Κυριακή Θ΄Λουκά -«Άφρων, ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου• α δε ητοίμασας τίνι έσται»

Απόστολος: Εφεσ. δ΄ 1-7

Ευαγγέλιο: Λουκ. ιβ΄ 16-21

«Άφρων, ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου· α δε ητοίμασας τίνι έσται» (Λουκ. ιβ΄ 20).

Τα υλικά αγαθά, όπως και η ίδια η ζωή, είναι δώρα του Θεού προς τον άνθρωπο. Ως εκ τούτου ο άνθρωπος είναι μόνο διαχειριστής και όχι ιδιοκτήτης αυτών των αγαθών και τα οποία έρχονται και παρέρχονται. Αυτά τα αγαθά, όπως και η ζωή αλλάζουν από στιγμή σε στιγμή γιατί «ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός» είναι ο ίδιος ο Θεός.

Δικαιολογημένα, λοιπόν, ο Θεός απευθυνόμενος σήμερα στον πλούσιο τον χαρακτήρισε άφρονα – άμυαλο και του υπέδειξε ότι ο ίδιος είναι κυρίαρχος της ζωής και του θανάτου. Κατά συνέπεια είναι λανθασμένη η αντίληψη που έχει ο ίδιος ως άνθρωπος, ότι τα αγαθά είναι πηγή ευτυχίας και ότι ο ίδιος πάλι είναι ρυθμιστής της διάρκειας της ζωής του. Σε αντίθεση με τον ισχυρισμό του «ψυχή μου έχεις πολλά αγαθά κείμενα εις έτη πολλά», του προβάλλει το «ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου».

Άγνωστη η ώρα του θανάτου του καθενός. Ιδιαίτερα δε για εκείνους που στήριξαν την ευτυχία τους στα «αγαθά» τους και τη μακροζωία τους ο απρόοπτος θάνατος γίνεται νύκτα αγωνίας και τρόμου καθώς το σκοτάδι της απόγνωσης καλύπτει την ύπαρξη τους και επιπρόσθετα στερημένοι οποιασδήποτε ελπίδας οδηγούνται στον άδη. Εκείνο δε που τους στενοχωρεί ιδιαίτερα είναι ότι αφήνουν πίσω τους τα «αγαθά» τους χωρίς να μπορέσουν να τα απολαύσουν και για τα οποία μόχθησαν αγωνιωδώς. Ακόμη θα διερωτούνται ποιοι θα απολαύσουν τα «αγαθά» τους. Θα είναι πραγματικοί κληρονόμοι; Θα είναι συγγενείς, εχθροί ή φίλοι; Θα τους μακαρίζουν ή θα τους καταριούνται; Όλα αυτά τα ερωτήματα, καθώς και πολλά άλλα θα κάνουν οδυνηρές τις τελευταίες τους στιγμές. Και καταλήγει σήμερα ο Ιησούς. «Αυτό, λοιπόν παθαίνει όποιος μαζεύει πρόσκαιρους θησαυρούς και δεν πλουτίζει τον εαυτό του με ότι θέλει ο Θεός». Γιατί, όπως τόνισε και πριν την παραβολή: «Να προσέχετε και να φυλάγεστε από κάθε πλεονεξία, γιατί τα πλούτη, όσο περίσσια κι αν είναι δε δίνουν την αληθινή ζωή στον άνθρωπο» (Λουκ. ιβ΄ 15).

Στα πιο πάνω λόγια του Ιησού διακρίνουμε μια προτροπή «προσέχετε και φυλάγεστε από κάθε πλεονεξία», αλλά διακρίνουμε επίσης και μια διαπίστωση ότι τα πλούτη δεν εξασφαλίζουν μακροζωία και προ παντός αθανασία, ούτε και αποτελούν εγγύηση για μια ευτυχισμένη ζωή.

Η ρίζα του κακού, κατά την πιο πάνω προτροπή, είναι η πλεονεξία. Η ασταμάτητη επιθυμία του ανθρώπου είναι να αποκτήσει τα πάντα και να τα οικειοποιηθεί, να τα κάμει όλα δικά του. Ο Μέγας Βασίλειος παρομοιάζει τον πλεονέκτη με τον άδη. Όπως ο άδη δε λέει ποτέ «δε θέλω άλλους νεκρούς», έτσι και ο πλεονέκτης δε λέει «δε θέλω άλλα πλούτη».

Ο πλεονέκτης, δε θέλει κάτι παραπάνω από τις ανάγκες του για ασφάλεια, αλλά τα θέλει όλα δικά του. Ο πλεονέκτης κινείται πέρα από τη σφαίρα των αναγκών και μέσω του εγωισμού οικοδομεί μια ολόφρονη ζωή που αγνοεί τόσο τους άλλους ανθρώπους, όσο και τον ίδιο το Θεό. Γι’ αυτό δεν υπάρχει τίποτα πέρα από την ύλη και τον εαυτό του, με αποτέλεσμα, μέσα από την υλική απόλαυση, να υποβιβάζεται στο επίπεδο του ζώου. Με τον τρόπο αυτό καλλιεργείται η αφελής εντύπωση, είτε της απόλυτης κυριαρχίας, είτε της απόλυτης αυτάρκειας.

Κι όμως ο άνθρωπος δεν είναι ιδιοκτήτης, αλλά μόνον διαχειριστής, αφού δεν του ανήκουν όχι μόνο τα υλικά αγαθά, αλλά ούτε και το υπέρτατο αγαθό που είναι η ζωή. Τα γεγονότα που διαδραματίζονται από καιρό σε γειτονικές προς εμάς περιοχές, καθώς τα πολλά θύματα, οι τεράστιες καταστροφές και τα καραβάνια των προσφύγων επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές.

Ο Ιώβ που απέκτησε αρχικά πολλά και τα έχασε όλα στη συνέχεια, εν τούτοις είπε μια μεγάλη αλήθεια «Γυμνός εξήλθα εκ της κοιλίας της μητρός και γυμνός απελεύσομαι». Γεννήθηκα γυμνός και απογυμνωμένος θα φύγω. Τίποτε δεν έφερα και τίποτε δεν θα πάρω φεύγοντας από τον κόσμο.

Όσο κι αν είναι αδύνατο για τον υλόφρονα άνθρωπο που θησαύριζε για τον εαυτό του, να πάρει μαζί του οτιδήποτε από τα υλικά αγαθά του, εντούτοις είναι δυνατόν για τον άνθρωπο που πλουτίζει «εις Θεόν». Κατά τον Ζιγαβηνό «ο κατά Θεόν πλούτος είναι η απόκτηση των αρετών» και αυτός ο πλούτος είναι ο μόνος αρεστός στο Θεό με σημαντικότερη την αρετή της αγάπης. Ο «εις Θεόν πλουτών» είναι ο άνθρωπος ο οποίος δέχεται τα θεία χαρίσματα και τις δωρεές του Θεού και τα αξιοποιεί για το καλό των συνανθρώπων του. Με τον τρόπο αυτό γίνεται κοινωνός του μέγιστου χαρίσματα του Θεού που είναι «Ζωή αιώνιος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών» (Ρωμ. Στ΄ 23).

Σε πήρη αντίθεση με τον «εις Θεόν πλουτών» βρίσκεται σήμερα ο πλούσιος του ευαγγελίου, γιατί πίστεψε ότι η υλική ευτυχία είναι ατέλειωτη και ότι τόσο αυτή όσο και τη ζωή του δε θα μπορέσει κανείς να του τις αφαιρέσει. Για τούτο και καταστρώνει σχέδια με μεγαλύτερες αποθήκες με τα πολλά αγαθά του για πολλά χρόνια. Έτσι η ευτυχία του που οικοδομήθηκε σε ένα όνειρο απατηλό στο τέλος μετατράπηκε σε εφιάλτη, αφού εγκλωβίστηκε στα τείχη τόσο του εγωισμού, όσο και των αποθηκών του. Είναι για τούτο που ο Ιησούς τον χαρακτήρισε «άφρονα», γιατί όχι μόνο διέγραψε κάθε τι το πνευματικό, καθώς το συνάνθρωπο και το Θεό, θεμελιώνοντας τη ζωή του μόνο στην ύλη, αλλά και θεώρησε τον εαυτό του σαν τον μοναδικό συντελεστή αυτής της ευλογίας.

Αδελφοί μου, αναγκαία, αλλά και επιβαλλόμενη η προσπάθεια του ανθρώπου όμως για να καρποφορήσει, είναι αναγκαία και η βοήθεια του Θεού. Κατά τον ψαλμωδό: «ανοίξαντος σου την χείρα, τα σύμπαντα πλησθήσονται χρηστότητος αποστρέψαντος δε σου το πρόσωπον ταραχθήσονται» (Ψαλμ. Ργ΄ 28). Αλλά και ο Απόστολος Ιάκωβος τονίζει με βεβαιότητα ότι «πάσα δόσις αγαθή και παν δώρημα τέλειον, άνωθεν εστί καταβαίνον από του πατρός των φώτων» (Ιακ. α΄16-17). Αναγνωρίζοντας αυτό το γεγονός, τότε όχι μόνο θα εκτιμήσουμε αυτή την προσφορά, αλλά και έμπρακτα θα αναγνωρίσουμε το δικαίωμα συμμετοχής και απόλαυσης στα αγαθά σε όλους τους συνανθρώπους γιατί αυτά θα θεωρούνται παγκόσμια και όχι προσωπικά αγαθά. Εμείς έχουμε εκτιμήσει αυτό το γεγονός; Αν, ναι, τότε ας το επιβεβαιώσουμε στην πράξη. Γιατί, κανένας δεν μπορεί να ευτυχεί από μόνος του όταν τριγύρω του οι άλλοι δυστυχούν. Όταν το επιτύχουμε αυτό, πέραν από τη χαρά που θα προσφέρουμε στους άλλους ανθρώπους, τότε θα μπορέσουμε, όχι μόνο να αποφύγουμε το σημερινό καταδικαστικό λόγο του Ιησού «Άφρων ταύτη τη νυκτί των ψυχήν σου απαιτούσιν από σου, αλλά θα ακολουθούμε το χαρμόσυνο λόγο «είσελθε εις την χαράν του κυρίου σου» (Ματθ. κε΄ 21). Αμήν.

Θεόδωρος Αντωνιάδης