Ο [Τιβέριος] Πόντιος Πιλάτος

Ο [Τιβέριος] Πόντιος Πιλάτος

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου

ΓΕΝΙΚΑ: Για την καταγωγή του Πιλάτου δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα. Καταγόταν, λέγεται, από οικογένεια ευγενών. Υπάρχουν εκδοχές που αναφέρουν ότι το όνομά του προέρχεται από τη λέξη "Pilaetus" που χαρακτήριζε κάποιον απελεύθερο1.

 Άλλες εκδοχές υποστηρίζουν ότι καταγόταν από Ρωμαίο αξιωματικό επειδή το όνομά του προέρχεται από τη λέξη "pilus". Ο "πίλος"("pilum")ήταν το βαρύ ακόντιο που χρησιμοποιούσαν από την εποχή της Δημοκρατίας2. Αργότερα, που στις λεγεώνες υπήρχαν πολλοί εκατόνταρχοι ο "πίλος" έγινε διακριτικό βαθμού, ο εκατόνταρχος που ονομαζόταν "πρώτος πίλος primus pilus) ήταν ο εκατόνταρχος της α΄ εκατονταρχίας της α΄ κοορτής, δηλαδή ο ανώτερος ανάμεσα στους 60 που υπήρχαν στην λεγεώνα. Τέλος μια τρίτη εκδοχή υποστηρίζει ότι ήταν γιος του στρατηγού Μάρκου Πόντιου που είχε συμμετάσχει στον Κανταβρίκο πόλεμο και ότι ήταν φίλος του αδικοχαμένου Γερμανικού και ότι η γυναίκα του (Κλαύδια Πρόκουλα) ήταν κόρη της ακόλαστης θυγατέρας του Αυγούστου Ιουλίας, γεγονός που εξηγεί την σταδιοδρομία του και την παρουσία της συζύγου του στην Ιουδαία.

Η ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΠΙΛΑΤΟΥ: Ήταν ο έκτος κατά σειράν Ρωμαίος διοικητής της Ιουδαίας τα έτη 26-36 μ.Χ. Η έδρα του ήταν η Καισάρεια, αλλά ερχόταν στα Ιεροσόλυμα τις ημέρες των εορτών των Εβραίων. Ήταν πολύ αυστηρός απέναντι των ντόπιων, σε τέτοιο σημείο μάλιστα, ώστε να καταγγελθεί στον ανώτερό του διοικητή της Συρίας. Φέρθηκε σκληρά και προκλητικά τόσο απέναντι στις ιουδαϊκές αρχές όσο και απέναντι στον ιουδαϊκό λαό. Όταν κάποια στιγμή οι βιαιότητες ξεπέρασαν τα όρια ο Πιλάτος ανακλήθηκε και εξορίστηκε.

Ο ΙΗΣΟΥΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΠΙΛΑΤΟ: Ο Κύριος παρουσιάστηκε στον Πιλάτο κατηγορούμενος από τον αρχιερέα. Ο Πιλάτος τον καταδίκασε σε θάνατο. Τα γεγονότα αναφέρονται στα Ευαγγέλια [Μάρκ. 15.1-15, Ματθ.27.2-26, Λουκ.23.1-25 και Ιωάν.18.28-19.16]. Όταν το Μεγάλο Συνέδριο του εβραϊκού ιερατείου έκρινε ένοχο τον Ιησού και τον καταδίκασε σε θάνατο, κλήθηκε ο Πιλάτος ως Ρωμαίος επίτροπος να επικυρώσει την απόφαση αυτή, γιατί διαφορετικά δεν μπορούσε να εφαρμοστεί. Η κατηγορία με την οποία προσήχθη ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου είναι πολύ “σοβαρή” γιατί εξακρίβωσαν ότι Αυτός έλεγε: "ἑαυτὸν Χριστὸν βασιλέα εἶναι" (Μαρκ.15.1, Ματθ.27.2, Λουκ.23.1-2, Ιωαν.18.28-32.). Ακολούθησε μια σύντομη ανάκριση από τον Πιλάτο: "Σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων;" τον ρώτησε. Ο επίτροπος ενσυνεχεία δεν δέχτηκε την κατηγορία. Ο αρχιερέας και το πλήθος που τον συνόδευε διαμαρτυρήθηκε (Μαρκ.15.2-5, Ματθ.27.11-14, Λουκ.23.3-4, Ιωαν.18.33- 38.). Τότε αυτός, είτε γιατί κατάλαβε πως η καταδίκη ήταν άδικη και πως επρόκειτο να θανατωθεί ένας αθώος, είτε από πνεύμα αντιθέσεως προς τους Ιουδαίους θέλησε να τον σώσει.

Επειδή, μάλιστα, κάθε Πάσχα δινόταν χάρη σε έναν από τους καταδικασμένους σε θάνατο, πρότεινε στο μαινόμενο πλήθος που ζητούσε επίμονα την καταδίκη του Ιησού να διαλέξει σε ποιον από τους δύο, στο Βαραββά ή στον Ιησού, ήθελε να δοθεί η χάρη. Ο Βαραββάς ήταν κακοποιός και είχε διαπράξει πρόσφατα κάποιο φόνο (Μαρκ 15.7) γνωστό σε όλους. Όμως το αποτέλεσμα δεν ήλθε όπως το περίμενε ο Πιλάτος. Ο όχλος προτίμησε χωρίς δεύτερη σκέψη να δοθεί  η χάρη στον Βαραββά, δείχνοντας έτσι απύθμενο μίσος για τον Ιησού. Τα άτομα που αποτελούσαν αυτόν τον όχλο και "...ἐπεφώνουν λέγοντες· Σταύρωσον σταύρωσον αὐτόν..." αποτελούνταν από τους ακόλουθους και τους οπαδούς του αρχιερέα και της ομάδας του και δεν αντιπροσώπευαν τον απλό λαό. Καθώς όμως ο Πιλάτος, ως ιδιοτελής που ήταν, αντιλήφθηκε πως όχι μόνο η απόφαση του όχλου ήταν αμετάκλητη, αλλά υπήρχε και φόβος να τον κατηγορήσουν στον αυτοκράτορα πως υποστήριξε έναν εχθρό του και να χάσει το αξίωμα του, υποχώρησε και επικύρωσε την καταδίκη του Ιησού, αφού προηγουμένως "...λαβὼν ὕδωρ ἀπενίψατο τὰς χεῖρας ἀπέναντι τοῦ ὄχλου, λέγων, Ἀθῷός εἰμι ἀπὸ τοῦ αἵματος τούτου· ὑμεῖς ὄψεσθε...".

Κατόπιν "...παρέδωκεν αὐτὸν αὐτοῖς ἵνα σταυρωθῇ"(Μαρκ.15.8-15, Ματθ.27.20-24, Λουκ.23.18-25, Ιωαν.18.40-19.16.). Στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου, μεταξύ του διλήμματος της εκλογής Ιησού και Βαραββά από τον Πιλάτο προς το πλήθος και της τελικής απόφασης του πλήθους για την απελευθέρωση του Βαραββά, παρεμβάλλεται η επέμβαση της συζύγου του Πιλάτου υπέρ του Ιησού (Ματθ.27.19). Στον Λουκά, μεταξύ της πρώτης ανάκρισης από τον Πιλάτο και της απόφασης του για την επιλογή ενός κρατουμένου που θα απελευθερωνόταν, παρεμβάλλεται η ανάκριση από τον Ηρώδη Αντίπα (Λουκ.23.5-16).

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΠΙΛΑΤΟΥ: Σύμφωνα με μια εκδοχή η σταύρωση του Χριστού ήταν για τον Πιλάτο απλώς μία ακόμα σταύρωση ανάμεσα σε χιλιάδες που είχε διατάξει κατά τη θητεία του στην Ιουδαία. Η αγριότητά του, όμως, οδήγησε τη Ρώμη να τον ανακαλέσει από τα καθήκοντά του. Η ανάκληση αυτή συνιστούσε μεγάλη ατίμωση καθώς οδηγούσε σε δίκη και σε εξορία. Ο μόνος τρόπος για να "ξεπλύνει" κάποιος αυτήν την ντροπή ήταν η αυτοκτονία. Έτσι λοιπόν, ο ανώτερος του Πιλάτου Ρωμαίος διοικητής της Συρίας τον έστειλε στην Ρώμη να δικαστεί, όπου και καταδικάστηκε από τον Καλιγούλα σε εξορία στα βόρεια σύνορα της Αυτοκρατορίας.

Εκεί, πέφτοντας σε μελαγχολία, αυτοκτόνησε. Ο Πόντιος Πιλάτος αυτοκτόνησε χωρίς να μάθει ποτέ ότι μία ακόμα σταύρωση για εκείνον θα γινόταν η αφετηρία μίας παγκόσμιας ιστορίας. Κατ΄ άλλους αποκεφαλίστηκε στα χρόνια του Τιβέριου. Η δεύτερη αυτή εκδοχή αναφέρεται στο μη κανονικό βιβλίο με την επωνυμία Ευαγγέλιο του Νικοδήμου.

Η ΕΝΟΧΗ ΤΟΥ ΠΙΛΑΤΟΥ: Ήταν, σαφώς, ο Πιλάτος ένοχος κριτής κατά τη δίκη του Κυρίου διότι: α΄ ήξερε ότι για τέτοιο «αδίκημα» δεν δικαιολογόύνταν θανατική ποινή, β΄ γνώριζε πολύ καλά ότι ο Ιησούς ήταν αθώος, γ΄ δεν είχε το θάρρος να τον αφήσει ελεύθερο για να μην έρθει σε αντιπαράθεση με τη θρησκευτική και νομικη εξουσία των Ιουδαίων και δ΄ αδιαφόρησε για την αδικία «νίπτοντας τας χείρας του». Για το τέλος του Πιλάτου αναφέρει ο Ευσέβιος: "Τοσαύταις, κατέχει λόγος περιπεσείν συμφοραίς τον Πιλάτον, ως εξ ανάγκης φονευτήν εαυτού και τιμωρόν αυτόχειρα γενέσθαι, της Θείας ως έοικε δίκης, ουκ εις μακρόν αυτόν μετελθούσης3."

………………………………………………..

1. Ρόπς Ν. Η καθημερινή ζωή στην Παλαιστίνη στους χρόνους του Ιησού.Κεφ 3. Το πολιτικό πλαίσιο.5. Οι κληρονόμοι του Ηρώδη και οι επίτροποι.σελ 83

2. ΣΕΚΟΥΝΤΑ Ν.-ΝΟΡΘΓΟΥΝΤ Σ.-ΧΟΥΚ Ρ.Οι πρώτοι ρωμαϊκοί στρατοί.σελ.41