ΕΤΑΙΡΙΑ «ΣΚΟΠΙΑ»: ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΕΥΓΕΝΕΙΑΣ

 

ΕΤΑΙΡΙΑ «ΣΚΟΠΙΑ»: ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΕΥΓΕΝΕΙΑΣ

Νικόλαος Μηλιώνης.

Είναι συχνό το φαινόμενο όσοι έρχονται σε επαφή με οπαδούς της «Σκοπιάς» να εντυπωσιάζονται από τη συμπεριφορά τους, ακόμα και όταν γνωρίζουν ότι πρόκειται για αίρεση που έχει στόχο τον προσηλυτισμό τους. Πολλές φορές έχουμε ακούσει την τοποθέτηση «γιατί να μην είναι και οι Χριστιανοί τόσο ευγενικοί;». Είναι όμως τα πράγματα όπως φαίνονται, ή μήπως συμβαίνει κάτι άλλο;

Για να το καταλάβουμε αυτό, θα πρέπει κατ’ αρχάς να κατανοήσουμε κάτι βασικό για τους «μάρτυρες του Ιεχωβά»: δεν έχουν λατρευτική ζωή. Σύμφωνα με την εταιρία «Σκοπιά», «το κήρυγμα των καλών νέων δεν αποτελεί μόνο δημόσια υπηρεσία προς εκείνους που ακούν τα καλά νέα, αλλά είναι επίσης πράξις λατρείας προς τον Ιεχωβά» («Σκοπιά» 15/11/2000).

«Λατρεία» λοιπόν για τον οπαδό της εταιρίας είναι η προώθηση των εντύπων της οργάνωσης και ο προσηλυτισμός νέων μελών. Και όμως οι οπαδοί καλούνται να αφιερώνουν αρκετές ώρες την εβδομάδα για να παρίστανται σε «συναθροίσεις». Εύλογο το ερώτημα: αν δεν συγκεντρώνονται με σκοπό τη λατρεία, τότε τι κάνουν;

Η απάντηση είναι απλή: εκπαιδεύονται. Εκπαιδεύονται τόσο στο πώς θα παρουσιάζουν τη διδασκαλία της οργάνωσης όσο και στο πώς θα είναι ευγενικοί και πειστικοί, ώστε να παρασύρουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανυποψίαστους. Κάθε τους λέξη, κάθε τους χαμόγελο, κάθε τους προσπάθεια να φανούν καλοί άνθρωποι με αξίες και ηθική, όλα έχουν προετοιμαστεί με ακρίβεια από την οργάνωση. Η προσωπικότητα του οπαδού θα πρέπει να εκμηδενιστεί, και να αντικατασταθεί από την προσωπικότητα ενός πλασιέ. Δεν έχει σημασία αν ο οπαδός είναι από μόνος του καλός άνθρωπος. Πρέπει να γίνει ο «καλός άνθρωπος» που έχει κατασκευάσει η εταιρία, ένα ακόμα ρομπότ ανάμεσα στα υπόλοιπα.

Αλλά καλύτερα να αφήσουμε την ίδια την εταιρία «Σκοπιά» να μας παρουσιάσει το πρόγραμμά της. Το έντυπο «η Διακονία μας της Βασιλείας» -που στο παρελθόν απευθυνόταν μόνο στους «πρεσβύτερους» και απαγορευόταν να μοιράζεται σε απλούς οπαδούς- περιλαμβάνει οδηγίες για το πώς θα πρέπει οι κατά τόπους υπεύθυνοι να οργανώνουν την εκπαίδευση των οπαδών. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.

«Συζήτηση με βάση το βιβλίο Οργανωμένοι… Ζητήστε από τους παρόντες να κάνουν σχόλια σχετικά με τη χαρά που έχουν νιώσει διδάσκοντας την αλήθεια σε κάποιο άτομο και βλέποντάς το να σημειώνει πνευματική πρόοδο. Ένα ή δύο σχόλια μπορούν να διευθετηθούν εκ των προτέρων» («Διακονία» 06/2011).

Βλέπουμε λοιπόν ότι η εταιρία φροντίζει να έχει πάντα «νίκες» στον τομέα του προσηλυτισμού, έστω κι αν οι «νίκες» αυτές χρειάζεται να «διευθετηθούν εκ των προτέρων».

«Η προσφορά για τον Ιούλιο. Συζήτηση. Περιγράψτε εν συντομία χαρακτηριστικά των εντύπων της προσφοράς για τον Ιούλιο. Κατόπιν φροντίστε να γίνει επίδειξη μιας ή δύο παρουσιάσεων» («Διακονία» 06/2011).

«Προετοιμαστείτε για να προσφέρετε τα περιοδικά τον Ιούλιο… Συμπεριλάβετε επιδείξεις σχετικά με το πώς μπορεί να προσφερθεί το κάθε τεύχος» («Διακονία» 06/2011).

«Να εκδηλώνετε διακριτικότητα όταν κηρύττετε… Φροντίστε να γίνει επίδειξη στην οποία ένας ευαγγελιζόμενος απαντάει σε κάποια συνηθισμένη αντίρρηση δίχως διακριτικότητα. Κατόπιν φροντίστε να γίνει μια άλλη επίδειξη στην οποία ο ευαγγελιζόμενος απαντάει στην ίδια αντίρρηση με διακριτικό τρόπο» («Διακονία» 06/2011).

Εδώ βλέπουμε την εταιρία να ζητάει να γίνει «επίδειξη». Τι θα πει αυτό; Θα πει ότι ο οπαδός πρέπει να παρουσιάσει το πώς θα προσεγγίσει το θύμα του, με κάθε λεπτομέρεια: πώς θα χτυπήσει την πόρτα, πώς θα μιλήσει, τι τόνο θα δώσει στη φωνή του, κλπ. Στην ουσία πρόκειται για ένα θέατρο που παίζουν οι οπαδοί προκειμένου να μάθουν πώς θα πρέπει να φερθούν όταν θα χτυπήσουν την πόρτα μας.

Φυσικά από μια τόσο ελεγχόμενη εκπαίδευση που ασχολείται με κάθε λεπτομέρεια δε θα μπορούσαν να λείπουν οι έτοιμες («κονσερβαρισμένες» θα έλεγε κανείς) προσεγγίσεις, τις οποίες ο οπαδός καλείται να ακολουθήσει μέχρι κεραίας. Όσοι έχουν δεχτεί κατ’ επανάληψη επισκέψεις από οπαδούς της εταιρίας θα έχουν ίσως παρατηρήσει ότι είναι λες και ακούς το ίδιο πρόσωπο κάθε φορά, και αυτό δεν είναι τυχαίο. Η πρωτοβουλία στον τρόπο παρουσίασης δεν είναι κάτι που ενθαρρύνεται από την οργάνωση, καθώς κάτι τέτοιο θα απαιτούσε από τον οπαδό να σκεφτεί μόνος του με κίνδυνο να αρχίσει να έχει απορίες και για άλλα θέματα.

Ας δούμε μερικές από τις προσεγγίσεις αυτές.

«Να αναφέρετε ένα τραγικό γεγονός της επικαιρότητας. Κατόπιν να πείτε: ‘’Γιατί κατά τη γνώμη σας επιτρέπει ο Θεός να συμβαίνουν τέτοια πράγματα; [Αφήστε χρόνο για απάντηση] Σύμφωνα με τη Γραφή, ο Θεός νιώθει συμπόνια για όσους υποφέρουν. [Διαβάστε Έξοδος 3:7] Η Γραφή μας αναφέρει επίσης γιατί επιτρέπει ο Θεός τα παθήματα και ότι σύντομα θα τα τερματίσει. Αυτό το περιοδικό παρέχει τις σχετικές πληροφορίες’’» («Διακονία» 06/2011).

«’’Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι που προσπαθούν να υπακούν στον Θεό είναι πιο ευτυχισμένοι; [Αφήστε χρόνο για απάντηση] Αυτό το άρθρο αναφέρει μερικά ενδιαφέροντα σημεία’’. Δώστε στον οικοδεσπότη ένα αντίτυπο της Σκοπιάς 1 Νοεμβρίου και διαβάστε και συζητήστε μαζί την ύλη που υπάρχει σε έναν από τους υπότιτλους στις σ. 16, 17. Διαβάστε τουλάχιστον ένα εδάφιο. Προσφέρετε τα περιοδικά και διευθετήστε να επιστρέψετε και να εξετάσετε την απάντηση στο επόμενο ερώτημα». («Διακονία» 10/2011).

«’’Θεωρείτε ότι η θρησκεία προάγει την αγάπη και την ειρήνη ή το μίσος και τη βία; [Αφήστε χρόνο για απάντηση] Επιτρέψτε μου να σας δείξω κάτι ενδιαφέρον για αυτό το θέμα’’. Δώστε στον οικοδεσπότη ένα αντίτυπο της Σκοπιάς 1 Μαΐου και εξετάστε μαζί του την ύλη που υπάρχει κάτω από τον πρώτο υπότιτλο στη σ. 16 και τουλάχιστον ένα εδάφιο. Προσφέρετε τα περιοδικά και διευθετήστε να επιστρέψετε για να συζητήσετε το επόμενο ερώτημα». («Διακονία» 04/2012).

«’’Παροτρύνουμε τους συνανθρώπους μας να διαβάσουν την Αγία Γραφή τους. Αλλά πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η Γραφή είναι δυσνόητη. Συμφωνείτε εσείς μ’ αυτό; [Αφήστε χρόνο για απάντηση] Προσέξτε τι λέει εδώ’’. Δείξτε το οπισθόφυλλο της Σκοπιάς 1 Απριλίου και εξετάστε μαζί την ύλη κάτω από το πρώτο ερώτημα και τουλάχιστον ένα από τα αναφερόμενα εδάφια. Προσφέρετε τα περιοδικά και διευθετήστε να επιστρέψετε για να συζητήσετε το επόμενο ερώτημα». («Διακονία» 03/2013).

Υπάρχουν πολλά ακόμα παραδείγματα, αλλά νομίζω ότι αυτά αρκούν για να δώσουν μια καλή πρώτη εικόνα για το πώς προετοιμάζεται ο μέσος οπαδός της εταιρίας. Δεν είναι υπερβολή όταν λέμε ότι κάθε πράγμα που θα πει έχει ήδη προετοιμαστεί από άλλους.

Ας δούμε όμως τα κείμενα αυτά με λίγη περισσότερη προσοχή.

Το πρώτο που παρατηρεί κανείς είναι ότι πρόκειται για σχεδόν πανομοιότυπα κείμενα, κι αυτό δεν είναι τυχαίο. Ας μην ξεχνάμε ότι επί της ουσίας πρόκειται για την εκπαίδευση ενός νέου πλασιέ, ο οποίος πρέπει επιπλέον να εκπαιδευτεί χωρίς να καταλάβει ότι εκπαιδεύεται. Ο καλύτερος τρόπος να το πετύχει κανείς αυτό είναι μέσω επανάληψης. Όταν ο οπαδός επαναλαμβάνει τακτικά τα ίδια βήματα, στο τέλος θα συνηθίσει να τα εφαρμόζει χωρίς πλέον να σκέφτεται. Το τι θα πει κάθε φορά δεν παίζει ρόλο στο πώς θα το παρουσιάσει. Τα βήματα πρέπει να παραμένουν τα ίδια, αφού ο τελικός σκοπός παραμένει ο ίδιος: να προσηλυτιστεί ο ανυποψίαστος που θα ανοίξει την πόρτα του.

Το δεύτερο σημείο είναι πιο ύπουλο, αλλά πιθανώς κάποιοι πιο έμπειροι στον αντιαιρετικό αγώνα θα το παρατήρησαν: οι εκφράσεις που χρησιμοποιούνται. Το θέμα θα αναλυθεί περισσότερο σε μελλοντικό άρθρο, αλλά μπορούμε ήδη να πάρουμε μια πρώτη γεύση. Παρατηρούμε λοιπόν για παράδειγμα στο τρίτο απόσπασμα τη χρήση του όρου «η θρησκεία», ενός όρου όχι απλά υπερβολικά γενικού αλλά και τελείως λανθασμένου. Δεν υπάρχει «η θρησκεία». Υπάρχει πλήθος θρησκειών, που συχνά διαφέρουν μεταξύ τους όσο η μέρα με τη νύχτα -δε συζητάμε φυσικά για την Εκκλησία, γιατί εκεί δεν έχουμε θρησκεία αλλά αποκάλυψη. Έχουμε μάλιστα το φαινόμενο ακόμα και θρησκείες που οι διδασκαλίες τους είναι σχεδόν πανομοιότυπες να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο προσέγγισης των μη πιστών, με κάποιες περιπτώσεις να χρησιμοποιούν βία και επιβολή ενώ άλλες να αντιμετωπίζουν το θέμα του προσηλυτισμού σχεδόν με αδιαφορία. Ποια είναι λοιπόν αυτή «η θρησκεία» για την οποία μιλάμε, για να μπορέσουμε να συζητήσουμε το αν προάγει τη βία ή όχι;

Άλλη αντίστοιχη περίπτωση έχουμε στο τέταρτο απόσπασμα, όπου γίνεται χρήση της φράσης «την Αγία Γραφή τους». Αυτό το «τους» έχει τεράστια σημασία για όποιον ξέρει τα παιχνίδια της εταιρίας, μιας και ένα από τα βασικά της εργαλεία για τη διαστρέβλωση της Αγίας Γραφής είναι η δική της «Μετάφραση Νέου Κόσμου» που αποτελεί αισχρή κακοποίηση της Αγίας Γραφής.

Προκειμένου να μην κινήσει από την αρχή υποψίες, ο οπαδός θα «δεχτεί» σε πρώτη φάση να συζητήσει με το θύμα χρησιμοποιώντας την Αγία Γραφή του θύματος, προκειμένου δήθεν να «αποδείξει» ότι «η Αγία Γραφή συμφωνεί με αυτά που λέει η Σκοπιά αλλά σας το κρύβουν».

Αυτό όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ καιρό, καθώς όσο η συζήτηση θα προχωράει σε βαθύτερα θέματα θα γίνεται όλο και πιο εμφανές ότι η Αγία Γραφή λέει τα ακριβώς αντίθετα από την εταιρία. Πρέπει λοιπόν ο οπαδός να μεταπηδήσει το συντομότερο σε ένα πιο βολικό κείμενο. Ή, όπως θα το θέσει στο ανυποψίαστο θύμα, ένα «πιο κατανοητό» κείμενο. Κι εδώ έρχεται το επόμενο χτύπημα: οι άνθρωποι «πιστεύουν ότι η Γραφή» -όχι πια «η Γραφή τους» αλλά «η Γραφή» σκέτο- «είναι δυσνόητη», οπότε γιατί να μη χρησιμοποιήσουν την «πιο κατανοητή μετάφραση» της εταιρίας; Φυσικά το θύμα δε θα υποψιαστεί ούτε για μια στιγμή ότι το κείμενο αποτελεί όχι μετάφραση αλλά διαστρέβλωση, ενώ θα εντυπωσιαστεί από το πόσο ίδια είναι τα όσα διαβάζει με τα όσα του δείχνει ο οπαδός στα άλλα έντυπα της εταιρίας -πράγμα απόλυτα λογικό τη στιγμή που το κείμενο που θεωρεί γνήσιο έχει σκόπιμα φτιαχτεί για να είναι ίδιο με τα υπόλοιπα.

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι ο ευγενικός κύριος που θα χτυπήσει την πόρτα μας ένα πρωί και θα προσπαθήσει να μας εντυπωσιάσει με τους τρόπους και τις γνώσεις του είναι στην πραγματικότητα ένα κατασκεύασμα μιας εταιρίας που μοναδικό σκοπό έχει την προώθηση των προϊόντων της. Και το πιο τραγικό είναι ότι το πιθανότερο είναι ότι ούτε κι ο ίδιος το καταλαβαίνει. Αυτός ξεκίνησε να «λατρέψει τον Ιεχωβά» σύμφωνα με ότι του είπε κάποιος άλλος, ο οποίος ακολούθησε το ίδιο σύστημα πωλήσεων, που κι αυτός με τη σειρά του παρασύρθηκε από κάποιον άλλο με τον ίδιο τρόπο, μιας και το σύστημα της εταιρίας ελάχιστα έχει αλλάξει από την εποχή της ιδρύσεώς της. Και, όπως είπαμε και στην αρχή, αυτό δεν έχει να κάνει σε τίποτα με το αν ο άνθρωπος αυτός είναι καλός από τη φύση του.

Πρέπει να ακολουθήσει τυφλά το μοντέλο της εταιρίας, αλλιώς πάντα υπάρχει ο κίνδυνος η καλοσύνη του να τον κάνει να υποψιαστεί τι πραγματικά κάνει. Πώς αλλιώς θα μπορούσε άλλωστε η εταιρία να αλλάζει τη διδασκαλία της κάθε τόσο και οι οπαδοί της να βγαίνουν την επόμενη ημέρα να «κηρύξουν την αλήθεια» που πλέον είναι εντελώς αντίθετη από αυτή που «κήρυτταν» μέχρι χθες; Μπορούν ακριβώς επειδή η εκπαίδευσή τους δεν απαιτεί κατανόηση των όσων «κηρύττουν». Ξέρουν απλά ότι θα πάρουν το έντυπο Α, θα διαβάσουν το κείμενο στη σελίδα Β και θα κάνουν την ερώτηση Γ. Το τι γράφει το κείμενο ή ακόμα και η απάντηση που θα δώσει το υποψήφιο θύμα δεν παίζει κανένα ρόλο. Τα κείμενα της εταιρίας είναι γραμμένα έτσι ώστε να καλύπτουν όλες τις περιπτώσεις, ενώ παράλληλα οδηγούν το θύμα στο να αναγκαστεί να δεχτεί τα όσα η εταιρία λέει αν δε θέλει να φανεί κακός.

Πρέπει λοιπόν να προσέχουμε, και να μην πέφτουμε στην παγίδα της «ευγένειας» που η εταιρία προσπαθεί να παρουσιάσει. Αυτός επίσης είναι και ο λόγος που τονίζουμε επανειλημμένα ότι ακόμα και όσοι έχουν άριστη γνώση της Αγίας γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας δεν πρέπει να ξεκινούν συζητήσεις με οπαδούς της «Σκοπιάς». Η συζήτηση είναι εξαρχής προδιαγεγραμμένη, και θα οδηγήσει εκεί που η εταιρία θέλει άσχετα με το τι θα πούμε εμείς ή τι αντιρρήσεις θα έχουμε.

Ο μόνος τρόπος να μπορέσει κανείς να συζητήσει είναι το να ξέρει σε βάθος τις πρακτικές που η εταιρία χρησιμοποιεί, και να είναι σε θέση να φέρει τον οπαδό αντιμέτωπο όχι με τη διδασκαλία της Εκκλησίας αλλά με τη διδασκαλία και τις ασυνέπειες της εταιρίας «Σκοπιά». Εκεί υπάρχει ίσως μια πιθανότητα ο οπαδός να καταφέρει να σπάσει τον έλεγχο της εταιρίας και να αναγκαστεί να σκεφτεί μόνος του, αφού θα κληθεί ή να βρει λογική στους παραλογισμούς της εταιρίας ή να παραδεχτεί ότι η εταιρία δεν είναι ο «αληθινός προφήτης του Ιεχωβά επί της γης» και ότι τελικά δεν ξέρει τι λέει.

Ακόμα κι αυτό όμως είναι δύσκολο, αφού η εταιρία διδάσκει στους οπαδούς της να αποφεύγουν μετά βδελυγμίας όσους έχουν τέτοιες γνώσεις. Το καλύτερο λοιπόν για μας είναι να αποφεύγουμε συζητήσεις με οπαδούς της εταιρίας, όσο «ευγενικοί» κι αν δείχνουν.

-------------------------------------------------------------------------
Ο Νικόλαος Μηλιώνης είναι Δημοσιογράφος (Ερευνητής του σκηνικού των Αιρέσεων και της Παραθρησκείας), Απόφοιτος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

aireseis.gr