Λογοτέχνες διεθνούς φήμης και Μασονία (α’ μέρος)

ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΦΗΜΗΣ ΚΑΙ ΜΑΣΟΝΙΑ
του  κ. Ιωάννου Μηλιώνη
(α’ μέρος)

Από την εποχή ακόμη του Σερ Φράνσις Μπέικον (Sir Francis Bacon, 1561-1626), πολιτικού και θεμελιωτή της μασονίας στην Αγγλία1, πολλά πρόσωπα των τεχνών και των γραμμάτων παρελάσανε, δυστυχώς, από τις τάξεις της. Αν και τα ονόματά τους αναφέρονται συχνά σε καταλόγους των τεκτονικών ιδρυμάτων2, στη χώρα μας και στο εξωτερικό, σπάνια η ιδιότητά τους αυτή δημοσιοποιείται ευρύτερα, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να διαχωρίσουν τη θέση τους ή να προφυλαχτούν ακόμη και Ορθόδοξοι χριστιανοί, που δε θα ήταν διατεθειμένοι να εμπλακούν και να προβάλουν τους ανθρώπους αυτούς με τη διπλή ιδιότητα, του τέκτονα και του διανοούμενου.
Στοχεύοντας στην ενημέρωση για κάποια απ’ αυτά τα πρόσωπα, θα παρουσιάσουμε λίγα στοιχεία σχετικά με δύο διεθνούς φήμης προσωπικότητες, που όλοι γνωρίζουμε, και που τα έργα τους στεγάζονται σε όλες τις βιβλιοθήκες του κόσμου και τυγχάνουν του θαυμασμού και της κοινής αποδοχής.

Πρόκειται για τους Βρετανούς συγγραφείς: α) Σερ Τζόζεφ Ράντγιαρντ Κίπλινγκ (Sir Joseph Rudyard Kipling) και β) Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ (Sir Arthur Conan Doyle).

α)Σερ Τζόζεφ Ράντγιαρντ Κίπλινγκ,

 1865-1936 3

Βρετανός συγγραφέας και ποιητής, ιδιαίτερα γνωστός για το «Βιβλίο της ζούγκλας» (1894)4, το μυθιστόρημα «Κιμ» (1901) και το ποίημα «Αν…» (1895)5. Το 1907, του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, καθιστώντας τον τον νεαρώτερο συγγραφέα που κέρδισε το βραβείο αυτό και τον πρώτο αγγλόφωνο κάτοχο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Ο Κίπλινγκ γεννήθηκε στη Βομβάη της Ινδίας από τους John Lockwood Kipling και Alice MacDonald Kipling. Όπως ήταν συνήθεια στη βρετανική Ινδία, αυτός -6 χρόνων- και η τρίχρονη αδερφή του στάλθηκαν απ’ τους γονείς τους στην Αγγλία, στην πανσιόν της Sarah Holloway και του συζύγου της, οικοτροφείο για παιδιά Βρετανών, που υπηρετούσαν στην Ινδία. Τα δύο παιδιά έζησαν εκεί τα επόμενα έξι χρόνια (1871-1877) σε συνθήκες παραμέλησης και κακής μεταχείρισης. Στην αυτοβιογραφία του, 65 χρόνια αργότερα, ο Κίπλινγκ αναλογίζεται την εκεί διαμονή του με φρίκη, κι αναρωτιέται ειρωνικά αν ο συνδυασμός της σκληρότητας και της παραμέλησης, που έζησε στα χέρια του ζεύγους Holloway, επιτάχυνε την εκδήλωση του λογοτεχνικού του τάλαντου.

Το 1882, μετά την περίοδο στο οικοτροφείο, ο Κίπλινγκ γυρίζει στη Λαχώρη* στην Ινδία, όπου ξεκινά ως συντάκτης στη μικρή τοπική εφημερίδα The Civil & Military Gazette, όπου κάνει και τα πρώτα του βήματα στο χώρο της ποίησης.

Αργότερα, σαν ανταποκριτής της εφημερίδας Allahabad Pioneer ταξίδεψε σ’ όλη την Ινδία κι ασχολήθηκε με την πεζογραφία, εκδίδοντας έξι μικρά βιβλία το 1888. Την περίοδο εκείνη γράφτηκε και το διήγημά του «Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς» (The Man Who Would Be King)6, που θα μας απασχολήσει ιδιαίτερα στη συνέχεια.

Τον επόμενο χρόνο, ο Κίπλινγκ επιστρέφει στην Αγγλία, περνώντας από Βιρμανία, Κίνα, Ιαπωνία και Καλιφόρνια, διασχίζοντας τον Ατλαντικό και φθάνοντας στο Λονδίνο. Από τα πιο γνωστά ποιήματά του εκείνης της εποχής είναι η «Μπαλάντα της Ανατολής και της Δύσης».
Ακολουθούν διαδοχικά: Η εγκατάστασή του στο Λονδίνο (1891), ο γάμος του με την Carrie Balestier (1892), η μετεγκατάσταση του ζεύγους στο Brattleboro του Vermont των Η.Π.Α. και η γέννηση της κόρης τους. Εκεί έρχεται στον Κίπλινγκ κι η έμπνευση για το Μόγλη, με αποτέλεσμα την έκδοση δύο σχετικών «βιβλίων της ζούγκλας» το 1892 και 1895.

Στο Brattleboro φιλοξενεί και τον φίλο του Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, που τόσον αυτός όσον και ο Μόγλης θα μας απασχολήσουν εκτενώς στη συνέχεια.

Μία από τις κυριότερες ιδιότητες του Κίπλινγκ ήταν η συμμετοχή του στον τεκτονισμό. Σύμφωνα με το αγγλικό έντυπο «Masonic Illustrated» (Τεκτονικά Εικονογραφημένα), ο Κίπλινγκ μυήθηκε στον Ελευθεροτεκτονισμό περί το 1885, νωρίτερα από το όριο των 21 ετών, που προβλεπόταν για την εισαγωγή στη μασονία. Έγινε δεκτός στη «Στοά Ελπίδα και Εγκαρτέρηση, Αρ. 782» (Hope and Perseverance Lodge No. 782) στη Λαχώρη. Γράφοντας αργότερα στους Times, αναφέρει: «Υπήρξα "Γραμματεύς" για κάμποσα χρόνια στη Λαχώρη. Στη Στοά υπήρχαν αδελφοί που άνηκαν σε τέσσαρα τουλάχιστον δόγματα. Προτάθηκα ως "Μαθητής" από ένα μέλος, έναν Ινδό Βραχμάνο, επιψηφίστηκα ως "Εταίρος" από έναν Μωαμεθανό και ανήλθα στο βαθμό του "Διδασκάλου" μέσω ενός Άγγλου. Ο "Στεγαστής"7 μας ήταν ένας Ινδός Εβραίος».

Ο Κίπλινγκ δεν έλαβε μόνο τους τρεις βαθμούς της «Συμβολικής Στοάς»8, αλλ’ επίσης τους «παράπλευρους» βαθμούς του «Διδασκάλου Τέκτονος του Σήματος» (Mark Master Mason) και του «Ναυτίλου της Βασιλικής Κιβωτού» (Royal Ark Mariner). Ο Κίπλινγκ τόσο πολύ αγάπησε τη μασονική του ιδιότητα, ώστε απαθανάτισε τα τεκτονικά «ιδεώδη» στο γνωστό ποίημά του, «Η Μητέρα Στοά» (The Mother Lodge) καθώς και στη νουβέλα του «Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς», την οποία θα σχολιάσουμε αμέσως.

Στο διήγημα αυτό, ο αφηγητής της ιστορίας, που είναι ένας βρετανός δημοσιογράφος στην Ινδία -ο Κίπλινγκ παρουσιάζει τον εαυτό του παραλείποντας μόνο το όνομα- συναντά δύο τυχοδιώκτες, τον Daniel Dravot και τον Peachey Carnehan, που υπήρξαν -μεταξύ πολλών επαγγελμάτων- πρώην λοχίες τυφεκιοφόροι στην υπηρεσία της Αυτής Μεγαλειότητος. Χαίρεται τη συναναστροφή μαζί τους -όταν μάλιστα αποδεικνύεται ότι και οι τρεις τους ανήκουν στη μασονία-, αλλά στη συνέχεια τους αποτρέπει από το σχέδιό τους να εκβιάσουν τον Ινδό ηγεμόνα (rajah) της περιοχής. Λίγους μήνες αργότερα εμφανίζονται στο γραφείο του, στη Λαχώρη, με ένα νέο σχέδιο. Έχουν αποφασίσει ότι η Ινδία δεν τους χωράει πια. Σκοπεύουν να πάνε στο μακρινό Kafiristan9 και «να γίνουν βασιλιάδες». Στη διάρκεια του επικίνδυνου ταξιδιού, λένε, ο Dravot θα μπορούσε να περάσει ως αυτόχθων, ενώ έχουν και είκοσι τυφέκια Martini-Henry -τα καλύτερα ίσως τότε στον κόσμο. Σκοπεύουν να βρουν ένα βασιλιά ή αρχηγό κάποιας από τις φυλές, να τον βοηθήσουν να νικήσει τους εχθρούς του και στη συνέχεια να αναλάβουν εκείνοι. Ζητούν από τον αφηγητή -τον Κίπλινγκ- βιβλία ή χάρτες της περιοχής, σαν χάρη, αφού είναι «αδελφοί Ελευθεροτέκτονες», και αφού τους χάλασε το σχέδιο του εκβιασμού του rajah.

Δύο χρόνια αργότερα, μια ζεστή καλοκαιρινή νύχτα, ένας ανάπηρος ζητιάνος, ένας άνθρωπος τσακισμένος, ντυμένος με κουρέλια, σέρνεται στο γραφείο του Κίπλινγκ. Είναι ο  Carnehan και διηγείται μια εκπληκτική ιστορία. Οι Dravot και Carnehan κατάφεραν πράγματι να γίνουν βασιλιάδες. Βρήκαν τους Kafiris, τους ιθαγενείς στο Kafiristan, οι οποίοι ή1ψαν στρατό, κατέλαβαν χωριά κι ονειρεύτηκαν τη δημιουργία ενός ενιαίου έθνους. Οι Kafiris που ήταν ειδωλολάτρες και όχι μουσουλμάνοι, δέχτηκαν τον Dravot σαν θεό -το γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι Kafiris ασκούσαν μια μορφή μασονικού τελετουργικού και οι δύο τυχοδιώκτες ήξεραν μασονικά μυστικά, που μόνο ο αρχιερέας τους θυμόταν.

Τα σχέδιά τους διαψεύσθηκαν, όταν ο Dravot αποφάσισε να παντρευτεί μια κοπέλα Kafir. Τρομοκρατημένη από το γάμο της με ένα θεό, το κορίτσι δαγκάνει τον Dravot ότνα αυτός προσπαθεί να τη φιλήσει. Βλέποντάς τον να αιμορραγεί, ο αρχιερέας φωνάζει ότι δεν είναι θεός, παρά άνθρωπος και οι Kafirs τον μεν Dravot γκρεμίζουν σε ένα φαράγγι, τον δε Carnehan σταυρώνουν ανάμεσα σε δύο πεύκα. Όταν ο Carnehan επέζησε μέχρι την επομένη, οι Kafirs το θεώρησαν θαύμα και τον άφησαν να φύγει.

Στη σχετική κινηματογραφική ταινία, τα πράγματα εξελίσσονται ακόμη πιο παιδαριώδη. Ο Huston παρουσιάζει στην αρχή της ταινίας τον Κίπλινγκ να δίνει στον Dravot, όταν ξεκινούν για το ταξίδι τους, ένα μασονικό μενταγιόν -το κλασικό με το διαβήτη, το γνώμονα και τον «οφθαλμό» στο μέσον αντί του «G»-, σαν γούρι. Το μενταγιόν αυτό κρεμά ο Dravot στο λαιμό του, για να ανακαλυφθεί εκεί αργότερα από τον αρχιερέα, που έκθαμβος τους οδηγεί στην ιερή στήλη όπου «αποκαλύπτεται» το ίδιο σύμβολο χαραγμένο στην πέτρα από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Έτσι ο ατυχής θεατής οδηγείται στο αφελές συμπέρασμα ότι ο Μ. Αλέξανδρος -Sikandar κατά τους κατοίκους της περιοχής- υπήρξε τέκτονας και επιβραβεύεται και η προσπάθεια του Κίπλινγκ να μας πείσει ότι η μασονία έλκει δήθεν την καταγωγή από τα αρχαία χρόνια και δεν είναι απλώς ένα εφεύρημα με σχετικά πρόσφατη προέλευση.

Κλείνοντας τη σύντομη αναφορά μας στο γνωστό Βρετανό συγγραφέα, δεν πρέπει να παραλείψουμε και τα «βιβλία της ζούγκλας», του γνωστού μας Μόγλη, τα οποία πέραν της κυκλοφορίας τους σαν παιδικά αναγνώσματα, ενσωματώθηκαν αυτούσια και στη διεθνή κίνηση για παιδιά και για νέους, τη γνωστή ως «Προσκοπισμός», το 1916, από τον ιδρυτή του Προσκοπισμού, Βρετανό Λόρδο Robert Baden-Powell10, ο οποίος υπήρξε στενός φίλος του Κίπλινγκ καθώς και του Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ με τον οποίο θα ασχοληθούμε κυρίως στο επόμενο τεύχος του «Διαλόγου»

β) Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ,

1859 - 1930 11

Σκωτσέζος γιατρός και συγγραφέας, δημιουργός του γνωστού μας Σέρλοκ Χολμς, μια σημαντική καινοτομία στη συγγραφή αστυνομικών μυθιστορημάτων την εποχή του. Ο Ντόυλ υπήρξε πολυγραφότατος τα δε έργα του περιλαμβάνουν μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, θεατρικά έργα, ρομαντικά διηγήματα, ποίηση, πραγματικές ιστορίες και ιστορικά μυθιστορήματα. Θεωρείται ο διασημότερος συγγραφεύς αστυνομικών μυθιστορημάτων.

 Ο Ντόυλ γεννήθηκε στο Εδιμβούργο, στη Σκωτία -τρίτο παιδί από δέκα αδέλφια- από τον Charles Altamont Doyle, Άγγλο Ιρλανδικής καταγωγής και την Ιρλανδή Mary Foley. Το 1864 η οικογένεια, μια τυπική ρωμαιοκαθολική οικογένεια, διαλύθηκε λόγω του πατέρα, που ήταν αλκοολικός και πέθανε ψυχασθενής, το 1893, στο Dumfries της Σκωτίας.

Σε ηλικία 9 ετών ο Ντόυλ στάλθηκε στο Hodder Place, το Ρωμαιοκαθολικό προπαρασκευαστικό σχολείο των Ιησουϊτών, στο Stonyhurst, στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα στο Κολλέγιο του Stonyhurst, όπου έζησε τα πέντε πιο δυστυχισμένα και μοναχικά του χρόνια, για να καταλήξει στα 17 του χρόνια σε άλλο Ιησουίτικο σχολείο, το «Stella Matutina»12 στο Feldkirch, της Αυστρίας. Το τέλος των σπουδών του συμπίπτει με την αποκήρυξη εκ μέρους του, του Χριστιανισμού.

Σπουδάζει ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου (1876-1881), ενώ παράλληλα αρχίζει να γράφει αυτοτελείς μικρές ιστορίες (short stories). Στα είκοσί του χρόνια είχε τη χαρά να δει την πρώτη του δημοσίευση στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Chambers’s Edinburgh Journal».
Ως τελειόφοιτος θα επισκεφθεί την Αρκτική, σαν γιατρός, με Γροιλανδέζικο φαλαινοθηρικό «Hope of Peterhead» και μετά την αποφοίτησή του θα διοριστεί «ιατρός χειρουργός» στο ατμόπλοιο Mayumba σε ένα ταξίδι στη Δυτική Αφρική.

Η επαγγελματική του καριέρα δε στέφθηκε από ιδιαίτερη επιτυχία. Θα μπορούσαμε μάλλον να πούμε ότι απέτυχε οικτρά σαν γιατρός, αν και έκανε πολλές προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Ο χρόνος όμως της αναμονής για την παρουσία του επίδοξου πελάτη καλύφθηκε πλούσια από τη συγγραφική του ανάγκη με πληθώρα έργων.

Το τέλος στο επόμενο

Υποσημειώσεις
1. http://en.wikipedia.org/wiki/Occult_theories_about_Francis_Bacon

2.Συχνά σε παρόμοιους καταλόγους αναφέρονται, μετά θάνατον, ψευδώς και γνωστές προσωπικότητες, που δεν είχαν σχέση με τη μασονία, με στόχο την προβολή της, ότι δήθεν κάθε σημαίνων άνθρωπος υπήρξε τέκτων.

3. http://en.wikipedia.org/wiki/Rudyard_Kipling

4.Πρόκειται για τα 2 βιβλία του γνωστού «Μόγλη», που είχαν μεγάλη διάδοση, πολλές μεταφράσεις, κινηματογραφικές ταινίες και παρουσία ακόμη και σαν cartoons.

5. Πρόκειται για το γνωστό «If…», που όλοι μας γνωρίζουμε στο πρωτότυπο ή σε μεταφράσεις: «If you can keep your head when all about you, Are losing theirs and blaming it on you;…» (http://www.pegas.gr/agon/if.htm) και σε μετάφραση: «Αν να κρατάς μπορείς το λογικό σου, σαν γύρω σου όλοι το ’χασαν και σε κατηγορούν γι’ αυτό,…».

6. Σε ελληνική μετάφραση από τις εκδόσεις «Άγρα». Γυρίστηκε επίσης το 1975 σε ταινία από τον John Huston με πρωταγωνιστές τους Sean Connery, Michael Caine και Christopher Plummer.

7. Tyler. Βαθμός αξιωματικού της στοάς, επιτηρητού της «ασφαλείας» των συνεδριάσεων.

8. Οι τρεις βαθμοί της «Συμβολικής Στοάς» του Ελευθεροτεκτονισμού είναι:

1. «Μαθητής», ο βαθμός του νεοεισελθόντος Ελευθεροτέκτονος, 2. «Εταίρος», ο βαθμός του «διελθόντος» Ελευθεροτέκτονος, και 3. «Διδάσκαλος», ο βαθμός του «εγερθέντος» Ελευθεροτέκτονος.

9. Σημερινό Nuristan, ανατολική επαρχία του Αφγανιστάν, ανεξερεύνητο την εποχή του Κίπλινγκ.

10.  http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Baden_Powell

11. http://en.wikipedia.org/wiki/Arthur_Conan_Doyle

12. Stella Matutina: «πρωινό άστρο». Προσοχή: να μη συγχυθεί με το ομώνυμο μυητικό μαγικό τάγμα του «Ερμητικού Τάγματος της Χρυσής Αυγής» (Hermetic Order of the Golden Dawn) των ελευθεροτεκτόνων William Robert Woodman, William Wynn Westcott, και Samuel Liddell MacGregor Matkers, όπου «μαθήτευσε» και ο Άλιστερ Κρόουλι.

Διάλογος
Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2012, τεύχος 69

Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου