Η χριστιανική πίστη και ζωή και η σύγχρονη έκρηξη της κοινωνικής βίας

 

Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής ΑΠΘ,

Πρόεδρος της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων

Η χριστιανική πίστη  και ζωή και η σύγχρονη έκρηξη της κοινωνικής βίας

Όταν ρωτήθηκε ο νομπελίστας Οδ. Ελύτης, «τι σας ανησυχεί περισσότερο όταν αναλογίζεστε το μέλλον», απάντησε: «Είναι η βαρβαρότητα, τη βλέπω να έρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις».

Ο άλλος νομπελίστας, επίσης, ο Γ. Σεφέρης, με πιο μεγάλη αισιοδοξία, τονίζει ότι οι όποιες δυσχέρειες «δεν πρέπει να καταντούν φράχτες, όπου πνίγεται ο παλμός της ανθρώπινης καρδιάς», καθώς «η αναπόφευκτη βία εξαγοράζεται με την μεγαλοσύνη της ανθρώπινης καρδιάς… Σ’ αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται… Σε τούτο τ᾿ ακρογιάλι περιμένω ν᾿ αράξει ένας άνθρωπος ένα υπόλειμμα, μια σχεδία… Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε».

Βιώνοντας κάποιος μερικά από τα γεγονότα του παρόντος, βλέπει να προοιωνίζουν ένα δυσάρεστο μέλλον για τον άνθρωπο που λησμόνησε ότι είναι συγγενής του Θεού, κατ΄ εικόνα και καθ΄ ομοίωσίν Του.

Η συνεχιζόμενη απομάκρυνσή του από τον Θεό της αγάπης, ολοένα και μεγεθύνει τα προβλήματά του, καθώς η ζωή του μετατρέπεται σε ζούγκλα και ο ίδιος σε άγριο θηρίο. Μερικοί άνθρωποι αναζητούν τον άλλο για να εκτονώσουν, πάνω στο σώμα και στην ψυχή του, όλα τα απωθημένα που έχουν μέσα τους, εξαιτίας, συνήθως, της ελλειπτικής και τραυματισμένης οικογενειακής ή σχολικής ή περιβαλλοντικής τους κοινωνικοποίησης.

Όλο και πιο πολύ διαπιστώνεται ότι το «αγαπήσεις τον Θεόν σου εξ όλης της καρδίας σου… και τον πλησίον σου ως εαυτόν», ως τρόπος ζωής που ολοκληρώνει τον άνθρωπο και τον φέρνει να σιμώνει προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο, παραμερίζεται, καθώς ο άλλος δεν αναζητείται για μια αληθινή σχέση, κοινωνία ή αδελφοποίηση, αλλά για να γίνει θύμα της ψυχικής αγριότητας ενός συνανθρώπου, θύματος και αυτού μιας «ακοινώνητης» κοινωνίας.

Με πολύ σοφία, ο Φώτης Κόντογλου έχει γράψει, ειδικά για τους νέους: «Η νεότητα μαραζώνει, γιατί δεν έχει σκοπό και ιδέες και όρεξη για τίποτα. Άκεφη και ανόρεχτη. Οι ψυχές των νέων είναι ρημαγμένες από τα άγρια ένστικτα. Αγριεμένη σχεδόν είναι όλη η ανθρωπότητα!».

Για το πώς δημιουργείται η αγριάδα στον άνθρωπο μας εξηγεί ο Μακαριστός Γέροντας Μοναχός Λουκάς, ο Φιλοθεῒτης, που από τις 10 Ιανουαρίου του παρόντος έτους αναπαύεται στους κόλπους του Θεού: «Όλοι είμεθα δούλοι των παθών, των αμαρτιών, των αδυναμιών μας και ήρθε ο Χριστός να μας ελευθερώσει. Και δίδει τη δυνατότητα στον καθένα να απαρνηθούμε τον εαυτό μας. Αυτό θέλει να πει η εντολή του Κυρίου: Θέλεις να Με ακολουθήσεις; Θα απαρνηθείς αυτό που σε χωρίζει από μένα. Γιατί τα πάθη έχουν σχέση με τις αδυναμίες μας. Αλλά οι αδυναμίες αυτές λειτουργούν σαν δύναμη επάνω μας. Αδυναμίες τα λέμε. Σαν δύναμη, όμως, λειτουργούν. Τι θα πει αδυναμίες; Αδυνατίσαμε εμείς και πήρε ο πονηρός δύναμη, από τη δική μας την αδυναμία. Αυτό που χάσαμε εμείς, το παίρνει ο πονηρός και το ασκεί εις βάρος μας. Οπότε, ως δούλοι, θα πάμε σε εκείνον που είμεθα δούλοι. Δεν μπορεί να μας τραβήξει ο Χριστός. Ο Χριστός ήρθε να ελευθερώσει τους δούλους, να τους κάνει υιούς και κληρονόμους. Όποιος δέχεται τον Χριστό, κόβοντας τα πάθη, από δούλος γίνεται υιός... Τα πάθη καλλιεργούν την αγριότητα, την αγριάδα».

Με μεγάλη ανησυχία και αγωνία βλέπει κανείς, από τη μια, να αυξάνεται στην Ελλάδα, επικίνδυνα, η βία, η βαρβαρότητα, η αγριάδα και, από την άλλη, να μην προσφέρονται οι σωστές λύσεις, για την ολιστική αντιμετώπισή τους.

Βέβαια, υπάρχει και λειτουργεί σύστημα πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας, που  βασίζεται σε τοπικά δίκτυα κατά της βίας. Αυτά τα δίκτυα περιλαμβάνουν κέντρα κατά της βίας, δημοτικές κοινωνικές υπηρεσίες, αστυνομικά μέτρα φύλαξης και πειθαρχίας, εκπαιδευτικό σύστημα, σεμινάρια γονέων και εκπαιδευτικών, δικαστικές υπηρεσίες και άλλους παράγοντες του κοινωνικού τομέα.

Ωστόσο, δεν φαίνεται να δίδεται η προτεραιότητα και το απαιτούμενο βάρος στη φύλαξη και εξημέρωση της ανθρώπινης ψυχής, από την οποία προέρχεται η όποια αγριάδα ή βαρβαρότητα κατά του συνανθρώπου.

Τα αίτια, συνεπώς, οποιασδήποτε βίας πρέπει να αναζητηθούν και να θεραπευθούν στις πραγματικές τους εστίες, που δεν είναι παρά οι αγριεμένες ψυχές, που, μέσα από τα αμαρτωλά πάθη που τις εξουσιάζουν, παροτρύνουν και οδηγούν, χωρίς αντιστάσεις, τους ανθρώπους -και πιο πολύ τους νέους- στο κακό.

Εάν μια κοινωνία δεν θέλει να έχει στους κόλπους της αγριότητες και βιαιότητες, είναι ανάγκη να κοιτάξει να βρει και να θεραπεύσει τις τραυματισμένες και μολυσμένες από το περίσσευμα του κακού και την έλλειψη του αγαθού ψυχές.

Τα εξωτερικά ποινικά και νομικά μέσα καταστολής (τιμωρίες, φυλακίσεις, φρονηματιστικά ιδρύματα) διαπιστώνεται ότι δεν λύνουν τα προβλήματα της βίας και της παραβατικότητας.

Οι εγκληματίες, μικροί και μεγάλοι, είναι κακοποιημένα, κακοαναθρεμμένα και περιθωριοποιημένα μέλη της κοινωνίας μας.

Οι λεγόμενοι σύγχρονοι «προοδευτικοί», στη λεγόμενη «νέα εποχή», δεν φαίνεται να προσφέρουν, με την πλούσια προσφορά τους από φιλοσοφικούς στοχασμούς αλλά πτωχή σε γόνιμα πρότυπα ζωής, κάτι ουσιαστικό και αληθινό, που να χορταίνει τις πεινασμένες από αλήθεια, αγάπη και ελευθερία ψυχές τους, καθώς υποστηρίζουν, μέσα από περίεργες ιδεοληψίες και ματαιότητες και υπό την επήρεια του αντίθεου πονηρού, ότι ο,τιδήποτε θεϊκό, που θα μπορούσε να ημερέψει, πρωτίστως τις ψυχές και έπειτα τις κοινωνίες μας, είναι συντηρητικό και μη προοδευτικό.

Με άλλα λόγια,  κάποιοι σύγχρονοι γραμματείς και φαρισαίοι «προοδευτικοί», είναι εκείνοι που, με τη ψευδώνυμη σοφία τους, οργανώνουν και χαράζουν έναν άγονο και άγριο δρόμο, προς ένα αβέβαιο και θλιβερό μέλλον, καθώς κάνουν τα πάντα για να χωριστεί ο άνθρωπος από τις πνευματικές του ρίζες και κληρονομιές.

Είναι εκείνοι, που έχουν καταφέρει να λάβουν από τις εξουσίες που χορηγεί η «Νέα Εποχή» το χρίσμα να ελέγχουν και να καθορίζουν το μέλλον των νέων μας, στο πλαίσιο της οικογενειακής, σχολικής και κοινωνικής τους ανάπτυξης.

Είναι εκείνοι, που αρνούνται την ισόρροπη και αρμονική ψυχοσωματική δομή και λειτουργία της ανθρώπινης ύπαρξης, προσπαθώντας να επιβάλλουν, ως παιδαγωγικό ιδεώδες,  τον υλικό και σωματικό άνθρωπο, χωρίς Θεό, Πνεύμα και Ψυχή.

Ωστόσο, το δράμα τους βρίσκεται ακριβώς σε αυτήν την άρνηση, καθώς τόσο η εκ Θεού ψυχοσωματική συγκρότηση και λειτουργία του ανθρώπου, όσο και η παρουσία του ζώντος αγαθού Θεού της αγάπης υπάρχουν και μετά από τη δική τους άρνηση.

Η άρνησή τους, μάλιστα, αποτελεί την οδυνηρή τους κρίση, διότι το πιο ισχυρό στοιχείο αναφοράς, που μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους και ειδικά τους νέους να ξεφύγουν από το κακό και την αγριότητα της  ζωής είναι η πίστη στον Χριστό, που είναι ο μόνος, που μπορεί και θέλει να ελευθερώνει τον άνθρωπο από τη δουλεία του στην αμαρτία, τη μητέρα του κακού, όπως άλλωστε τονίζει ο Απ. Παύλος (Ρωμ.  6, 21-23).

 Έχοντας υπόψη την πολλαπλότητα των λειτουργιών και των δυνατοτήτων, που εκ φύσεως υφίστανται στην ανθρώπινη οντότητα, όπως αναφέρει ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, η  διάθεση και η επιθυμία σχέσεως και ενώσεως του ανθρώπου με τον συνάνθρωπο αποτελεί ένα δομικό οντολογικό χάρισμα.

Το χάρισμα αυτό δόθηκε  με την κατ’ εικόνα του Τριαδικού Θεού δημιουργία του ανθρώπου, όχι, όμως, ως αναγκαστικό λειτουργικό χαρακτηριστικό,  αλλ’ ως εν ελευθερία άσκηση δυνατότητας, την οποία ο άνθρωπος μπορεί, είτε να  διατηρήσει είτε να  διαστρέψει είτε να αρνηθεί, ανάλογα με τη χρήση ή την παράχρηση του ενδιάθετου λόγου του.

Εάν επιλεγεί και κυριαρχήσει το κακό, η αλογία και τα πάθη στην ψυχή, ψήγεται η αγαθή διάθεση του ανθρώπου προς τον «άλλον», με αποτέλεσμα να  επικρατεί η φιλαυτία,  η διαίρεση και η διάσταση, δηλαδή ο μερισμός της ενιαίας ανθρώπινης φύσεως, στην οποία ανήκει ως μέλος  κάθε άνθρωπος. 

Εάν και όταν, όμως, ο άνθρωπος δεχθεί, ως τρόπο ζωής του, τη ζωή του Λόγου του Θεού,  μπορεί, κατά τον Άγιο Μάξιμο,  να έχει μια ζωή «άμαχον, ειρηνικήν, αστασίαστον, δι΄ αγάπης εσφιγμένην» και, φυσικά, απαλλαγμένη από τη βία και την αγριότητα.