Αλήθειες από τον Ζήσιμο Λορεντζάτο

Αλήθειες από τον Ζήσιμο Λορεντζάτο*

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

            Στις 3 Φεβρουαρίου ήταν η επέτειος του θανάτου του Ζήσιμου Λορεντζάτου  (1915-2004). Βιογράφοι του τον αναφέρουν ως συγγραφέα, λογοτέχνη και κριτικό. Αυτές είναι οι τυπικές ασχολίες του. Στην ουσία ήταν μεγάλη η προσφορά του στα ελληνικά γράμματα και στην ιδιοπροσωπία μας. Ως άνθρωπος ήταν διακριτικός και απλός στη ζωή, λεπτός και ευγενής στους τρόπους και ως συγγραφέας διακρίθηκε για την περισσή αξιοπιστία και υπευθυνότητα στο γράψιμό του.

            Για τον σκοπό του περάσματός  μας από τη ζωή αυτή γράφει: «Το μέγιστο που μπορείς να γίνεις μια μέρα για τον τόπο σου είναι μια καλή πυξίδα». Και σε άλλο σημείο σχολιάζει: «Όποιος είναι κάτι, ξέρει πως δεν είναι τίποτα. Βεβαιότητα. Όποιος δεν είναι τίποτα, νομίζει πως είναι κάτι. Αβεβαιότητα». Και για την κρίση και παρακμή που διέρχεται ο λαός μας εδώ και δεκάδες χρόνια υπενθυμίζει τα λόγια του καθηγητού Βασιλείου Τατάκη, που τα είχε γράψει το 1937: «...πίστευαν βαθιά πως η κρίση ήταν μόνο, ή κυρίως, οικονομική. Το στάδιο αυτό το περάσαμε. Είμαστε πιο έτοιμοι τώρα να δούμε πως η κρίση θρονιάζει μέσα μας».

            Για την επανάσταση του 1821 ο Λορεντζάτος σημειώνει τα ακόλουθα: «Αναμφισβήτητα έγινε μια παραποίηση στο πρόσωπό μας ύστερα από το 1821. Μπορεί απαραίτητη, αυτό δεν το ξέρω. Το ελληνικό ποτάμι βγήκε από την κοίτη του. Πού πάει και αυτό δεν το ξέρω. Ο Τούρκος ήταν πρωτόγονος, αλλά δεν άγγιξε την ψυχή μας. Τη μεγαλύτερη ζημιά την έκανε ο φαναριώτης λακές του. Και οι περισσότεροι Έλληνες γραμματιζούμενοι μέσα και έξω από την Ελλάδα. Χάνομε τον αέρα που τον είχαν απέναντι στους ξένους ο Κολοκοτρώνης ή ο Μακρυγιάννης...Το ριζικό μας εμάς των φτωχών ή μικρών λαών...μετριέται διαφορετικά. Και στη ζυγαριά βαραίνει για εμάς πολύ ο Μακρυγιάννης ή οποιαδήποτε κυρά Γιάνναινα καθισμένη στο κεφαλόσκαλο με τη ρόκα της. Πνευματικότητα χρειαζόμαστε. Καλλιέργεια χρειαζόμαστε. Ο ψυχισμός μας ή το πνεύμα μετράει εμάς των αδύναμων, που δεν μετράει η γροθιά μας...».

            Ο Λορεντζάτος είναι πεπεισμένος ότι ο Έλληνας χωρίς την πίστη και τη γλώσσα του πέφτει στην ανυπαρξία: «Χωρίς την πίστη μου και χωρίς τη γλώσσα μου – τα δύο αυτά υπερατομικά κρατήματα ή κερκέλια – πέφτω...πέφτω...πέφτω στο κενό, όχι στο φυσικό κενό που προβλημάτιζε τον Πασκάλ,...μήτε στο κενό της φιλοσοφίας, που το απόστεργε (σημ. γρ. αποδοκίμαζε) ολότελα ο Λάϊμπνιτς, αλλά πέφτω...πέφτω...πέφτω στην άβυσσο την πνευματική την άπατη (αν τέτοιο πράμα υπάρχει πουθενά)». Για να μην πέσει σε αυτό το κενό ο Λορεντζάτος υπογραμμίζει: «Γεννήθηκα, έζησα και θα πεθάνω στην πίστη των πατέρων μου, στην πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Των αγίων πατέρων ημών....» και προτείνει ως διέξοδο στην παρακμή μας να εγκαταλείψουμε τους δήθεν προοδευτισμούς και να αναζητήσουμε την αλήθεια της ύπαρξής μας.- 

*Οι αναφερόμενες σκέψεις του Ζήσιμου Λορεντζάτου γράφονται στο βιβλίο του «Collectanea», Έκδ. «Δόμος», Αθήνα, Β΄  Έκδ. Σεπτέμβριος 2009