Η μετάλλαξη του μαθήματος των Θρησκευτικών

Πρωτοφανής και ριζική αλλαγή στο χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών προωθείται στην ελληνική εκπαίδευση με το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) στα Θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου, το οποίο εφαρμόζεται πιλοτικά ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2011 σε 99 Δημοτικά και 68 Γυμνάσια της Ελλάδος.

Την εκπόνηση αυτού του νέου ΠΣ ανέλαβε Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων πού συστήθηκε από το 'Υπουργείο Παιδείας και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και στην οποία συμμετείχαν Καθηγητές από Θεολογικές Σχολές, Σχολικοί Σύμβουλοι και Θεολόγοι έκπαιδευτικοί1.

Αν διαβάσει κανείς με προσοχή το «Πρόγραμμα Σπονδών» και τον «Οδηγό Εκπαιδευτικού»2 πού συνέταξε η Επιτροπή, αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για μια πολύ κοπιαστική εργασία, η οποία δημιουργεί ένα εντελώς πρωτότυπο πλαίσιο για την προσφορά του μαθήματος των Θρησκευτικών με σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους. Κάτι το εντελώς απαραίτητο, αφού είναι κοινά παραδεκτό ότι το μάθημα των Θρησκευτικών, με τον τρόπο πού συνήθως προσφέρεται στα σχολεία, δεν εκπληρώνει τούς υψηλούς στόχους και τις προσδοκίες πού καλείται να υπηρετήσει.

Ωστόσο το νέο ΠΣ, παρά τις υψηλές προσδοκίες των συντακτών του, παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα: Οι  ίδιοι οι εκπαιδευτικοί πού δοκίμασαν την πιλοτική εφαρμογή του, ομολογούν τις τεράστιες ελλείψεις και αδυναμίες των σχολείων τόσο από πλευράς υλικοτεχνικής υποδομής, όσο και από απόψεως επιμορφώσεως των εκπαιδευτικών, οι όποιοι είναι εντελώς ανέτοιμοι για να προχωρήσουν στην υλοποίηση του3.

Το σημαντικότερο όμως και άκρως επικίνδυνο πρόβλημα είναι το ότι το νέο ΠΣ δεν περιορίστηκε σε μια αλλαγή στη μεθοδολογία του μαθήματος ή στην προσέγγιση των μαθητών με πρωτότυπους τρόπους, αλλά προχώρησε με αδικαιολόγητη βιασύνη σε μια ριζική καινοτομία: Τη μετάλλαξη του μαθήματος των θρησκευτικών σε μάθημα θρησκευτικού συγκρητισμού. Έτσι, μαζί με την Ορθόδοξη πίστη και παράδοση συγχωνεύονται διδασκαλίες και παραδόσεις από τον Ρωμαιοκαθολικισμό, τον Προτεσταντισμό και τα παρακλάδια του, καθώς επίσης και από τις θρησκείες του Ιουδαϊσμού, του Ισλάμ, του Ινδουισμού, του Βουδισμού, του Ταοϊσμού και του Κομφουκιανισμού. Όπως γράφει και ο Οδηγός Εκπαιδευτικού: «Με το νέο ΠΣ για πρώτη φορά επιχειρείται η διδασκαλία των θρησκειών στην υποχρεωτική έκπαίδευση»4... Και η αρχή γίνεται μόλις από την Γ' Δημοτικού!

Μιά ματιά στο Πρόγραμμα Σπουδών5 είναι αποκαλυπτική: Οι μαθητές Γ Δημοτικού καλούνται να γνωρίσουν όχι μόνο τον χριστιανικό ναό (καμπάνα, κεριά, εικόνες, Σταύρος), αλλά και τη συναγωγή (ραββίνος, τορά, μενορά, κιπά, τεφιλιν), το τζαμί ή τέμενος (Κοράνιο, μιναρές, μουεζίνης, χατίπης ιμάμης, νίψεις προσώπου, χεριών και ποδιών, βγάλσιμο παπουτσιών, μασμπαχ) καθώς και σύμβολα θρησκειών του κόσμου όπως η σβάστικα (Ινδουισμός) το γίν και το γιανγκ, το ώμ, ο τροχός διδασκαλίας του Βούδα» (σελ. 31).

Αντιστοίχως στην διδακτική ενότητα «Η χαρά της γιορτής. Τα Χριστούγεννα» (σελ. 32) οι μαθητές της Γ Δημοτικού θα διδαχθούν εκτός από τη βιβλική αφήγηση, την Γέννηση του Χριστού στο Κοράνι καθώς και γιορτές Θρησκειών του κόσμου: Ρός Ασανά: Η αρχή της χρονιάς για τούς Εβραίους, το τέλος του Ramadan των Μουσουλμάνων, Holi: Το τέλος του χειμώνα και η αρχή της άνοιξης για τούς Ινδουιστές (κ.ο.κ.) Στην Στ' Δημοτικού, στην ενότητα «Άγιοι Άνθρωποι» (σελ. 57), οι μαθητές παρακινούνται να γνωρίσουν «άγιους ανθρώπους άλλων θρησκειών». Η παραπομπή στη σχετική παράγραφο των βασικών θεμάτων είναι εξωφρενική: «Άγιοι άνθρωποι στις θρησκείες του κόσμου: Βούδας, Κομφούκιος, Μωάμεθ, Βίσνου (Κρίσνα), Δαλάι Λάμα, Γκάντι και πολλά άλλα πρόσωπα ιστορικά ή μυθικά». Παρόμοιες θρησκειολογικές αναφορές, οι όποιες μάλιστα διδάσκονται παράλληλα κι όχι σε ξεχωριστές ενότητες, βρίσκονται σε όλες τις τάξεις από τη Γ' Δημοτικού μέχρι και τη Γ' Γυμνάσιου!

Κι είναι ν' απορεί κανείς πώς ένα πρόγραμμα πού υποτίθεται ότι ακλουθεί σύγχρονες διδακτικές κατευθύνσεις «με κέντρο τις ανάγκες και τις κλίσεις των μαθητών», δεν λαμβάνει υπόψη το αυτονόητο: ότι ένα παιδί Δημοτικού Σχολείου δεν μπορεί να αφομοιώσει τόσο δύσκολους όρους και να διακρίνει έννοιες σε τόσο μεγάλη ευρύτητα και ποικιλία. Μπορεί, για παράδειγμα, ένα μικρό παιδί να μαθαίνει παράλληλα 10 ξένες γλώσσες; Εξάλλου αυτή καθαυτή η παράλληλη αναφορά στις θρησκείες όλου του κόσμου που προτείνει το νέο ΠΣ, προκαλεί σύγχυση ακόμη και στις μεγαλύτερες ηλικίες και ευνοεί την εσφαλμένη αντίληψη ότι «όλες οι θρησκείες το ίδιο πράγμα λένε με το δικό της τρόπο ή καθεμιά» (θρησκευτικός συγκρητισμός)".

Ωστόσο οι υποστηρικτές του νέου Προγράμματος προβάλλουν εύλογες δικαιολογίες. Λένε: Στο σημερινό σχολείο ο δάσκαλος ή ο καθηγητής απευθύνεται όχι μόνο σε Έλληνες αλλά και σε αλλοδαπούς μαθητές. Οφείλει λοιπόν να προσφέρει ένα μάθημα πού θα «αγκαλιάζει» όλη την τάξη. Πράγματι, τα παιδιά από τις ξένες χώρες, θα χαίρονται να ακούν το δάσκαλο να διδάσκει στοιχεία της θρησκείας και του πολιτισμού τους. Παρομοίως όμως θα ενθουσιαστούν αν τούς μιλά στη γλώσσα τους κι αν διδάσκει την ιστορία τους. Τί θα κάνουμε λοιπόν; Θα βάλουμε όλα τα παιδιά να μάθουν την ιστορία της Αλβανίας και του Πακιστάν και της χώρας κάθε μετανάστη;... Από την άλλη μεριά, είναι σοβαρός ο σχεδιασμός ενός προγράμματος σπουδών, ο όποιος εξαρτάται από τα κύματα των μεταναστών; Κι αν οι μετανάστες εγκαταλείψουν την πατρίδα μας, όπως ήδη έχει αρχίσει σταδιακά να συμβαίνει λόγω οικονομικής κρίσεως, θα αλλάξουμε πάλι τον προσανατολισμό της Παιδείας μας;...

Όσο για την εκβιαστική απειλή ότι αν δεν κάνουμε αυτή την αλλαγή, κινδυνεύουμε να χάσουμε εντελώς το μάθημα, θα απαντήσουμε με παρρησία: Ναι! Προτιμούμε να μην διδάσκονται τα παιδιά καθόλου Θρησκευτικά, παρά να αφήσουμε αυτό το έκτρωμα θρησκευτικού συγκρητισμού να δηλητηριάζει τις ψυχές τους...

* * *

Είναι τραγική η διαπίστωση του αρχιεπίσκοπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου, όπως την εξεφρασε κατά την ομιλία του στη Θεολογική Ακαδημία της Μόσχας: «Εδώ στη Ρωσία προσπαθείτε να εντάξετε τα Θρησκευτικά στα σχολεία, ενώ στην Ελλάδα γίνεται το ακριβώς αντίθετο!». Πράγματι! Αλλεπάλληλες είναι οι επιθέσεις πού δέχεται το μάθημα των Θρησκευτικών στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια: Δυνατότητα απαλλαγής με απλή αίτηση, περιορισμός ωρών διδασκαλίας, κατάργηση του μαθήματος στα ΕΠΑΑ, και τώρα νέο, σοβαρό πλήγμα: Μετάλλαξη σε Μάθημα  Πανθρησκείας!

Ας ελπίσουμε ότι οι αρμόδιοι θα αντιληφθούν τη σοβαρότητα του θέματος και θα αποσύρουν το εν λόγω Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά. Άλλωστε, όπως βεβαιώνουν έμπειροι παιδαγωγοί, «τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών, πού συντάχθηκαν τόσο πρόσφατα (2003-2006), είναι σύγχρονα, προοδευτικά, διαθεματικά, ανοίγουν προοπτικές στην εκπαίδευση και περιλαμβάνουν, ήδη, σχεδόν το σύνολο των στόχων πού θέτει το «Νέο Σχολείο»7

Ας τα αξιοποιήσουμε λοιπόν για να μεταδώσουμε στα παιδιά όχι τα θολά νερά της θρησκευτικής πανσπερμίας, αλλά την πίστη και το βίωμα, το ήθος και το φρόνημα της Ορθοδοξίας, αξίες διαχρονικές και αιώνιες.

………………………………………………………………………………….

1.               Για τη σύσταση της 'Επιτροπής αυτής διατυπώθηκαν σοβαρές επιφυλάξεις και έντονες διαμαρτυρίες, καθώς όλα σχεδόν τα μέλη της ανήκουν στον νεοπαγή θεολογικό Σύνδεσμο «Καιρός για την αναβάθμιση της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης», ο όποιος όμως δεν εκφράζει το σύνολο του θεολογικού κόσμου, αλλά μόνο μία μερίδα θεολόγων συγκεκριμένης κατευθύνσεως και νοοτροπίας. Βλ. σχετικά τη διαμαρτυρία της ΠΕΘ, του Συνδέσμου Θεολόγων Μακεδονίας-Θράκης, των Θεολόγων Ηπείρου, Κέρκυρας και Λευκάδος, καθώς και την καταγγελία του μονίμου Συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και Προέδρου της Ένωσης Κύριου Προσωπικού του Π.Ι. κ. Γεωργίου Σιγάλα: (http7/www.alfavita.gr'artro.php?id=14380).

2.               Τα συγκεκριμένα κείμενα έχουν δημοσιευθεί στον διαδικτυακό κόμβο του «Ψηφιακού Σχολείου» του Υπουργείου Παιδείας: (http://digitalschool.miiiedu.gov.gr/info/newps.php).

3.               Δρ. Τριαντάφυλλου Σιούλη, Σχολ, Συμβούλου Θεολόγων, πιλοτικά νέα Προγράμματα Σπουδών. Ή στο ίδιο έργο θεατές; - Μια πρώτη εκτίμηση από την εφαρμογή των νέων ΠΣ, (http:paterikos.blogspot.gr /2012/06Γ blog-post_491 ,html#more).

4.     Νέο Σχολείο, Οδηγός Εκπαιδευτικού, Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου, Αθήνα 2011, σελ. 67.

5.              Νέο Σχολείο, Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού, Αθήνα 2011.

      6.      Για το επικίνδυνο φαινόμενο του συγκρητισμού στην εποχή μας βλ.: Αρχιμ. Αστέριου Χατζηνικολάου, Η Ορθοδοξία στη θύελλα του σύγχρονου συγκρητισμού, έκδ. «Ο Σωτήρ», Αθήναι 2002.

      7.       Γεώργιος Σιγάλας, μόνιμος Σύμβουλος τού ΠΙ και Πρόεδρος της Ένωσης Κύριου Προσωπικού τού Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, στο: http://www.alfavita.gr/ar tro.phi)?id=14380.

 Περιοδικό «Η Δράση μας» αρ. τ. 502, Οκτώβριος 2012