Εἰδική ̉Αγωγή ἤ Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση;

Εἰδική ̉Αγωγή ἤ Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση;

τοῦ κ. Γεωργίου Μηλίτση, διδασκάλου-Εἰδικοῦ Παιδαγωγοῦ

῞Ενα ἐρώτημα πού ἀπσχολεῖ ὁρισμένους γονεῖς ἀλλά καί ἐκπαιδευτικούς εἶναι: Τί πρέπει νά διαλέξουμε γιά τήν ἐκπαίδευση ἑνός μαθητή, πού ἔχει ἀνάγκη ἀπό εἰδικά ἐκπαιδευτικά προγράμματα, τό Εἰδικό Σχολεῖο ἤ τήν Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση;

   Πρίν δώσουμε ἀπάντηση στό ἐρώτημα αὐτό θά πρέπει νά δοῦμε τίς διαφορές πού ὑπάρχουν ἀνάμεσα στήν Εἰδική καί στήν Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση.

Τί εἶναι ἡ Εἰδική  ̉Αγωγή;

   Σύμφωνα μέ τό Νόμο 3699/2008 Εἰδική ̉Αγωγή εἶναι «τό σύνολο τῶν ἐκπαιδευτικῶν ὑπηρεσιῶν πού παρέχονται σέ μαθητές μέ ἐπιβεβαιωμένες εἰδικές ἐκπαιδευτικές ἀνάγκες μέ ἤ χωρίς ἀναπηρία».

   ῾Η Εἰδική ̉Αγωγή εἶναι μία ἐξειδικευμένη προσέγγιση πού παρέχει ἐξατομικευμένη ὑποστήριξη καί μεθόδους διδασκαλίας σέ μαθητές μέ ἀναπηρίες ἤ ἄλλες εἰδικές ἀνάγκες. ῾Η Εἰδική ἐκπαίδευση βασίζεται στήν ἰδέα ὅτι ὁρισμένοι μαθητές χρειάζονται ἐξατομικευμένη διδασκαλία καί εἰδική φροντίδα ἤ υπηρεσίες γιά νά πετύχουν τούς ἐκπαιδευτικούς καί προσωπικούς τους στόχους.

   Μέ τήν Εἰδική ἀγωγή γίνεται μία προσπάθεια νά ἐνταχθεῖ τό παιδί στήν κοινωνία σάν ἕνα μή ἐξαρτημένο ἀλλά παραγωγικό μέλος της. ῾Η Εἰδική ἀγωγή πρέπει νά προσφέρει στό μαθητή διάφορους τύπους ὑπηρεσιῶν, ὅπως: λογοθεραπεία, ἐργοθεραπεία, συμβουλευτική καί φυσικά ἐξειδικευμένη καί ἐξατομικευμένη διδασκαλία.

Τί εἶναι ἡ Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση:

   Τά τελευταία χρόνια σέ ὅλα τά πολιτισμένα κράτη ὄχι μόνο οἱ ἐκπαιδευτικοί ἀλλά καί οἱ ἄλλοι ἐπιστήμονες πού συνεργάζονται μαζί τους ἀναφέρουν τόν ὅρο Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση (inclusion Education).

   Σύμφωνα μέ τόν ὁρισμό πού ἔχει υἱοθετηθεῖ ἀπό τήν UNESCO, «Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση εἶναι ἡ διαδικασία ἐκείνη πού ἐπιχειρεῖ νά δημιουργήσει ἕνα μαθησιακό περιβάλλον, κατάλληλο γιά ὅλες τίς κατηγορίες τῶν παιδιῶν, ἀνεξάρτητα ἀπό τίς ἰδιαιτερότητες τους. ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση στοχεύει στήν ἐκπαίδευση ὅλων τῶν ἡλικιῶν, παιδιῶν, ἀνηλίκων καί ἐνηλίκων, καί ἀποβλέπει στήν κατάργηση τοῦ ἀποκλεισμοῦ, τοῦ διαχωρισμοῦ καί τῆς περιθωριοποίησης ὁποιουδήποτε ἀτόμου κατά τήν ἐκπαιδευτική πράξη. ̉Επιδιώκει ἀκόμη τήν τροποποίηση καί τήν βελτιστοποίηση τῶν ἐκπαιδευτικῶν στρατηγικῶν καί προσεγγίσεων, στοχεύοντας στήν ἰσότιμη ἐκπαίδευση ὅλων».

   ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση εἶναι ἕνα μοντέλο διδασκαλίας στό ὁποῖο ὅλοι οἱ μαθητές, ἀνεξάρτητα ἀπό τίς ἰκανότητές τους, γίνονται δεκτοί καί παρακολουθοῦν μαθήματα στά σχολεῖα τῆς γειτονιᾶς τους σέ κανονικές τάξεις κατάλληλες γιά τήν ἡλικία τους καί ὑποστηρίζονται νά μάθουν, νά συνεισφέρουν καί νά συμμετέχουν σέ ὅλες τίς πτυχές τῆς σχολικῆς ζωῆς.

   ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση δέν ἀπευθύνεται μόνο σέ μαθητές μέ εἰδικές μαθησιακές δυσκολίες (DSA) ἤ σέ μαθητές μέ εἰδικές ἐκπαιδευτικές ἀνάγκες (BES), ἀλλά σέ ὅλους γενικά. Μάλιστα ὁ στόχος της εἶναι νά ἐνισχύσει τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τοῦ κάθε μαθητή.  

   ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση ἐνδιαφέρεται γιά τή διασφάλιση πρόσβασης σέ ποιοτική ἐκπαίδευση ἀπ̉ ὄλους τούς μαθητές, καλύπτοντας ἀποτελεσματικά τίς διαφορετικές ἀνάγκες τους μέ τρόπο πού νά ἀνταποκρίνεται, νά εἶναι ἀποδεκτός, νά σέβεται καί νά ὑποστηρίζει αὐτές. Οἱ μαθητές συμμετέχουν στό ἐκπαιδευτικό πρόγραμμα μέσα σ̉ ἕνα κοινό περιβάλλον μάθησης μέ ὑποστήριξη γιά τή μείωση καί τήν ἄρση φραγμῶν καί ἐμποδίων πού μπορεῖ νά ὁδηγήσουν σέ ἀποκλεισμό.

   Στήν Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση περιλαμβάνεται ἐπίσης ἡ δημιουργία μιᾶς φιλόξενης καί ὑποστηρικτικῆς σχολικῆς κουλτούρας πού ἀγκαλιάζει τή διαφορετικότητα καί προάγει τό σεβασμό, τήν ἐνσυναίσθηση καί τήν κατανόηση.

Διαφορές μεταξύ τῆς Εἰδικῆς καί Συμπεριληπτικῆς ἐκπαίδευσης

   ̉Ενῶ ἡ Εἰδική καί ἡ Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση ἔχουν τόν ἴδιο στόχο, δηλαδή νά ὑποστηρίξουν μαθητές μέ διαφορετικές, πνευματικές ἤ σωματικές, ἀνάγκες, διαφέρουν σέ πολλά σημεῖα. ῎Ας δοῦμε τά βασικά:

   1. Φιλοσοφία: ῾Η Εἰδική ἀγωγή, βασίζεται στήν φιλοσοφία ὅτι ὁρισμένοι μαθητές χρειάζονται ἐξειδικευμένη ὑποστήριξη καί ὑπηρεσίες γιά νά ἀποκτήσουν νέες γνώσεις. ῾Η Εἰδική ἀγωγή ἐστιάζει σέ ἐξατομικευμένες παρεμβάσεις καί προγράμματα πού ἀντιμετωπίζουν συγκεκριμένες ἀναπηρίες ἤ καταστάσεις. 

   ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση, ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, βασίζεται στήν πεποίθηση ὅτι ὅλοι οἱ μαθητές μποροῦν νά μάθουν καί νά προοδεύσουν σέ ἕνα ποικίλο καί χωρίς ἀποκλεισμούς περιβάλλον. ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση τονίζει τή σημασία τῆς ἄρσης τῶν φραγμῶν, τῆς προώθησης τῆς ἰσότητας καί τῆς υἱοθέτησης τῆς διαφορετικότητας.

   2. Πρακτική: Στήν Εἰδική ἐκπαίδευση ἔχουμε τόν διαχωρισμό τῶν μαθητῶν μέ εἰδικές ἀνάγκες ἀπό τούς συνομηλίκους τους καί τήν παροχή ἐξατομικευμένης διδασκαλίας, ὑποστήριξης καί ὑπηρεσιῶν.  ̉Επίσης ἀπαιτεῖ ἐκπαιδευτικούς μέ ἐξειδικευμένη κατάρτιση˙ τί ἴδιο ἰσχύει καί γιά τό βοηθητικό προσωπικό.

   ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση προωθεῖ τήν ἐκπαίδευση ὅλων τῶν μαθητῶν στήν ἴδια αἴθουσα, μέ τήν κατάλληλη ὑποστήριξη καί βοήθεια. ῾Η ἐκπαίδευση χωρίς ἀποκλεισμούς ἐνθαρρύνει τή συνεργασία μεταξύ ἐκπαιδευτικῶν, γονέων καί τῶν ἄλλων ἐπιστημόνων πού ἐμπλέκονται στήν ἐκπαίδευση γιά τήν παροχή μιᾶς ὁλοκληρωμένης καί χωρίς ἀποκλεισμούς μαθησιακῆς ἐμπειρίας.

   3. ̉Αποτελέσματα: ῾Η ειδική ἀγωγή, ἐστιάζει στήν ἐπίτευξη συγκεκριμένων μαθησιακῶν στόχων καί ἀποτελεσμάτων γιά μαθητές εἰδικές ἀνάγκες.  ̉Ακόμα στοχεύει στήν παροχή ἐξατομικευμένης διδασκαλίας καί ὑποστήριξης πού ἐπιτρέπει στούς μαθητές νά ἀξιοποιήσουν πλήρως τίς δυνατότητές τους, ἀλλ̉ ὅμως μπορεῖ νά μή δίνει πάντα προτεραιότητα στήν κοινωνική καί συναισθηματική ἀνάπτυξη τοῦ μαθητή ἤ σέ πρακτικές χωρίς ἀποκλεισμούς.

   ῾Η συμπεριληπτική ἐκπαίδευση, ἀπό τήν ἄλλη, στοχεύει στήν προώθηση τῆς κοινωνικῆς, συναισθηματικῆς καί μορφωτικῆς ἀνάπτυξης ὅλων τῶν μαθητῶν, ἀνεξάρτητα ἀπό τίς ἰκανότητες ἤ τό ὑπόβαθρό τους.  ̉Επίσης στοχεύει στή δημιουργία ἑνός θετικοῦ καί ὑποστηρικτικοῦ σχολικοῦ κλίματος πού προάγει τό σεβασμό, τήν ἐνσυναίσθηση καί τήν κατανόηση μεταξύ ὅλων τῶν μαθητῶν.

Τά ̉Οφέλη τῆς Εἰδικῆς  ̉Αγωγῆς

   ῾Η Εἰδική ἀγωγή ἔχει ἀρκετά πλεονεκτήματα γιά τούς μαθητές της. Μερικά ἀπό αὐτά τά ὀφέλη Εἶναι:

   1.  ̉Εξατομικευμένη διδασκαλία καί ὑποστήριξη: ῾Η Εἰδική ἐκπαίδευση προσφέρει ἐξατομικευμένες ὁδηγίες, προγράμματα καί ὑπηρεσίες πού στοχεύουν στίς συγκεκριμένες ἀνάγκες κάθε μαθητή. Αὐτό μπορεῖ νά ἔχει βελτιωμένα μορφωτικά αποτελέσματα καί προσωπική ἀνάπτυξη γιά τούς μαθητές μέ ἀναπηρίες.

   2. ̉Εξειδικευμένη κατάρτηση: Οἱ ἐκπαιδευτικοί καί τό λοιπό ἐκπαιδευτικό προσωπικό ἔχουν τήν κατάλληλη κατάρτιση καί ἐξειδίκευση στήν ἐργασία μέ μαθητές μέ ἀναπηρίες. Μποροῦν νά κάνουν συγκεκριμένες παρεμβάσεις καί νά προσφέρουν ὑποστήριξη πού δέν εἶναι εὔκολο νά γίνουν σέ κανονικές τάξεις.

   3. ῾Υποστήριξη τῆς οἰκογένειας: ῾Η Εἰδική ἐκπαίδευση μπορεῖ ἀκόμη νά παρέχει

ὑποστήριξη, βοήθεια, πληροφορίες καί συμβουλές στίς οἰκογένειες τῶν μαθητῶν τοῦ Σχολείου.

Τά ὀφέλη τῆς Συμπεριληπτικῆς ἐκπαίδευσης

   ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση ἔχει πολλά ὀφέλη τόσο γιά τούς μαθητές μέ κάποιο πρόβλημα ὅσο καί γιά τούς ἄλλους μαθητές. Μερικά ἀπό αὐτά τά ὀφέλη εἶναι:

      1. Βελτιωμένα ἀκαδημαϊκά ἀποτελέσματα: ῾Η ἐκπαίδευση χωρίς ἀποκλεισμούς μπορεῖ νά δημιουργήσει ὑψηλότερες μορφωτικές ἀποδόσεις ἀπ̉ ὅλους τούς μαθητές, συμπεριλαμβανομένων κι ἐκείνων μέ κάποιο πρόβλημα. ῎Ερευνες ἔδειξαν ὅτι οἱ μαθητές μέ μαθησιακές δυσκολίες πού λαμβάνουν Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση ἔχουν καλύτερες ἀκαδημαϊκές ἐπιδόσεις καί ὑψηλότερα ποσοστά ἀποφοίτησης ἀπό ἐκείνους πού συμμετέχουν σέ ξεχωριστά προγράμματα Εἰδικῆς ἀγωγῆς.

   2. Αὐξημένες δυνατότητες κοινωνικοποίησης καί ἐπικοινωνίας: ῾Η ἐκπαίδευση χωρίς ἀποκλεισμούς προσφέρει εὐκαιρίες στούς μαθητές μέ ἀναπηρίες νά ἀλληλεπιδράσουν μέ τούς συμμαθητές τους καί νά ἀναπτύξουν κοινωνικές καί ἐπικοινωνιακές δεξιότητες. Οἱ μαθητές πού φοιτοῦν σέ αἴθουσες χωρίς ἀποκλεισμούς μπορεῖ ἐπίσης νά ἀναπτύξουν πιό θετικές στάσεις ἀπέναντι στή διαφορετικότητα καί τήν ἀναπηρία.

   3. Μειωμένο στίγμα καί διακρίσεις: ῾Η ἐκπαίδευση χωρίς ἀποκλεισμούς μπορεῖ νά βοηθήσει στή μείωση τῶν διακρίσεων πού συχνά συνδέονται μέ τήν ἀναπηρία. Μέ τήν προώθηση τῆς διαφορετικότητας καί τῆς ἔνταξης, ἡ συνεκπαίδευση μπορεῖ νά προωθήσει μία σχολική κουλτούρα πιό ἀποδεκτή καί μέ σεβασμό.

   4. Καλύτερη συνεργασία καί ἐπαγγελματική ἀνάπτυξη τῶν ἐκπαιδευτικῶν:          ῾Η Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση ἀπαιτεῖ ἀπό τούς ἐκπαιδευτικούς νά ἐργάζονται συλλογικά καί νά ἀναπτύσσουν νέες στρατηγικές γιά τήν ὑποστήριξη διαφορετικῶν μαθητῶν. Αὐτό, συνήθως, ὁδηγεῖ σέ καλύτερη συνεργασία τῶν ἐκπαιδευτικῶν καί δίνει εὐκαιρίες ἐπαγγελματικῆς ἐξέλιξης πού ὠφελοῦν ὅλους τούς μαθητές.

Προυποϋθέσεις  γιά τήν ἐπιτυχία τῆς Συμπεριλιπτικῆς ἐκπαίδευσης

   Γιά νά ἐπιτευχθοῦν οἱ στόχοι τῆς Συμπεριληπτικῆς ἐκπαίδευσης πρέπει νά ὑπάρχουν, βασικά, οἱ παρακάτω προϋποθέσεις:

   1. Βοήθεια ἀπό τούς συμμαθητές: Οἱ συμμαθητές εἶναι οἱ πιό πολύτιμοι βοηθοί γιά τήν ἐνεργοποίηση τῶν διαδικασιῶν ἔνταξης. ̉Από τήν πρώτη κιόλας ἡμέρα, εἶναι ἀπαραίτητο νά ἐνθαρρύνουμε καί νά ἐργαστοῦμε γιά τή συνεργασία καί γιά τή δημιουργία εὐχάριστου κλίματος στήν τάξη.

   2. ῾Η προσαρμογή ὡς στρατηγική χωρίς ἀποκλεισμούς: Για νά ἀπαλυνθοῦν οἱ ἀτομικές διαφορές μεταξύ τῶν μαθητῶν, εἶναι ἀπαραίτητο νά προσαρμόσουμε τό στύλ ἐπικοινωνίας, τή μέθοδο διδασκαλίας καί τήν αἴθουσα διδασκαλίας στή νοημοσύνη τῶν μαθητῶν. ̉Επιπλέον, ἡ προσαρμογή σημαίνει διαφοροποίηση τῶν διδακτικῶν ὑλικῶν πού θά χρησιμοποιηθοῦν, τά ὁποῖα πρέπει νά εἶναι  ἀνάλογα μέ τά διαφορετικά ἐπίπεδα δεξιοτήτων πού ὑπάρχουν στήν τάξη.

   3. Λογικές-οπτικές στρατηγικές, χάρτες, διαγράμματα καί ὀπτικά βοηθήματα: Γιά νά πετύχουμε τούς στόχους μας, εἶναι ἀπαραίτητο νά ἐνισχυθοῦν οἱ λογικοοπτικές στρατηγικές, ἰδίως μέσω τοῦ ἐποπτικοῦ ὑλικοῦ.

   4. Γνωστικές διαδικασίες καί στύλ μάθησης: Οἱ γνωστικές διαδικασίες καί οἱ ἐκτελεστικές λειτουργίες ὅπως ἡ προσοχή, ἡ ἀπομνημόνευση, ὁ σχεδιασμός καί ἡ ἐπίλυση προβλημάτων ἐπιτρέπουν τήν ἀνάπτυξη ψυχολογικῶν, συμπεριφορικῶν καί λειτουργικῶν δεξιοτήτων πού εἶναι ἀπαραίτητες γιά τή μαθησιακή διαδικασία. Ταυτόχρονα, ἡ πραγματικά συμπεριληπτική διδασκαλία πρέπει νά ἐνισχύσει τά διαφορετικά γνωστικά στύλ πού ὑπάρχουν στήν τάξη καί τίς διαφορετικές μορφές νοημοσύνης, τόσο ὅσον ἀφορᾶ τούς μαθητές καί ὅσον ἀφορᾶ τίς μορφές διδασκαλίας.

   5. Προσφορά νέας διδακτικῆς ὕλης καί μέθοδος διδασκαλίας: ῾Η προσφορᾶ σέ κάθε μαθητή τῆς νέας διδακτικῆς ὕλης πρέπει νά εἶναι ἀνάλογη μέ τίς δικές του γνωστικές ἰκανότητες. ῾Ο ἐκπαιδευτικός προκειμένου νά διδάξει κάτι νέο στό τμῆμα του προσπαθεῖ ἡ διδασκαλία του νά εἶναι ὅσον τό δυνατόν πιό ἐξατομικευμένη.

   6. Συναισθήματα καί ψυχολογικές μεταβλητές στή μάθηση: Τά συναισθήματα παίζουν θεμελιώδη ρόλο στή μάθηση καί στή συμμετοχή τοῦ μαθητή σ̉ αὐτήν. Εἶναι βασικό νά ἀναπτυχθεῖ ἀπό τόν μαθητή θετική εἰκόνα γιά τόν ἐαυτό του καί ἕνα  καλό ἐπίπεδο αὐτοεκτίμησης. Αὐτό δέν ἰσχύει μόνο γιά τόν μαθητή ἀλλά καί γιά τόν ἐκπαιδευτικό.

   7.  ̉Αξιολόγηση, ἐπαλήθευση καί ἀνατροφοδότηση: Γιά νά ἔχει καλά ἀποτελέσματα ἡ ἐκπαίδευση χωρίς ἀποκλεισμούς, Συμπεριλιπτική, πρέπει ὁ ἐκπαιδευτικός νά ἀξιολογεῖ τακτικά τόν ἐαυτό του. ῾Η ἀξιολόγηση πρέπει νά στοχεύει στή βελτίωση τῶν διαδικασιῶν μάθησης καί διδασκαλίας. Στή συνέχεια, εἶναι ἀπαραίτητο νά προσαρμόσει τίς φόρμες ἐπαλήθευσης. ῾Η ἀξιολόγηση πρέπει νά ἀναπτύσσει τίς μεταγνωστικές διαδικασίες τοῦ μαθητή καί, ὡς ἐκ τούτου, ἡ ἀξιολόγηση πρέπει νά εἶναι συνεχής, διαμορφωτική καί παρακινητική καί ὄχι τιμωρητική ή λογοκριτική.

Μειονεκτήματα τῆς Εἰδικῆς  ̉Αγωγῆς

      ̉Η εἰδική αγωγή ἔχει ἀρκετά μειονεκτήματα. Μερικά ἀπό αὐτά εἶναι:

      1. Διακρίσεις: ῾Η εἰδική ἐκπαίδευση μπορεῖ νά ἐνισχύσει τίς διακρίσεις πού 

συνδέονται με τίς ἰδιαιτερότητες τῶν μαθητῶν, διαχωρίζοντας τούς μαθητές μέ πρόβλημα ἀπό τούς συνομηλίκους τους. Αὐτό μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ κοινωνική ἀπομόνωση καί ἀρνητικές στάσεις ἀπέναντι στήν ἀναπηρία.

   2. Περιορισμένη πρόσβαση στή γενική ἐκπαίδευση: ῾Η Εἰδική ἐκπαίδευση μπορεῖ νά περιορίσει τήν πρόσβαση στήν γενική ἐκπαίδευση γιά μαθητές μέ ἀναπηρίες. Οἱ μαθητές τῆς Εἰδικῆς ἀγωγῆ μπορεῖ νά χάσουν εὐκαιρίες νά ἀλληλεπιδράσουν μέ τούς συμμαθητές τους καί νά ἔχουν πρόσβαση στό ἴδιο πρόγραμμα σπουδῶν μέ τούς συμμαθητές τους.

   3. ῾Υπερταυτοποίηση καί ἐσφαλμένη ἀναγνώριση: ῾Η Εἰδική ἀγωγή μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ ὑπερταυτοποίηση καί ἐσφαλμένη ἀναγνώριση τῶν μαθητῶν μέ ἀναπηρία. Αὐτό μπορεῖ νά ὀφείλεται σέ προκαταλήψεις, ἔλλειψη κατάλληλων ἐργαλείων ἀξιολόγησης (Τests) ἤ σέ ἄλλους παράγοντες.

Τά μειονεκτήματα τῆς συμπεριληπτικῆς ἐκπαίδευσης

   ῎Ας δοῦμε τώρα τά μειονεκτήματα τῆς συμπεριληπτικῆς ἐκπαίδευσης. ῎Αν καί ἡ Συμπεριληπτική ἐκπαίδευση έχει πολλά ὀφέλη, ἔχει επίσης καί ὁρισμένα μειονεκτήματα. Μερικά ἀπό αυτά εἶναι:

   1. Έλλειψη οἰκονομικῶν πόρων καί ὑποστήριξης: ῾Η ἐφαρμογή τῆς ἐκπαίδευσης χωρίς ἀποκλεισμούς μπορεῖ νά εἶναι δύσκολη, εἰδικά σέ σχολεῖα πού δέν διαθέτουν οἰκονομικές ἐνισχύσεις, ἀπό τό κράτος ἤ ἀπό ἄλλες πηγές, ἤ τεχνογνωσία. ῾Η συμμετοχή στή φοίτηση μαθητῶν μέ ἀναπηρίες ἐνδέχεται νά ἀπαιτήσει πρόσθετες οίκονομικές ἐνισχύσεις γιά τήν κατασκευή ὁρισμένων ἔργων πού θά διευκολύνουν αὐτούς τούς μαθητές, ἀλλά καί γιά τήν ἀγορά καταλλήλου διδακτικοῦ ὑλικοῦ.

   2.  ̉Αντίσταση στήν ἀλλαγή: ῾Υπάρχει περίπτωση ὁρισμένοι ἐκπαιδευτικοί, γονεῖς ἤ καί ὑπεύθυνοι στήν ἐκπαίδευση μπορεῖ να ἀντισταθοῦν στό νά γίνει στό σχλεῖο συνεκπαίδευση μέ τήν δικαιολογία ὅτι αὐτό θά ἔχει ἀρνητικά ἀποτελέσματα στούς μαθητές πού φοιτοῦσαν μέχρι τότε. ῾Η υπέρβαση αὐτῶν τῶν ἀντιστάσεων καί ἡ ἀντιμετώπιση τῶν λανθασμένων ἀντιλήψεων σχετικά μέ τή συνεκπαίδευση μπορεῖ νά εἶναι μία μεγάλη πρόκληση.

   3. ̉Ατομικές διαφορές: ῾Η ἐκπαίδευση χωρίς ἀποκλεισμούς ἀπαιτεῖ ἀπό τούς ἐκπαιδευτικούς νά ἀντιμετωπίζουν τίς ἀτομικές διαφορές τῶν μαθητῶν, παίρνοντας τά κατάλληλα μέτρα. Αὐτό μπορεῖ να είναι δύσκολο σέ τάξεις μέ μεγάλο ἀριθμό μαθητῶν.

Τί νά διαλέξουμε;

   Εἶναι φυσικό νά ἀπασχολήσει ἕναν γονέα πού ἔχει παιδί μέ κάποιο πρόβλημα τό ἐρώτημα, τί σχολεῖο νά διαλέξει γιά νά φοιτήσει τό παιδί του;

   ῾Η ἀπάντηση στό ἐρώτημα αὐτό δέν εἶναι εὔκολη ἤ ἀκόμα δέν μπορεῖ νά ἰσχύει γιά ὅλους τούς μαθητές.

   ῾Η Εἰδική εκπαίδευση παρέχει ἐξατομικευμένη ἐκπαίδευση καί ὑποστήριξη στούς μαθητές της, βασικό γιά τήν μάθηση, ἀλλ̉ ὅμως μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ διαχωρισμό καί περιορισμένη πρόσβαση στή γενική ἐκπαίδευση. Μπορεῖ ἐπίσης νά ἐνισχύσει τό στίγμα καί τίς διακρίσεις πού σχετίζονται μέ τό πρόβλημα.

   ῾Η συμπεριληπτική ἐκπαίδευση γιά πολλούς εἰδικούς εἶναι προτιμώτερη

προσέγγιση, γιατί προωθεῖ τήν ἰσότητα, τήν κοινωνική ἔνταξη καί τή θετική σχολική κουλτούρα.

   ῾Η συμπεριληπτική ἐκπαίδευση εὐθυγραμμίζεται ἐπίσης μέ τίς ἀρχές τῆς Σύμβασης τῶν ̉Ηνωμένων ̉Εθνῶν γιά τά Δικαιώματα τῶν  ̉Ατόμων μέ  ̉Αναπηρία, ἡ ὁποία ὑποστηρίζει τό δικαίωμα στήν ἐκπαίδευση γιά ὅλους, ἀνεξαρτήτως ἀναπηρίας.

   Καί οἱ δύο προσεγγίσεις ἔχουν τα ὑπέρ καί τά κατά, τά δυνατά καί τά ἀδύνατα σημεῖα τους καί ἡ βέλτιστη προσέγγιση ἐξαρτᾶται ἀπό διάφορους παράγοντες, ὅπως οἱ ἀνάγκες τοῦ μαθητή, οἱ διαθέσιμοι πόροι, τό σχολικό περιβάλλον καί οἱ ἀξίες τῆς κοινότητας.

   Τέλος ὁ στόχος καί τῶν δύο προσεγγίσεων πρέπει νά εἶναι ἡ παροχή τῆς καλύτερης δυνατῆς ἐκπαίδευσης καί ὑποστήριξης στούς μαθητές μέ κάποιο πρόβλημα, σωματικό ἤ ψυχολογικό.

̉Ενδεικτικές Πηγές καί Βοηθήματα

   1. Inclusive Education for Special Needs Students, Resilient Educator, https://resilient educator.com, 2023

   2. What is Inclusive Education?, https://inclusiveeducation.ca

   3. Cosa è la didattica inclusiva e quali sono i suoi principi, https://www.scuola.net, 2022

   4. Didattica inclusiva: cos'è e i punti chiave per il docente..., Promethean, https://www. prometheanworld.com, 2023

   5. Enseignement inclusif, https://www.unia.be, 2024