῦ ἐκπληρωθῇ ὁ σκοπός τοῦ ἀγῶνος.

- Θά πειθαρχήσω ἀπολύτως εἰς τάς διαταγάς τοῦ Ἀρχηγοῦ τῆς Ὀργανώσεως καί μόνον τούτου.

- Συλλαμβανόμενος θά τηρήσω ἀπόλυτον ἐχεμύθειαν τόσον ἐπί τῶν μυστικῶν τῆς Ὀργανώσεως ὅσον καί ἐπί τῶν ὀνομάτων τῶν συμμαχητῶν μου, ἔστω καί ἐάν βασανισθῶ διά νά ὁμολογήσω.

- Δέν θά ἀνακοινῶ εἰς οὐδένα τήν διαταγήν τῆς Ὀργανώσεως ἤ μυστικόν τό ὁποῖον περιῆλθεν εἰς γνῶσίν μου παρά μόνον εἰς ἐκείνους δι΄ οὕς ἔχω ἐξουσιοδότησιν ὑπό τοῦ Ἀρχηγοῦ τῆς Ὀργανώσεως.

- Τάς πράξεις μου θά κατευθύνῃ μόνον τό συμφέρον τοῦ ἀγῶνος καί θά εἶναι ἀπηλλαγμέναι πάσης ἰδιοτελείας ἤ κομματικοῦ συμφέροντος.

- Ἐάν παραβῶ τόν ὄρκον μου θά εἶμαι ΑΤΙΜΟΣ καί ἄξιος πάσης τιμωρίας.[2]»

Ἡ πίστη στόν Χριστό σέ καμμία στιγμή τοῦ ἀγώνα δέν παρέμεινε νεκρό γρᾶμμα, συντρόφευε τούς μαχητές καί στόν ἀγώνα πάνω στά βουνά. Ἀξίζει νά παραθέσουμε τή μαρτυρία τῆς ἀγωνίστριας καί τομεάρχου τῆς ὀργανώσεως Ἑλένης Σεραφείμ - Λοΐζου:

Ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου «μαζί μέ τούς ἄντρες του μελετοῦσαν τακτικά τήν Ἁγία Γραφή. Συζητοῦσαν ἀπάνω στό κείμενο πού διάβαζαν κ΄ ἔβγαζαν τό σύνθημα τῆς ἡμέρας ἤ τῆς ἑβδομάδας. Ἔτσι ὅπως ὅλοι πού ἀγωνίζονταν κ΄ ἔπεφταν μέ τήν πίστη στό Θεό καί μέ τήν Ἑλλάδα κλεισμένη στά τρίσβαθα τῆς ψυχῆς τους.[3]»

Ἡ Ἁγία Γραφή ἦταν λοιπόν ὁ ἀχώριστος σύντροφος τῶν Ἑλλήνων ἀγωνιστῶν τῆς Κύπρου, τό ὅπλο τό ὁποῖο δυνάμωνε τήν πίστη στόν Χριστό καί στήν πατρίδα κι ἔκαμε ἀποτελεσματικά τά ὅπλα πού πολεμοῦσαν τόν ἐχθρό.

            Ἡ ἴδια ἀγωνίστρια μᾶς παραθέτει, μέ λιτή ὅσο καί διαυγή περιγραφή, περιστατικό τό ὁποῖο φανερώνει τήν πίστη τῶν γυναικῶν, οἱ ὁποῖες μετεῖχαν στόν ἀγώνα. Κάποτε, λέγει ἡ ἡρωίδα στά ἀπομνημονεύματά της, τήν ἐπισκέφθηκε μία γυναίκα φέρνοντας ἐπιστολή τοῦ συζύγου της γιά ἔκτακτο σοβαρό ζήτημα τοῦ ἀγώνα. Γιά νά  καταφέρει νά περάσει τήν ἐπιστολή ἀπό τά ἀλλεπάλληλα βρετανικά μπλόκα, τήν εἶχε κρύψει μέσα στά ροῦχα τοῦ βρέφους της, τό ὁποῖο κρατοῦσε στά χέρια της σέ ὅλη τή διαδρομή. Ἡ τομεάρχις ἔγραψε ἀπαντητική ἐπιστολή πρός τόν σύζυγο τῆς γυναίκας καί τῆς τήν παρέδωσε. Ἄς δοῦμε πῶς περιγράφει τή σκηνή, τά συναισθήματα καί τίς σκέψεις τά ὁποῖα τῆς προξένησε:

«Ἔκλεισα τήν ἐπιστολή καί τήν ἔδωσα στήν Εὐδοκία πού τήν ξανάκρυψε στά ροῦχα τοῦ γιοῦ της. Δώσαμε τά χέρια ψιθυρίζοντας τόν καθιερωμένο ἀγωνιστικό χαιρετισμό:

- Ὁ Θεός μαζί μας.

Ἔφυγε γιά νά προλάβει τό λεωφορεῖο.

Βάλθηκα πάλι νά τήν κυτάζω καθώς ἔφευγε κ΄ ἔνοιωσα περήφανη γι΄  αὐτή τή γυναίκα. Γιά τίς γυναῖκες ὅλης τῆς Κύπρου π΄ ἀθόρυβα, ἁπλά, μά γενναῖα ὑπηρετοῦσαν τήν πατρίδα. Κ΄ ἔβρισκαν χίλιους τρόπους γιά νά ξεγελοῦν τούς Ἄγγλους. Ποιός θά μποροῦσε, ἀλήθεια, νά φανταστεῖ ὅτι πίσω ἀπ΄ τήν ἁπλότητα καί τή στοργή μέ τήν ὁποία περιέβαλλε τό παιδί της αὐτή ἡ χωρική μάνα κρυβόταν μιά πανέξυπνη ἀγωνίστρια πού μοίραζε τόν καιρό της ἀνάμεσα στά παιδιά της, στό νοικοκυριό της καί στήν ὑπηρεσία τοῦ ἀντάρτικου. Αὐτή τούς φρόντιζε γιά ὅλα. Πιστή σύντροφος καί συνεργάτις τοῦ ἄντρα της πού ἦταν ὁ τροφοδότης, ὁ σύνδεσμος κι΄ ὁ ἀκούραστος φύλακας τῆς ἀντάρτικης ὁμάδας.[4]»

            Δύο πράγματα προξενοῦν ἐντύπωση σ΄ ὅλους ὅσους δέν ζήσαμε τόν ἀγώνα ἐκεῖνο: πρῶτον ὁ «καθιερωμένος» ἀγωνιστικός χαιρετισμός «Θεός μαζί μας», ὁ ἀπαραίτητος γιά ὅλους αὐτούς τούς ἀγνούς καί ἀνυστερόβουλους ἀγωνιστές, καί δεύτερον τό ἦθος τῶν ἀγωνιστριῶν ἐκείνων. Τῶν ἀγωνιστριῶν οἱ ὁποῖες ἐνσάρκωναν τόν τύπο γυναίκας τόν ὁποῖο ἀναζητεῖ ἡ Ἁγία Γραφή: «γυναῖκα ἀνδρείαν τίς εὑρήσει; τιμιωτέρα δέ ἐστιν λίθων πολυτελῶν ἡ τοιαύτη[5]», «γυνή ἀνδρεία στέφανος τῷ ἀνδρί αὐτῆς[6]».

            Καί σήμερα; Τί γίνεται σήμερα; Πνίγηκε ἡ πίστη καί ὁ ἀγώνας μέσα στά σαλόνια τῆς διεθνοῦς διπλωματίας καί πολιτικῆς; Ἐξαφανίσθηκε μέσα στίς φοῦσκες τῶν χρηματιστηρίων; Προδόθηκε ἀπό τά βρώμικα συμφέροντα; Ὁπωσδήποτε ὅλα αὐτά ἐπιχειρήθηκαν, τόσο στήν ἐπικράτεια τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας ὅσο καί στήν ἐπικράτεια τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας. Ὅμως, πιστεύουμε ἀκράδαντα, ἡ πίστη τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους στόν Χριστό, στήν πατρίδα καί στήν κληρονομιά του δέν ἔχει πεθάνει. Οἱ πιστοί, οἱ ἀνυποχώρητοι καί ἀκέραιοι, ὅσοι δέν παρασύρονται ἀπό ψεύτικες ὑποσχέσεις, ὅσοι ἀρνοῦνται νά προδώσουν πίστη καί πατρίδα, τό «λεῖμμα» ὅπως τούς ὀνομάζουν οἱ προφῆτες, ἄς γίνουν γιά μιά ἀκόμη φορά ὁ φάρος ὁ ὁποῖος θά ὁδηγήσει ὁλόκληρο τόν ἑλληνισμό στήν εὐόδωση τῶν ἀγώνων του, στήν ἐπιβίωσή του, στήν διαφύλαξη τῆς ἐλευθερίας του.

---

[1] Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας - Διγενής, Ἀγών Ε.Ο.Κ.Α. καί ἀνταρτοπόλεμος, (Πολιτικοστρατιωτική μελέτη), Ἀθῆναι 1962, σ. 58-59.

[2] Ἑλενίτσα Σεραφείμ - Λοΐζου, Ὁ ἀπελευθερωτικός ἀγώνας τῆς Κύπρου 1955-1959, Ὅπως τόν ἔζησε μιά τομεάρχις, 2η ἔκδοση, ἐκδ. «Φιλοθέη», Λευκωσία 1983, σ. 13

[3] Ἑλενίτσα Σεραφείμ - Λοΐζου, Ὁ ἀπελευθερωτικός ἀγώνας τῆς Κύπρου 1955-1959, Ὅπως τόν ἔζησε μιά τομεάρχις, 2η ἔκδοση, ἐκδ. «Φιλοθέη», Λευκωσία 1983, σ. 194, 195.

[4] Ἑλενίτσα Σεραφείμ - Λοΐζου, Ὁ ἀπελευθερωτικός ἀγώνας τῆς Κύπρου 1955-1959, Ὅπως τόν ἔζησε μιά τομεάρχις, 2η ἔκδοση, ἐκδ. «Φιλοθέη», Λευκωσία 1983, σ. 136.

[5] Παροιμίαι 31, 10.

[6] Παροιμίαι 12, 4.