Οι Τρεις Ιεράρχες απεσταλμένοι του Θεού

Η Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς ὑπάρξεώς της βρίσκεται σὲ πορεία. Ὁδοιπορεῖ μέσα στὴν ἔρημο τῶν πειρασμῶν πορευόμενη πρὸς τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Κάποτε, καθὼς οἱ πειρασμοὶ αὐξάνουν ἀπειλητικά, αὐτὴ ἡ πορεία γίνεται βασανιστική, ὁ προσανατολισμὸς χάνεται καὶ ὁ κίνδυνος νὰ πλανηθεῖ ὁ λαὸς τοῦ Θεοῦ μέσα στὸ χάος τῆς ἐρήμου εἶναι μέγας.

Τέτοια ἰδιαίτερα κρίσιμη περίοδος ἦταν ὁ 4ος αἰώνας, τότε ποὺ ἡ Ἐκκλησία μόλις εἶχε ἐξέλθει ἀπὸ τὶς Κατακόμβες, ἀπὸ τὸ μαρτύριο τῶν διωγμῶν τριῶν ὁλόκληρων αἰώνων. Ἦταν ἐποχὴ μεγάλων πολιτι κῶν ἀνακατατάξεων, πολλῶν ἰδεολογικῶν ρευμάτων, ἔντονων ζυμώσεων, συνεχῶν μεταβολῶν. Τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα τὸ δημιουργοῦσαν οἱ ποικίλες θεολογικὲς ἀντιλήψεις, οἱ ἀκραῖες μορφὲς τῶν ὁποί ων σχημάτιζαν διαρκῶς νέες αἱρέσεις.

Σὲ κείνη ἀκριβῶς τὴν κρίσιμη ἐποχὴ ἀνέδειξε ὁ Θεὸς μέσα στὴν Ἐκκλησία του τὶς μεγάλες μορφὲς τῶν Tριῶν Ἱεραρχῶν: τὸν Μέγα Βασίλειο, τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο καὶ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο· καὶ σ᾿ αὐτοὺς ἀνέθεσε τὴν εὐθύνη νὰ φωτίσουν τὸ δρόμο τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ μέσα στὴν ἔρημο τῶν νέων πρωτοφανῶν συνθηκῶν.

Καὶ ἐκεῖνοι ἀνταποκρίθηκαν στὴ μεγάλη κλήση τοῦ Θεοῦ ὁλόψυχα. Ἀντιπαρατάχθηκαν στὶς πλάνες τῆς ἐποχῆς τους, εἴτε αὐτὲς ἀφοροῦσαν τὴν ἀλήθεια τῆς πίστεως εἴτε τὸν κατὰ Θεὸν τρόπο ζωῆς, καὶ τὶς συνέτριψαν. Καὶ ἔθεσαν ἀκλόνητα θεμέλια σὲ ὅλες τὶς πτυχὲς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

«Θεὸς τὸ κινδυνευόμενον»!

Ὅταν ὁ Μέγας Βασίλειος καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος τέλειωσαν τὶς σπουδές τους στὴν Ἀθήνα, ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρειανισμοῦ, παρὰ τὴν καταδίκη της ἀπὸ τὴν Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, εἶχε κατακλύσει ὅλη σχεδὸν τὴν αὐτοκρατορία, ἐνῶ τὴν ἴδια ἐποχὴ ἔκανε τὴν ἐμφάνισή της καὶ ἡ νέα αἵρεση τῶν Πνευματομάχων.

Οἱ δύο παρέλαβαν τὴ σκυτάλη τοῦ ἀγώνα ἀπὸ τὸν ἥρωα τῆς Ὀρθοδοξίας Μ. Ἀθανάσιο καὶ μὲ ἐκπληκτικὸ θεολογικὸ λόγο καὶ ἀτρόμητο φρόνημα μπροστὰ στὶς ἀπειλὲς καὶ τὶς ἐπιθέσεις τῶν αἱρετικῶν τὶς ἀνέτρεψαν ἐκ θεμελίων.

Ὅταν ὁ ἀπεσταλμένος τοῦ αἱρετικοῦ αὐτοκράτορα Οὐάλη ὕπαρχος Μόδεστος ἔλεγε μὲ φοβερὲς ἀπειλὲς στὸν Μέγα Βασίλειο νὰ ὑποχωρήσει καὶ νὰ ὑποκύψει στὸν ἀρειανισμό, ὁ ἅγιος τοῦ ἀπάντησε: Ἐμεῖς, ὕπαρχε, σὲ ὅλα τὰ πράγματα εἴμαστε ὑποχωρητικοί.

Ὅμως ἐκεῖ ποὺ κινδυνεύει ἡ πίστη μας καὶ ἡ σχέση μας μὲ τὸν Θεό («οὗ Θεὸς τὸ κινδυνευόμενον»), τὰ περιφρονοῦμε ὅλα καὶ «πρὸς αὐτὸν μόνον βλέπομεν». Ὁ ἴδιος ὁ Μέγας Βασίλειος συνέγραψε καὶ ἐκπληκτικὴ θεολογικὴ πραγματεία περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀντιπαρατασσόμενος πρὸς τὴν αἵρεση τῶν Πνευματομάχων.

Τὸ κύριο ὅμως βάρος τῆς θεολογικῆς ἀνατροπῆς τῶν δύο αἱρέσεων τὸ σήκωσε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Μὲ τοὺς ἐμπνευσμένους θεολογικούς του λόγους ἀπέδειξε μὲ καταλυτικὰ ἐπιχειρήματα τὴν θεότητα τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ κατέφερε τέτοιο συντριπτικὸ χτύπημα κατὰ τῶν ἐχθρῶν τῆς Πίστεως, ὥστε ἀπὸ τότε δὲν τόλμησε νὰ ξαναφανεῖ ἄλλη τριαδολογικὴ αἵρεση μέσα στὴν Ἐκκλησία.

Τὴν ἴδια ἐπιμελημένη φροντίδα ἔδειξαν οἱ τρεῖς γιὰ τὴν προστασία τοῦ τρόπου ζωῆς τῶν πιστῶν ἀπὸ τὶς χαλαρὲς ἀντιλήψεις διαφόρων λαοπλάνων, ποὺ ἐπιχειροῦσαν νὰ νοθεύσουν τὸ ἦθος τῶν πιστῶν, εἰσάγοντας στὴνἐκκλησιαστικὴ ζωὴ ἀντιλήψεις καὶ συμπεριφορὲς τοῦ διεφθαρμένου κόσμου. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἔχει ἀναμφιβόλως τὰ πρωτεῖα στὸ ζήτημα αὐτό, ἑρμηνεύον τας πολλὰ βιβλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς μὲ πλῆθος ὁμιλιῶν καὶ καθοδηγώντας μὲ ἀκρίβεια

τοὺς πιστοὺς στὸ δρόμο πρὸς τὴ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Δείχνουν τὸν οὐρανό!

Οἱ καιροί μας ὡς πρὸς τὴν κρισιμότητα καὶ τὴ σύγχυση τῶν ἰδεολογικῶν ρευμάτων εἶναι ὅμοιοι μὲ τὴν ἐποχή τους. Καὶ ἐκεῖνοι, οἱ τρεῖς μεγάλοι ἀπεσταλμένοι τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἐπίκαιροι ὅσο ποτὲ ἄλ λοτε μὲ τὸ παράδειγμάτους καὶ μὲ τὸν ὑπέροχο λόγο τους. Μέσα ἀπὸ τὸ βάθος τῶν δεκαέξι αἰώνων φωνάζουν καὶ σὲ μᾶς σήμερα νὰ μένουμε ἀνυποχώρητοι στὴν ἀλήθεια τῆς πίστεως. Καὶ ἡ πρώτη καὶ κύρια καὶ πιὸ ἐπείγουσα ἐργασία μας νὰ εἶναι ἡ σχέση μας μὲ τὸν Θεό: «Οὐδὲν τῶν οὐρανίων πραγμάτων ἡμῖν ἀναγκαιότερον εἶναι χρή»· τίποτε δὲν πρέπει νὰ μᾶς φαίνεται ἀναγκαιότερο ἀπὸ τὰ οὐράνια πράγματα! Καμία ὑποχώρηση, κανένας συμβιβασμός! «Θεὸς τὸ κινδυνευόμενον»!

«Ο ΣΩΤΗΡ» 15-01-2010