Η Κυριακή της Τυροφάγου στο βιβλίο των θρησκευτικών Ε΄Δημοτικού του 1976

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ὁ Κύριος, ὕστερα ἀπὸ ἐντατικὴ ἐργασία, ἀποσυρόταν σὲ μέρη ἔρημα μακριὰ ἀπὸ τὸν κόσμο κι ἐκεῖ ξεκουραζόταν. Δὲν ἦταν ὅμως πάντα τυχερός. Πολλὲς φορὲς τὰ πλήθη τῶν γύρω χωριῶν, ποὺ λαχταροῦσαν ν’ ἀκούσουν τὴν ὄμορφη διδαχή του, ἔτρεχαν καὶ στοὺς ἔρημους ἀκὸμη τόπους καὶ μὴ λογαριάζοντας τὴν κούρασή του, ζητοῦσαν νὰ τὸν ἀκούσουν.

Ἡ σημερινὴ περικοπὴ εἶναι μέρος ἀπὸ τὴν ἐπὶ τοῦ ὄρους ὁμιλία τοῦ Κυρίου, ποὺ εἰπώθηκε μπροστὰ σὲ πολλὲς χιλιάδες κόσμου, στὴν κορυφὴ ἑνὸς ὄμορφου καὶ κατάφυτου βουνοῦ.

Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον (κεφ. στ´, 14 - 21).

Κείμενο

Εἶπεν ὁ Κύριος· ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ Πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος·

ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ Πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν.

Ὅταν δὲ νηστεύητε, μὲ γίνεσθε, ὥσπερ οἱ ὑποκριταί, σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν, ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν.

Σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὲ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ Πατρί σου τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ Πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ.

Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, ὅπου σκόρος καὶ σαπίλα καταστρέφει κι καὶ ὅπου κλέπται διορύσσουσι καὶ κλέπτουσι.

Θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν, οὐδὲ κλέπτουσιν·

ὅπου γὰρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν.

Ἐξήγηση

Εἶπεν ὁ Κύριος· ἂν συγχωρέσετε στοὺς ἀνθρώπους τὰ σφάλματά τους, θὰ συγχωρέση καὶ σὲ σᾶς ὁ πατέρας σας ὁ οὐράνιος·

ἂν ὅμως, δὲ συγχωρέσετε τῶν ἀνθρώπων τὰ σφάλματά τους, δὲ θὰ συγχωρέση οὔτε ὁ πατέρας σας τὰ δικά σας σφάλματα.

Καὶ σὰ νηστεύετε, μὴ γίνεστε σὰν τοὺς ὑποκριτὲς μελαγχολικοί, ποὺ παραμορφώνουν τὰ πρόσωπά τους γιὰ νὰ φανοῦν στοὺς ἀνθρώπους πὼς νηστεύουν. Ἀληθινὰ σᾶς λέγω, αὐτοὶ ἔλαβαν τὴν πληρωμή τους.

Σὺ δέ, σὰ νηστεύεις, λάδωσε τὸ κεφάλι σου καὶ νίψε τὸ πρόσωπό σου, γιὰ νὰ μὴ φανῆς στοὺς ἀνθρώπους πὼς νηστεύεις, ἀλλὰ μόνον στὸν κρυφό σου τὸν πατέρα καὶ ὁ πατέρας σου ποὺ βλέπει στὸ κρυφὸ θὰ σὲ πληρώση στὸ φανερό.

Μὴ θησαυρίζετε θησαυροὺς στὴ γῆ, ὅπου κλέφτες τρυποῦν καὶ κλέβουν.

Μόνον θησαυρίζετε θησαυροὺς στὸν οὐρανό, ὅπου οὔτε σκόρος οὔτε σαπίλα καταστρέφει κι ὅπου κλέφτες δὲν τρυποῦν μήτε κλέβουν.

Γιατὶ ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σας ἐκεῖ θὰ εἶναι καὶ ἡ καρδιά σας.

Ρητό: «Ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ καὶ ἡ καρδία ὑμῶν».

ΟΜΙΛΙΑ

Ὅταν μᾶς ἔρθη ἀρρώστια βαριὰ καὶ κινδυνεύομε νὰ πεθάνωμε, φωνάζομε μὲ ἀγωνία τὸ γιατρὸ νὰ ἔλθη στὸ σπίτι μας νὰ μῆς δώση τὶς βοήθειές του, γιὰ νὰ γίνωμε καλά. Μὲ πόση λαχτάρα κοιτάζομε τὴν πόρτα, σὰν βλέπομε πὼς ἀργεῖ! Κάθε λεπτὸ ποὺ περνάει, μᾶς φαίνεται ὥρα ὁλόκληρη, χρόνος ἀτέλειωτος. Πόσο φροντίζομε γιὰ τὸ σῶμα μας!

Ὁ ἄνθρωπος, παιδιά μου, ἀποτελεῖται κι ἀπὸ ψυχή. Τοῦτο τὸ συστατικὸ εἶναι τὸ πιὸ πολύτιμο, γιατὶ τοῦτο εἶναι ποὺ δίνει τὴ ζωή. Φορέας τοῦ πολύτιμου τούτου ἀγαθοῦ εἶναι τὸ σῶμα. Εἶναι τὸ χειροπιαστὸ πράγμα τῆς ἀνθρώπινης ὑποστάσεώς μας.

Εἴδατε τί θυσίες καταβάλλομε γιὰ τὴν ἐπαναφορὰ τῆς ὑγείας μας. Εἶναι ὑποχρέωση ἀπ’ τὶς μεγαλύτερες στὸν ἄνθρωπο ἡ διατήρηση τῆς ὑγείας, γιατὶ εἶναι πλασμένος «κατ’ εἰκόνα καὶ ὁμοίωση», μοιάζει τοῦ Δημιουργοῦ καὶ Πλάστη του. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι τὸ στολίδι τοῦ κόσμου. Τὸ τελειότερο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἀσέβεια λοιπὸν πρὸς τὸ Θεὸ νὰ παραμελήση κανεὶς τὸν ἑαυτό του ποὺ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς στὴ μορφή.

Διαρκὴς κι ἀτελείωτη πρέπει νὰ εἶναι ἡ φροντίδα μας γιὰ τὴν ὑγεία τοῦ σώματος. Εἴπαμε ὅμως, πὼς δὲν εἴμαστε μόνο σῶμα ἀλλὰ καὶ ψυχή. Τοῦτο τὸ συστατικὸ τὸ ἄυλο, τὸ ἄπιαστο, ποὺ εἶναι πνοὴ ἀπ’ τὰ θεϊκὰ στήθια δοσμένη στὸν πρῶτον ἄνθρωπο κι ἀπ’ αὐτὸν σ’ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα, ἀρρωσταίνει καμιὰ φορά; Ἀρρωσταίνει. Καὶ τούτη ἡ ἀρρώστια εἶναι βαρύτερη, πιὸ μεγάλη, ἀπ’ τὴ σωματική.

Γιατὶ ἡ ἀρρώστια ἡ σωματικὴ βαστάει ὅσο ζῆ ὁ ἄνθρωπος. Ὅσο ἡ ψυχή του βρίσκεται πάνω στὸ φθαρτό του σῶμα. «Πᾶσα λύπη καὶ στεναγμὸς» σταματοῦν μόλις σταματήση καὶ ἡ ζωή. Ἡ ἀρρώστια ὅμως ἡ ψυχική, ἀκολουθάει τὴν ψυχὴ καὶ δὲν τὴν ἀποχωρίζεται «εἰς αἰῶνα τὸν ἅπαντα».

Ἡ ἁμαρτία, εἶναι ἡ ἀρρώστια τῆς ψυχῆς. Καὶ ἁμαρτία θὰ πῆ παράβαση τῶν θείων ἐντολῶν, τῶν θείων νόμων. Καὶ γιὰ τὴ θεραπεία τῆς ψυχῆς ὑπάρχουν οἱ γιατροὶ καὶ τὰ φάρμακα. Ὁ καλός μας Χριστός, ποὺ ἀγάπησε πολὺ τὸ ἀνθρώπινο γένος, δὲ μποροῦσε νὰ μὴ φροντίση καὶ γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. Τί καλὸς καὶ πονετικὸς πατέρας ποὺ εἶναι! Φροντίζει γιὰ τὸ ἄρρωστο παιδί Του, γιὰ τὸν ἄνθρωπο, καὶ μᾶς δίνει τὶς θεῖες συνταγές, ποὺ εἶναι ἀλάθητες στὸ ἀποτέλεσμα. Ἅμα τὶς ἀκολουθήση κανένας εἷναι ἀδύνατο νὰ μὴ γιατρεφτῆ. Εἶναι ἀδύνατο νὰ μὴ γίνη καλά.

Στὴ σημερινὴ περικοπὴ ποὺ διαβάσαμε ὁ Χριστὸς δίνει τρεῖς παραγγελίες, τρεῖς συνταγές, τρεῖς ἐντολές, ποὺ θὰ μᾶς βοηθήσουν στὴν καταπολέμηση τῆς ἁμαρτίας.

«Ἄν θὰ συγχωρέσετε στοὺς ἀνθρώπους τὰ σφάλματά τους, θὰ συγχωρέση κι ἐσᾶς ὁ Πατέρας σας ὁ οὐράνιος. Ἄν ὅμως δὲν συγχωρέσετε στοὺς ἀνθρώπους τὰ σφάλματά τους, δὲ θὰ συγχωρέση οὔτε ὁ Πατέρας σας τὰ δικά σας σφάλματα.

Πρῶτο βῆμα στὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς ἡ συγχώρεση τῶν σφαλμάτων τῶν ἀνθρώπων. Κάνει συμφωνία μαζί μας ὁ Χριστός. Ὅλα τὰ σφάλματά μας τὰ σβήνει, τὰ συγχωρεῖ, ἂν ἐμεῖς συγχωρέσωμε τὰ σφάλματα τῶν ἀδελφῶν μας. Ἄν διώξωμε ἐμεῖς τὸ μίσος ἀπ’ τὴν καρδιά μας, θὰ διώξη καὶ ὁ Θεὸς τὴν ὀργή του ἀπὸ μᾶς. Ἄν πλημμυρίση ἡ ψυχή μας ἀπὸ ἀγάπη θὰ μᾶς περιβάλη μὲ τὴν ἀγάπη Του καὶ ὁ Κύριος. Καὶ ξέρετε τί θὰ πῆ αὐτό; «ἐὰν ὁ Θεὸς μεθ’ ἡμῶν, οὐδεὶς καθ’ ἡμῶν». Ἐὰν εἶναι φίλος καὶ σύμμαχός μας ὁ Θεός, κανένας δὲν μπορεῖ νὰ τὰ βάλη μαζί μας καὶ νὰ μὴ νικηθῆ.

Προχωρεῖ παρακάτω ὁ Κύριος καὶ μᾶς συμβουλεύει, πῶς πρέπει νὰ νηστεύωμε. Ἔχει ὑπόψη του τοὺς Φαρισσαίους ποὺ ἦταν ὑποκριτὲς καί, γιὰ νὰ δείξουν στὸ λαὸ πὼς νηστεύουν, προσπαθοῦσαν νὰ φανοῦν στενοχωρεμένοι, κιτρινωποί, μὲ δακρυσμένα μάτια, μὰ ἄπλυτα κι ἀχτένιστα μαλλιά. Τέτοια νηστεία δὲν τὴ θέλει. Ὅταν ὁ Χριστιανὸς νηστεύη, πρέπει νὰ εἶναι καθαρὸς καὶ στὸ σῶμα. Οὔτε εἶναι ἀνάγκη νὰ διαλαλῆ τὴ χριστιανική του αὐτὴ πράξη. Διδάσκοντας ὁ Χριστὸς τέτοιον τρόπο νηστείας, μᾶς διδάσκει τὴν ταπεινοφροσύνη. Εἶναι μιὰ χριστιανικὴ ἀρετὴ ποὺ τὴν πρόσεξε πολὺ ὁ Κύριος. Δὲν ἀγαπάει τοὺς καυχησιάρηδες, τοὺς κενόδοξους.

Θυμηθῆτε τί μᾶς εἶπε γιὰ τὴν ἐλεημοσύνη. «Μὴ γνώτω ἡ ἀριστερά σου τὶ ποιεῖ ἡ δεξιά σου». Καὶ γιὰ τὴν προσευχὴ τὰ ἴδια μᾶς λέγει: Ὅταν προσεύχεσαι, χριστιανέ, ἔμπα μέσα στὸ κελλί σου καὶ προσευχήσου καὶ ὁ Πατέρας σου ὁ Οὐράνιος ποὺ σὲ βλέπει στὰ κρυφά, θὰ σὲ ἀνταμείψη στὰ φανερά. Μὲ τὰ ἴδια λόγια κλείνει τὴ συμβουλή του γιὰ τὴ νηστεία.

Τὴν τριλογία του τὴ σημερινὴ ὁ Κύριος τὴν κλείνει μὲ ἐπιχειρήματα δυνατὰ γιὰ τὸ ἔργο τῆς ἐλεημοσύνης. Ἄλλη φορὰ μᾶς δίδαξε τὸν τρόπο ποὺ μπορεῖ νὰ γίνη δεκτὴ ἀπὸ τὸ Θεὸ ἡ ἐλεημοσύνη. Μᾶς μίλησε γιὰ τὴ μυστικότητα ποὺ ἀναφέραμε λιγάκι παραπάνω.

Τώρα μᾶς λέει γιατὶ πρέπει νὰ κάνωμε ἐλεημοσύνη. Γιατὶ ἁπλούστατα, κάνοντας ἐλεημοσύνη, εἶναι σὰ νὰ δίνωμε τά λεφτά μας στὸ οὐράνιο θησαυροφυλάκιο νὰ φυλαχτοῦν. Ἐκεῖ εἶναι καλὰ ἀσφαλισμένα, γιατὶ οὔτε σκουλήκι τὰ ἀφανίζει οὔτε κλέφτες τρυποῦν καὶ κλέβουν. Εἶναι καλὸ νὰ θησαυρίζωμε θησαυροὺς στὸν οὐρανό, γιατὶ ἐκεῖ ποὺ εἶναι ὁ νοῦς μας θὰ εἶναι καὶ ἡ καρδιά μας. Θὰ βρισκόμαστε ἔτσι σὲ μιὰ διαρκῆ ἐπικοινωνία μὲ τὸ Θεὸ καὶ θὰ γεννοῦνται στὸ μυαλό μας σκέψεις θεάρεστες.

Ἀπὸ αὔριο ἀρχίζει ἡ ἁγία Σαρακοστή. Οἱ χριστιανοὶ θ’ ἀρχίσουν τὴ νηστεία. Τώρα ξέρει πῶς θὰ νηστέψη κάθε χριστιανὸς μικρὸς ἢ μεγάλος. Μὲ ἁγνὴ καὶ εἰλικρινῆ διάθεση, ἀπὸ ἀνάγκη ψυχικὴ καὶ ὄχι γιὰ τὰ μάτια τοῦ κόσμου. Τὴ νηστεία ·ὅμως θὰ τὴ συνοδεύουν καὶ καλὲς πράξεις. Οἱ καλὲς πράξεις εἶναι ἀπαραίτητο συμπλήρωμα τῆς καλῆς νηστείας. Ὁ προφήτης Ἡσαΐας λέγει, πὼς ἡ τέτοια νηστεία ἀνοίγει τὸ δρόμο πρὸς τὸ Θεὸ καὶ ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ περικυκλώνει τὴν ψυχή μας.

Πόσο εὐτυχισμένοι θὰ εἶναι οἱ χριστιανοὶ ποὺ θὰ νηστέψουν ἔτσι!

ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΑΠΟ ΟΜΙΛΙΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΡΗΤΟΡΩΝ

«Μὲ τὴ νηστεία ὅμως, ἀγαπητοί μου, θὰ ἀκούσετε στοὺς ὡραίους ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας μας κατὰ τὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, συνδέεται μία μεγάλη ἀρετή, ἡ ἀρετὴ τῆς ἐλεημοσύνης. Νηστεία καὶ ἐλεημοσύνη. Ἰδοὺ δύο ἐπιταγὲς χριστιανικές. Ἡ νηστεία τοῦ πλουσίου πρέπει νὰ εἶναι ἡ ἀνακούφιση γιὰ τοὺς φτωχούς. Καὶ εἶναι νηστεία τότε ἡ ἐλεημοσύνη, ὅταν δίδη κανεὶς στοὺς φτωχούς, ἐκεῖνο ποὺ ἀρνεῖται νὰ δώση στὸν ἑαυτό του. Ὅταν δίδη καὶ χορταίνη αὐτοὺς ποὺ πεινοῦν.

Ὁ Λαρίσης Δωρόθεος