Η προσβολή των νεκρών του Αλβανικού Έπους - Στο παζάρι με τα Τίρανα τα 2 Στρατιωτικά Κοιμητήρια

Photo by Υπουργείο Εξωτερικών - Φωτογραφική έκθεση υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου. Photo exhibition of the Diplomatic and Historical Archive Department, CC BY-SA 4.0 (cropped).

Εβδομήντα έξι χρόνια μετά το Αλβανικό Έπος, οι χιλιάδες Έλληνες πεσόντες αναζητούν ματαίως δικαίωση και απόδοση της ελάχιστης τιμής στη θυσία τους. Η κανονική ταφή των νεκρών, κάτι που κάθε πολιτισμός στην ανθρώπινη ιστορία σεβάστηκε, δεν είναι αυτονόητη στην περίπτωση των Ελλήνων στρατιωτών του Αλβανικού Μετώπου...

Προσβλητική για τη μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων πεσόντων στο Αλβανικό μέτωπο αποτελεί η νέα παραπομπή στις ελληνικές καλένδες του σοβαρότατου ζητήματος της λειτουργίας των δυο στρατιωτικών νεκροταφείων για τα οποία έχει συμφωνήσει επισήμως από το… 2010 η Αλβανία και τα οποία η Αθήνα αποδέχτηκε να ξαναμπούν στο τραπέζι του διαλόγου!

Ξανά από την αρχή...

Όπως έγινε γνωστό από τον Αλβανικό Τύπο, μια και στην Αθήνα η συνάντηση κρατήθηκε μυστική, συναντήθηκαν οι εκπρόσωποι της Μεικτής Επιτροπής για το θέμα των νεκροταφείων και αποφάσισαν να ξανασυναντηθούν σε… έξι μήνες!

Με την Ελλάδα να έχει προσφέρει πολλά ανταλλάγματα στα Τίρανα προκειμένου να αποδεχθεί τη συμφωνία για την κατασκευή τουλάχιστον δυο στρατιωτικών νεκροταφείων, στους Βουλιαράτες και στην Κλεισούρα, η συμφωνία μεταξύ των δυο πλευρών υπογράφτηκε και τελικά κυρώθηκε από την Αλβανική Βουλή το 2010.

Κι όμως, με συνεχείς κωλυσιεργίες η αλβανική πλευρά εμπόδισε τη σύγκληση της Μεικτής Επιτροπής, που είχε συνέλθει για πρώτη φορά το 2012… Και ενώ θα έπρεπε να είχε ήδη υλοποιηθεί η Συμφωνία, τώρα ξαναμπαίνει στο τραπέζι του ελληνοαλβανικού διαλόγου.

Η αλβανική πλευρά επιχειρεί να εμφανίσει μια πράξη ελαχίστης απόδοσης τιμής σε νεκρούς πολέμου, ως δείγμα ελληνικού... αλυτρωτισμού, επιδιώκοντας έτσι είτε να ματαιώσει τη λειτουργία των νεκροταφείων, είτε τον περιορισμό τους σε ένα μικρό μνημείο, ώστε να εξαφανισθεί κάθε ίχνος της θυσίας των Ελλήνων στρατιωτών στη Βόρειο Ήπειρο. Μια θυσία που θυμίζει στις νεότερες γενιές ποιοι ήταν εκείνοι που αντισταθήκαν και δεν συνεργάστηκαν με τις δυνάμεις του Άξονα.

Όπως ανέφεραν τα αλβανικά ΜΜΕ, επικεφαλής των δυο Επιτροπών ήταν ο ταξίαρχος Ντεντ Πρενγκά και ο υποστράτηγος Θεμιστοκλής Μπουρολιάς και εξέτασαν τεχνικές ασάφειες για τη διαδικασία ταυτοποίησης των οστών των πεσόντων, αλλά και άλλα «προβλήματα που αντιμετωπίζει η συμφωνία αυτή».

Η συνάντηση αυτή έγινε, όπως αναφέρει η αλβανική πλευρά, στο πλαίσιο της διαδικασίας διαλόγου των εκκρεμών θεμάτων που ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, έχει προτείνει στην αλβανική πλευρά, όπου τα Τίρανα έσπευσαν να θέσουν φυσικά και το θέμα των Τσάμηδων.

...παρά την υπογεγραμμένη συμφωνία

Από την αλβανική πλευρά όμως και το θέμα των Στρατιωτών Νεκροταφείων μπαίνει στο τραπέζι για την απόσπαση νέων ανταλλαγμάτων, αν και ήδη έχουν αναληφθεί δεσμεύσεις από την Αλβανία με την υπογραφή της Συμφωνίας το 2010.

Το κόμμα των Τσάμηδων που συμμετέχει στην κυβέρνηση είχε ζητήσει είτε να αποσυρθούν στην Ελλάδα τα οστά των νεκρών στρατιωτών, είτε να αναγερθεί και στη Θεσπρωτία μνημείο για τους… νεκρούς Τσάμηδες!

Το χρονικό της διαμάχης

Η Ιστορία των ελληνικών νεκροταφείων ξεκίνησε ήδη από το 1981, όταν τέθηκε στον Enver Hoxha (Πρώτος Γραμματέας του Κόμματος Εργασίας της Αλβανίας), ο οποίος, ελπίζοντας ότι της συλλογής των οστών θα ακολουθήσει η μεταφορά τους στην Ελλάδα, όπως είχε πράξει προηγουμένως η Ιταλία, έδωσε άδεια για την αναζήτηση των ομαδικών τάφων, και είχαν εντοπιστεί κυρίως από Έλληνες μειονοτικούς σχεδόν 6.000 νεκροί.

 

O Enver Hoxha. Photo by Forrásjelölés Hasonló, John Oldale - Hungarian wikipedia, CC BY-SA 3.0.

Όμως όταν διαπίστωσε το καθεστώς ότι η Ελλάδα δεν έχει πρόθεση να μεταφέρει τα οστά στο ελληνικό έδαφος, «πάγωσε» η διαδικασία και μάλιστα όταν το 1987 ως υπουργός Εξωτερικών ο ίδιος ο Κάρολος Παπούλιας επισκέφτηκε την Αλβανία και κατέθεσε στεφάνι σε έναν αυτοσχέδιο τάφο στην Κλεισούρα στέλνοντας το μήνυμα ότι «οι Έλληνες νεκροί είναι στον τόπο τους», προκλήθηκε έντονη αντίδραση στα Τίρανα.

Σε όλη τη διάρκεια του κομμουνιστικού καθεστώτος οι Έλληνες μειονοτικοί εντόπιζαν και κατέγραφαν τους τάφους των Ελλήνων στρατιωτών. Στις Βουλιαράτες μάλιστα, όπου λειτουργούσε νοσοκομείο του Ελληνικού Στρατού στη διάρκεια του Πολέμου, οι κάτοικοι συντήρησαν το νεκροταφείο των τραυματιών που υπέκυπταν...

Το 2005, ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, κ. Αναστάσιος, ανακαίνισε το μοναστήρι του Άγιου Νικολάου στην Κλεισούρα Πρεμετής και διαμορφώθηκε και νεκροταφείο για τη δημιουργία κενοταφίου στο οποίο θα τοποθετούνταν τα οστά των Ελλήνων στρατιωτών… Πρωτοβουλία που τον έβαλε στο στόχαστρο Αλβανών εθνικιστών.

 Liberal