Διατί προβάλλεται η ανσέλμειος διδάσκαλία ‘’περί πληρώσεως της ενοχής’’

Διατί προβάλλεται η ανσέλμειος διδάσκαλία ‘’περί πληρώσεως της ενοχής’’

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

   Στο σύγγραμμά του ο καθηγητής κ. Δ. Τσελλεγίδης, «Η ικανοποίηση της θείας δικαιοσύνης κατά τον Άνσελμο Καντερβουρίας – Θεολογική προσέγγιση από Ορθόδοξη άποψη», αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «με την προσφιλή μέθοδο του «sola ratione»* ο Άνσελμος Καντερβουρίας επιχειρεί να αποδείξει ότι, η ενανθρώπηση επιβαλλόταν να γίνει για τρεις θεολογικούς λόγους που είναι οι εξής: α) η αναγκαιότητα αποκαταστάσεως της ανθρωπίνης φύσεως, β) η αναγκαιότητα εξοφλήσεως της ενοχής για την αμαρτία του ανθρώπου, και γ) η ανικανότητα του ανθρώπου για την εξόφληση της ενοχής».  

 Δυστυχώς εδώ και αρκετά χρόνια η διδασκαλία της ανσέλμειας θέσης «περί πληρώσεως της ενοχής από τον Χριστό», ακούγεται σε ομιλίες του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού σε προβαλλόμενα βίντεο.

 Έχει καταντήσει πλέον συστηματική διδασκαλία από όσους αδιακρίτως προβάλλουν όλες τις ομιλίες του, με παρεπόμενο να εκλαμβάνεται ως Ορθόδοξη διδασκαλία, η «περί πληρώσεως της ενοχής από τον Χριστό» θέση. 

 Ενδεικτικά παραθέτομε κάποιες από τις πολλές  αναφορές του περί ‘’πληρώσεως της ενοχής’’, από τα προβαλλόμενα  βίντεο :  «…λέει εις την τελευταία  του προσευχή πριν ανεβεί στον Γολγοθά, στο παγκόσμιο λογιστήριο, να πληρώσει την πανανθρώπινο ενοχή…», «αυτήν την πεπτωκυίαν φύσιν την ανθρωπίνην, που την κατάστρεψε ο ίδιος ο άνθρωπος, έρχεται ο ίδιος ιδιοχείρως (ο Χριστός) γίνεται άνθρωπος και έτσι να πληρώσει το τίμημα της ενοχής και να διδάξει τον τρόπο της επιστροφής…μυστήρια μυστηρίων…»,  «…γιατί εκατέβηκε ο Θεός ίδιος εδώ και επλήρωσε με το αίμα του τη δική μας ενοχή και μας υπέδειξε τον τρόπο της επιστροφής…»,  «η αυτοαλήθεια και αυτοζωΐα που κατέβη εδώ και εσφάγη, εσταυρώθη και πλήρωσε με το αίμα του τη δική μας ενοχή…», «παρόλο που πλήρωσε με το αίμα του την ενοχή», «δια της αναπλάσεώς Του εκατέβη εδώ με μας και πλήρωσε με το αίμα του το τίμημα της ιδικής μας παραβάσεως ».

 Κανένα παγκόσμιο λογιστήριο, δια του οποίου πληρώνεται η  πανανθρώπινος ενοχή δεν υπάρχει.  Ξεκάθαρα τα λεγόμενα του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού, παραπέμπουν στην ανσέλμεια σωτηριολογική θεώρηση περί αναγκαιότητας εξόφλησης της ενοχής, όπου κυριαρχεί η δικαιϊκή έννοια της σωτηρίας.

 Πρέπει επίσης να αναφέρουμε και αυτό που ανέφερε ο γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός, ότι ‘’έφθασε σε τόση αγάπη η απόλυτος έννοια του Θεού, ούτως ώστε να θυσιάσει τον μονογενή του Υιό για την σωτηρία του ανθρώπου…’’.  Ποιος ο λόγος να μη γίνεται καμιά ανασκευή;

 Τα λόγια του καθηγητή κ. Δ. Τσελλεγίδη, καταρρίπτουν από μόνα τους, τη λανθασμένη και ατυχέστατη θέση του π. Ιωσήφ Βατοπαιδινού. Γιατί αδιακρίτως προβάλλεται τέτοια διδασκαλία; 

 «Η του Θεού περί το γένος εσχάτη φιλανθρωπία και αγαθότης ήτις εστίν η θεία αρετή και δικαιοσύνη»,  αναφέρει ο Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας.  «Δικαιοσύνην λέγοντες την ενθεωρούμενην τοις μυστηρίοις σοφίαν Θεού και φιλανθρωπίαν» σημείωνει επίσης ο Άγιος (Αγίου Νικολάου Καβάσιλα «Περί της εν Χριστώ ζωής» Λόγος Α΄).

 Ο Άγιος  Ιωάννης ο Χρυσόστομος ερμηνεύοντας τον 142ο Ψαλμό τονίζει : «Δικαιοσύνην ενταύθα την φιλανθρωπίαν λέγει.  Παρά μεν γαρ τοις ανθρώποις το δίκαιον απεστέρηται του ελέους παρά δε τω Θεώ ουχ ούτως, αλλ’ αναμέμικται τω δικαίω και έλεος και τοσούτον ως και αυτήν την δικαιοσύνην φιλανθρωπίαν καλείσθαι».

 «Κατά την ορθόδοξη πατερική παράδοση η δικαιοσύνη και η ευσπλαχνία του Θεού βιώνονται και κατανοούνται ως άκτιστες ενέργειες του Τριαδικού Θεού· γι’ αυτό και η σωτηρία θεωρείται ως κατεξοχήν χαρισματικό γεγονός» αναφέρει καθηγητής Δ. Τσελλεγίδης («Η ικανοποίηση της θείας δικαιοσύνης κατά τον Άνσελμο Καντερβουρίας – Θεολογική προσέγγιση από Ορθόδοξη άποψη).

 Γιατί να προβάλλονται τέτοιες διδασκαλίες, οι οποίες γίνονται αφορμή να διαμφισβητείται η διδασκαλία της Εκκλησίας μας στο θέμα τούτο και οι οποίες παραπέμπουν στα ανσέλμεια δικαιϊκά πρότυπα;  

 *«sola ratione» - τη μέθοδο με «μόνη τη λογική» που χρησιμοποιεί  ως αποδεικτική μέθοδο ο Άνσελμος Καντερβουρίας.