Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; Θ΄

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; Θ΄

1. Ή «όργή» τοΰ Θεοΰ

Ή έννοια τής «όργής» τοΰ Θεοΰ εΐναι τό δεύτερο μεγάλο ζήτημα πού σχετίζεται μέ τή θεωρία τής ικανοποιήσε­ως τής θείας δικαιοσύνης, μάλιστα όχι τόσο ώς πρός τήν άνσέλμεια διατύπωσή της, άλλά τήν οξύτερη μορφή της, όπως αύτή διαμορφώθηκε άπό σημαν­τική μερίδα τοϋ Προτεσταντισμού.

Τό ζήτημα είναι ένδιαφέρον, διότι καϊ στούς Ορθόδοξους συγγραφείς, πού χρησιμοποιούν τήν ορολογία τής θε­ωρίας τής ικανοποιήσεως τής θείας δικαιοσύνης, συναντάμε καϊ συχνή καϊ έντονη μερικές φορές τήν άναφορά στήν «όργή» τοϋ Θεοϋ, άπό τήν όποία, όπως τονίζουν, μας λυτρώνει ό Χριστός διά τής Θυσίας Του.

Όσοι έπικρίνουν αύστηρά αύτόν τόν έπηρεασμό τών Ορθοδόξων ύποστηρίζουν ότι θεολογικώς είναι λάθος νά κά­νουμε λόγο γιά «όργή» τοϋ Θεοϋ. Πρω­τίστως διότι ό Θεός είναι άπαθής καϊ έπομένως Τοϋ είναι παντελώς ξένη κάθε έννοια πάθους. Άρα άποτελεΐ άτόπημα ή άπόδοση όργής σ' Αύτόν. Πολύ πε­ρισσότερο, λένε, είναι άπαράδεκτη ή άπόδοση όργής στόν Θεό, διότι Εκείνος εΐναι μόνο άγάπη καϊ άποτελεΐ βλασφη­μία τό νά Τοΰ άποδίδεται κάτι πού άπο­τελεΐ διαστροφή τών αισθημάτων Του. Ή παρουσία έπομένως αύτής τής δια­τυπώσεως στά κείμενα τών Ορθόδοξων συγγραφέων κρίνεται λανθασμένη και έπικρίνεται έντονα ώς άνεπίτρεπτος έπηρεασμός καϊ έκτροπή άπό τήν άλή­θεια τής Ορθοδοξίας.

Έχουν όμως έτσι άκριβώς τά πρά­γματα; Κατά τή γνώμη μας αύτή ή άντιμετώπιση τών Ορθόδοξων συγγραφέ­ων πού ομιλούν γιά «όργή» τοϋ Θεοΰ είναι ύπερβολική καϊ άδικη.

Ή άντίδραση τών έπικριτών δέν είναι άσφαλώς άνερμήνευτη. Γνωρίζοντας αύτοί τήν προτεσταντική κακοποίηση τής έννοιας, οδηγούνται έξ άντιδράσεως σέ παντελή άπόρριψη τής διατυπώ­σεως.

Όμως ή έννοια καϊ ή ορολογία περί «όργής» τοϋ Θεοϋ όχι μόνο δέν είναι όρθοδόξως άπόβλητη, άλλά καϊ έπιβεβλημένη, όταν αύτή θεωρείται καϊ χρη­σιμοποιείται σωστά.

Πρωτίστως είναι έπιβεβλημένη, διότι είναι καθαρά άγιογραφική έννοια. Αγιο­γραφική όχι μόνο τής Παλαιάς (όπου χρησιμοποιείται συχνότατα καϊ μέ υπερβολικά έντονες διατυπώσεις) άλλά και τής Καινής Διαθήκης.

Και στήν μέν Παλαιά Διαθήκη οί φρά­σεις τοϋ τύπου «ώργίσθη θυμώ Κύριος», «όργή θυμού Κυρίου» καί παρό­μοιες είναι συχνότατες. Μάλιστα εμφα­νίζεται ό Θεός νά οργίζεται τόσο πολύ, ώστε νά τιμωρεί αύστηρά καί σκληρά τήν άμαρτία, όπως έκανε μέ τόν Κατα­κλυσμό καί μέ τήν καταστροφή τών Σο­δόμων καί τών Γομόρων.

Και στήν Καινή Διαθήκη όμως έπίσης συχνά γίνεται άναφορά στήν «όργή» τοϋ Θεοϋ. Ό ίδιος ό Χριστός μας χρησι­μοποίησε τέτοιες έκφράσεις, όπως π.χ. στήν παραβολή τών Βασιλικών Γάμων (Ματθ. κβ' 7).

'Επιπλέον, ή έννοια τής «όργής» τοϋ Θεοϋ είναι διάσπαρτη καί στήν υμνο­λογία τής Εκκλησίας καί στά συγγράμ­ματα τών θεοφόρων Πατέρων. Γράφει π.χ. ό ιερός Χρυσόστομος: «Ώργίζετο ήμΐν ό Θεός, άπεστρεφόμεθα ήμεΤς τόν Θεόν, τόν φιλάνθρωπον Δεσπότην- μέσον έαυτόν έμβαλών ό Χριστός έκατέραν τήν φύσιν κατήλλαξε. Και πώς μέσον έαυτόν ένέβαλε; Τήν τιμωρίαν τήν όφειλομένην ήμΐν παρά τοϋ Πατρός αύτός ένεδέξατο, και τήν έκεΐθεν τιμω­ρίαν καί τά ένταϋθα ονείδη ύπέμεινε» (P.G. 50, 445).

Συνεπώς, άν κάτι είναι άπόβλητο, αύ­τό είναι ή λανθασμένη χρήση τής διατυ­πώσεως. Ή ορθή χρήση της και άκατηγόρητη είναι καί έπιβεβλημένη. Τήν όρθή δέ χρήση τής έννοιας τής όργής τήν ύποδεικνύουν έπακριβώς οί Πατέ­ρες τής 'Εκκλησίας. Λέει π.χ. ό άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς: «Όργήν δέ Θεού νοητέον τήν δικαίαν ήμών παρ' Αύτοϋ έγκατάλειψιν»· τήν όργή τοϋ Θεοϋ πρέ­πει νά τήν έννοοϋμε ώς δίκαιη έγκατάλειψή μας έκ μέρους τοΰ Θεοϋ. Γιατί δίκαιη;­ «Διά τήν ήμετέραν άμαρτίαν καί άπείθειαν», συμπληρώνει ό άγιος Γρη­γόριος. Ακριβέστατα τό διατυπώνει στό Εύαγγέλιο του ό εύαγγελιστής 'Ιωάννης: «Ό άπειθών τώ υΐώ ούκ όψεται ζωήν, άλλ' ή όργή τοΰ Θεοϋ μένει έπ' αύτόν» (Ιω. γ' 36). Τό ίδιο καί ό άπόστολος Παύλος: «Αποκαλύπτεται όργή Θεού άπ' ούρανοϋ έπί πάσαν άσέβειαν καί άδικίαν άνθρώπων» (Ρωμ. α' 18). Καί είναι πολλά άκόμη τά σχετικά κείμενα.

Συνεπώς ή χρήση τοϋ όρου «όργή τοϋ Θεοϋ» και τών σχετικών, όταν γί­νεται μέ παραδοσιακό τρόπο, όχι μόνο επιτρέπεται άλλά καί έπιβάλλεται. Ό παραδοσιακός δέ τρόπος είναι αύτός πού ύπέδειξε ό άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς: «ή δικαία ήμών παρά τοϋ Θεοϋ έγκατάλειψις».

Ό άγιος κάνει λόγο γιά δίκαιη εγκα­τάλειψη λόνψ τών αμαρτιών μας. Είναι έγκατάλειψη τήν όποια έμεΐς αισθανό­μαστε ώς όργή. Όμως καί αύτή ή έγκα­τάλειψη (όργή) είναι έκδήλωση τής άγάπης τοϋ Θεοϋ. 'Οργίζεται ό Θεός, δηλαδή έγκαταλείπει τόν άμαρτάνοντα άνθρωπο άπό άγάπη, γιά νά δοκιμά­σει αύτός τά τραγικά άποτελέσματα τής άμαρτίας καί νά συνέλθει ή νά συνετι­στούν οί άλλοι άπό τό κατάντημά του.

"Ετσι έξηγεΐται γιατί καί οί 'Ορθόδοξοι συγγραφείς πού χρησιμοποιούν τήν έννοια τής όργής τοϋ Θεοϋ, δέν παύ­ουν τήν 'ίδια ώρα νά περιγράφουν τήν άπειρη άγάπη τοϋ Θεοϋ, άγάπη πού Τόν παρεκίνησε νά γίνει άνθρωπος καί νά άνεβεΐ στό Σταυρό προσφέροντας ώς λύτρο γιά τή δικαίωση καί σωτηρία τοϋ άνθρώπου τό Αίμα Του.

Άλλά γιά τήν «όργή» τοΰ Θεού ώς έκδήλωση τής άγάπης Του θά κάνουμε εκτενέστερο λόγο στό έπόμενο άρθρο μας.

Περιοδικό “Ο ΣΩΤΗΡ”

Δείτε σχετικά και:

-Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; Η΄

-Ἱκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; Z΄

-Ικανοποίηση θείας δικαιοσύνης; (ΣΤ΄)

-Ικανοποίηση θείας δικαιοσύνης; (Ε΄)

-Ικανοποίηση θείας δικαιοσύνης; (Δ΄)

-Iκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; ( Γ )

-Iκανοποίηση θείας δικαιοσύνης; ( Β )

-Προσέγγιση στο μυστήριο του Σταυρού (Α΄)