Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου: «Οι μάγοι ακολούθησαν την οδοιπορία τους με σταθερότητα και μεγαλοψυχία»

Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΑ – ΜΕΛΕΤΗ ΚΒ΄

(β) «Ο ι μάγοι ακολούθησαν την οδοιπορία τους με σταθερότητα και μεγαλοψυχία»

Απόδοση στην Νεοελληνική- Επιμέλεια: Σάββας Ηλιάδης, Δάσκαλος

Σκέψου, αδελφέ, την σταθερότητα και την μεγαλοψυχία που έδειξαν οι Μάγοι, ακολουθώντας την οδοιπορία τους, παρόλο που βρήκαν τόσα εμπόδια εναντίον τους, μέσα στην Ιερουσαλήμ . Διότι α΄ μεν κρύφτηκε το αστέρι που ήταν μια μεγάλη παρηγοριά στο δρόμο τους`  

β΄ δε ταράχτηκε όλη η πόλη των Ιεροσολύμων με αυτό το μήνυμα που έφεραν και γ΄ διότι ο Ηρώδης ο βασιλιάς, που ήταν θανάσιμος εχθρός του νέου βασιλιά, δηλαδή του Χριστού, έγινε έξαλλος από τον θυμό του. Οι μάγοι όμως δεν έδειξαν μικροψυχία για όλα αυτά και καθόλου δεν φοβήθηκαν, που ήταν τόσο λίγοι και βρίσκονταν μέσα σε ένα ολόκληρο και ξένο βασίλειο. Αλλά, αντί για το αστέρι, που τους έλειψε στο δρόμο τους, τρέχουν στους διδασκάλους και τους ρωτούν, για να τους οδηγήσουν και πηγαίνουν στην αυλή ενός τυράννου υπερήφανου και αιμοβόρου και ζητούν με μεγάλη τόλμη και μεγαλοψυχία, για να μάθουν πού γεννιέται ο νέος βασιλιάς. «ἰδοὺ μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς Ἱεροσόλυμα  λέγοντες· ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων;» (Ματθ. β,2). Ω, τόλμη θαυμαστή! Ω, μεγαλοψυχία, άξια ουρανίων επαίνων!

     Τώρα σύγκρινε, εσύ αγαπητέ, αυτήν την μεγαλοψυχία των μάγων με την μικροψυχία τη δική σου, για να καταντροπιαστείς και να οδηγηθείς στην θεραπεία σου, στην διόρθωσή σου. Διότι, όπως ο λαμπρός αστέρας, που οδηγούσε και παρηγορούσε τους μάγους στην πορεία τους κρύφτηκε απ` αυτούς, για να δοκιμάσει την υπομονή και την ανδρεία τους, αφού ξαναφάνηκε μπροστά τους, τους έδωσε μεγαλύτερη χαρά από την πρώτη εμφάνιση: «ἰδόντες δὲ τὸν ἀστέρα ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα» (Ματθ.2, 10), αυτόν τον τρόπο συνηθίζει να χρησιμοποιεί και η χάρη του Θεού με τους δούλους και τους φίλους της, όπως λένε οι θείοι πατέρες, οι αποκαλούμενοι νηπτικοί και μάλιστα ο άγιος Διάδοχος. Και άλλοτε αυτή, σαν φιλότεκνη μητέρα παρηγορεί και ευφραίνει τα παιδιά της με τις πρωτόγνωρες  ελλάμψεις της και τις θείες ενέργειές της και τα δώρα της, φωτίζοντας τον νου τους, κατανύσσοντας με πολλή γλυκύτητα την καρδιά τους και θερμαίνοντάς την  και διεγείροντάς την αγάπη τους προς τον Θεό. Άλλοτε δε κρύβεται απ` αυτούς και αποτραβιέται, δηλαδή αφήνει τους πειρασμούς να έρχονται επάνω τους, όπως κάνει η μητέρα πολλές φορές που κρύβεται από τα παιδιά της, για να καλλιεργήσει την υπομονή και την δειλία τους, για να γίνουν άνδρες με τους πειρασμούς και τις θλίψεις και να μην είναι πάντοτε νήπια, για να κλάψουν και να ζητήσουν θερμά την θεία χάρη, την οποία έχασαν.  Και κατ` αυτόν τον τρόπο, αφού πάλι την απολαύσουν, να χαρούν περισσότερο, όπως και το παιδί, όταν χάσει την μητέρα του, ζητάει να την βρει με κλάματα και με δάκρυα. Και αμέσως, μόλις την δει να φανεί από κάποιο μέρος, τρέχει με ανέκφραστη χαρά και κλαίγοντας και γελώντας ταυτόχρονα, την αγκαλιάζει.

     Αλλά, εσύ αδελφέ, πόσες φορές ολιγοψύχησες, όταν εξαφανίστηκε από σένα ο ουράνιος αστέρας που σε οδηγούσε; Πόσες φορές γόγγυσες και θέλησες να γυρίσεις πίσω, δηλαδή, να αφήσεις τον δρόμο της αρετής, την οποία αποφάσισες να περπατήσεις και να γυρίσεις πάλι στον προηγούμενο δρόμο της αμαρτίας, όταν η χάρη του Θεού τραβήχτηκε από πάνω σου για λίγο καιρό και σε άφησε να δοκιμάσεις έναν έστω μικρό πειρασμό ή πίκρα στην καρδιά ή να θολώσει ο νους σου; Εξαιτίας αυτής της μικροψυχίας σου και ανυπομονησίας σου, βγάλε το συμπέρασμα πως η στάση σου απέναντι στην αρετή είναι βρεφική και νηπιώδης και γι` αυτό έχεις ανάγκη να τρως πάντοτε γάλα, δηλαδή να αισθάνεσαι πάντοτε τις γλυκύτητες της χάριτος. Και αμέσως, μόλις τις στερηθείς για λίγο γίνεσαι ανυπόμονος, χάνεσαι και απελπίζεσαι και φωνάζεις και συ σαν τον Πέτρο, όταν κινδύνευε να βυθιστεί στην θάλασσα «Κύριε, σῶσόν με». (Ματθ. 14, 30) Αλλά σου απαντώ κι εγώ, όπως τότε απάντησε στον Πέτρο ο Χριστός «ὀλιγόπιστε! εἰς τί ἐδίστασας;» (αυτόθι). Λοιπόν, πόσο είναι θαυμαστό, αν ακολουθείς τον Ιησού, όταν πηγαίνει στο όρος Θαβώρ, για να μεταμορφωθεί; Πόσο θαυμαστό είναι, αν εφαρμόζεις την αρετή και φυλάγεις τις εντολές του Κυρίου, όταν η χάρις του Θεού φωτίζει τον νου σου με τις θείες ελλάμψεις της; Τι μεγάλο πράγμα είναι , αν δείχνεις υπομονή και ανδρεία, όταν η χάρις του Θεού γλυκαίνει την καρδιά σου με την απαλή ζεστασιά της, με την γλυκιά κατάνυξη και με τα φωτιστικά νοήματά της; Το θαυμαστό είναι να ακολουθείς τον Ιησού, όταν πηγαίνει να σταυρωθεί, δηλαδή, το θαυμαστό είναι να εφαρμόζεις την αρετή και να μην αποκλίνεις απ` αυτήν, όταν έρθουν οι θλίψεις και οι πειρασμοί, τόσο οι εξωτερικοί, όσο και οι εσωτερικοί, διότι αυτές επιφέρουν την ξηρότητα στην καρδιά και της στερούν την κατάνυξη. Τότε δοκιμάζεται η μεγάλη ανδρεία, όταν σου στερήσει η χάρις του Θεού τις γλυκύτητές της και εσύ δεν μικροψυχήσεις καθόλου.

     Γι` αυτό αδελφέ μου, επειδή αποφάσισες μια για πάντα να είσαι δούλος του Θεού, προετοίμασε τον εαυτό σου, για να αντιμετωπίζεις τους πειρασμούς και να τους υπομένεις με μεγάλη γενναιοψυχία, καθώς το Πνεύμα το Άγιο σε συμβουλεύει διά του Σοφού Σειράχ, λέγοντας  «Τέκνον, εἰ προσέρχῃ δουλεύειν Κυρίῳ Θεῷ, ἑτοίμασον τὴν ψυχήν σου εἰς πειρασμόν» (2,1). Διότι, έχε κατά νουν ότι, μόλις αρχίσεις να ακολουθείς τους ουράνιους φωτισμούς και τις θεϊκές ελλάμψεις, τις οποίες θα σου εμφανίζει ο Θεός νοερά στην καρδιά σου, αμέσως μόλις  αρχίσεις να περπατάς στη στράτα των εντολών του Κυρίου και να ξεκινήσεις μια άλλη θεάρεστη ζωή και μάλιστα, αν αποφασίσεις να πας σε κάποιον ήσυχο τόπο και γίνεις καλόγερος, τότε οπωσδήποτε θα σου επιτεθεί άγρια ο Ηρώδης, το σαρκικό φρόνημα, επειδή η λέξη Ηρώδης ερμηνεύεται «δερμάτινος», όπως λέει ο άγιος Μάξιμος.  Τότε θα αναστατωθεί κατ` επάνω σου ο διάβολος και μαζί με τον διάβολο όλη η πόλη, δηλαδή όλος ο κόσμος. Τότε θα σηκωθούν στο πόδι οι γονείς σου, οι συγγενείς σου, οι φίλοι σου, οι συμπατριώτες σου, οι γνωστοί σου και θα σου λένε ότι είναι πολύ σοβαρό και βαρύ αυτό που πάς να κάνεις. Θα σου λένε πως δεν θα μπορέσεις να αντέξεις τους κόπους της καλογερικής ζωής και ότι θα γίνεις αιτία να σε κατηγορεί ο καθένας και να λέει πως είσαι υπερήφανος και πως θέλεις τάχα να αγιάσεις μόνος σου. Θα σου λένε πως είσαι υποκριτής, απαίδευτος και απολίτιστος άνθρωπος και άλλα παρόμοια. Και όλα αυτά θα τα υποκινεί ο μισόκαλος διάβολος, για να σε εμποδίσει από τον δρόμο της σωτηρίας σου.

     Αλλά εσύ, αδελφέ, μιμήσου εκείνους τους χαριτωμένους μάγους και κλείσε τελείως τα αυτιά σου σε όλα αυτά τα λόγια που θα σου λένε, ώστε να μην εμποδιστείς να φέρεις εις πέρας αυτήν την καλή σου απόφαση. Αλλά εδώ πρέπει να φανεί η σταθερότητα και η μεγαλοψυχία σου` «ὧδέ ἐστιν ἡ ὑπομονὴ καὶ ἡ πίστις». (Αποκ. 13, 10) Εδώ πρέπει να σφίξεις δυνατά την καρδιά σου και να την σκληρύνεις, ώστε να μην συμμεριστείς ούτε τα δάκρυα των γονέων σου ούτε τα κλάματα των συγγενών σου ούτε τις παρακινήσεις των φίλων σου, αλλά να θεωρήσεις πως αυτοί μόλοι είναι οι πρώτοι εχθροί σου, όπως λέει ο Κύριος «καὶ ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοὶ αὐτοῦ» (Ματθ. 10,36). Διότι, αν αφήσεις την καρδιά σου για λίγο να μαλακώσει απέναντι σ` αυτά, αμέσως θα βρει ευκαιρία να σε νικήσει ο κόσμος και ο διάβολος και να σε εμποδίσει από την σωτηρία της ψυχής σου. Εδώ πρέπει να χρησιμοποιήσεις σπαθί. Σπαθί, για να κόψεις κάθε προσπάθεια του κόσμου και της σάρκας και των ηδονών και να μην δειλιάσεις καθόλου, αλλά ελπίζοντας μόνο στην βοήθεια του Θεού, που σε προσκαλεί, να μην κοιτάξεις τριγύρω σου όπως ο Λωτ, αλλά βλέπε μόνο μπροστά σου, μέχρι να φύγεις και να γλιτώσεις από τον κόσμο, όπως από μια άλλη Πεντάπολη` «σῴζων σῷζε τὴν σεαυτοῦ ψυχήν· μὴ περιβλέψῃ εἰς τὰ ὀπίσω, μηδὲ στῇς ἐν πάσῃ τῇ περιχώρῳ· εἰς τὸ ὄρος σῴζου, μήποτε συμπαραληφθῇς» (Γεν. 19,17). Στον δρόμο δε που διάλεξες να ακολουθήσεις, μην συμβουλεύεσαι άλλον παρά μόνο τις Άγιες Γραφές, του Θεοφόρους πατέρες και τον πνευματικό σου, ο οποίος σε συμβουλεύει βάσει των αγίων Γραφών, ο οποίος είναι βέβαια εις τόπον Θεού.  Αλλιώς, αν εσύ θελήσεις να ζυγίσεις τα λόγια και τις κρίσεις των ανθρώπων και να δώσεις προσοχή στις αντιρρήσεις και στο τι αρέσει στο κόσμο και να φοβάσαι το τι θα πει ο ένας και ο άλλος, να είσαι βέβαιος πως ποτέ δεν θα ολοκληρώσεις κανένα καλό για λογαριασμό σου ούτε θα μπορέσεις ποτέ να βρεις τον Χριστό.

     Βάλε λοιπόν μετάνοια, διότι φάνηκες μικρόψυχος και ανυπόμονος στους πειρασμούς, που συνάντησες στο δρόμο της αρετής και δεν στάθηκες ανδρείος, όταν η χάρις του Θεού σε εγκατέλειψε για λίγο, για να σε δοκιμάσει και ταπεινώσου, πέφτοντας κάτω  και γίνε ένα με τη γη. Ευχαρίστησε τον Κύριο, που σε επισκέφθηκε πάλι με την χάρη του και δεν σε άφησε να χαθείς ολότελα, ψάλλοντας μαζί με τον Δαβίδ` «εἰ μὴ ὅτι Κύριος ἐβοήθησέ μοι, παρὰ βραχὺ παρῴκησε τῷ ᾅδῃ ἡ ψυχή μου». (Ψαλ. 93,17) και παρακάλεσέ τον να σου δώσει και πάλι τις  πρώτες γλυκύτητες και χαρές της χάριτός του, όπως τον παρακαλούσε για το ίδιο πράγμα και ο Δαβίδ ` «ἀπόδος μοι τὴν ἀγαλλίασιν τοῦ σωτηρίου σου». (Ψαλ. 50,14). Κάνε και κάποιες αισθητές, σωματικές κινήσεις. Χτύπα το στήθος σου με τα χέρια σου, αγκάλιασε τον σταυρό του Κυρίου ή την αγία Εικόνα του, αν βέβαια δεν υπάρχει κάποιος που να σε βλέπει, και φώναξε και συ και πες του εκείνα τα λόγια που είπε ο Ιακώβ. «Κύριε, δεν σε αφήνω και δεν φεύγω από εδώ μέχρι που να με ευλογήσεις και να μου θερμάνεις την καρδιά μου και να μου γλυκάνεις την ψυχή μου με την κατάνυξη και με την θεία χάρη σου` «οὐ μή σε ἀποστείλω, ἐὰν μή με εὐλογήσῃς». (Γεν. 32, 26) Πες του και τα λόγια της Χαναναίας, «ναί, Κύριε· καὶ γὰρ τὰ κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψυχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τῶν κυρίων αὐτῶν». (Ματθ. 15, 27), δηλαδή, δωσ` μου Κύριε, λιγάκι από εκείνες τις παρηγοριές που δίνεις στους κατά πνεύμα υιούς και φίλους σου` και ζήτησέ του να σε προλαβαίνει κρυφά και να σε δυναμώνει με την χάρη του, όσες φορές αποφασίσει να σε ακολουθήσουν πειρασμοί, όπως το λέει ο άγιος Ισαάκ, για να μπορείς με την δύναμή του να τους υπομένεις  ευχαρίστως. Και επειδή είναι «πολλοὶ οἱ κλητοί, ὀλίγοι δὲ οἱ ἐκλεκτοί», όπως το λέει ο ίδιος, (Ματθ. 20,16), παρακάλεσέ τον να σε αξιώσει να συναριθμηθείς με τους λίγους, για να μπορέσεις να σωθείς, χωρίς να δίνεις σημασία στα λόγια του κόσμου, όπως δεν δίνεις σημασία ούτε στον θόρυβο που κάνει η θάλασσα: «ήχοι θαλάσσης ανδρός άφρονος λόγοι` βρίθοντες ακτάς ου πιαίνουσι χρόας», δηλαδή, τα λόγια του άφρονος ανθρώπου μοιάζουν με τους ήχους  των κυμάτων της θάλασσας, οι οποίοι πλημμυρίζουν μεν τις ακτές, αλλά δεν συνθέτουν καμία μελωδία, λέει ο άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος.