Όρθρος Μ. Παρασκευής(Μ. Πέμπτη εσπέρας)-- Ο Ιερός Χρυσόστομος για την άρνηση και τη μετάνοια του Πέτρου

Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ

         [υπομνηματισμός των εδαφίων Ματθ.26,69-75]

    «῾Ο δὲ Πέτρος ἔξω ἐκάθητο ἐν τῇ αὐλῇ· καὶ προσῆλθεν αὐτῷ μία παιδίσκη λέγουσα· καὶ σὺ ἦσθα μετὰ ᾿Ιησοῦ τοῦ Γαλιλαίου(:Ο Πέτρος στο μεταξύ καθόταν έξω στην αυλή. Κι εκεί τον πλησίασε μια μικρή υπηρέτρια και του είπε: ‘’Ήσουν κι εσύ μαζί με τον Ιησού τον Γαλιλαίο’’)· ὁ δὲ ἠρνήσατο ἔμπροσθεν αὐτῶν πάντων λέγων· οὐκ οἶδα τί λέγεις(:Αυτός όμως αρνήθηκε μπροστά σε όλους αυτούς και είπε: Δεν ξέρω τι λες)·ἐξελθόντα δὲ αὐτὸν εἰς τὸν πυλῶνα εἶδεν αὐτὸν ἄλλη καὶ λέγει αὐτοῖς· ἐκεῖ καὶ οὗτος ἦν μετὰ ᾿Ιησοῦ τοῦ Ναζωραίου(: και όταν βγήκε στην εξώπορτα και το προαύλιο, τον είδε μια άλλη και είπε σε αυτούς που ήταν μαζεμένοι:’’ Ήταν κι αυτός εκεί, μαζί με τον Ιησού τον Ναζωραίο’’)·καὶ πάλιν ἠρνήσατο μεθ᾿ ὅρκου ὅτι οὐκ οἶδα τὸν ἄνθρωπον(:και πάλι ο Πέτρος αρνήθηκε με όρκο λέγοντας: ‘’Δεν τον γνωρίζω αυτόν τον άνθρωπο’’)·μετὰ μικρὸν δὲ προσελθόντες οἱ ἑστῶτες εἶπον τῷ Πέτρῳ· ἀληθῶς καὶ σὺ ἐξ αὐτῶν εἶ· καὶ γὰρ ἡ λαλιά σου δῆλόν σε ποιεῖ(:Ύστερα πάλι από λίγο πλησίασαν εκείνοι που στέκονταν εκεί και είπαν στον Πέτρο: ‘’Ασφαλώς κι εσύ από αυτούς είσαι· γιατί και η προφορά της ομιλίας σου σε προδίδει και σε αποκαλύπτει)·τότε ἤρξατο καταναθεματίζειν καὶ ὀμνύειν ὅτι οὐκ οἶδα τὸν ἄνθρωπον. καὶ εὐθέως ἀλέκτωρ ἐφώνησε(:Τότε εκείνος άρχισε να καταριέται τον εαυτό του και να ορκίζεται λέγοντας:’’Δεν τον ξέρω τον άνθρωπο’’. Και αμέσως λάλησε ο πετεινός). Καὶ ἐμνήσθη ὁ Πέτρος τοῦ ρήματος ᾿Ιησοῦ εἰρηκότος αὐτῷ ὅτι πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι τρὶς ἀπαρνήσῃ με· καὶ ἐξελθὼν ἔξω ἔκλαυσε πικρῶς(:και τότε θυμήθηκε ο Πέτρος τον λόγο του Ιησού, που του είχε πει ότι ‘’προτού λαλήσει ο πετεινός, θα με αρνηθείς τρεις φορές’’. Κι αφού βγήκε έξω από την εξώπορτα και το προαύλιο, έκλαψε πικρά)»[Ματθ.26,69-75].

   Τι καινοφανή και παράδοξα πράγματα! Όταν μεν είδε τον Διδάσκαλο μόνο να έχει συλληφθεί, φλεγόταν τόσο πολύ από οργή, ώστε έβγαλε το μαχαίρι και έκοψε το αυτί˙ αντίθετα, τότε που ήταν περισσότερο φυσικό να αγανακτήσει και να ανάψει και να εξοργισθεί, ακούγοντας τέτοιου είδους κακολογίες, τότε γίνεται αρνητής. Διότι σε ποιον, αλήθεια, δεν θα προκαλούσαν οργή όσα γίνονταν τότε;

    Ο μαθητής όμως νικήθηκε από τον φόβο και όχι μόνο δεν εκδήλωσε αγανάκτηση, αλλά αρνείται και δεν αντέχει ούτε την απειλή ενός  μικρού και αδύναμου κοριτσιού ˙και όχι μόνο μια φορά, αλλά και δεύτερη και τρίτη φορά αρνείται, και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα και ούτε καν ενώπιον δικαστών· διότι βρισκόταν έξω˙ διότι τον ρώτησαν όταν βγήκε στην εξωτερική πύλη.

    Και ούτε καν αντιλήφθηκε ταχέως την πτώση του. Και αυτό το αναφέρει ο Λουκάς ότι δηλαδή τον κοίταξε κατά πρόσωπο ο Χριστός , δείχνοντας του ότι όχι μόνο Τον αρνήθηκε αλλά και δεν θυμήθηκε μόνος του, παρά το ότι φώναζε ο πετεινός, αλλά ότι χρειάστηκε πάλι την υπόμνηση του Διδασκάλου και ότι το βλέμμα του Χριστού απέβη γι΄ αυτόν ως μια φωνή· τόσο φοβισμένος ήταν[βλ.Λουκά 22,61 : «καὶ στραφεὶς ὁ Κύριος ἐνέβλεψε τῷ Πέτρῳ, καὶ ὑπεμνήσθη ὁ Πέτρος τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου, ὡς εἶπεν αὐτῷ ὅτι πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι ἀπαρνήσῃ με τρίς (:Τη στιγμή εκείνη στράφηκε ο Κύριος και κοίταξε εκφραστικά τον Πέτρο. Και ο Πέτρος θυμήθηκε τα λόγια του Κυρίου, όπως του τα είχε πει: ‘’Προτού λαλήσει ο πετεινός, θα με αρνηθείς τρεις φορές’’)»].

    Ο  ευαγγελιστής Μάρκος, επίσης, αναφέρει ότι με την πρώτη άρνηση του φώναξε πρώτη φορά ο πετεινός, και με την τρίτη φώναξε για δεύτερη φορά,διηγούμενος με περισσότερη ακρίβεια την αδυναμία του μαθητή και την τέλεια εξουθένωση του από τον φόβο, και τα αναφέρει αυτά αφού τα έμαθε από τον ίδιο τον διδάσκαλό του, διότι, ως γνωστό, ήταν μαθητής του Πέτρου. Από αυτό μάλιστα μπορεί να τον θαυμάσει κανείς, διότι όχι μόνο δεν έκρυψε το ελάττωμα του διδασκάλου του, αλλά και το αναφέρει ακριβέστερα, επειδή ακριβώς ήταν μαθητής του[ βλ. Μάρκ. 14, 66-72: «Καὶ ὄντος τοῦ Πέτρου κάτω ἐν τῇ αὐλῇ ἔρχεται μία τῶν παιδισκῶν τοῦ ἀρχιερέως, καὶ ἰδοῦσα τὸν Πέτρον θερμαινόμενον ἐμβλέψασα αὐτῷ λέγει· καὶ σὺ μετὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ τοῦ Ναζαρηνοῦ ἦσθα. ὁ δὲ ἠρνήσατο λέγων· οὐκ οἶδα οὐδὲ ἐπίσταμαι τί σὺ λέγεις καὶ ἐξῆλθεν ἔξω εἰς τὸ προαύλιον, καὶ ἀλέκτωρ ἐφώνησε(:και ενώ ο Πέτρος ήταν κάτω στην αυλή, ήλθε μία από τις υπηρέτριες του αρχιερέα. Και όταν είδε τον Πέτρο να ζεσταίνεται, τον κοίταξε προσεκτικά και του είπε: ‘’Κι εσύ με τον Ιησού τον Ναζαρηνό ήσουν!’’. Αυτός όμως αρνήθηκε και είπε: ‘’Ούτε ξέρω ούτε καταλαβαίνω τι λες’’. Και βγήκε έξω στο προαύλιο, και τότε λάλησε ο πετεινός). καὶ ἡ παιδίσκη ἰδοῦσα αὐτὸν πάλιν ἤρξατο λέγειν τοῖς παρεστηκόσιν ὅτι οὗτος ἐξ αὐτῶν ἐστιν. ὁ δὲ πάλιν ἠρνεῖτο. καὶ μετὰ μικρὸν πάλιν οἱ παρεστῶτες ἔλεγον τῷ Πέτρῳ· ἀληθῶς ἐξ αὐτῶν εἶ· καὶ γὰρ Γαλιλαῖος εἶ καὶ ἡ λαλιά σου ὁμοιάζει. ὁ δὲ ἤρξατο ἀναθεματίζειν καὶ ὀμνύναι ὅτι οὐκ οἶδα τὸν ἄνθρωπον τοῦτον ὃν λέγετε. καὶ ἐκ δευτέρου ἀλέκτωρ ἐφώνησε(:Και η υπηρέτρια, όταν τον ξαναείδε, άρχισε να λέει σ’ αυτούς που στέκονταν εκεί ότι είναι κι αυτός από εκείνους. Αυτός όμως πάλι αρνιόταν. Και ύστερα από λίγο, πάλι όσοι στέκονταν εκεί έλεγαν στον Πέτρο: ‘’Πράγματι απ’ αυτούς είσαι κι εσύ, διότι είσαι Γαλιλαίος και η προφορά της ομιλίας σου μοιάζει με την προφορά των κατοίκων της Γαλιλαίας’’.Αυτός όμως άρχισε να επικαλείται κατάρες εναντίον του εαυτού του και να ορκίζεται ότι ‘’δεν γνωρίζω τον άνθρωπο αυτόν που λέτε’’. Και για δεύτερη φορά λάλησε ο πετεινός). καὶ ἀνεμνήσθη ὁ Πέτρος τὸ ρῆμα ὃ εἶπεν αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς ὅτι πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι δίς, ἀπαρνήσῃ με τρίς· καὶ ἐπιβαλὼν ἔκλαιε(:τότε θυμήθηκε ο Πέτρος τον λόγο που του είπε ο Ιησούς, ότι πριν να λαλήσει δύο φορές ο πετεινός, τρεις φορές θα με απαρνηθείς. Και άρχισε να κλαίει)»].

     Πώς όμως είναι αλήθεια αυτό που ειπώθηκε, αφού ο μεν Ματθαίος αναφέρει ότι ο Κύριος νωρίτερα του είχε πει: «σου λέω αληθινά ότι πριν λαλήσει ο πετεινός, θα με απαρνηθείς τρεις φορές», ενώ ο  Μάρκος ότι μετά την τρίτη άρνηση «ἐκ δευτέρου ἀλέκτωρ ἐφώνησε(:για δεύτερη φορά λάλησε ο πετεινός)»; Και πάρα πολύ αληθινό και σύμφωνο. Διότι επειδή σε κάθε μετακίνηση ο πετεινός συνήθιζε να φωνάζει και τρεις και τέσσερις φορές, θέλοντας ο Μάρκος να δηλώσει ότι η φωνή του πετεινού ούτε τον συγκράτησε, ούτε του επανέφερε στη μνήμη του τα σχετικά λόγια του Κυρίου, λέγει αυτό ώστε και τα δύο είναι αληθινά· διότι πριν ακόμα συμπληρώσει την πρώτη μετακίνηση ο πετεινός, ο Πέτρος έκανε την τρίτη άρνηση. Και ούτε να κλάψει φανερά δεν τολμούσε, όταν από το βλέμμα του Χριστού θυμήθηκε την αμαρτία, για να μην προδοθεί από τα δάκρυα, αλλά «ἐξελθὼν ἔξω ἔκλαυσε πικρῶς(:αφού βγήκε έξω από την εξώπορτα και το προαύλιο, έκλαψε πικρά)»[Ματθ.26,75].

                    ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

          επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

       ·          http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf

·       Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα  έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΠΕ΄(κατ’ επιλογήν), πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 12, σελίδες 272-277.

·       Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 69, ομιλία ΠΕ(κατ΄επιλογήν), σελ. 127-129.

·       Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

·       Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

·       Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

·       Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016

·       http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html

·       http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm

·       http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm