Κυριακή του Θωμά – Ερμηνεία της Αποστολικής περικοπής από τον Ιερό Χρυσόστομο

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ[:Πράξ.5,12-20]

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

   «Διὰ δὲ τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων ἐγίνετο σημεῖα καὶ τέρατα ἐν τῷ λαῷ πολλά· καὶ ἦσαν ὁμοθυμαδὸν ἅπαντες ἐν τῇ στοᾷ Σολομῶντος· τῶν δὲ λοιπῶν οὐδεὶς ἐτόλμα κολλᾶσθαι αὐτοῖς, ἀλλ᾿ ἐμεγάλυνεν αὐτοὺς ὁ λαός(:στο μεταξύ με τα χέρια των αποστόλων γίνονταν συνεχώς πολλά εκπληκτικά και εξαιρετικά θαύματα, που επιβεβαίωναν ότι η διδασκαλία τους ήταν αληθινή και προκαλούσαν κατάπληξη στον λαό. Και όλοι οι πιστοί μαζί με μια καρδιά μαζεύονταν στη στοά του Σολομώντος. Και από τους υπόλοιπους που δεν είχαν πιστέψει, κανείς δεν τολμούσε ν’ ανακατευτεί με αυτούς, να αστειευτεί μαζί τους και να τους συμπεριφερθεί σαν συνηθισμένους ανθρώπους του δρόμου˙ αλλά ο πολύς λαός τους τιμούσε και τους εγκωμίαζε)»[Πράξ.5,12-13].

    «Καὶ ἦσαν ὁμοθυμαδὸν ἅπαντες ἐν τῇ στοᾷ Σολομῶντος». «Και συγκεντρώνονταν», λέγει, «όλοι μαζί με μια ψυχή στη στοά του Σολομώντος». Από αυτό είναι φανερό, ότι δεν ήταν σε οικία, αλλά αφού εισήλθαν στο ιερό, διέμεναν εκεί· ούτε πλέον φυλάσσονται να μην εγγίζουν ακάθαρτα, αλλά απλώς άγγιζαν τους νεκρούς. Και πρόσεχε πώς στους μεν δικούς τους είναι αυστηροί, στους ξένους όμως δεν χρησιμοποιούν τη δύναμη.

    «Τῶν δὲ λοιπῶν οὐδεὶς ἐτόλμα κολλᾶσθαι αὐτοῖς, ἀλλ᾿ ἐμεγάλυνεν αὐτοὺς ὁ λαός(:και από τους υπόλοιπους που δεν είχαν πιστέψει, κανείς δεν τολμούσε ν’ ανακατευτεί με αυτούς, να αστειευτεί μαζί τους και να τους συμπεριφερθεί σαν συνηθισμένους ανθρώπους του δρόμου˙ αλλά ο πολύς λαός τους τιμούσε και τους εγκωμίαζε)»[Πράξ.5,13]. Αυτό το λέγει, για να δείξει ότι δεν ήταν πλέον ευκαταφρόνητοι όπως και προηγουμένως, και ότι σε σύντομο καιρό και σε μία στιγμή έγιναν τόσα πολλά από τους αλιείς και απλοϊκούς αυτούς ανθρώπους. Ουρανός λοιπόν ήταν πλέον η γη, εξαιτίας του τρόπου ζωής τους, της παρρησίας τους, των θαυμάτων και όλων αυτών· και σαν ακριβώς άγγελοι τόσο πολύ θαυμάζονταν χωρίς να υποχωρούν μπροστά σε τίποτε, ούτε τον γέλωτα, ούτε σε απειλές, ούτε στους κινδύνους. Όχι μόνο εξαιτίας αυτού, αλλά επειδή ήταν υπερβολικά φιλάνθρωποι και ενδιαφέρονταν γι’αυτούς, άλλους μεν τους βοηθούσαν με χρήματα, άλλους δε με τη θεραπεία των σωμάτων.

    «Μᾶλλον δὲ προσετίθεντο πιστεύοντες τῷ Κυρίῳ πλήθη ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν, ὥστε κατὰ τὰς πλατείας ἐκφέρειν τοὺς ἀσθενεῖς καὶ τιθέναι ἐπὶ κλινῶν καὶ κραβάττων, ἵνα ἐρχομένου Πέτρου κἂν ἡ σκιὰ ἐπισκιάσῃ τινὶ αὐτῶν(:έτσι ολοένα και περισσότερο προσελκύονταν πλήθη ανδρών και γυναικών, οι οποίοι πίστευαν στον Κύριο και γίνονταν μέλη της Εκκλησίας, αυξάνοντας κατά πολύ τον αριθμό των πιστών. Τόσο πολύ μάλιστα τους σεβόταν ο λαός, ώστε έβγαζαν τους αρρώστους από τα σπίτια τους στις πλατείες και τους έβαζαν πάνω σε πολυτελή κρεβάτια οι πλουσιότεροι, και σε φτωχικά και πρόχειρα φορεία οι φτωχότεροι, έτσι ώστε, όταν θα περνούσε από το πλήθος εκείνο ο Πέτρος, να πέσει έστω και η σκιά του σε κάποιον από τους αρρώστους αυτούς για να τον θεραπεύσει)»[Πράξ.5,13-14].

    Αυτό το τελευταίο, δηλαδή η θεραπεία ακόμη και από τη σκιά του αποστόλου Πέτρου, δεν συνέβηκε κατά την περίοδο που ο Χριστός βρισκόταν επάνω στη γη· άρα είναι δυνατόν και τώρα να βλέπει κανείς να πραγματοποιείται εκείνο που λέχτηκε από τον ίδιο τον Κύριο: «ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, τὰ ἔργα ἃ ἐγὼ ποιῶ κἀκεῖνος ποιήσει, καὶ μείζονα τούτων ποιήσει, ὅτι ἐγὼ πρὸς τὸν πατέρα μου πορεύομαι, καὶ ὅ,τι ἂν αἰτήσητε ἐν τῷ ὀνόματί μου, τοῦτο ποιήσω, ἵνα δοξασθῇ ὁ πατὴρ ἐν τῷ υἱῷ.  ἐάν τι αἰτήσητε ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐγὼ ποιήσω(:άλλωστε δεν ενεργώ μόνο εγώ τα υπερφυσικά αυτά έργα, αλλά και στους άλλους μπορώ να μεταδώσω τη δύναμη με την οποία τα επιτελώ. Αληθινά, αληθινά σας λέω ότι εκείνος που πιστεύει σε μένα, τα υπερφυσικά έργα που εγώ ενεργώ θα τα κάνει  κι εκείνος, αλλά και μεγαλύτερα απ’ αυτά θα κάνει· διότι θα θεραπεύει και θα ανασταίνει ψυχές και θα συντελεί θαυμαστές αλλοιώσεις στην εσωτερική ζωή των ανθρώπων. Και θα τα πραγματοποιεί όλα αυτά με τη δική μου επενέργεια. Διότι εγώ πηγαίνω στον επουράνιο Πατέρα μου για να συμβασιλεύσω μαζί του, και κάθε τι που θα ζητήσετε με την προσευχή, επικαλούμενοι το όνομά μου και διατελώντας σε στενή κοινωνία και ένωση με μένα, θα το πραγματοποιήσω, για να δοξασθεί ο Πατήρ διαμέσου του Υιού. Εάν ζητήσετε κάτι επικαλούμενοι με πίστη ζωντανή το όνομά μου, εγώ θα το πραγματοποιήσω, επειδή έχω κάθε εξουσία και δύναμη κοντά στον Πατέρα μου)»[Ιω.14,12].

    Μεγάλη λοιπόν ήταν η πίστη των προσερχομένων και μεγαλύτερη παρά επί του Χριστού. Από πού λοιπόν έγινε αυτό; Από τον ίδιο τον Χριστό που διακήρυξε όσα σας υπενθύμισα παραπάνω[Ιω.14,12: «Εκείνος που πιστεύει σε Εμένα, τα έργα που κάνω εγώ, θα μπορεί και μεγαλύτερα από αυτά να κάνει»]· διότι ενώ αυτοί έμεναν εκεί και δεν περιφέρονταν άσκοπα, έφερναν όλοι επάνω στα κρεβάτια και τα φορεία τους ασθενείς που είχαν και από παντού οδηγούσε σε αυτούς το θαύμα, από εκείνους που πίστεψαν, από εκείνους που θεραπεύτηκαν, από εκείνους που τιμωρήθηκαν, από το θάρρος τους προς εκείνους, από την αρετή των αποστόλων, που δεν πίστεψαν απλώς· καθόσον βέβαια δεν ήταν το γεγονός μόνο των σημείων· διότι εάν και αυτοί δείχνοντας μετριοφροσύνη, αποδίδουν σε Αυτόν το παν, λέγοντας ότι κάνουν αυτά με την επίκληση του ονόματος του Χριστού, αλλά όμως και ο τρόπος ζωής και η αρετή των ανδρών φανέρωνε αυτό. Και πρόσεχε πως εδώ δεν αναφέρει αριθμό αυτών που πίστεψαν, αφήνοντας τον ακροατή να υπολογίζει μόνος του· σε τόσο μεγάλο πλήθος επεκτάθηκαν τα γεγονότα της πίστεως. Από αυτά και η ανάσταση περισσότερο διακηρυσσόταν.

      Δικαιολογημένα λοιπόν, εφόσον αυξανόταν η πίστη τους, και τα θαυματουργικά σημεία γίνονταν περισσότερα και πολύς φόβος υπήρχε και στους ομοπίστους, επειδή δεν μας θορυβούν τόσο πολύ τα όσα συμβαίνουν στους έξω, όσο τα δικά μας. Αν λοιπόν είμαστε όλοι συνενωμένοι μεταξύ μας, κανένας δεν θα υπάρχει που θα μας πολεμά όπως ακριβώς αν διαιρούμαστε μεταξύ μας, θα συμβεί το αντίθετο, όλα θα μας επιτεθούν.

    Από αυτό λοιπόν και εκείνοι έπαιρναν θάρρος και με παρρησία εισέρχονταν και στην αγορά και ανάμεσα στους εχθρούς και επικρατούσαν· εκπληρωνόταν εκείνο που έχει λεχθεί: «Ῥάβδον δυνάμεως ἐξαποστελεῖ σοι Κύριος ἐκ Σιών, καὶ κατακυρίευε ἐν μέσῳ τῶν ἐχθρῶν σου(:ράβδο στιβαρή, σκήπτρο βασιλικό ακατανίκητης δύναμης θα σου αποστείλει ο Κύριος από τη Σιών, όπου βρίσκεται ο ιερός ναός Του. Και εσύ κατατρόπωσε τους εχθρούς σου, για να αποδειχτείς θριαμβευτής και κυρίαρχος ανάμεσά τους)»[Ψαλμ.109,2], πράγμα που ήταν απόδειξη και μεγαλύτερης δυνάμεως, ότι, αν και συλλαμβάνονταν και φυλακίζονταν, έκαναν αυτά. «Συνήρχετο δὲ καὶ τὸ πλῆθος τῶν πέριξ πόλεων εἰς Ἱερουσαλὴμ φέροντες ἀσθενεῖς καὶ ὀχλουμένους ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων, οἵτινες ἐθεραπεύοντο ἅπαντες (:επιπλέον μαζεύονταν στην Ιερουσαλήμ και πλήθη από τους κατοίκους των γειτονικών πόλεων˙ όλοι αυτοί έφερναν κάθε είδους αρρώστους, καθώς και ανθρώπους που υπέφεραν από ακάθαρτα πνεύματα, και όλοι τους θεραπεύονταν)»[Πράξ.5,16].

    «Ἀναστὰς δὲ ὁ ἀρχιερεὺς καὶ πάντες οἱ σὺν αὐτῷ, ἡ οὖσα αἵρεσις τῶν Σαδδουκαίων, ἐπλήσθησαν ζήλου καὶ ἐπέβαλον τὰς χεῖρας αὐτῶν ἐπὶ τοὺς ἀποστόλους, καὶ ἔθεντο αὐτοὺς ἐν τηρήσει δημοσίᾳ(:όλα όμως αυτά προκάλεσαν την αντίδραση του αρχιερέως και όλων όσων ήταν μαζί του και αποτελούσαν τη θρησκευτική παράταξη των Σαδδουκαίων. Γέμισαν οι καρδιές τους από φθόνο και κακία και ετοιμάστηκαν να δράσουν. Άπλωσαν λοιπόν τα χέρια τους πάνω στους αποστόλους, τους συνέλαβαν και τους έριξαν στη δημόσια φυλακή)»[Πράξ.5,17-18].

     Δεν υπάρχει τίποτε θρασύτερο ούτε τολμηρότερο από την κακία. Από πείρα αφού έμαθαν την ανδρεία αυτών από εκείνα που επιχείρησαν προηγουμένως, παρά ταύτα όμως επιχειρούν ξανά και πάλι συγκεντρώνονται εναντίον τους. Τι σημαίνει: «αφού σηκώθηκε ο αρχιερέας και όλοι όσοι ήταν μαζί του»; Παρακινήθηκε σε ενέργειες, λέγει, και δραστηριοποιήθηκε από τα γεγονότα. «Και συνέλαβαν τους αποστόλους και τους έριξαν σε δημόσια φυλακή». Τώρα επιτίθενται σφοδρότερα εναντίον τους. Δεν τους δίκασαν όμως αμέσως, επειδή ανέμεναν αυτούς να γίνουν πάλι πράοι. Και από πού είναι φανερό, ότι σφοδρότερα επιτέθηκαν εναντίον τους; Από το ότι τους έκλεισαν σε δημόσια φυλακή.

    Πάλι περιπίπτουν σε κινδύνους και πάλι απολαμβάνουν την εύνοια του Θεού· και πώς, άκουσε τα εξής: «Ἂγγελος δὲ Κυρίου διὰ τῆς νυκτὸς ἤνοιξε τὰς θύρας τῆς φυλακῆς, ἐξαγαγών τε αὐτοὺς εἶπε· πορεύεσθε, καὶ σταθέντες λαλεῖτε ἐν τῷ ἱερῷ τῷ λαῷ πάντα τὰ ῥήματα τῆς ζωῆς ταύτης(: Άγγελος Κυρίου όμως μέσα στη νύχτα άνοιξε τις θύρες της φυλακής, τους έβγαλε έξω και τους είπε: “Πηγαίνετε αμέσως και σταθείτε γεμάτοι θάρρος στον ιερό περίβολο του ναού και κηρύξατε δημόσια στον λαό όλα τα λόγια της νέας αυτής ζωής, την οποία σας μετέδωσε ο Ιησούς και από πείρα γνωρίσατε”)»[Πράξ.5,19-20]. Αυτό έγινε και για παρηγορία εκείνων και για ωφέλεια και διδασκαλία αυτών. Και πρόσεχε εκείνο που έγινε στην περίπτωση του Χριστού, αυτό γίνεται και τώρα· διότι όταν γίνονται μεν τα θαύματα, δεν αφήνει αυτούς να δουν, εκείνα δε με τα οποία ήταν δυνατό να μάθουν, αυτά τους παρέχει· για παράδειγμα στην περίπτωση της δικής Του αναστάσεως δεν άφησε αυτούς να δουν πώς αναστήθηκε(διότι ήταν ανάξιοι να δουν αυτήν), αλλά αποδεικνύει εκείνα με τα οποία κατόρθωσε αυτό. Όμοια και στην περίπτωση του κρασιού, που έγινε από το νερό, δεν βλέπουν οι παρακαθήμενοι(διότι μεθούσαν), και την κρίση επιτρέπει σε άλλους.

    Έτσι λοιπόν και εδώ· όταν δηλαδή εξέρχονται αυτοί δεν τους βλέπουν, αποδείξεις όμως με τις οποίες μπορούσαν να κατανοήσουν τα γενόμενα, είδαν. Γιατί όμως ο άγγελος έβγαλε αυτούς κατά τη νύχτα; Διότι έτσι πιστεύτηκαν περισσότερο, παρά αλλιώς· άλλωστε ούτε ερώτηση μπόρεσαν να κάνουν· ούτε βέβαια, αν συνέβαινε κατά άλλο τρόπο, αυτοί θα πίστευαν.

     «Ἐξαγαγών τε αὐτοὺς(:και αφού τους έβγαλε έξω)»·  ο άγγελος τους έβγαλε έξω από τη φυλακή, όμως δεν τους οδηγεί αυτός στο πού έπρεπε να πάνε· αυτό έγινε ώστε και με την ενέργεια αυτή να γίνει γνωστή η αφοβία των αποστόλων, την οποία και απέδειξαν όταν νύχτα εισήλθαν στο ιερό και δίδασκαν. Εάν όμως τους έβγαζαν έξω οι φύλακες, όπως νόμιζαν οι άπιστοι Ιουδαίοι αρχιερείς, θα διέφευγαν, εφόσον βέβαια θα πείθονταν να εξέλθουν· μάλλον δε, αν εκείνοι τους έβγαζαν, δεν θα παρέμεναν στο ιερό, αλλά θα δραπέτευαν. Αυτό μάλιστα κανένας δεν ήταν τόσο ανόητος, ώστε να μην το αντιληφτεί.

            ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

          επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-acta apostolorum.pdf
• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα  έργα, Υπόμνημα στις Πράξεις των Αποστόλων, ομιλίες ΙΒ΄και ΙΓ΄(κατ΄επιλογήν), πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1983, τόμος 15, σελίδες 345-357 και 362-367.

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm