Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου, Λεηλασία και των πεθαμένων!

Λεηλασία και των πεθαμένων!

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Με το έτσι θέλω μας παίρνουν το βιός μας όσο ζούμε και ζητάνε να μας πάρουν και τα ζωτικά μας όργανα όταν πεθάνουμε! Σοβαρές αντιδράσεις έχει προκαλέσει στους επιστημονικούς κύκλους, σε κοινωνικούς φορείς, αλλά και στην Εκκλησία το προσχέδιο Νόμου του Υπουργείου Υγείας, με το οποίο προβλέπεται η δυνατότητα αφαίρεσης οργάνων από υποψήφιο δότη, χωρίς να απαιτείται η δική του συναίνεση, ή η συναίνεση των συγγενών του. Το προσχέδιο εισάγει τον όρο "εικαζόμενη συναίνεση", που σημαίνει ότι εφόσον ο υποψήφιος δότης δεν είχε δηλώσει στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων την αντίθεση του στη δωρεά οργάνων του όσο ζούσε, θα μπορούν να αφαιρούνται ζωτικά όργανα του μετά τον θάνατο του.

Η εν λόγω ρύθμιση επιχειρήθηκε να περάσει από τη Βουλή και παλαιότερα, επί κυβέρνησης ΝΔ, αλλά τότε αποσύρθηκε, μετά από την έντονη αντίδραση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, της Συνοδικής Επιτροπής Βιοηθικής, πολλών επιστημονικών και κοινωνικών οργανώσεων και όλων όσοι εξέφρασαν την άποψη ότι ο εν ζωή άνθρωπος έχει αξιοπρέπεια και ελευθερία σκέψης και απόφασης και ότι οφείλεται σεβασμός στο νεκρό και στη θέληση των συγγενών του. Για το κατατεθέν σχέδιο Νόμου σχολίασε σωστά ο Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος, πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής Βιοηθικής, ότι: " Εξ ορισμού συναίνεση είναι κάτι που εκφράζεται και όχι κάτι που εικάζεται, μάλιστα από τρίτους. Πώς να το κάνουμε; Είναι άλλο πράγμα το δίνω κάτι δικό μου και άλλο το ότι μου παίρνουν αυτό που μου ανήκει. Είναι άλλο πράγμα οι μεταμοσχεύσεις να στηρίζονται σε αισθήματα δωρεάς και σεβασμού και άλλο σε μικρονοϊκά νομοθετικά τεχνάσματα αρπακτικής λογικής".

Οι οπαδοί της εικαζόμενης συναίνεσης στηρίζονται στις αρχές που πρεσβεύει η Γαλλία και άλλες χώρες, ίδιας με αυτήν αντίληψης στα θέματα της Βιοηθικής. Αλλά τα προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή τους στις χώρες αυτές θάπρεπε να γίνονται παραδείγματα προς αποφυγή και όχι προς μίμηση. Ενδεικτικά παρατίθεται ερώτηση που είχε καταθέσει στη Γερουσία της Γαλλίας και προς την Υπουργό Υγείας ο βουλευτής Υβ Ντετραίν και που δημοσιεύθηκε στα Πρακτικά της, στις 29 Απριλίου του 2010. Στην ερώτηση του ο εν λόγω βουλευτής επισημαίνει ότι η δωρεά οργάνων δεν έχει τα αριθμητικά αποτελέσματα που ανέμεναν οι εμπνευστές του μέτρου της εικαζόμενης συναίνεσης. Κατά την άποψη του κ. Ντετραίν η ανάπτυξη των δωρεών θα επιτευχθεί μόνο με τη σωστή πληροφόρηση της κοινής γνώμης και το σεβασμό της θέλησης του νεκρού και των συγγενών του, των οποίων οπωσδήποτε πρέπει να ζητείται η συναίνεση. Η Υπουργός Υγείας απάντησε στην ερώτηση του βουλευτού και η απάντηση της είναι καταχωρημένη στα επίσημα Πρακτικά της Γερουσίας της 15ης Ιουλίου του 2010. Στην απάντηση της αναγνωρίζει ότι το μέτρο της εικαζόμενης συναίνεσης το έλαβε η Γαλλική κυβέρνηση γιατί η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι ενώ χρειάζονται πολλά μοσχεύματα για τις μεταμοσχεύσεις λίγοι είναι οι δότες οργάνων. Επίσης ομολογεί ότι με την εικαζόμενη συναίνεση λαμβάνονται τα όργανα του δότη χωρίς " ανωφελείς δυσκολίες".

Δύο είναι οι σοβαρές ανακρίβειες που συνοδεύουν την προώθηση του Νομοσχεδίου για την εικαζόμενη συναίνεση στη Βουλή. Η πρώτη είναι πως με το μέτρο θα αυξηθούν τα μοσχεύματα και θα καλυφθούν οι πολλές ανάγκες που υπάρχουν. Και η δεύτερη είναι πως η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλλει το εν λόγω μέτρο. Για την πρώτη ανακρίβεια ήδη παρατέθηκε ο προβληματισμός του Γάλλου βουλευτού Ντετραίν. Προστίθεται πίνακας από έρευνα της Γαλλικής Αρχής Βιοϊατρικής ( ιστοσελίδα www.dondorganes.fr/La -greffe-en-Europe.html ), που αφορά τον αριθμό δωρεάς - αφαίρεσης οργάνων σε χώρες, οι οποίες εφαρμόζουν ή όχι την εικαζόμενη συναίνεση. Από την έρευνα προκύπτει ότι τα αποτελέσματα που αναμένουν οι εμπνευστές του μέτρου δεν επιτυγχάνονται και ότι οι ΗΠΑ, που δεν δέχεται την εικαζόμενη συναίνεση, είναι η πρώτη στον κόσμο χώρα σε απόλυτο αριθμό δοτών οργάνων και δεύτερη σε ποσοστό δοτών ανά εκατομμύριο κατοίκων, μετά την Ισπανία.

---------------------------------------------------------

ΠΙΝΑΚΑΣ*

Α/Α Χώρες Αριθμός δοτών Αρ. δοτών ανά εκατ. κατ.

1. ΗΠΑ** 28.696 26,5

2. Γερμανία** 4.621 15,3

3. Γαλλία*** 4.420 23,2

4. Ισπανία**** 3738 33,8

5. Ιταλία**** 3412 21,7

6. Μεγ. Βρετανία** 3158 12,9

7. Πολωνία*** 1.291 13

8. Βέλγιο**** 913 27,1

9. Ολλανδία** 866 12,8

10. Ελλάδα**** 242 7,1

Υπόμνημα

* Τα στοιχεία επικαιροποιήθηκαν στις 7 Ιανουαρίου 2011

** Χώρες που δεν εφαρμόζουν την εικαζόμενη συναίνεση

*** Χώρες που την εφαρμόζουν

**** Χώρες που θεωρητικά αποδέχονται την εικαζόμενη συναίνεση, αλλά στην πράξη επιδιώκουν τη συναίνεση των συγγενών.

----------------------------------------------------------

Η Ισπανία, που έχει τον υψηλότερο αριθμό δοτών ανά εκατομμύριο κατοίκων, είναι ιδιαίτερη περίπτωση. Οι Caroline John, Sophie Kamel, Vincent Dombre, Joao Da Costa Rodrigues και Yann Coattrenec, ιατροί - επιστημονικοί συνεργάτες του Πανεπιστημίου της Γενεύης στην έρευνα τους "Η δωρεά οργάνων", που δημοσιεύθηκε στις 23 Ιουνίου του 2008, γράφουν ότι το ισπανικό μοντέλο είναι πετυχημένο, γιατί στηρίζεται στις ακόλουθες παραμέτρους:

· Αποδίδει το σύστημα έρευνας και ανακάλυψης των ανθρώπων που εν ζωή θέλουν να καταστούν δωρητές οργάνων.

· Καθιερώθηκε σε όλα τα νοσοκομεία ειδικός συντονιστής, που έχει το καθήκον ενημερώσεως ασθενών και συγγενών για τη δωρεά οργάνων.

· Επιβάλλονται κυρώσεις στα νοσοκομεία εκείνα που δείχνουν αμέλεια στην εύρεση δοτών οργάνων.

· Αντίθετα ανταμείβονται με ειδικά κίνητρα τα νοσοκομεία, στα οποία είναι μεγάλος ο αριθμός των δοτών.

· Εφαρμόζεται με επιτυχία ειδικό σύστημα στις μεταμοσχεύσεις, ώστε κανένα προσφερόμενο όργανο να μην πηγαίνει χαμένο.

Το πετυχημένο μοντέλο της Ισπανίας ακολουθεί τα τελευταία χρόνια η Ιταλία, αφού και στη χώρα αυτή προτιμάται η ύπαρξη ουσιαστικής και όχι εικαζόμενης συναίνεσης.

Η δεύτερη ανακρίβεια είναι πως το Νόμο της εικαζόμενης συναίνεσης τον επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τρόϊκα, ή κάποιο άλλο διεθνές όργανο. Σημειώνεται πάλι πως οι ΗΠΑ είναι αντίθετες στην εικαζόμενη συναίνεση, όπως και πολλές χώρες μέλη της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Επομένως δεν ισχύει τίποτε από τους ισχυρισμούς που γράφονται ή/και λέγονται. Τα στοιχεία που ακολουθούν δείχνουν τους τύπους της συναίνεσης που ισχύουν στην Ευρώπη και στην Αμερική και έχουν δημοσιευθεί από την Γαλλική Υπηρεσία της Βιοϊατρικής και το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Α. Χώρες, στις οποίες δεν ισχύει η εικαζόμενη συναίνεση.

ΗΠΑ, όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Δανία, Ολλανδία, Γερμανία. Επίσης σε χώρες που δεν υπάρχει ειδική Νομοθεσία ισχύει ότι για να ληφθούν τα όργανα πρέπει να υπάρχει η συναίνεση του δότη, ή των συγγενών του.

Β. Χώρες που ισχύει η εικαζόμενη συναίνεση.

Αυστρία, Γαλλία, Πορτογαλία, Φινλανδία, Σουηδία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Πολωνία.

Γ. Χώρες που θεωρητικά αποδέχονται την εικαζόμενη συναίνεση, αλλά πρακτικά ζητούν τη συναίνεση των συγγενών τους.

Ισπανία, Ιταλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση του Ισραήλ και αυτό γιατί η συγκεκριμένη χώρα ουσιαστικά εφαρμόζει τις θρησκευτικές αρχές του Ιουδαϊσμού. Από τον Ιανουάριο του 2010 παρέχονται κίνητρα στους εν ζωή δωρητές οργάνων. Όποιος εγγράφεται και διαθέτει βιβλιάριο δωρητή αποκτά προτεραιότητα στο να γίνει, αν χρειαστεί, ο ίδιος δέκτης οργάνου, σε σχέση με άλλον ασθενή, που είναι ίσης σοβαρότητας η ασθένεια του και δεν διαθέτει τέτοιο βιβλιάριο. Στη βουδιστική Ιαπωνία από το 2009 η εικαζόμενη συναίνεση ισχύει μόνο με την αποδοχή της από τους συγγενείς.

Την προσοχή που πρέπει να δίδεται στη θέληση των συγγενών και στις χώρες που ισχύει η εικαζόμενη συναίνεση επισημαίνει η Γραμματεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σε Έκθεση της, που ανακοινώθηκε στην 63^η Παγκόσμια Συνέλευση του, τον Μάρτιο του 2010. Στην εν λόγω Συνέλευση της η ΠΟΥ, εμμέσως πλην σαφώς, αναγνώρισε ότι η εικαζόμενη συναίνεση δίδει τη δυνατότητα σε ασυνείδητους ιατρούς να εγκληματήσουν και να οδηγήσουν στον θάνατο ασθενείς τους, για να πάρουν τα όργανα τους και να τα δώσουν σε άλλους, δικούς τους, ασθενείς, από τους οποίους θα έχουν πληρωθεί αδρά. Προς αποτροπή τέτοιων εγκληματικών ενεργειών η Συνέλευση της ΠΟΥ εξέδωσε Κύρια Κατευθυντήρια Γραμμή σύμφωνα με την οποία οι ιατροί που διαπιστώνουν το θάνατο ενός ασθενούς δεν πρέπει να είναι εκείνοι που θα παραλάβουν τα όργανα του και που θα προβούν στη μεταμόσχευση τους. Το κρίσιμο βέβαια και γενικότερο ζήτημα που προκύπτει στη δωρεά οργάνων είναι αυτό του αντικειμενικού προσδιορισμού του πραγματικού θανάτου ενός ασθενούς και της αποτροπής εκμετάλλευσης της κατάστασης του από κυκλώματα ασυνείδητων ιατρών. Η έλλειψη αυτού του αντικειμενικού προσδιορισμού αποτελεί έναν από τους σοβαρούς παράγοντες που οδηγούν τους πολίτες να είναι επιφυλακτικοί στη δωρεά οργάνων, με αποτέλεσμα να είναι μικρός ο αριθμός των διατιθεμένων μοσχευμάτων. Στην άρση των αμφιβολιών για τον αντικειμενικό προσδιορισμό του θανάτου θα πρέπει να ρίξει το βάρος του ο Νομοθέτης και όχι στη βίαιη απόσπαση των ζωτικών οργάνων από τους ανήμπορους να αντιδράσουν ζωντανούς ή νεκρούς.-