«Θέλω να ρωτήσω για την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. Ποιοι οι βαθύτεροι λόγοι της καταδίκης του Φαρισαίου; Δεν εκτελούσε και μάλιστα με ακρίβεια τα θρησκευτικά του καθήκοντα; Και από την άλλη τί ήταν εκείνο που δικαίωσε τον αμαρτωλό, τον άδικο, τον άσεβη Τελώνη;»
Πράγματι. Έτσι φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Τί κακό ήταν για τον Φαρισαίο να ασκεί τις εντολές του Νόμου; Ένοχο είναι να νηστεύεις, να προσεύχεσαι, να είσαι «καθώς πρέπει»; Και είναι δίκαιο ό συνώνυμος της αδικίας και της παρανομίας, να εγκωμιάζεται και να προβάλλεται ως παράδειγμα προς μίμηση; Έδώ βρίσκεται ή μεγάλη απορία και ό έντονος προβληματισμός. Τα καλά, λοιπόν, έργα δεν είναι και καθ' έαυτά καλά; Και τα άσχημα δεν στοιχειοθετούν πάντα την ένοχη και την καταδίκη;
Τα καλά έργα, μας τονίζει ή παραβολή, είναι καλά εφόσον γίνονται καλώς. Εφόσον έχουν και εσωτερικό αντίκρισμα. Εφόσον πηγάζουν από κάρδια αναγεννημένη και γίνονται χωρίς υστεροβουλία. Εφόσον είναι φυσικοί καρποί γερού δένδρου. Όχι απλώς καρποί κρεμασμένοι σε αγκάθια. Ή κακία και τα έργα της δεν παύουν να έχουν την ένοχη τους. Έχουν όμως κάποτε και τα ελαφρυντικά τους. Έχουν και την απαλλαγή τους με τη μετάνοια. Το κακό όταν αναγνωρίζεται ως κακό, όταν είναι περιστασιακό και αποδοκιμάζεται εσωτερικά και ομολογείται ως πτώση και ακόλουθη συντριβή και δεν γίνεται κατάσταση στην ψυχή, χάνει τη δριμύτητα του. «Καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ό Θεός ούκ έξουδενώσει» (Ψαλμός 50,19).
Το κριτήριο της πνευματικής ζωής δεν βρίσκεται στην επιφάνεια, αλλά στο βάθος. Όχι σε αυτό πού φαίνεται, αλλά σε αυτό που είναι. Από το να φαίνεται κανείς δίκαιος και να είναι δίκαιος, υπάρχει συχνά αβυσσώδης απόσταση. Ή αληθινή από την ψεύτικη αγιότητα διαφέρει όσο το γνήσιο από το κάλπικο νόμισμα. Και ή αληθινή πνευματικότητα εύκολα νοθεύεται από την τυπολατρία και τον φαρισαϊσμό. Ό Φαρισαίος ενδιαφέρεται να φαίνεται, όχι να είναι. Αυτό πού χαρακτηρίζει τον φαρισαϊσμό είναι αυτό πού φαίνεται, ή επιφάνεια, ή προσποίηση, ή επιτήδευση. Αρκεί να φαίνεται δίκαιος, άγιος, ενάρετος. Να τον νομίζουν έτσι. Αυτό και μόνο του αρκεί. Αν δεν είναι, δεν τον απασχολεί. Τα χέρια να είναι καθαρά από τις σκόνες. Ή καρδιά ας ασφυκτιά από τις αναθυμιάσεις των παθών, ας πνίγεται μέσα στη λάσπη του εγωκεντρισμού, ας είναι πετρωμένη από τη σκληρότητα και την απανθρωπιά. Τον άνθρωπο του «θεαθήναι» αυτά δεν τον απασχολούν. Νομίζει πώς είναι εντάξει απέναντι στον Θεό και στην κοινωνία, γιατί φαίνεται εντάξει. Ό Φαρισαίος είναι άνθρωπάρεσκος όχι θεάρεστος.
Ο Φαρισαίος ακόμα είναι διπρόσωπος. Διχασμένος, αντιφατικός, γι' αυτό και τραγικός. Κάνει διπλή ζωή. Το έχει δίπορτο.«Χωλαίνει έπ' άμφοτέραις ταις ιγνύαις», όπως έλεγε ό πύρινος προφήτης για τούς Ισραηλίτες (Γ Βασιλειών ιη' 21). Ακροβάτης της πνευματικής ζωής, γέρνει επικίνδυνα πότε από τη μια και πότε από την άλλη μεριά. Συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα. «Λατρεύει»συγχρόνως «Θεώ και μαμωνά». Το ότι «κατεσθίει τάς οικείας των χηρών» δεν τον εμποδίζει «προφάσει μακρά να προσεύχεται».Επαναπαύεται στο να «άποδεκατή το ήδύοσμον και το άνηθον και το κύμινον» και δεν τον πειράζει να «άφήνη τα βαρύτερα του νόμου, την κρίσιν και τον έλεον και την πίστιν». Αυτός πού «διυλίζει τον κώνωπα», με την πιο μεγάλη ευκολία «καταπίνει την κάμηλον» και τον καμηλιέρη. Αν ή καρδιά σχίζεται από τον εσωτερικό διχασμό, αυτός ό λεπτολόγος και ύπερακριβής τηρητής των λεπτομερειών του Νόμου, ό τιμητής των παραμικρών παραβάσεων των άλλων, τίποτα δεν αισθάνεται. Έχει καθησυχάσει προκαταβολικά την συνείδηση του. Δεν αναγνωρίζει την ενοχή του ούτε μπροστά στα μάτια του Θεού.
Ή πρώτη εσωτερική διάσπαση προέρχεται από την άβυσσο πού χωρίζει τα λόγια τους από τα έργα τους. «Λέγουσι και ου ποιούσι». Άλλα λένε και άλλα κάνουν. Ή λεπτομέρεια στο κέντρο, ή ουσία στο περιθώριο. Καπηλεύονται όχι απλώς τις λέξεις, αλλά τις άξιες. Όχι από αδυναμία ή συναρπαγή, αλλά εκ προγράμματος. «Δεσμεύουσι φορτία βαρέα και δυσβάστακτα και έπιτιθέασιν επί τους ώμους των ανθρώπων, τω δέ δακτύλω αυτών ού θέλουσι κινείσαι αυτά» (Ματθ. κγ' 4). Αλλά ό πνευματικός ηγέτης δεν κάνει δύσκολη τη ζωή των άλλων. Ό νόμος του Θεού δεν δόθηκε, για να γίνεται φορτίο ασήκωτο στους ώμους των ανθρώπων. Δόθηκε για να ανακουφίζει τη σκληρή ζωή τους. «Ό ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου έλαφρόν έστι» (Ματθ. ια' 30) είχε πει ό Κύριος. Και ό Τελώνης; Ό Τελώνης δεν έχει αρετές. Είναι αμαρτωλός. Αλλά και αναγνωρίζει την άμαρτωλότητά του. Συναισθάνεται την ενοχή του. Την ομολογεί με συντριβή. Αυτή ή συναίσθηση τον κάνει να στέκεται με δέος μπροστά στη μεγαλωσύνη του Θεού. Δεν τολμάει ούτε το βλέμμα να ύψωση στον ουρανό. Χτυπάει το στήθος του, την έδρα των παθών και ζητάει το θειο έλεος. 'Ο Τελώνης έχει αμαρτίες. Δεν έχει αρετές. Έχει όμως την αρετή της αυτογνωσίας. Γινώσκει να αναγινώσκει την καρδιά του, χωρίς να την δικαιολογεί ούτε να την δικαιώνει. Και με κλειδί το «ιλάσθητι» ανοίγει τούς ουρανούς και φθάνει δικαιωμένος στον θρόνο της χάριτος.
«ΖΩΗ»10/02/2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου