Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ, Εγκύκλιος περί ενοριακής ζωής & ενοριακής συνειδήσεως των πιστών

ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
(ὑπ΄ἀριθ. 85/2011)

Πρός
Τόν Ἱερόν Κλῆρον καί τόν Χριστώνυμον Λαόν
τῆς καθ΄ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων

 Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί καί Συλλειτουργοί,
Ἀδελφοί μου Χριστιανοί, τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά∙

Εἰσήλθαμε μέ τήν Χάρι τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τό ἄπειρο ἔλεός Του εἰς τήν ἁγία περίοδο τῆς Τεσσαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων. Ἡ εἴσοδος τῆς Παναγίας μας εἰς τόν Ναό τοῦ Θεοῦ, πού θά ἑορτάσωμε, προμηνύει τήν Μεγάλη Εἴσοδο τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ στόν κόσμο, τήν Μεγάλη Δεσποτική ἑορτή τῶν Χριστουγέννων, γιά τήν ὁποία καί προετοιμαζόμαστε μέ τήν νηστεία καί τήν γενικότερη πνευματική ἄσκησι.

Ἐν ἀναμονῇ, λοιπόν, καί ἐν ὄψει αὐτοῦ τοῦ τρισμεγίστου κοσμοσωτηρίου Γεγονότος τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ καί τῆς ὅλης ψυχοσωματικῆς μας προετοιμασίας, θέλω νά καταθέσω εἰς τήν ἀγάπην σας ὡρισμένες βοηθητικές σκέψεις καί συστάσεις, πού εὐελπιστῶ ὅτι θά συντελέσουν σέ μία καλύτερη καί πιό συνειδητή συμμετοχή εἰς τήν Θεία Λατρεία καί τήν ἐν γένει πνευματική ζωή. Ἄλλωστε ἡ ἐκκλησιαστική αὐτή χρονιά ἔχει ὁρισθῆ ὡς ἔτος θερμοτέρας Λατρευτικῆς ζωῆς καί λειτουργικῆς ἀναγεννήσεως.

1.      Ἡ ἐνοριακή συνείδησις καί ζωή τοῦ χριστιανοῦ.

Ἀνήκουμε, ὡς γνωστόν, εἰς τήν Ἁγία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, τήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία, τήν ὁποία καθορίζει τό Ἱερό Σύμβολο τῆς Πίστεώς μας. Κατά συνέπεια ἀποτελοῦμε τό πλήρωμα τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων, ἡ ὁποία ὑπάγεται εἰς τήν Ἁγίαν Ὀρθόδοξον τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν. Ἡ κάθε Ἐκκλησιαστική Ἐπαρχία - Ἱερά Μητρόπολις ἀποτελεῖται ἀπό τό σύνολο τῶν ἐνοριῶν καί τῶν Ἱερῶν Μονῶν τῆς πνευματικῆς της δικαιοδοσίας.

Ὁ Ἐπίσκοπος καί οἱ Ἱερεῖς, οἱ Ἱεροψάλτες καί οἱ Ἀναγνῶστες, πού εἶναι κατώτεροι κληρικοί, οἱ Ἐπίτροποι καί ὁ λαός, ὅλοι μαζί ἀποτελοῦμε τήν Τοπική μας Ἐκκλησία, ἡ ὁποία, παρότι ἀνήκει εἰς τήν Μία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ἐν τούτοις, ἐφ' ὅσον εὑρίσκεται σέ ἐκκλησιαστική κοινωνία μαζί της, δέν παύει καί ἀφ' ἑαυτοῦ της νά ἀποτελῇ τήν Ἐκκλησία.

Ὁ Ἀρχιερεύς μιᾶς Μητροπολιτικῆς περιφέρειας, πού εἶναι «εἰς τύπον καί τόπον Χριστοῦ» καί ἔχει τό πλήρωμα τῆς Ἱερωσύνης, ἐκχωρεῖ εἰς τούς Ἱερεῖς, μέ τήν Χειροτονία τους, τήν ἱερατική καί ποιμαντική διακονία.

2.      Ὁ Ἱερεύς - Ἐφημέριος καί οἱ ἐνορίτες του.

Ὁ Ἱερεύς, μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἐπισκόπου, τελεῖ τήν Θεία Λειτουργία καί τά ἄλλα ἱερά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τόν ἁγιασμό τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ στήν ἐνορία του, ἤ καί σέ περισσότερες, ἐάν ὑπάρχῃ ἀνάγκη.

Οἱ ἐνορίες ἀποτελοῦν καί πρέπει νά εἶναι τά ζωντανά κύτταρα τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἐνῷ τά Ἱερά Μοναστήρια καί Προσκυνήματα, πού εἶναι, κατ' ἐξοχήν, τόποι γαλήνης, ἡσυχαστικῆς Θείας Λατρείας, μετανοίας, περισυλλογῆς καί ἱερᾶς κατανύξεως, εἶναι πνεύμονες πνευματικῆς ζωῆς. 

Ὁ Ἱερεύς μιᾶς ἐνορίας ἔχει τήν ποιμαντική εὐθύνη ὅλων τῶν ἐνοριτῶν. Φροντίζει δι' ὅλους, μικρούς καί μεγάλους, παιδιά, συζύγους καί γέροντες. Ἐνδιαφέρεται γιά τήν πνευματική πρόοδο καί προκοπή τῶν οἰκογενειῶν τῆς ἐνορίας του, ἀλλά καί γιά τίς ὑλικές καί βιοτικές τους ἀνάγκες, σέ συνεργασία μέ τόν Ἐπίσκοπο καί τήν Τοπική μας Ἐκκλησία, στό μέτρο τῶν δυνατοτήτων της. Μεριμνᾶ γιά τήν ψυχική ὑγεία καί ὠφέλεια, γιά τήν πνευματική καλλιέργεια, τήν μυστηριακή ζωή καί τήν σωτηρία τοῦ ποιμνίου του.

Ὁ κάθε χριστιανός πρέπει νά γνωρίζῃ τήν ἐνορία του, τόν Ἱερέα - Πνευματικό του Πατέρα καί νά ἔχῃ πνευματική σχέσι μαζί τους καί ἐνοριακή συνείδησι. Νά ἔχῃ, δηλαδή, συνείδησι ὅτι, πέραν τοῦ ὅτι εἶναι μέλος τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας ὑπό τήν γενική ποιμαντική φροντίδα τοῦ Ἐπισκόπου, ἀνήκει στή συγκεκριμένη ἐνορία καί μαζί μέ τούς ἄλλους ἐνορίτας ἀποτελοῦν τά μέλη καί τόν πυρῆνα της, τήν μεγάλη Ἐνοριακή Οἰκογένεια.

3.      Κέντρο τῆς ζωῆς μας ἡ Ἐνορία μας.

Τό πρῶτο καί κύριο καθῆκον μας εἶναι νά ἐκκλησιαζόμαστε στήν ἐνορία μας. Ὀλίγοι οἱ ἐνορίτες τῶν μικρῶν ἀριθμητικά ἐνοριῶν τῶν νησιῶν μας. Ὅμως, δέν παύουν νά εἶναι οἱ θύλακες τῆς πνευματικῆς - ἐνοριακῆς μας ζωῆς. Ὁ Ἱερεύς, ὁ ψάλτης καί οἱ ὀλιγάριθμοι κάτοικοι τῆς ἐνορίας μας ἀποτελοῦμε μιά πνευματική μονάδα ὑγείας καί ψυχικῆς σωτηρίας.

Στήν ἐνορία μας μοιραζόμαστε τίς πνευματικές, ἀλλά καί τίς βιοτικές χαρές καί λύπες. Μέ κέντρο τήν Θεία Λατρεία ἐπικοινωνοῦμε μέ τούς συνενορίτες μας ἀδελφούς, συμπνευματιζόμαστε, προσεύχεται ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλο καί γιά ὅλους τούς ὑπόλοιπους καί ἀγωνιζόμαστε ὅλοι μαζί μέσα στόν πνευματικό στίβο τῶν ἀρετῶν καί τῆς κατά Χριστόν χαριτώσεώς μας.

Ἡ ἐνορία μας, συνεπῶς, πρέπει νά εἶναι τό κέντρο τῆς ζωῆς μας. Ἐκεῖ τό βρέφος τῶν 40 ἡμερῶν «σαραντίζει» καί ἐκκλησιάζεται γιά πρώτη φορά. Στήν κολυμβήθρα τῆς ἐνορίας μας δέχεται τό Ἅγιο Βάπτισμα. Στόν Ἐνοριακό μας Ναό κοινωνεῖ τακτικά τό νήπιο τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Σωτῆρος μας Χριστοῦ. Ἐκεῖ, μεγαλώνοντας ἐκκλησιάζεται, αὐξάνεται εἰς Χριστόν καί ἀποκτᾶ ἐνοριακή χριστοκεντρική ζωή καί συνείδησι. Ὁ πνευματικός σύνδεσμος μέ τούς ἄλλους ἐνορίτες δημιουργεῖ ἱερούς δεσμούς καί τήν κοινή ἀγάπη καί φροντίδα γιά τήν ἐνορία καί τόν ἐνοριακό μας Ναό.

Στήν ἐνορία μας, ἀκόμη, βιώνουμε καί μοιραζόμαστε μέ τούς ἄλλους ἐνορίτες τήν κορυφαία χαρά τῆς ζωῆς μας, τήν τέλεσι τοῦ Ἱεροῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου, τήν εὐλογία τῆς συζυγικῆς σχέσεως καί τήν θεμελίωσι μιᾶς νέας οἰκογένειας. Χρόνια πολλά μετά ὁ κάθε χριστιανός ἀνακαλεῖ στή μνήμη του καί ἀναπολεῖ τίς μεγάλες αὐτές χαρές λέγοντας : Στόν ἐνοριακό μου αὐτό Ναό βαπτίσθηκα, ἐδῶ στεφανώθηκα μέ τό Ἱερό Μυστήριο τοῦ Γάμου, ἐδῶ μέσα στήν ἅγια θαλπωρή του βάπτισα τά παιδιά μου, ἀλλά καί ἀπό τόν Ἱερό αὐτό Ναό τῆς ἐνορίας μου προέπεμψα γιά τό ταξίδι τῆς αἰωνιότητος τούς ἀγαπημένους μου γονεῖς καί τά ἀγαπημένα μου πρόσωπα.

4.      Τό ξαναζωντάνεμα τῆς ἐνορίας μας καί τῶν ἐνοριακῶν μας σχέσεων.

Εὐχῆς ἔργον καί χαρά Θεοῦ θά εἶναι ἡ ἀναζωογόνησις τῶν Ἐνοριῶν μας, τῆς Ἐνορίας τοῦ καθενός ἀπό μᾶς. Βέβαια, σήμερα ἀραίωσε ὁ πληθυσμός τοῦ νησιοῦ μας καί οἱ μεγάλες ἐνορίες ἔγιναν ὀλιγομελεῖς. Ὡστόσο, ὅμως, τό χρέος μας ὡς χριστιανῶν εἶναι νά τίς ζωντανεύουμε μέ τήν παρουσία καί τήν συμμετοχή μας στήν ἐνοριακή ζωή.

Εἶναι ἀνάγκη νά τό κατανοήσωμε, ἀδελφοί μου, ὅτι ὁ Κυριακάτικος ἐκκλησιασμός εἶναι ἀναγκαῖος καί ἀπαραίτητος. Ὄχι γιά νά κάνωμε τό «χατῆρι» τοῦ Ἱερέα, τοῦ ψάλτη ἤ τοῦ Ἐπιτρόπου, ἀλλά γιά τή γαλήνη καί τήν πνευματική μας τροφοδοσία καί ἀναγέννησι. Νά μήν τόν παραμελοῦμε χάριν τοῦ ὕπνου, ἐπειδή, ἴσως, τό Σαββατόβραδο ξενυχτίσαμε στό τραπέζι ἑνός γάμου ἤ μέ μιά φιλική συντροφιά. Τήν ὥρα τῆς Κυριακάτικης Θείας Λατρείας νά μήν τήν διαθέτουμε γιά κανένα ἄλλο σκοπό (γεωργικές καί σπιτικές ἀπασχολήσεις, τηλεόρασι, παζάρια καί ἐκδρομές). Χάνουμε πολλά ἔτσι καί ζημιωνόμαστε πνευματικά.

Γεγονός εἶναι ὅτι ἀπό πολλά χρόνια οἱ ἐνορίες μας δέν ἔχουν τήν δυνατότητα νά λειτουργοῦνται κάθε Κυριακή, λόγῳ τῆς συρρικνώσεως τοῦ πληθυσμοῦ καί τῆς ἐλλείψεως Ἱερέων. Ὁ κάθε Ἱερεύς λειτουργεῖ σέ δυό - τρεῖς μικρότερες ἐνορίες, γειτονικές πρός τήν κεντρική του ἐνορία. Ἐλπίζουμε ὅτι σύντομα, Θεοῦ θέλοντος, θά στελεχώσουν τόν Ἱερό Κλῆρο μας νεώτεροι Ἱερεῖς ἐντόπιοι καί μή. Πρός τό παρόν, ὅμως, ἐάν δέν λειτουργήσῃ ἡ Ἐνορία μας μιά Κυριακή, θά λειτουργήσῃ ἡ διπλανή πού ἔχει τόν ἴδιο Ἱερέα καί πνευματικό ποιμένα μας. Δόξα τῷ Θεῷ ἔχουμε σήμερα μεταφορικά μέσα. Καί, ὅταν δέν γίνεται κοντά μας ἡ Θεία Λειτουργία, ἀσφαλῶς ἔχουμε τήν ἰδιαίτερη εὐλογία νά γίνεται κάθε Κυριακή καί ἑορτή ἡ Θεία Λειτουργία στό Ἱερό Μοναστῆρι τῆς Παναγίας μας τῆς Μυρτιδιώτισσας, ὅπου ταπεινά φρονῶ ὅτι εἶναι τό πρῶτο Ἱερό Θυσιαστήριο τοῦ νησιοῦ μας, ἡ πνευματική μας Ἀκρόπολις, καί

 5.      Ἡ ζωντανή παρουσία μας στήν Ἐνορία μας.

Νά ἐνισχύσωμε, λοιπόν, καί νά δυναμώσωμε μέ τήν προσωπική καί οἰκογενειακή μας παρουσία τίς Ἐνορίες καί τήν ἐνοριακή μας ζωή. Μέχρι τίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ χίλια ἐννιακόσια ὀγδόντα ἡ ἐνοριακή ζωή τῶν νησιῶν μας ἦταν, ὁμολογουμένως, ἀνεπτυγμένη. Ὅπως ἀναφέραμε καί πιό πάνω, ἡ ἐνορία ἦταν τό κέντρο τῆς ζωῆς τοῦ λαοῦ μας. Ὁ Ἐκκλησιασμός, ἡ συμμετοχή στή λατρευτική ζωή καί ἡ τέλεσις στίς ἐνορίες Ἱερῶν Μυστηρίων καί μάλιστα τοῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου, ἀφοῦ μέχρι τότε (ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ ὀγδόντα) δέν ἐτελοῦντο καθόλου Γάμοι στα Μυρτίδια, στό Μοναστῆρι τῆς Παναγίας μας τῆς Μυρτιδιώτισσας καί τά ἄλλα Μοναστήρια καί Ἱερά Προσκυνήματα τῆς νήσου μας, ἦσαν τά χαρακτηριστικά τῆς μέχρι τότε ἐκκλησιαστικῆς περιόδου. Μετά, ὅμως, ἀπό μία ὑποχώρησι, κατόπιν ἐπιμόνων πιέσεων, τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχῆς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἔγινε ὁ πρῶτος γάμος στά Μυρτίδια καί ἔκτοτε ἄνοιξαν «οἱ ἀσκοί τοῦ Αἰόλου». Καί τό ἀποτέλεσμα ἦτο νά ἐρημωθοῦν, σχεδόν, μέχρι πρό τινος οἱ ἐνορίες τοῦ νησιοῦ μας χωρίς τήν τελεσιουργία τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων τοῦ Βαπτίσματος καί τοῦ Γάμου καί νά γίνωνται μόνο κηδεῖες καί ἱερά μνημόσυνα. Ἐφθάσαμε, ἀπό τό ἕνα ἄκρο στό ἄλλο, ἀπό τήν ἀνατολή στή δύσι.

Ὅμως, ἡ ἀνάκαμψις, πού παρατηρεῖται τά τελευταῖα χρόνια, εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἀντίστροφος κίνησις, προκειμένου νά ἐπανέλθωμε στήν ὀρθόδοξη παράδοσί μας, στήν κανονική πορεία τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας. Τό θέμα δέν εἶναι οἰκονομικό, ἀλλά ἐκκλησιολογικό καί κανονικό. Τά ἱερά Μοναστήρια καί Προσκυνήματα, πού ὅπως εἴπαμε εἶναι κατ' ἐξοχήν τόποι γαλήνης καί Θείας Λατρείας, μετανοίας, περισυλλογῆς καί ἱερᾶς κατανύξεως, ἔχουν μιά ξεχωριστή ἱερότητα καί δέν πρέπει ποτέ νά μεταβληθοῦν γιά οἰκονομικούς λόγους σέ τόπους «βιομηχανίας μυστηρίων» καί κοσμικῶν ἐπιδείξεων.

Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί καί Συλλειτουργοί,
Ἀδελφοί μου Χριστιανοί, Τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά∙

Ἡ κατάθεσις τῶν ἀνωτέρω σκέψεων καί συστάσεων ἔγινε μέ γνώμονα τό πνευματικό συμφέρον, τήν ψυχική καλλιέργεια καί τήν θεάρεστη ἐξύψωσι τοῦ Χριστεπωνύμου Πληρώματος τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ φιλοχρίστου λαοῦ.

Εὐελπιστῶν ὅτι καί ἡ προσπάθεια αὐτή θά συντελέσῃ, σύν Θεῷ, στήν λατρευτική ἀγωγή καί τήν λειτουργική ἀναγέννησι τῶν ἀγαπητῶν Κυθηρίων καί Ἀντικυθηρίων ἀδελφῶν μας καί εὐχόμενος πάλιν καλή καί Εὐλογημένη Τεσσαρακοστή, διατελῶ

Μέ πατρικές εὐχές καί ἀγάπη
Ὁ Μητροπολίτης
+ Ο Κυθήρων Σεραφείμ.