BYZANTIO: Πώς αντιδρούσαν οι άγιοι στις αυθαιρεσίες των αυτοκρατόρων

 

BYZANTIO: Πώς αντιδρούσαν οι άγιοι στις αυθαιρεσίες των αυτοκρατόρων

[Μετά τους διωγμούς, η Εκκλησία, για να διατηρήσει την ζωοποιό δύναμη του δόγματος, χρειάστηκε να δώσει αγώνες και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, αιματηρούς. Ποιος φανταζόταν ότι θα έφτανε μέρα που θα εκδηλωνόταν ευθεία επίθεση στο «άρρεν και θήλυ εποίησεν αυτούς ο Θεός»; Ο απ. Παύλος και ο «εθνικός» Πλάτων συμφωνούσαν απολύτως: ο δεύτερος μιλούσε «κατά φύσιν» και «παρά φύσιν» σχέσεις και ο απόστολος για «φυσικήν χρήσιν» και «παρά φύσιν». Ώσπου ο Διαφωτισμός αναγόρευσε τον άνθρωπο Θεό, στον οποίο επιτρέπονται τα πάντα… Τα κείμενα αντλήθηκαν από τον ΝΕΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ του Ιερού Κοινοβίου Ευαγγελισμού της Θεοτόκου-Ορμύλια Χαλκιδικής.]

Mνήμη του οσίου πατρός ημών ΙΩΑΝΝΟΥ του Ψυχαΐτου (+7 Μαΐου)

 

Εγκαταβίωσε στη μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου στη συνοικία Ψύχα, όπου διαδέχθηκε τον αδελφό του στην ηγουμενία. Διέλαμψε, όμως, πρωτίστως, στην υπεράσπιση των σεπτών εικόνων κατά του χρόνους του Λέοντος Ε΄ του Αρμενίου (813-820). Οδηγήθηκε αρχικά ενώπιον του εικονομάχου πατριάρχη Θεόδωρου του Κασσιτερά, εν συνεχεία παραπέμφθηκε στο δικαστήριο του Επάρχου της πρωτεύουσας και υπέστη μαστίγωση και άγρια κακομεταχείριση, για να εξοριστεί κατόπιν στην Χερσώνα, όπου παρέμεινε για πέντε περίπου χρόνια, τηρώντας αυστηρή άσκηση…Έγινε για τους κατοίκους της περιοχής αληθινός φωστήρας,  όχι μόνο με την ορθόδοξη διδασκαλία του αλλά και με τη δύναμη των θαυμάτων του. Μετά τη δολοφονία του Λέοντος από τον Μιχαήλ τον Τραυλό (820), ο Ιωάννης επέστρεψε στην Πόλη.  

Μνήμη του οσίου πατρός ημών ΓΕΡΜΑΝΟΥ, αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως (+12 Μαΐου)

 

Χειροτονήθηκε μητροπολίτης το 705 και ανέλαβε αγώνα κατά των παραφυάδων του μονοθελητισμού, γεγονός που οδήγησε στην εξορία του από τον αυτοκράτορα Φιλιππικό (711-713). Επέστρεψε στην έδρα του και εξελέγη αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, στις 11 Αυγούστου 715, προς μεγάλη χαρά του ορθόδοξου λαού… ¨Όταν ο επόμενος αυτοκράτορας Λέων Γ’ δήλωσε ότι θα απέσυρε από τη δημόσια λατρεία τις ιερές εικόνες, ο πατριάρχης τον έλεγξε. Ο άγιος δήλωσε έτοιμος να πεθάνει για την εικόνα του Χριστού και παρεκάλεσε τον βασιλέα να πάψει να αναστατώνει την Εκκλησία. Τότε ο αυτοκράτορας εράπισε τον άγιο και τον έδιωξε. Κατόπιν, κάλεσε τον επικεφαλής της Πατριαρχικής Σχολής, ο οποίος του επιβεβαίωσε τον αρχαίο και παραδοσιακό χαρακτήρα της τιμής των εικόνων. Τότε ο αυτοκράτορας έστειλε στρατεύματα στη Σχολή τα οποία έκαψαν και έρριξαν στη θάλασσα χιλιάδες τόμους της βιβλιοθήκης της.

Μετά το επεισόδιο της Χαλκής Πύλης, στις 17 Ιανουαρίου 730 σύρθηκε δια της βίας ο πατριάρχης ενώπιον συγκέντρωσης συγκλητικών και ανώτερων αξιωματούχων για να συνυπογράψει το διάταγμα για την γενική καταστροφή των εικόνων σε όλη την αυτοκρατορία. Μετά από λαμπρή απολογία της αληθινής Πίστης, ο άγιος Γερμανός κατέληξε: «Αν είμαι νέος Ιωνάς, ρίξτε με στη θάλασσα. Να γνωρίζεις, όμως, ώ βασιλεύ, δίχως Οικουμενική Σύνοδο, δεν μου επιτρέπεται να νεωτερίζω σε θέματα πίστως!» Κατόπιν, μετέβη στην Αγία Σοφία , όπου απέθεσε το ωμοφόριό του στην Αγία Τράπεζα και αποσύρθηκε σε οικογενειακό κτήμα, όπου πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του.

Ο άγιος μάρτυς ΠΕΤΡΟΣ ο εν Βλαχέρναις, βουνεύροις τυφθείς τελειούται (16 Μαΐου)

Μοναχός στη Μονή της Πέτρας, στην Κωνσταντινούπολη, ο άγιος Πέτρος ομολόγησε με θάρρος τη δίκαιη προσκύνηση των ιερών εικόνων επί βασιλείας του Κωνσταντίνου Ε΄ (περί το 761) και υποβλήθηκε σε βασανιστήρια. Πέθανε καθώς τον χτυπούσαν με βούνευρα και ενταφιάστηκε κοντά στον ναό των Βλαχερνών, όπου τιμάται και η μνήμη του.

Mνήμη του οσίου πατρός ημών ΜΙΧΑΗΛ του Ομολογητού, μητροπολίτου Συννάδων (+23 Mαΐου)

 

Καταγόμενος από τα Σύνναδα της Φρυγίας , ο όσιος Μιχαήλ μόνασε κοντά στο Βόσπορο, πριν χειροτονηθεί από τον άγιο Πατριάρχη Ταράσιο μητροπολίτης στη γενέτειρά του (784). Ως επίσκοπος ο Μιχαήλ, επικεφαλής πρεσβείας, στάλθηκε από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο (802-811) στον χαλίφη Χαρούν αλ Ρασίντ , και απέδειξε ότι είναι άνθρωπος της ειρήνης και της συμφιλίωσης. Το 811 στάλθηκε από τον Πατριάρχη Νικηφόρο στο Πάπα για να υποστηρίξει την τιμή των αγίων εικόνων. Το επόμενο έτος, έγινε δεκτός από τον Καρλομάγνο στο Άααχεν και πέτυχε σύμφωνο ειρήνης.

Όταν ανέλαβε ο εικονομάχος Λέων Ε΄ο Αρμένιος, παρουσιάστηκε με άλλους αγίους στον αυτοκράτορα και προσπάθησαν να τον κάνουν να λογικευθεί τόσο με επιχειρήματα από τους αγίους Πατέρες όσο και με την υπενθύμιση της υποστήριξης του Πάπα. Μάταια όμως: ο όσιος Μιχαήλ εξορίστηκε στην Ευδοκιάδα της Φρυγίας για δέκα χρόνια, υπομένοντας την κακομεταχείριση με ευχαριστίες στο Θεό και ευχόμενος υπέρ των διωκτών του. Φοβούμενος τη δόξα των διωγμένων, ο αυτοκράτορας διέταξε να τον περιφέρουν σε διάφορες επαρχίες. Αυτές οι περιπλανήσεις έγιναν αφορμή θαυμάτων από τον άγιο: εξαφάνιση ποντικών και ακρίδων (Ευραντίσια) που ρήμαζαν τις σοδειές.

Τέλος, αφού πέρασε κάποιο διάστημα φυλακισμένος στην Κωνσταντινούπολη, εξορίστηκε στις όχθες της λίμνης της Νικομηδείας. Πέθανε το 826, έπειτα από σαράντα χρόνια επισκοπείας, τα περισσότερα εξορισμένος,  φιλοξενούμενος του συναγωνιστή του όσιου Θεόδωρου του Στουδίτη στη μονή του. Το άψυχο σώμα του, έγραψε ο Θεόδωρος, είχε την όψη αγγέλου και έλαμπε από απαύγασμα θείου φωτός που τόσα χρόνια προσευχής και θεωρίας είχαν εντυπώσει σ’ αυτό.    

Μνήμη της οσιομάρτυρος ΘΕΟΔΟΣΙΑΣ της Κωνσταντινουπολιτίσσης (+29 Μαΐου)

 

Κόρη ευγενών και εύπορων χριστιανών της Κωνσταντινούπολης η Θεοδοσία, μετά το θάνατο της μητέρας της, μόνασε μοιράζοντας την περιουσία της στους φτωχούς, αφού παρήγγειλε τρεις εικόνες: του Χριστού, της Θεοτόκου και της αγίας Αναστασίας. Δυο χρόνια αργότερα (726 ή 730) ο αυτοκράτορας Λέων Γ΄ εξαπέλυσε διωγμό κατά των αγίων εικόνων. Η  Θεοδοσία, μαζί με άλλους, γκρέμισε από τη σκάλα τον σπαθάριο που είχε αναλάβει να απομακρύνει την εικόνα του Χριστού από τη Χαλκή Πύλη και σκοτώθηκε. Η ομάδα των ομολογητών κατευθύνθηκε προς το Πατριαρχείο για να λιθοβολήσουν τον αιρετικό Πατριάρχη Αναστάσιο. Με διαταγή του αυτοκράτορα συνελήφθησαν όλοι, και η Θεοδοσία μαρτύρησε στην τοποθεσία Βοός, όταν ένας στρατιώτης βύθισε ένα κέρατο κριαριού με μανία στο λαιμό της αγίας.

Μνήμη του οσίου πατρός ημών ΙΣΑΑΚΙΟΥ του ομολογητού και κτίτορος της Μονής Δαλμάτων (+ 30 Μαΐου)

 

Ο όσιος πατήρ ημών Ισαάκιος ήταν Σύρος αναχωρητής που ζούσε στην έρημο κατά τους χρόνους του διωγμού του αυτοκράτορα Ουάλη (364-379). Το 378, ενώ ο Ουάλης ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει κατά των Γότθων παρουσιάστηκε απρόσκλητος μπροστά στον αυτοκράτορα και του είπε: «Μεγαλειότατε, πρόσταξε να ανοίξουν οι εκκλησιές – ήταν κλεισμένες για σαράντα χρόνια - και θα γυρίσεις νικητής». Για δεύτερη φορά ο όσιος επανέλαβε το ίδιο διάβημα αλλά ο αυτοκράτορας τον αγνόησε και συνέχισε το δρόμο του. Την τρίτη φορά, ο άνθρωπος του Θεού του έκλεισε το δρόμο και αρπάζοντας το χαλινάρι του αλόγου επέμενε στο αίτημά του. Ο αυτοκράτορας συγχυσμένος έδωσε εντολή να τον ρίξουν στο παρακείμενο ρέμα. Άγγελοι Θεού το φύλαξαν υγιή και τον μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη μπροστά στον έκπληκτο αυτοκράτορα. Επίμονα ο όσιος επανέλαβε: «Άνοιξε τις εκκλησιές και θα επιστρέψεις από τον πόλεμο με χαρά. Αν δεν το κάνεις, να ξέρεις, ότι αφού τραπείς σε φυγή, θα κρυφτείς σε έναν αχυρώνα και εκεί θα καείς από τους εχθρούς σου». Ο αυτοκράτορας διέταξε να τεθεί υπό επιτήρηση και θα ασχοληθεί μαζί του επιστρέφοντας από την εκστρατεία.

Mια βδομάδα μετά την ήττα, τη σφαγή των βυζαντινών και το κάψιμο του αυτοκράτορα- όπως προείπε ο Ισαάκιος – τον συνάντησαν επιζώντες στρατιώτες και πειράζοντάς τον, του είπαν: «Ετοιμάσου να δώσεις λόγο στον Αυτοκράτορα που επιστρέφει». Αλλά ο άγιος αποκρίθηκε: «Πάνε τώρα επτά μέρες που έφτασε σε μένα η οσμή της καμένης σάρκας του».