Η παρακαταθήκη του π. Αυγουστίνου Καντιώτη γιά την παιδεία

Ευδοξίας Αυγουστίνου

Μεταξύ τῶν ἄλλων θεμάτων τά ὁποῖα διακαῶς ἀπασχολοῦσαν τόν π. Αὐγουστῖνο ἦταν καί ἡ πορεία τῆς παιδείας. Γνήσιος μιμητής τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ ἔγραψε, εἶπε, διαμαρτυρήθηκε, ὀργάνωσε συλλαλητήρια, ἔπραξε πολλά γιά τήν ἀναμόρφωση τῆς παιδείας. Συχνά τόνιζε: «Παιδοκτόνους ὀνομάζει ὁ Χρυσόστομος τούς γονεῖς πού μέ τήν κακή ἀνατροφή τους καταστρέφουν ὅ,τι ὡραῖο μπορεῖ νά ἀνθίζει στήν καρδιά τοῦ παιδιοῦ τους». Καί θύμιζε τό ἀρχαῖο ρητό: «Ἀρχά πολιτείας ἁπάσης νέων τροφά».

«Τό σπουδαιότατον θέμα τοῦ ἔθνους εἶναι τό τῆς Ἐκπαιδεύσεως τῆς νεότητος». Ἐθνικός ἥρωας καί εὐεργέτης θά ὀνομασθεῖ ὁ ὑπουργός πού θά ἐπιληφθεῖ οὐσιαστικά καί ὄχι ἐπιφανειακά μέ τό θέμα. Ποιός νά περίμενε, πάτερ μου, ὅτι θά ἀναδεικνύονται ἥρωες ὅσοι ἀποκαθηλώνουν ὅ,τι εἶναι ἐθνικό! Τί συλλαλητήρια θά ὀργάνωνες σήμερα καί τί σπίθες καί φωτιές θά ἄναβες ὡς ἀθεράπευτος μπουρλοτιέρης! Κι ἐμεῖς –νενέδες, μαλιστάδες, δενμεμέληδες καί χαμαιλέοντες κατά τήν ὁρολογία σου- ὅλα τά ἀνεχόμαστε καί ὅλα τά ἀμνηστεύουμε καλύπτοντας τή δειλία μας καί τόν καιροσκοπισμό μας μέ τό χρυσόχαρτο τῆς σύνεσης, χωρίς καθόλου νά ντρεπόμαστε πού λέμε ὅτι εἴμαστε πνευματικά παιδιά σου!

Πιό σύγχρονος καί πιό ἐπίκαιρος ὁ π. Αὐγουστῖνος ἀπό τήν τελευταία λέξη τῆς Παιδαγωγικῆς ἔγραφε πρίν ἀπό περίπου μισό αἰώνα: «Εἰς πᾶσαν τήν χώραν πρέπει νά ἱδρυθοῦν καί νά λειτουργήσουν νηπιαγωγεῖα τόσα, ὅσα τουλάχιστον εἶναι καί τά δημοτικά σχολεῖα». Ἀπό τή βρεφική ἡλικία πρέπει νά ἀρχίζει ἡ ἐκπαίδευση τῆς κάθε γενιᾶς.

Ἐπισήμανε τήν ἀνάγκη σωστοῦ ἐπαγγελματικοῦ προσανατολισμοῦ γιά τούς μαθητές. Καυτηρίαζε τίς ἀπασχολήσεις, τά φροντιστήρια τῶν παιδιῶν καί τίς ἄλλες δραστηριότητες, ὅταν γίνονται κατά τή διάρκεια τῆς κυριακάτικης λειτουργίας. Ἄσκησε ἔλεγχο γιά τήν μεταρρύθμιση Παπανούτσου. «Φωλεά σφιγγῶν ἡ ἐν τῷ Ὑπουργείῳ Παιδείας φωλεά τῶν μεταρρυθμιστῶν»· οἱ κάλαμοί τους ἔγιναν δηλητηριώδη κέντρα. Ἐνῶ καυχῶνται γιά τό δημοκρατικό τους πνεῦμα, ἐπιβάλλουν ὡς θέσφατα τά συστήματά τους. «Δικτατορία αἰσχίστου εἴδους ἐν τῇ παιδείᾳ». Ὕψωσε στεντόρεια φωνή γιά τήν ἐπιβολή «μιξοβαρβάρου» γλώσσας, ἀγοραίας, πού δέν εἶναι ἡ δημοτική, καί ἀπειλεῖ νά ἐνταφιάσει «τήν ὡραίαν ἑλληνικήν γλῶσσαν». Κι ὅταν ὁ ἀνδριάντας τοῦ Ποσειδώνα τοποθετήθηκε στήν εἴσοδο τοῦ ΥΠΕΠΘ ὡς σύμβολό του, τρικυμία προκάλεσε. Τόνιζε τήν ἀξία τοῦ καλοῦ βιβλίου· μέ ζωηρά χρώματα περιέγραψε «τί ἐστοίχισεν εἰς τήν ἀνθρωπότητα ἕν βιβλίον» («Ὁ Ἀγών μου»). «Σεῖς δέ, ἀγαπητοί διδάσκαλοι, γονεῖς καί κηδεμόνες τῶν Ἑλληνοπαίδων, προσέξατε τά βιβλία τῶν παιδιῶν σας», προέτρεπε. Διέβλεψε τούς κινδύνους πού ἀπειλοῦν τούς φοιτητές, ὅταν καταφεύγουν γιά σπουδές στίς νέες σειρῆνες, στό Ἐξωτερικό. Ράκη ἠθικῆς μποροῦν νά καταντήσουν. Ἐπέμενε νά δοθεῖ ἡ δέουσα σημασία καί νά ἀναβαθμισθεῖ ἡ τεχνική ἐκπαίδευση. Ἀγωνίσθηκε γιά τήν ἀντιμετώπιση τῆς ἀνεργίας. «Οἱ ἄνεργοι νέοι ἀποτελοῦν τεράστιο κίνδυνο», ἔγραφε. Σέ ἐποχές πού τά δεδομένα ἦταν διαφορετικά ἀπό τά σημερινά, μίλησε γιά τή δωρεάν παροχή βιβλίων, γιά τήν ἐξασφάλιση φοιτητικῆς στέγης, γιά τήν ἵδρυση πανεπιστημιουπόλεων. «Χρειάζεται στοργικόν ἐνδιαφέρον ἡ νεότης», δίδασκε.

Ἤξερε ὅτι ἡ παιδεία εἶναι θέμα δασκάλων, γι’ αὐτό συχνά δεόταν ὁ μοναδικός Διδάσκαλος τῆς ἀνθρωπότητος νά φωτίζει τούς δασκάλους τῆς Πατρίδος μας. Διαμαρτυρήθηκε, γιατί ὁ παιδαγωγός πού ἐπί δεκαετίες ἀσχολεῖται μέ τό ἔργον τῆς ἀγωγῆς δέν ἀπολαμβάνει καμιά τιμή, ἀντιθέτως μάλιστα περιφρονεῖται.

Καθρέφτης τοῦ ἐνδιαφέροντος τῆς πολιτείας εἶναι οἱ δαπάνες της γιά τήν παιδεία. Μία σύγκριση τῶν δαπανῶν ἀποδεικνύει ὅτι ἐλάχιστα ἐνδιαφέρεται γιά τό μεγάλο αὐτό θέμα, κατέχοντας τήν τελευταία θέση παγκοσμίως. «Ἡ ἀγωγή εἶναι παρημελημένη!» Καί μόνον ἡ φυσική ἀγωγή καί μάλιστα τό πιό εὐτελές της εἶδος, τό ποδόσφαιρο, «ἔχει πολυπληθεῖς θαυμαστάς καί θιασῶτας». Ἡ πολιτεία ἐνδιαφέρεται μόνον γιά τό φλοιό καί τήν ἐπιφάνεια, δέν ἀσχολεῖται μέ τό βάθος τοῦ προβλήματος. Τό πρῶτο καί θεμελιῶδες εἶναι: «Ποιός ὁ σκοπός τῆς ἀγωγῆς τῶν Ἑλληνοπαίδων;» Βαβυλωνία γνωμῶν καί ἀντιλήψεων ἐπικρατεῖ στούς ἐγκεφάλους τῶν «μεγάλων» ἐκπαιδευτικῶν ἀνδρῶν, μέ ἀποτέλεσμα τόν διαρκῆ ἀποχρωματισμό τῶν Ἑλληνοπαίδων. Σκοπός ὅμως τῆς ἀγωγῆς δέν μπορεῖ νά εἶναι ἄλλος παρά ἐκεῖνος, γιά τόν ὁποῖο δημιουργήθηκε ὁ ἄνθρωπος· «εἶναι ἡ δι’ ἀρετῆς ὁμοίωσις τῷ Θεῷ καί ἡ ἐν τῷ Θεῷ ἀνάπαυσις καί μακαριότης τοῦ ἀνθρώπου», ἡ θέωσή του. Ὅλα τά ἄλλα ἀποτελοῦν ζητήματα μορφῆς καί ὄχι οὐσίας.

Νά ποιά παιδεία ὁραματιζόταν ὁ π. Αὐγουστῖνος: Ἤθελε παιδεία χριστοκεντρική, παιδεία πού θά ἀνυψώνει καί θά θεώνει τό παιδί, ἀρχίζοντας ἀπό τό λίκνο. Δυστυχῶς ὅμως –σημείωνε - στήν πατρίδα μας θεμελιώνεται «παιδεία ἄνευ Χριστοῦ, παιδεία ἄθρησκος» πού θά παράγει κτηνώδεις ὑπάρξεις, μέ ἐπιστημονικούς ἐγκεφάλους. Τό κυριότερο αἴτιο τῆς βαθμιαίας διαβρώσεως τῆς ἠθικῆς καί τῆς πίστεως τῶν Ἑλλήνων εἶναι «ἡ διά τοιούτων σχολείων κακίστη ἀγωγή τῶν Ἑλληνοπαίδων». Ἐκπληρώνεται ἔτσι ἡ προφητεία νεότερου ἱεραποστόλου ὅτι τά ἄθεα γράμματα θά καταστρέψουν τόν κόσμο.

Ἀντί ἐπιλόγου

Κυριακή 8 Αὐγούστου 2010, λίγο μετά τή θεία λειτουργία ἐπισκεπτόμαστε τό θάλαμο 1 στήν παθολογική κλινική τοῦ Νοσοκομείου τῆς Φλώρινας, γιά νά πάρουμε τήν εὐχή τοῦ ἀσθενοῦντος γέροντος ἐπισκόπου, πού βρίσκεται σέ βυθιότητα. Δέος μᾶς κυριεύει, καθώς αἰσθανόμαστε, σάν νά παρακολουθοῦμε κάτι ἀπό τό πάλεμα στά μαρμαρένια ἁλώνια. «Ὁ Διγενής ψυχομαχεῖ κι ἡ γῆ τόνε τρομάσσει... πῶς θὰ σκεπάσει τὸν ἀϊτό, τῆς γῆς τὸν ἀντρειωμένο». Μέ δάκρυα στά μάτια προσέρχονται πολλοί καί ἀσπάζονται τό χέρι, μέ τό ὁποῖο σκορποῦσε τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Ἀνάμεσα στούς ἐπισκέπτες προβάλλει ἕνας πατέρας μέ τό παιδί στήν ἀγκαλιά ... «ἄφετε τά παιδία ἔρχεσθαι πρός με...». Τά χείλη τοῦ μικροῦ παιδιοῦ φιλοῦν τό χέρι τοῦ πατρός, πού ‘μοιαζε ἀναίσθητο· κι ἐκεῖνος παρά τό ἐκτεταμένο ἐγκεφαλικό ἐπεισὀδιο, ἀνοίγει τά μάτια του ... σάν τότε· οἱ ὄχλοι συνέθλιβαν τόν Χριστό, καί μόνον ἡ αἱμορροῦσα τόν ἄγγιξε. «Ἡ δύση χαιρετᾶ τήν ἀνατολή». Ἀνοίγει τά μάτια του, γιά νά ἐπιδαψιλεύσει περίσσια τήν εὐλογἰα του στά παιδιά, γιά νά παραδώσει σ’ ἐμᾶς τούς παρευρισκομένους τήν ἱερή του παρακαταθήκη καί νά σηματοδοτήσει τό χρέος μας: Νά σταθοῦμε ἄγρυπνοι καί ἀνυποχώρητοι στό μετερίζι τῆς ἱερουργίας τῶν παιδιῶν σήμερα πού πάσης φύσεως ἐπιτήδειοι λεηλατοῦν τήν ἀθωότητά τους ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων.

Ἅγιε πατέρα μας, σύ πού ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς διακονίας σου ὥς τή στερνή πνοή τήν καρδιά σου εἶχες δώσει στό παιδί, σύ πού ἵδρυσες κατηχητικά, ἐνοριακά κέντρα, ἐκκλησιαστικά σχολεῖα, οἰκοτροφεῖα, κατασκηνώσεις, γιά νά μποροῦν τά παιδιά στοῦ ράσου σου τόν ἴσκιο ἀσφαλισμένα νά γεύονται τή χαρά τοῦ Θεοῦ, σέ παρακαλοῦμε νά προσεύχεσαι στόν Κύριο μέ τά δικά σου «μάτια», μέτρα καί σταθμά νά κρίνουμε τίς περιστάσεις, στή δική σου γραμμή νά μένουμε, στά χνάρια σου «ἀκλινῶς» νά πορευόμαστε, τό δικό σου πνεῦμα νά διαφυλάξουμε. Ἀμήν.

Πηγές

Τά βιβλία τοῦ π. Αὐγουστίνου

-Ἐθνικά προβλήματα

- Ὁ Ἔλεγχος

- Φλογέρα Α’

-Εὐδοξία Αὐγουστίνου, Φιλόλογος-Θεολόγος.