ΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ
Τοῦ κ. Ἠλία Χ. Φραγκοπούλου, τ. Προϊσταμένου Γραφείου Δ.Ε.
Πρίν ἑνάμισυ περίπου μῆνα ἡ Ἐπιτροπή, πού γιά τό θέμα τῶν μαθημάτων τοῦ Λυκείου εἶχε συγκροτήσει τόὙπουργεῖο, ἔδωσε στη δημοσιότητα ἕνα Σχέδιο γιά το πρόγραμμα Μαθημάτων καί τῶν τριῶν τάξεων. Σχέδιο πού ξεσήκωσε σωρεία ἀντιδράσεων. Καί κάπου ἄρχισε νά τροποποιεῖται. Μέ λόγια πρός τό παρόν. Καί μέ ὑποσχέσεις.
Τό σχέδιο αὐτό κυρίως θίγει τη θρησκευτική διδασκαλία, δηλαδή τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν στο Λύκειο. Καί τό θίγει καιρίως. Ἔχουν δημοσιευτεῖ πολλές κριτικές. Πού συνετέλεσαν στό να ἀρχίσουν συζητήσεις γιά καλύτερη μεταχείριση ἄλλων μαθημάτων. Τῆς Ἱστορίας πρῶτα, ἀλλά καί ἄλλων. Καί πολύ σωστά.Ὅμως γιά το Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν δεν φαίνεται νά συζητιέται τίποτα –προς τό παρόν.
Ἐμεῖς ἐξακολουθοῦμε να ἐλπίζουμε. Και περιμένουμε διαμαρτυρίες καί πιέσεις πρός το Ὑπουργεῖο καί ἀπό πολλούςἝλληνες. Ὄχι μόνο θεολόγους. Αὐτοί ἔκαναν κιόλας πολλές. Περιμένουμε καὶ ἀπό πολλούς πιστούς πολίτες τῆς Χώρας τούτης, πού θέλουν τά παιδιά τους στό σχολεῖο νά ἀκοῦν δυό λόγια γιά τό Χριστό μας καί για τήν πίστη μας, καί γιά τή διδασκαλία τῆς ἀγάπης καί τῆς καλωσύνης και τῆς ἐντιμότητας, πού Ἐκεῖνος ζητᾶ ἀπ᾽ ὅλους μας. Γιατί ὅσο κι᾽ ἄν ὑπάρχουν ἀδυναμίες στή διδασκαλία τοῦ σχολείου –πάντα θά ὑπάρχουν–, ὁ ἐξοβελισμός τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, πού διαγράφει το «Σχέδιο» θά ἀποχωρίσει ἐντελῶς πιά τά παιδιά μας ἀπ᾽ τό πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ.
Θά σημειώσουμε παρακάτω μερικά μόνο (λίγα ἀπ᾽ τά πολλά σημεῖα) τοῦ Σχεδίου, μέ τά ὁποῖα δεν μποροῦμε νά συμφωνήσουμε. Εἶναι γενικότερης σημασίας, ἀλλά δείχνουν ὅτι ἡ γενική ἀντίληψη, πού διατύπωσε τό Σχέδιο αὐτό, δεν μπορεῖ νά γίνει ἀποδεκτή ἀκριβῶς, γιατί τά ἀποτελέσματά της θά ὁδηγοῦν ἀκόμα πιό πολύ σέ καταστάσεις, πού πληρώνει ἤδη ἡ κοινωνία μας.
Τό σχέδιον λοιπόν αὐτό:
1. Δείχνει κατ᾽ ἀρχήν ὅτι ἐγκαταλείπει τήν ἰδέα τοῦ «παιδαγωγοῦντος σχολείου». Πολύ λίγο ἐνδιαφέρεται γιά τά μαθήματα, πού κατ᾽ ἐξοχήν ἀποβλέπουν στή διάπλαση τῆς προσωπικότητας καί τοῦ ἤθους τοῦ μαθητῆ. Ἡ ΝΕ. λογοτεχνία, τό μόνο διασωζόμενο μάθημα, διατηρεῖται ὡς προσφερόμενο σ᾽ ὅλους τούς μαθητές, ἐπειδή συνδέεται, καί εἶναι ἀπολύτως φυσικό, μέ τό βασικό ὄργανο τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, τή μητρική γλῶσσα. Καί τό λέμε αὐτό, ἐπειδή μᾶς ἔχουν δοθεῖ ἔκδηλα δείγματα τῆς μεταχείρισης τῆς λογοτεχνίας ὡς πρός τήν παραπάνω ἰδέα. Ἡ ἐπιλογή τῶν λογοτεχνικῶν κειμένων, πού ἀνθολογοῦνται στά σχολικά βιβλία τοῦ Γυμνασίου, εἶναι σέ πολλά ἀπαράδεκτη. Μέ τήν ἴδια αὐτή ἀντίληψη ἡ ἀρχαία ἑλληνική γραμματεία (εἴτε ἀπό τό πρωτότυπο εἴτε ἀπό μετάφραση), τό κατ᾽ ἐξοχήν μάθημα ἐπικοινωνίας τοῦ νέου ἕλληνα μέ το ἀρχαῖο πνεῦμα καί τόν ἑλληνικό πολιτισμό καί ἀνθρωπισμό, αὐτό πού μπορεῖ νά διαπλάθει «τον Ἕλληνα ἄνθρωπο» κατά τόν W. Jaeger, ὠθεῖται στήν ἐπιλογή‧ τρίωρη γιά τά παιδιά τῆς Α/ Λυκείου και τρίωρη ἤ ἑξάωρη γιά τά παιδιά, πού προσανατολίζονται σέ κλασικές σπουδές. Καί μόνον γι᾽ αὐτά, φυσικά.Ἡ Ἱστορία, πού προσφέρεται στα παιδιά τῆς Α/ τάξης, περιθωριοποιεῖται στήν ἐπιλογή στίς ἄλλες δύο τάξεις. Καί, μετά τίς ἔντονες και λογικές ἀντιδράσεις, θά πρέπει να στηριχθοῦμε στίς διαβεβαιώσεις τῶν δύο κυριῶν τῆς πολιτικῆς ἡγεσίας τοῦὙπουργείου γιά μιά καλύτερη μεταχείριση.
Γιά τά Θρησκευτικά γίνεται το ἴδιο. Ἡ μέγιστη ἠθοπλαστική ἀξία τοῦ μαθήματος, ἴσως εἶναι ἡ αἰτία, πού στή μέν Α/ τάξη περιορίστηκε ἀλλά καί πάλι μόνο στὴν ἐπιλογή, στίς δέ ἄλλες δύο καταποντίστηκε σέ ἐπιλογή, πού δυσκολεύεται και ἀπό τό πλῆθος τῶν μαθημάτων τῆς ὁμάδος, ἀλλά καί ἀπό τήν συμπερίληψη μαθημάτων (τριῶν ἤ καί περισσοτέρων) πού (θά) κρίνονται ἀπαραίτητα, γιά τήν προετοιμασία τῶν μαθητῶν γιά τίς ἐξετάσεις εἰσαγωγῆς στήν τριτοβάθμια Ἐκπαίδευση. Καί γιά τήν περίπτωση δεν ἔχουμε καμμιά ὑπουργική δήλωση, παρά τίς διαμαρτυρίες.
Κάποιες λεπτομέρειες θά μποροῦσε ἀκόμη νά προστεθοῦν. Ὅμως τό πρῶτο ἐδῶ συμπέρασμα εἶναι ὅτι γίνεται καταφανής προσπάθεια νά περιοριστεῖ τό ἔργο τῶν σχολείων τῆς ἐγκύκλιας μόρφωσης μόνο στήν παροχή γνώσεων. Πολλῶν καί σημαντικῶν γιά τον πλοῦτο τους. Ἀπ᾽ τίς ὁποῖες ὅμως ἕνα μεγάλο μέρος θά εἶναι χρήσιμο μόνο γιά τίς ἐξετάσεις καί πιθανῶς ἀργότερα καί σάν εἰσαγωγικό κεφάλαιο γνώσεων στήν ἐπιστημονική πορεία τῶν παιδιῶν. Γιά τή διάπλαση τῆς προσωπικότητας, τοῦ ἤθους, τῆς συνείδησής τους (ἐθνικῆς, θρησκευτικῆς, κοινωνικῆς) τό σχολεῖο ἐλάχιστα θα ἐνδιαφέρεται. Καί ἄς λέγει ὅ,τι θέλει τό Σύνταγμα καί οἱ Νόμοι τοῦ Κράτους. Καί ἡ Παιδαγωγική. Καί ἡ κατάσταση τῆς σημερινῆς κοινωνίας. Πιό πλήρης ἡ ἔκφραση: Καί ἄς κραυγάζει ἡ κατά σταση τῆς σημερινῆς κοινωνίας. Ἄλλωστε –θά μᾶς ποῦνε– ὑπάρχουν καί πολλά ἄλλα μέσα στό σύγχρονο κόσμο νά ἐπιδράσουν στόν τομέα αὐτό, καί να διαμορφώσουν τό σύγχρονο ἄνθρωπο.Ὅλοι τά γνωρίζουμε! Πράγματι ὑπάρχουν! Καί ἐπιδροῦν. Ἀλλά...
Καί γιά νά ἀνακεφαλαιώσουμε στό πρῶτο τοῦτο σημεῖο. Τό Σχέδιο τοῦ προγράμματος μαθημάτων τοῦ Λυκείου, τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Ὑπουργείου ὑποβαθμίζει, ἀφήνει στήν τύχη, τήν πνευματική, ψυχική καλλιέργεια τοῦ ἀνθρώπου, τη μόρφωση τῆς πνευματικῆς προσωπικότητας καί τήν καλλιέργεια και ἀνάπτυξη τῆς ἐθνικῆς, θρησκευτικῆς, κοινωνικῆς συνειδήσεως και τήν ἀγάπη πρός τήν Πατρίδα, τη δημοκρατία, τή θρησκεία, τά στοιχεῖα της ὀρθόδοξης παράδοσης (ἀγάπη, ἐντιμότητα, καλωσύνη, ἀφοσίωση σέ ἀξίες τῆς ζωῆς). Δείχνει πώς τά ξέχασε!
2. Τό δεύτερο στοιχεῖο πού πρέπει νά σημειώσουμε ἐδῶ εἶναι ὅτι τό «Σχέδιο» φαίνεται πώς ἔχει ἐλάχιστες φιλοδοξίες γιά τον Ἕλληνα πολίτη, γιά τήν ὁλότητα τῶν πολιτῶν του. Θέλει ὅλα τά παιδιά να μάθουν τή γλῶσσα τῆς Χώρας μας (τοῦ λαοῦ μας). Νά μάθουν μια διεθνῆ, παγκόσμια σήμερα, γλῶσσα. Καί νά καλλιεργήσουν τή σωματική τους ἄσκηση. Τά ἄλλα ὅλα τά ἀφήνει στήν ἐπιλογή. Δηλαδή τά ἀφήνει σέ διάφορες ὁμάδες. Ἔχει τήν ἐντύπωση –ἴσως τόν σχεδιασμό– ὅτι ἐπαρκῶς θά ἔχουν ἀναπτυχθεῖ στίς μικρότερες ἡλικίες. Λίγο καί στήν Α/ Λυκείου. Μέχρι τά 15 χρόνια τους. Καί ὕστερα εἰδίκευση. Μέ μόνη προσπάθεια γιά πιο οὐσιαστική –δημιουργική– ὑπεύθυνη καλλιέργεια, στά πιό σημαντικά χρόνια τῶν 16–18 χρόνων, τῶν τριῶν ἀντικειμένων, πού πιό πάνω σημειώσαμε.
Εἶναι ὅμως ἔτσι;
Σήμερα πού ἡ προσπάθεια εἶναι συνεχής ἔχουμε ὅλοι μας γνώση τοῦ πόσο ἐπιτυγχάνει τό Σχολεῖο καί στά τρία. Πόσες φορές δέν ἀκοῦμε νά κακοποιεῖται ἡ γλῶσσα μας, (ὄχι ἡ Ἀρχαία ἤ ἡ λεγόμενη καθαρεύουσα). Καί ὄχι μόνο ἀπό ἀνθρώπους μικρότερης μόρφωσης– (πρᾶγμα πού εἶναι ὄχι μόνο κατανοητό, ἀλλά καί ἀνεκτό), ἀλλά καί ἀπό πολλούς πού δέν θά ᾽πρεπε.
Τό δεύτερο μάθημα‧ ἡ ἀγγλική γλῶσσα. Πόσοι νεοέλληνες ξέρουν ἀγγλικά, ἐπειδή τά ἔμαθαν στο σχολεῖο; Καί πόση σημασία δίνουν οἱ σύγχρονοι ἕλληνες μαθητές (και τοῦτο εἶναι τό χειρότερο) στην ἐκμάθηση μιᾶς ξένης γλώσσας μέσα στό σχολεῖο τους;
Καί γιά τό μάθημα τῆς Φυσικῆς ἀγωγῆς θά μπορούσαμε νά σημειώσουμε ὅτι στό σημερινό Λύκειο τό βλέπουν οἱ μαθητές (καί δυστυχῶς ὄχι μόνο) σάν μιά ἀνάπαυλα γιά λίγο παιχνίδι.Ἔχετε προσέξει κάτι πολύ ἁπλό; Τό βηματισμό τῶν μαθητικῶν τμημάτων στίς παρελάσεις; Τολμῶ νά πῶ ὅτι ἐκεῖνο πού ἀποφεύγουμε σταθερά στο μάθημα αὐτό εἶναι ἡ προσπάθεια γιά πειθαρχημένη συμπεριφορά τῆς ὁμάδας. Κάτι πού πολλά μπορεῖ νά διδάξει στό κοινωνικό σύνολο. Εἶναι ὅμως λογικό νά φοβόμαστε τήν πειθαρχημένη κοινωνική ζωή; Πόσο λοιπόν τά καταφέρνουμε σ᾽ αὐτά, τά βασικά;
Θά μποροῦσε βέβαια νά ὑποστηρίξει κάποιος ὅτι μέ τήν τοποθέτησή τους στά «ὑποχρεωτικά» μαθήματα, τά καταξιώνουμε καί ἐπιδιώκουμε νά γίνει πολύ καλύτερη ἡ ἀπόδοσή τους. Ἀλλ᾽ ἐδῶ θά λειτουργήσει το «μεγαλεῖο τῆς ἐπιλογῆς». Ὅταν στίς πάμπολλες ἐπιλογές θά τοποθετηθοῦν τά μαθήματα, πού ὁδηγοῦν στίς βασικές γνώσεις, στην ἐπιστημονική ἐξέλιξη, στό Πανεπιστήμιο, στήν ἐργασία, καί θά θεωροῦνται τά καταξιωμένα, πού ἐμένα θά μέ βοηθήσουν νά γίνω γιατρός, ἤ μηχανικός, ἤ δικηγόρος, ἤ..., ἤ... τότε πόσο τά μαθήματα τά «ὑποχρεωτικά» θά μποροῦν νά θεωρηθοῦν βασικά μαθήματα γιά τη μόρφωση, τή γενικότερη μόρφωση τοῦ νέου ἐφήβου τῶν 16–18 ἐτῶν; Τό μεγάλο βάρος πού ρίχνουμε στήν ἐπιλογή, θά καταστρέψει ἀκόμα περισσότερο τή «δουλειά» τοῦ Λυκείου.
Ἐρχόμαστε ἔτσι στό ζήτημα τῆς εὐρείας ἐπιλογῆς, πού προτείνει το «Σχέδιο».
3. Στό θέμα τῆς ἐπιλογῆς μαθημάτων πολύ σύντομα, θά σημειώσουμε τά ἑξῆς:
α) Τό «Σχέδιο» μέ τήν εὐρύτατη ἐπιλογή στίς Β/ καί Γ/ τάξεις τοῦ Λυκείου, φαίνεται ἔντονα ὅτι «λαϊκίζει».Ἔχοντας τή σωστή κατ᾽ ἀρχήν, ἄποψη ὅτι «κέντρο τοῦ νέου Σχολείου πρέπει νά εἶναι ὁ μαθητής», προσπαθεῖ νά δείξει– νά προσφέρει στούς μαθητές τήν αἴσθηση τῆς δικῆς τους συμμετοχῆς στήν ἀπόφαση γιά τή ζωή τους, για τή μόρφωσή τους. Καί βεβαίως δεν εἶναι ἀρνητικό τοῦτο. Ἡ ἐπιλογή ὅμως πού προτείνει τό «Σχέδιο» στίς δυό τάξεις (24ὧρες ἔναντι 11) εἶναι τόσο μεγάλη, ὥστε θά εἶναι ἀποφασιστική γιά τήν καθόλου μόρφωση τῶν παιδιῶν, καί ὄχι μόνο γιά τήν κατεύθυνση τῶν σπουδῶν τους. Τό πόσο ἐπιτυχημένη θα ἀποδειχθεῖ ἀπό παιδαγωγική ἄποψη καί μάλιστα γιά παιδιά 16–17 χρόνων (ὅσο καί ἄν, βέβαια, πίσω τους θά εἶναι–ὅσο εἶναι– καί οἱ γονεῖς) εἶναι κάτι, πού γεννᾶ σίγουρα ἐρωτήματα καί προβληματισμό.
β) Ἰδιαιτέρως σημαντικό εἶναι το ὅτι ἡ ἐπιλογή αὐτή συνδέεται μὲ τὶς ἐξετάσεις γιά τήν εἰσαγωγή στήν τριτοβάθμιαἘκπαίδευση. Και τοῦτο κάνει πιό δύσκολο τό πρό βλημα τῆς εὐρείας ἐπιλογῆς.Ἐπειδή στούς ἐφήβους ὑπεισέρχονται πολλές αἰτίες στρεβλῆς λειτουργίας τῆς ἐπιλογῆς. Στήν Πατρίδα μας γνωρίζουμε πολλές ἀπ᾽ αὐτές μοντερνισμός, φίλοι, συγκεκριμένα ἐνδιαφέροντα ἤ ἀπασχολήσεις, μείωση ἐργασίας–μελέτης, ἀλλά καί ἀγωνία γιά ἀγορά ἐργασίας, οἰκογενειακές παραδόσεις, πιέσεις γονέων καί τόσες ἄλλες. Μ᾽ ὅλα αὐτά δέν θέλουμε να ἀρνηθοῦμε τήν ὕπαρξη καί λει-τουργία τῶν ἐπιλογῶν στίς τάξεις τοῦ Λυκείου. Ἀντιθέτως. Ἡ ἐπιλογή προσφέρει βοήθεια στό νέο ἄτομο γιά τόν προσανατολισμό του σε σπουδές καί ἐργασίες, πρᾶγμα ἀπολύτως ἀπαραίτητο γιά τό σύγχρονο κόσμο. Ὅμως δέν θά πρέπει νά περιορίζει, πολύ περισσότερο νά καταργεῖ τήν προσπάθεια τοῦ σχολείου, για νά μορφώσει τόν μαθητή του, ὥστε νά εἶναι «ἄνθρωπος» πρῶτα καί μετά «ἐπιστήμονας», «ἕλληνας» πρῶτα καί μετά «κοσμοπολίτης», «ἔντιμος» πρῶτα καί μετά «ἐπιτυχημένος». Καί τίς δυό αὐτές πλευρές ὀφείλει τό νέο Λύκειο νά προσφέρει στά παιδιά του, πού εἶναι ἔφηβοι ἀκόμα, παρά τίς πνευματικές ἐξελίξεις καί δυνατότητες πού τούς προσφέρει ὁ σύγχρονος κόσμος.
Γιά τούς λόγους αὐτούς ἄλλωστε, πιστεύουμε ὅτι καί ἄλλα εὐρωπαϊκά κράτη ἀποδέχονται μικρή ἐπιλογή, λίγων μόνο μαθημάτων, ὅπως ἔχουν γράψει καί ἄλλοι συνάδελφοι, καί ὅπως εἶναι γνωστό ἀπό πολλές δημοσιεύσεις. Πιστεύουμε, λοιπόν, ὅτι μια «στενή» ἐπιλογή ὀλίγων ὡρῶν θα ἐξυπηρετήσει ἐπιτυχέστερα τό Νέο Λύκειο.
4. Καί γιά νά τελειώσουμε. Εἶναι ἐμφανέστατη ἡ συγγένεια τοῦ προτεινομένου «σχεδίου» μέ τήν ὀργάνωση τοῦ Internatiual Baccalaurate Diploma Programme (:Ι.Β). Ἄλλωστε καί ἀπό πολλούς ἔχει ὑπογραμμισθεῖ. Καί ἀπό πολλούς ἔχει χαρακτηρισθεῖ ἀρνητική αὐτή ἡ συγγένεια. Ἐμεῖς θά προσθέσουμε μόνο το Ι.Β. ἀποβλέπει στή δημιουργία μιᾶς διεθνοῦς ἐλίτ καί ὑπηρετεῖ την ἀντίληψη τῆς σύγχρονης ἡγεσίας τῆς παγκοσμιοποίησης. Εἶναι πολύ φυσική συνέπεια τό ὅτι δέν ἐνδιαφέρεται γιά τόν ἄνθρωπο, καί μάλιστα γιά τό ψυχικο–πνευματικό του περιεχόμενο. Ὅραμά του εἶναι ὁ ψυχρός ἡγέτης, ὁ οἰκονομικός κυρίως. Ἄν καί ὄχι μόνο. Ἔτσι ὁ προσανατολισμός τοῦ Ι.Β. γι᾽ αὐτό τό λόγο δέν μπορεῖ να εἶναι ἀποδεκτός. Ἡ χοάνη τῆς παγκοσμιοποίησης καταστρέφει την ταυτότητα καί τήν ἰδιοσυστασία τῶν λαῶν. Εἶναι φυσικό νά ἀφαιρεῖ σημαντικά στοιχεῖα καί ἀπό την προσωπικότητα τῶν ἀτόμων. Συνεπῶς θεωροῦμε ὅτι ἡ γενίκευση τῆς ἐκπαίδευσης τοῦ Ι.Β. σ᾽ὅλους τούς μαθητές ἐξοντώνει ταχύτερα τό λαό, στόν ὁποῖο προσφέρεται. Καί φυσικά δέν δεχόμαστε ὅτι αὐτός μπορεῖ νά εἶναι ὁ στόχος τῆς ἐκπαίδευσης τοῦ Λυκείου μας καί νά προσφέρεται σ᾽ ὅλους τούς Ἕλληνες.
πηγή: Ορθόδοξος Τύπος, 24/12/2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου