Ανάγκη επαναπροσδιορισμού της Παιδείας μας

 

Ανάγκη επαναπροσδιορισμού της Παιδείας μας

   Αρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου, Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Πατρών-Δρος Θεολογίας

   Άρχισε ήδη η νέα σχολική χρονιά και σε λίγο διάστημα θα εκκινήση και η νέα ακαδημαική τοιαύτη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες, καθώς και οι φοιτητές και οι φοιτήτριες, προσέρχονται στις αίθουσες διδασκαλίας, για να ακούσουν από τους δασκάλους τους και τους καθηγητές τους εκείνα, τα οποία θα τους βοηθήσουν, ώστε να γίνουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες.

  Η Παιδεία, ωστόσο, που τους προσφέρουμε βοηθάει προς αυτήν την κατεύθυνση;

    Βρισκόμαστε σε μία εποχή πρωτοφανούς συγχύσεως. Υποβαθμίζεται η αξία του ανθρωπίνου προσώπου με την υποταγή του στην άθρησκη εξουσία και την υποδούλωσή του στην ηλεκτρονική τεχνολογία. Η προσωπική κοινωνία δίδει την θέση της στην «κοινωνία» της πληροφορήσεως. Η πίστη στον Θεό Δημιουργό ατονεί ή έχει απαξιωθεί. Στην Ευρώπη έχει ήδη αρχίσει να διαμορφώνεται μία «νέα τάξη» πραγμάτων με κέντρο την παγκοσμιοποίηση. Κατά συνέπεια καταργούνται τα τείχη των ιδεών, του έθνους, της θρησκείας, των πολιτισμών και επέρχεται η ισοπέδωση των πάντων. Το ότι υπάρχει πλέον κρίση ταυτότητος του νεωτέρου Ελληνισμού, αυτό δεν το λαμβάνει κανείς υπ᾽ όψιν. Οι Νεοέλληνες έχουμε πάθει βαθειά σύγχυση γύρω από την ταυτότητα της υπάρξεώς μας. Ποιοί είμαστε; Ποιος είναι ο στόχος μας και που πάμε; Ποια είναι η βαθύτερη αιτία αυτής της κακοδαιμονίας μας;

   Πιστεύω ότι κι εσείς θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι η βασική αιτία αυτής της καταστάσεως είναι η απομάκρυνση της Παιδείας μας από την ελληνορθόδοξη βάση της και από την Θεανθρώπινη πορεία της. Έτσι πρέπει να το διαλαλήσουμε ότι η Παιδεία μας πάσχει. Έπαυσε να προσφέρη τον Δημιουργό μας Θεό και τα ιδεώδη που χαρακτηρίζουν την Πατρίδα μας. Δεν προσφέρει πλέον εφόδια οντολογικής ζωής.

   Η διαπίστωση αυτή είναι τραγική, αλλά και αληθινή. Ο άνθρωπος ως «ον ατελές και ελλιπές» έχει ανάγκη της Ελληνορθοδόξου Παιδείας, για να τελειοποιηθή και να ολοκληρωθή. Και λέγω Ελληνορθόδοξη Παιδεία, γιατί εάν δεν έχουμε Ελληνορθόδοξη Παιδεία καταφεύγουμε απλώς στην Ελληνική η την Ευρωπαική. Δεν αμφισβητούμε ότι η Ελληνική Παιδεία τέθηκε ως βάση για όλες τις Παιδείες του κόσμου. Ωστόσο, κανείς μελετητής της Αρχαίας Γραμματείας και ειδικώτερα της Φιλοσοφίας δεν ημπορεί να αμφισβητήση ότι και αυτός ο Πλάτων σπεύδει να εξερευνήση με τον δυνατό νού του κόσμους άγνωστους για τους μέχρι τότε φιλοσόφους, κόσμους των αιωνίων ιδεωδών. Βεβαίως, οι Έλληνες χρησιμο-ποίησαν την φύση και την εμπειρία. Όμως, έλειπε το βασικό: η Αποκεκαλυμμένη Αλήθεια.

   Αλλά ούτε και κανείς Ευρωπαίος Φιλόσοφος ημπόρεσε με την ουμανιστική του διδασκαλία να βοηθήση στην ολοκλήρωση του ανθρώπου. Η Αναγέννηση ήταν η ελπίδα του Ευρωπαίου. Κι αυτό γιατί ο Σχολαστικισμός και ο Ιησουιτισμός είχαν αφαιρέσει όλες τις εναπομείνασες δυνάμεις του. Έτσι ο Ρουσσώ με την φυσιοκρατία του και την απομάκρυνσή του από κάθε υπερφυσική σκέψη, θέλησε να κάνη έναν άνθρωπο απογυμνωμένο από την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη προς τον Δημιουργό του Θεό. Για να έλθουν κατόπιν οι αισθησιάρχες Λοκ και Χιούμ και να υποστηρίξουν ότι όλη η φύση του ανθρώπου συνοψίζεται στις αισθήσεις του, υπεραμυνόμενοι ενός πρωτόγονου και αγροίκου ανθρώπου.

    Δυστυχώς, ο Ευρωπαίος άνθρωπος ζη μέχρι σήμερα απελπισμένος στο ουμανιστικό άθεο σκοτάδι του. Η Ελλάδα, αν θέλη να διαφοροποιηθή, οφείλει να βασισθή στην Παιδεία με Θεανθρώπινη βάση και Ελληνορθόδοξο περιεχόμενο. Είναι ανάγκη ο νούς των Νεοελλήνων να φωτισθή με το φως του Θεανθρώπου Κυρίου, το οποίο δεν καλύπτεται ούτε με το πυκνό σκοτάδι του Ευρωπαικού ουμανισμού ούτε με τις κενές σοφίες του κόσμου τούτου. Με αυτόν τον τρόπο θα βοηθήσουμε και την Ευρώπη να επιβιώση, να αναδιοργανωθή, ώστε να αποτραπή η «Νέα Τάξη Πραγμάτων» με τις απάνθρωπες επιλογές της. Οι ευθύνες όλων μας είναι πολλές και μεγάλες.

Ωστόσο, για να ζήση η Παιδεία μας και να τροφοδοτήση το Έθνος μας με ζωή, πρέπει να προσεχθούν τα εξής:

1. Η πίστη στον άνθρωπο. Για να ξεφύγη η Παιδεία από έναν άθεο και άκαρπο ουμανισμό πρέπει να εκλάβη τον άνθρωπο ως εικόνα του Θεού και ως ψυχοσωματική οντότητα.

2. Η διδασκαλία πρέπει να είναι Ελληνορθόδοξη, να εμπεριέχη δηλαδή την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, φωτισμένη από την Ορθόδοξη Πατερική Γραμματεία, χωρίς να αλλοιώνη την άψογη γλώσσα μας.

3. Η φιλοσοφία, η επιστήμη, η τέχνη, η κουλτούρα πρέπει να λογοποιηθούν μέσω της αληθείας του Ενανθρωπήσαντος Λόγου.

4. Να αποτινάξουμε την όχι ορθή σκέψη ότι πρέπει να κυριαρχήσουν οι θετικές και της σύγχρονης τεχνολογίας επιστήμες. Και αυτό γιατί καμμία από αυτές δεν ημπορεί να αντικαταστήση τους Αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και τους Μεγάλους Πατέρες και Διδασκάλους της Εκκλησίας μας. Αυτοί, έξω και πέρα από τους μαθηματικούς υπολογισμούς και την τεχνητή νοημοσύνη, συλλαμβάνουν με τις υπερευαίσθητες κεραίες τους τα ανθρώπινα βάθη. Πρέπει να κατανοήση επιτέλους η Πολιτεία ότι απαιτείται τουλάχιστον να συμπορεύεται αρμονικώς η κλασσική με την θετική Παιδεία.

5. Τέλος, οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι η Παιδεία μας δεν είναι σωστή ούτε θα μορφώση σωστά τους Νεοέλληνες, εάν δεν αποδεχθή και δεν στηριχθή στην πνευματική μας κληρονομία της Παραδόσεως και της Ορθοδοξίας.

Η επιθυμία του Έλληνα να εξευρωπαισθή υπήρξε από την εποχή της απελευθερώσεώς μας από τους Τούρκους. Δεν αντιλήφθηκε, όμως, ότι η Δύση προσπάθησε να κυριαρχήση και να αλλοιώση την Ελληνορθόδοξη Βυζαντινή παράδοσή μας, εμπνέοντας στους Έλληνες διανοούμενους εχθρότητα στην Ελληνική Βυζαντινή Ορθοδοξία και αγάπη για την Δυτική κουλτούρα. Με αυτόν τον τρόπο ο λαός μας υπέστη βαθειά αλλοτρίωση καθώς χάσαμε το πολύτιμο κεφάλαιο για το Έθνος μας που είναι, κατά τον ιστορικό Ζαμπέλιο, η Ορθοδοξία. Και όμως η Ορθοδοξία είναι η μόνη διέξοδος στα αδιέξοδα του σημερινού ανθρώπου.

Καταλήγουμε το παρόν άρθρο μας, υπογραμμίζοντας ότι η Παιδεία μας, για να μην χάση την ταυτότητά της ούτε την αξία της και η Ορθόδοξη Ελλάδα μας, για να παραμείνη χώρα μεταμορφώσεως του ανθρώπου και καθάρσεως του «κατ᾽ εικόνα», πρέπει να βασισθούν αφ᾽ ενός μεν στην καθαρή Ελληνική μας παράδοση αφ᾽ ετέρου δε στην Θεανθρώπινη αλήθεια, την οποία διασώζει η Ορθοδοξία και η κοινωνία προσώπων που είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία μας.