Το Αυτοκέφαλον δεν είναι διμερές πρόβλημα μεταξύ δύο Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών

  

Το Αυτοκέφαλον δεν είναι διμερές πρόβλημα μεταξύ δύο Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

Πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι θεωρούν το θέμα της Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία, ως πρόβλημα διμερές.  Ως εκ τούτου πιστεύουν ότι δεν υπάρχει χρεία συνοδικής διευθέτησης του, άσχετα και από το γεγονός ότι, η κληθείσα ‘’Ενωτική Σύνοδος’’, είχε ως παρεπόμενο τον κλονισμό της Εκκλησιαστικής ενότητας. 

 Τόσο το Αυτοκέφαλο όσο και ο επακολουθήσας  κλονισμός της Εκκλησιαστικής ενότητας, είναι ζητήματα τα οποία αφορούν την Οικουμενική Εκκλησία. 

 Αυτοί οι οποίοι θεώρησαν λανθασμένα ως ‘’κανονικό έθος’’ την εξουδετέρωση της συναίνεσης των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στο ζήτημα του Αυτοκεφάλου, επόμενο είναι να μη δέχονται να ακούσουν για συνοδική διευθέτησή του.

 Τόσο το ‘’Αυτοκέφαλο’’, όσο και το ‘’Αυτόνομο’’, καθώς και ο τρόπος  ανακήρυξής τους στην Ορθόδοξη Εκκλησία, έχουν τεθεί στις ‘’Διορθόδοξες Προπαρασκευαστικές Επιτροπές’’, οι οποίες προηγήθηκαν της Συνόδου της Κρήτης.  Αυτό δεν προβληματίζει; 

 Αν υπήρχε αδιαμφισβήτητο ‘’κανονικό έθος’’ στο θέμα τούτο, ποιος ο λόγος να τεθεί τέτοιο θέμα στις ‘’Διορθόδοξες Προπαρασκευαστικές Επιτροπές’’;

 Κατά την Πανορθόδοξη διάσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1963, τέθηκαν τα ζητήματα του Αυτοκεφάλου και του Αυτόνομου στην Ορθόδοξη Εκκλησία ως εξής :  (1) ‘’Tις ο ανακηρύσσων’’, (2) ‘’Προϋποθέσεις και όροι’’ και (3) ‘’Ο τρόπος ανακηρύξεως Αυτοκεφάλου’’.  

Έχει σημασία  να σταθούμε στη σημαντικότητα των ερωτημάτων τα οποία τέθηκαν κατά την Πανορθόδοξη διάσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στη Ρόδο το έτος 1963.  Τόσο το ζήτημα, ‘’τις ο ανακηρύσσων’’, όσο και τα άλλα δύο ζητήματα, ‘’προϋποθέσεις και όροι’’ και ‘’ο τρόπος ανακηρύξεως Αυτοκεφάλου’’, καταρρίπτουν τον ισχυρισμό περί ‘’κανονικού έθους’’ και της επακόλουθης εξουδετέρωσης της συναίνεσης των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στο ζήτημα τούτο.  

Το ομόθυμο των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών για τον τρόπο ανακήρυξης του Αυτοκεφάλου, επιζητούν  μονομερώς να το προβάλουν ως ‘’έργον ενός (μόνο) Πατριάρχου’’.  Αυτά είναι θέματα τα οποία αφορούν την Οικουμενική Εκκλησία.

 Το ότι δεν υπάρχει τέτοιο εκκλησιαστικό έθος, καταμαρτυρείται και στο ανακοινωθέν της απόφασης της Έκτακτης Συνεδρίας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου στις 18 Φεβρουαρίου 2019. 

 Το εν λόγω ανακοινωθέν,  το σχετικό με την ουδέτερη στάση της στο θέμα του Ουκρανικού Αυτοκεφάλου,      έθετε το ακόλουθο ερώτημα : ‘’Αν η συμφωνία, η οποία επετεύχθη στην Ε΄ Προσυνοδική Διάσκεψη περί ανακηρύξεως του Αυτοκεφάλου δεν ακυρωνόταν, λόγω της αποτυχίας συμφωνίας επί του τρόπου υπογραφής του τόμου Αυτοκεφαλίας, θα υπήρχε το σημερινό πρόβλημα;’’  Αυτό τα επεξηγεί όλα.

 Η συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών στο ζήτημα του Αυτοκεφάλου αποτελεί αλλότροπο συνέχεια της Οικουμενικής αντιμετώπισής του. 

 Πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι θεώρησαν το ζήτημα του Ουκρανικού ως διμερές πρόβλημα και επακόλουθα θεωρούν ότι μεσολαβώντας στις δύο ‘’πλευρές’’ κατ’ αυτούς, το πρόβλημα θα εύρει τη λύση του.  Εφόσον  Σύνοδος δεν αποτολμάται για το ζήτημα αυτό, η διχόνοια θα εξακολουθεί να υπάρχει.  

 Η Αυτοκεφαλία μιας Τοπικής Εκκλησίας, είναι ζήτημα το οποίο αφορά όλη την Εκκλησία, γι’ αυτό επιβάλλεται και η συνοδική έκβασή του ή  συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών. 

 Στην περίπτωση του λεγομένου ‘’Ουκρανικού’’,  η πλειοψηφία των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών δεν έχει συναινέσει σε κάτι τέτοιο.  ‘’Μία απόφασις συναντώσα την αντίδρασιν της συντριπτικής πλειοψηφίας των Επισκόπων, και αν ακόμα δεν  είνε εξ αυτής άκυρος, ποίον κύρος δύναται να έχει δια την Εκκλησίαν;  Ουδέν!  Καταργείται de facto’’*, τονίζει  ο Γέροντας Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος. 

 Αν η πλειοψηφία των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών συναινούσε σε αυτό το οποίο έγινε στην Ουκρανία, θα ήταν το μεγάλο επιχείρημά τους.  Αυτό όμως δεν έχει επισυμβεί και συνεπακόλουθα χρειάστηκε η αρωγή των πρωτειακών παρερμηνειών (ακόμη και δογματικών).

 Είναι λυπηρό το γεγονός ότι, η όποια αναφορά για συνοδική επίλυση του ‘’Ουκρανικού ζητήματος’’, αντιμετωπίζεται με επικριτικό τρόπο.   Είναι επίσης γνωστό ότι ο κλονισμός της εκκλησιαστικής ενότητας μόνο συνοδικώς θα αρθεί, αλλά δυστυχώς όσοι επιμένουν στη μονομέρεια στο ‘’Ουκρανικό’’, δεν δέχονται να ακούσουν κάτι τέτοιο.

 Το κριτήριο της Εκκλησιαστικής ενότητας καθιστά πρωτίστως τα ζητήματα τούτα, ως ζητήματα τα οποία αφορούν όλη την Εκκλησία.  Τόσο το Αυτοκέφαλο όσο και η επακολουθήσασα διχόνοια, αποτελούν ζητήματα τα οποία αφορούν όλη την Εκκλησία.  Ας μην αγνοούμε το συνοδικό κάλλος της Μίας Αγίας Εκκλησίας.

 *‘’Τα δύο άκρα’’ ,  Αρχιμανδρίτου Επιφανίου Ι. Θεοδωροπούλου, Έκδοσις Ιερού Ησυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνος.