Μεγάλη Τετάρτη βράδυ.«Βλέπε, χρημάτων εραστά» (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

«Βλέπε, χρημάτων ἐραστά»

(Ομιλία του †Επισκόπου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Ἀπόψε, ἀγαπητοί, βρισκόμαστε στὸ μέσοντῆς ἑβδομάδος τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου,στὸ μέσον τοῦ θείου δράματος. Πολλὰ εἶνε τὰ πρόσωπα ποὺ ἐμφανίζονται σ᾿ αὐτό· ἄντρες, γυναῖκες, παιδιά, ἱερεῖς, γραμματεῖς,φαρισαῖοι, Ἑβραῖοι, Ῥωμαῖοι… Πρωταγωνιστὴς εἶνε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, καὶ ὅλα τὰ ἄλλα πρόσωπα στρέφονται γύρω ἀπὸ αὐτόν.Ἀλλ᾿ ἐὰν ὑπάρχῃ ἕνα πρόσωπο ποὺ προκαλεῖ τὴ μεγαλύτερη φρίκη, αὐτὸ εἶνε ὁ Ἰούδας.

Ὁ Ἰούδας ἀνῆκε στὸν κύκλο τῶν δώδεκα μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ. Ἄκουσε τὴν ὑπέροχη διδασκαλία του, εἶδε τὰ πρωτοφανῆ θαύματάτου, εἶδε τὸν ἄμεμπτο βίο του, τὴν ἀγάπη καὶ τὴ στοργή του, ἀφοῦ καὶ τὰ δικά του πόδια ἔπλυνε κι ἀφοῦ καὶ σ᾿ αὐτὸν ἔδωσε ἐκ τοῦ ἁγίου ἄρτου. Ὅλα τὰ ἀπήλαυσε. Ἐν τούτοις αὐτὸς ἔγινε προδότης. Ποιός τὸ περίμενε;Κάθε ἄνθρωπος ἀλλὰ ἰδιαιτέρως ὁ Ἰούδας ἀποτελεῖ ἕνα μυστήριο.

Ὅσο καὶ νὰ προσπαθήσουμε νὰ δώσουμε λύσι στὸ μυστήριο αὐτό, ἀγαπητοί μου, ἀδυνατοῦμε. Ρωτοῦν μερικοί· Ἀφοῦ τὸν ἤξερε ὁ Χριστός, πῶς τὸν ἐξέλεξε μεταξὺ τῶν δώδεκα μαθητῶν του;… Καὶ πράγματι· ἐμεῖς δὲν γνωρίζουμε τὸ μέλλον τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ ὁ Χριστὸς ὡς Θεὸς γνώριζε τὸ μέλλον καὶ τοῦ Ἰούδα, ὅπως γνώριζε καὶ τὸ μέλλον τοῦ Πέτρου. Ἀφοῦ λοιπὸν γνώριζε ὅτ ιθὰ τὸν προδώσῃ, γιατί τὸν ἐξέλεξε;

Κάποιος εὐσεβὴς καθηγητής, τοῦ ὁποίου ὑπῆρξα φοιτητής, ἀπήντησε ὡς ἑξῆς. Αὐθάδης ἡ ἐρώτησις . Ἕνας γιατρὸς ἐξετάζει τὸν ἄρρωστο, προβλέπει τὴν πορεία τῆς νόσου καὶ λέει στοὺς συγγενεῖς· Δὲν ἔχειζωή· δυὸ - τρεῖς μέρες θὰ ζήσῃ… Καὶ πράγματι σὲ τρεῖς μέρες πεθαίνει. Εἶνε ὑπεύθυνος ὁ γιατρὸς γιὰ τὸ θάνατο τοῦ ἀσθενοῦς; Ὄχι ἀσφαλῶς. Ἐὰν ὁ γιατρὸς εἶνε ὑπεύθυνος γιὰ τὸ θάνατο τοῦ ἀσθενοῦς, τότε καὶ ὁ Χριστὸς μπορεῖ νὰ θεωρηθῇ ὑπεύθυνος γιὰ τὴν προδοσία τοῦ Ἰούδα. Ὅπως ὀρθὰ εἶπαν οἱ θεολογοῦντες, ὁ Ἰούδας πρόδωσε ὄχι διότι προφητεύθηκε, ἀλλ᾿ ἐπειδὴ θὰ πρόδιδε γι᾿ αὐτὸ προφητεύθηκε. Ἐν πάσῃ περιπτώσει δὲν θέλω ν᾿ ἀπασχολήσω τὴ διάνοιά σας μὲ τὸ τεράστιο αὐτὸ πρόβλημα τοῦ Ἰούδα, ποὺ ἀπασχολεῖ φιλοσόφους καὶ θεολόγους. Κάπου ἀλλοῦ θὰ στραφοῦμε.

Εἶχε καὶ ὁ Ἰούδας μέσ᾿ στὴν καρδιά του ἕνα σπινθῆρα, μία σπίθα εὐγενῶν αἰσθημάτων.Ἀλλ᾿ αὐτὴ ἡ σπίθα ἔσβησε κάτω ἀπὸ τὸν ἄνεμο τοῦ πάθους τῆς φιλαργυρίας . Ὁ Κύριος,γιὰ νὰ τὸν βοηθήσῃ νὰ σκεφθῇ, τοῦ εἶχε ἀναθέσει τὸ «γλωσσόκομον» (Ἰω. 12,6· 13,29), τὸ κοινὸ βαλάντιο, τὸ ταμεῖο τῆς ἀδελφότητος ἡ ὁποία ζοῦσε κοινοβιακά. Οὔτε αὐτὸ ὅμως τὸν ἔκανε νὰ συνετισθῇ. Ἀντὶ αὐτοῦ συνήθισε νὰ κλέβῃ, συνήθισε στὴν κλοπή. Ἔτσι διέπραξε καὶ τὸ ἔγκλημα αὐτὸ τῆς προδοσίας, καὶ μέ-νει στιγματισμένος.Γιὰ τὸν Ἰούδα οἱ ποιηταὶ καὶ ὑμνογράφοι χρησιμοποιοῦν σκληρὲς λέξεις, ὅπως ἀκοῦμε στὸ τροπάριο «Ὅτε οἱ ἔνδοξοι μαθηταὶ ἐν τῷ νιπτῆρι τοῦ δείπνου ἐφωτίζοντο…» . Ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἐφιστᾷ τὴν προσοχὴ καὶ μᾶςλέει· Προσέξτε πολύ. «Βλέπε» , λέει, « χρημάτων ἐραστά  , τὸν διὰ ταῦτα ἀγχόνῃ χρησάμενον» · βλέπε, δηλαδή, ἐσὺ ποὺ ἐρωτεύτηκες τὰ χρήματα, αὐτὸν ποὺ ἐξ αἰτίας τῶν χρημάτων ἔφτασε ν᾿ ἀπαγχονισθῇ.Ἡ φιλαργυρία εἶνε ἕνα ἀπὸ τὰ ἀγριώτερα πάθη. Καὶ στὴν ἐποχή μας ἔχει πάρει τεράστιες διαστάσεις. Οἱ δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, ἂνἐξετάσουμε στὸ βάθος, αὐτὸ εἶχαν αἰτία· τὰ χρήματα, τὰ πετρέλαια, τὰ ὑλικὰ συμφέρον-τα , δηλαδὴ τὴ φιλαργυρία.Ὁ ἄνθρωπος δὲν μένει εὐχαριστημένος στὰ λίγα, σ᾿ αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Χριστός.

Ὁ Χριστὸς μᾶς δίδαξε νὰ ζητοῦμε «τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον» (Ματθ. 6,11)· ἂν ἔχουμε τὸ ψωμί μας, φτάνει , δὲν χρειάζεται τίποτα περισσότερο. Ἄλλοι, π.χ. στὴν Ἀλβανία, θεωροῦν τὸν ἑαυτό τους εὐτυχῆ, ἂν ἔχουν ἕνα κομμάτι ψωμί. Ἐμεῖς δὲν εἴμαστε ποτέ εὐχαριστημένοι, ἀλλὰ ζητᾶμε ὅλο καὶ περισσότερα. Καὶ αὐτὸ εἶνε ἡ αἰτία ὅλης αὐτῆς τῆς δυστυχίας.Εὐτυχισμένη θὰ ἦταν ἡ γῆ καὶ δὲν θὰ ὑπῆρχε πεινασμένος, ἂν ἐφαρμοζόταν ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ καὶ ζητούσαμε μόνο «τὸν ἄρτον  ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον» . Ἀλλὰ οἱ ἄνθρωποι ἔχουν πλεονεξία. Γι᾿ αὐτὸ βλέπεις μεγάλες ἀντιθέ-σεις. Ὁ ἕνας ἔχει χρήματα νὰ ζήσῃ ἑκατὸ καὶ διακόσα χρόνια, ὁ ἄλλος δὲν ἔχει ψωμὶ νὰ φάῃ.

Κι ὁ πλούσιος δὲν δίνει τίποτε ἀπολύτως.Προτιμᾷ νὰ τοῦ κόψῃς τὸ χέρι παρὰ νὰ ἐλεήσῃ. Ἀκόμα κι ὅταν βρίσκεται στὸ τέλος τῆς ζωῆς του, εἶνε τόσο κυριευμένος ἀπὸ τὸν ἔρωτα τοῦ χρήματος, ὥστε χαϊδεύει σὰν ἄλλη ἐρωμένη του τὰ χρήματα, τὸ χρυσίον καὶ τὸ ἀργύριον. Φοβερὸ πρᾶγμα ἡ φιλαργυρία , «ῥίζα πάντων τῶν κακῶν» (Α΄ Τιμ. 6,10).

«Βλέπε, χρημάτων ἐραστά, τὸν διὰ ταῦτα ἀγχόνῃ χρησάμενον».Μάλιστα· αὐτὸ μᾶς δίδαξε ὁ Χριστός.Ἀλλ᾿ ἂς ἐπεκτείνουμε λίγο τὸν λόγο. Ὁ ἄνθρωπος, ἀδελφοί μου,πλάστηκε ν᾿ ἀγαπᾷ. Ἡἀγάπη του ὅμως διεστράφη καὶ τώρα ἔχει ἔρωτες διεστραμμένους . Δὲν εἶνε μόνο ὁ ἔρως τῶν προσώπων· ὑπάρχει καὶ ἔρως χρημάτων .Αὐτὴ ἡ «πλεονεξία» , ὅπως λέει ἡ Γραφή, εἶνε «εἰδωλολατρία» (Κολ. 3,5) , καὶ ἡ φιλαργυρία εἴπαμε ὅτι εἶνε «ῥίζα ὅλων τῶν κακῶν». Ὑπάρχει ἀκό μη ἔρως ἡδονῶν, ἔρως σαρκός, ἔρως ἀπολαύσεων, ἔρως διασκεδάσεων.

Ὑπάρχει ἐπίσης ἔρως ἀξιωμάτων, ἔρως ἐπιγείου δόξης. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ εὐγενέστεροι ἔρωτες · ἔρως ἐλευθερίας, ἔρως δικαιοσύνης, ἔρως ἀληθείας, ἔρως τιμῆς, ἔρως πατρίδος, ἔρως γνώσεως, ἔρως ἐπιστήμης – διότι ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιὰ τὰ μεγάλα καὶ τὰ ὑψηλά. Καὶ τέλος στὴν κορυφή, στὰ Ἱμαλάϊα, στὶς Ἄλπεις, –ἐκεῖ πλέον δὲν θὰ δοῦμε πολλούς, σπάνιοι εἶνε ὅσοι φτάνουν ἐκεῖ πάνω–εἶνε ὁ ἀνώτερος ἔρως, ἡ κορυφὴ τῶν ἐρώτων, ἐκεῖνος ποὺ ἐξευγενίζει ὅλους τοὺς ἔρωτες. Εἶνε ὁ ἔρως ἐκεῖνος ποὺ ψάλλει ὁ Δάντης στὸ ἔργο τουΘεία Κωμῳδία καὶ λέει· Ὕψιστος ἔρως εἶνε τὸ ἀμόρε Ντέι (amore Dei), ὁ ἔρως τοῦ Θεοῦ .Αὐτὸς εἶνε ὁ ἔρως. Τέτοιος ἔρως ὅμως δὲν ὑπάρχει στὴν ἐποχή μας. Ἄλλοι χαμηλοὶ ἔρωτες ὑπάρχουν στὸν κόσμο· καὶ γι᾿ αὐτὸ οἱ ἄνθρωποι διαπληκτίζονται γιὰ τὰ μικρὰ καὶ τὰ ἀσήμαντα.

Συνεπῶς μποροῦμε νὰ ποῦμε, ὅτι ὁ σημερινὸς κόσμος εἶνε ἀνέραστος , δὲν ἔχει ἔρωτα. Μικροὺς μόνο καὶ ἀσημάντους ἔρωτες ἔχει, ποὺ καταλήγουν σὲ δράματα κοινωνικὰ σὰν αὐτὰ ποὺ διαβάζουμε καθημερινῶς.Ὁ ἔρως τοῦ Θεοῦ! Αὐτὸς εἶνε ὁ ὑψηλότε-ρος ἔρως. Διότι ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιὰ τὸ ὡραῖο , γιὰ τὴν ὀμορφιά. Καὶ ὀμορφιὰ ὑπάρχει βέβαια σὲ ὅλη τὴν πλάσι· στὰ λουλούδια, στὰ δέντρα, στὶς λίμνες, στὰ ποτάμια, στὶς θάλασσες, στὸν οὐρανό, στὸν ἥλιο, στὴ σελήνη, στὸ φῶς… Ὅλα αὐτὰ εἶνε ὡραῖα. Λέει ὅμως ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης· Ἂν συλλέξουμε ὅλη τὴν ὀμορφιὰ ποὺ ὑπάρχει στὰ κτίσματα, αὐτὴ δὲν εἶνε οὔτε ἕνα μόριο, οὔτε ἕνα μυριοστὸ τῆς ὡραιότητος ποὺ ἔχει ὁ Χριστός.Γι᾿ αὐτὸ τώρα τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα ὁ Χριστὸς ὑμνεῖ ται ὡς τὸ «γλυκὺ ἔαρ», ἡ ὡραία ἄνοιξι, καὶ «ὁ ὡραῖος κάλλει παρὰ πάντας βροτούς» · ἀπ᾿ ὅλους δηλαδὴ τοὺς θνητοὺς ποὺπαρουσιάστηκαν πάνω στὴ γῆ, ὁ ὡραιότερος εἶνε ὁ Χριστός. Ἔτσι τὸν ὑμνοῦν αὐτοὶ ποὺ τὸν ἀγάπησαν.

Αὐτὰ τὰ λίγα, ἀγαπητοί μου, γιὰ ἀπόψε.Καὶ τώρα ἂς ἐξετάσουμε καθένας τὸν ἑαυτό του. Νὰ ἐρευνήσουμε τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μας. Νὰ δοῦμε ποιοί ἔρωτες μᾶς συγκλονίζουν.

Ὁ συνηθέστερος ἐπίγειος ἔρως εἶνε ὁ γενετήσιος. Πανσεξουαλισμὸς ἐπικρατεῖ σήμερα στὸν κόσμο. Γύρω ἀπ᾽ αὐτὸν μιλοῦν καὶ γράφουν ὅλοι κατὰ κόρον. Πῶς μπορεῖ ὁ ἔρως αὐτὸς νὰ τεθῇ ὑπὸ ἔλεγχον; Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, μεγάλος ψυχολόγος, ἀπαντᾷ· « ἔρως ἔρωτι νικᾶται » . Τί θὰ πῇ αὐτό· ὅτι ὁ ἕνας ἔρως, ὁ μικρὸς καὶ χαμηλός, νικᾶται ἀπὸ ἕναν ἄλλο ἀνώτερο ἔρωτα, τὸν ἔρωτα τοῦ Θεοῦ. Καὶ τέτοιον ἔρωτα διεγείρει κατ᾿ἐξοχὴν ἡ θεία λειτουργία. Γι᾿ αὐτὸ στὴν θεία κοινωνία λέμε· «Ἔθελξας πόθῳ με, Χριστέ,καὶ ἠλλοίωσας τῷ θείῳ σου ἔρωτι…» .

Ἂς ἀγαπήσουμε λοιπὸν τὸ Χριστὸ παραπάνω ἀπ᾿ ὅλα τὰ ἀνθρώπινα. Εἴθε ὁ Θεὸς νὰ μᾶςφωτίσῃ νὰ καταλάβουμε τὴ ματαιότητα τοῦ κόσμου. Τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο νὰ μᾶς κάνῃ νὰαἰσθανθοῦμε τὶς ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες νὰ πάλλουν μέσ᾿ στὴν ψυχή μας τὰ μεγάλα καὶ τὰ ὑψηλά. Εἴθε ν᾿ ἀποκτήσουμε τὸν θεῖο ἔρωτα,ποὺ μαγνήτιζε καὶ ἐνθουσίαζε τοὺς ἁγίους.Ἐμᾶς τοὺς ψυχροὺς τῇ καρδίᾳ καὶ νεκροὺς τῇ διάνοιᾳ, νὰ μᾶς ἀξιώσῃ ἑνὸς τέτοιου μεγαλείου. Νὰ μὴν εἴμαστε ἀνέραστοι σ᾿ αὐτὸτὸν κόσμο.

Ν᾿ ἀποκτήσουμε τὸν θεῖο ἔρωτα ,γιὰ νὰ ὑμνοῦμε τὸν Ἰησοῦν Χριστόν· «ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας». Ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος-

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν Μ. Τετάρτη βράδυ 22-4-1992.